De haemorrhagis : dissertatio inauguralis medica ...

11쪽

gana neglexerit. Atque certe in systemate nosologico,i0d allinet ad morborum genera constituenda, eadem det adhiberi methodus, quae symplomalum relationem inter reclamque eorum taxationem aestimationemque pro sun- mento habeat. Εmuxus enim sanguinis quum solum accientale aut criticum symptoma, tum totius morbi est acumen; ap0plexi a pulm0nali e. g. sanguinis profluvium est morbit me, in phthisi pulm0nali autem sγmploma accidentale, ilica saepissime est epislaxis in encephalilide.

Nos igitur haemorrhagiarum nomine complectimur illas orborum formas, quarum acine est sanguinis et quidem armatis sanguinis ex continentibus Vasis emuXus. Ideo quae inque alia et critica et sγmplomatica sanguinis profluvia, illis separamus, ut haemorrhoides, scorbutica stillicidia quamvis internam Vasorum ruptionem etc., alque commu-3m haemorrhagiarum generis imaginem, ingentem illam sariginem, omnibus ingeniosis hypothesibus atque historicis

inutalionibus omissis, magis contrahere quam extendere que singulas specierum aberrationes ad generalia generis gna reducere tentabimus.

Functione cujuslibet organi magis impulsa, capillaria jus vasa uberius sanguine implentur. Lingua inter mandu-ldli 0nem tumescit, pallida ventriculi tela muc0sa inter di-

12쪽

gestionem rubescit; idem phaen0menon nulla causa materii intercedente in genis efficit pudor, alque e0pi0sior propitpropriam structuram anat0micam sanguinis accumulatio sub stanea in erectili penis tela observatur; quin etiam in semin corpore non solum periodicus ad uterum sanguinis conssux Lexistit, sed etiam transit in statu sano in esiluvium. Omiu haec phaenomena sunt integrae sanitatis sunctiones, qua sponte iterum evaneScunt.

Quando sanguinis accumulatio seu nimia ex irritalici seu propter causam permanentem in aliqua parte resistit, ut normalis turbetur partis functio, morbosaque accest symptomata, hic status ex antiquissimis temp0ribus conges nominatur, quae primum processus haemorrhagici stadiconstituit, atque p0stea in secundum excretorium abit s,dium, ut statu in sano nuxus menstrualis excipit mensi lmolimina. Decursus morbi autem in duo stadia divisio, quavis continua sit quaevis eVolutio organismi, pr0pter n0 in stadio secundo indicationes ideoque medendi rati0nem nitandam, praxi satis probatur.

Quamque c0rporis partem arteriis venisque praedii causaeque noeiVae Vel directe vel indirecte accessibilem, s guinem per c0rpus circulantem attrahere p0sse, eX di.

13쪽

luet, nec minus evibr i successiva organorum evolutionei let. Quod autem sanguinis attractio haec morbosa seu ingesti0 non aeque frequens est, id maximam partem in navis corporis parte de anatomia organorum multifaria de-3ndet structura. Quo magis Vasis carent, quo firmioribus uri0ribusque constructa sunt elementis, eo ratius haemor- aagiis afficiuntur. Ossium igitur stillicidium rarissime obseratur; contraria autem haem0rrhagia cerebralis propter masae molli Iudinem vasorumque ubertatem morbis frequentibusdnumerari debet. Nihilominus compluribus in organis, quam is e0rum telae multis vasis instructae sint atque expansionialis l0ci praebeant, eoque sanguini irruenti facile cedere 0ssint, e. g. in musculis sere nunquam haemorrhagiae re-ieriuntur. Functio organi potius, quod attinet ad frequeniam, mullum valere videtur. Quo similius enim sanguini jus secretum est, eo frequentius ibi morbus oritur. Quam Jbrem in utero, cujus secretum n0rmalem serme aequat san-ruinem, atque telis mucosis frequentissime obtinet sedem. duod non mirandum est, quia menstruatio quasi praedispositionem ponit ad haemorrhagias, praesertim Oum saepe ipsuuanseat in metrorrhagiam, alque telae mucosae causis externis salis sint subjectae. Species principales, quas haemor rhagiarum generi adnumeramus, sunt hae: haemorrhagia erebralis, spinalis, pulmonalis, bronchialis, narium, Ventri-lculi, recli, renum atque uteri.

C0ugestio ex hisce conflantibus, quae ex natura ejus

14쪽

profluunt, signis cognoscitur: sanguinis copiosioris assura sensum efficit cal0ris aucti, qui, organo pr0sunde sit0, subie utive ab aegroto solo animadverti, objective autem, ubi locuassectus superficiei propinquus est, non S0lum manu tangenti sentiri, sed etiam thermometro mensurari potest. Congesti0n crescente, cum caloris sensus vividior intrat, tum sanguini impetum propter intensiorem accumulationemque nova indipi sensuum series, quae inde consequitur atque h0cce habefundamentum materiale. Proxime lumine vasorum dilatal0 loci affecti rubor mutatur, qui propter distributionem Vasor multifariam atque majorem minoremve sanguinis assuenti velocitatem valde differt. Una cum dilatatione vasorum capillarium v0lumen pondusque organi assecti augetur, quam rencadaverum sectio clarissime confirmat. Oppletio autem subjeclive gravitatis sensu auctae animadvertitur. 0uare illi aegroti quibus apoplexia cerebralis inflat, caput non erigere, sed aspectus demittere solent; in apoplexi a pulm0nali grave ponduin pect0re jacens sentiunt; vis inlerna, metrorrhagia imminente

uterum in vaginam detrahere videtur etc. t uno Verbo, Sest unum alterumve organon habere aegroti sentiunt. Aequi pondi harmonia, quae flatu sano, quin ullius organi existentia animadverteretur, impediebat, nunc sublata aut turbula, h0cei injucundo existentiae sensu sese manifestat, ita ut, congestioni ventriculum petente, commune h0minum redditum sit dictum

sese Ventriculum sentire.

Quum autem gravitatem organi crescentem extensio c0miletur, necesse est, ut, si organon parietibus est circumdatum eorum resistentiae respondens, plus minusve ViVax sensui contactus oriatur, qui c0arctantem imitatur pressuram, vel ul

15쪽

3elus angustius esse, cranium dirumpit aut ferreo annulo imprimi videtur; quas imagines, quasi nervorum phantasmata

insitivorum, qXlernas substituens causas internis, suscitat ima- natio. Quo magis sanguis coacervatur ideoque pressio in-nsior fit, eo vehementius pro energia insidente nervi reagunt secti loci, ita ut sensus existentiae merus in prurientem entemve d0lorem, atque accelerata Vasorum actio in vehe-entem transeat pulsationem topicam. Praeter haec cuivis loco assecto communia congestionis

gna, calorem ruboremque auctum, oppletionem atque eXpan-0nem eorumque modo eXpositas sequelas, non minor exstat erus effectuum, qui inde consequuntur, atque Ob oecono iae consensum humanae mirabilem, Suas Vicissim caussa sepe pr0ducunt, augent, multiplicant. Quum enim congestio pilamentum quasi heterogeneum ducenda sit, quodvis organ0n 0 natura sua ejus irritationem sentire debet, alque eam 'ellere tendit. Congestio ad caput e. g. sensuum perlur-di0nes prodit, Visum nigrum, susurrum, graVem auditum, lirditatem, lassitudinem, omnium laborum sugam, somni cui dilatem; attamen turbulentos somn0s, quin etiam eXfremita im gravitatem earumque hebetudinem. Capitis oppleti0nem Jn deesse, ex dictis liquet, alque congestionem carolidum et 'mp0ralium pulsatio, oculi injecli, genarum rub0r, capitis d0r satis demonstrant. Apoplexia spinali instante, iam ve- emens medullam arripit caloris sensatio, quae praecipue ad seriorem ejus partem quasi concentralur, ut aegroti aquam ryldam dorso supersundi credant, quem sensum modo sin- Ristrum partium paralyses incipientes sequuntur, ita ut magno in labore neque sine d0l0re dorsum nec lant; serreus annu-

16쪽

Ius saepe iisdem abdomen comprimere videtur. Huc accedexiremitatum lorpor, alvi obstructio, ischuria. Morbo aut ex Onania orto plerumque longius breviusve praecedit Iassili viriumque prostratio; tum subitaneae celeriter in opistholus transeuntes intrant convulsiones, qui denique in te lanum palysinque persectam abit. C0ngestio ad canales aeropho propriam eXcitat iussim, breVem, Superficialem, non ex inl

pectore resonantem, atque vocem reddit modice raue Haemorrhagiae pulmonali, ac leniori quidem ejus formae,ctoris loquendo movendoque crescens, plerumque circumScrioppressi0, dyspn0 ea vera praeire solet; vehementiori aularinae c0ngestionis stadium sere semper deest, Vel potius breve esse solet, ut rarissime animadvertatur. Idem de Ictorrhoeae stadio congestivo, nisi interdum intrat tenesmus, potest. Congesti0nem renalem, regi0ne lumbali dolore premi omissa, comitantur dorsi rigiditas atque spasmi clonici 'ab isacro incipientes, per regionem lumbalem secundum urelidecurrentes, ita ut testes ad abd0men sursum attrahan Dolor similis congestionem ad uterum indicare solet, qui limenta rotunda sequens, in symphys eos regi0ne desinit. Etaxi saepissime narium unius lateris sensatio pruriens, ietiam ardens praeit, quae nerv0s ad sternulationem incipraeterea congestionis signa ad caput adesse solent. SSi malibus, quae non eX morbi natura profluunt, sed de ornorum uirectorum physiol0gia dependent, secretionis mutanes assines sunt, quae transitum formant in stadium secundHaemorrhagias frequentissime in utero esse jam conaniel ravimus; quaeritur ideo, num una cum congestione ingPorgani secretum deprimatur an augeatur. Secundum Sc li 0

17쪽

in semper deprimitur, ut in organis externe silis manifestodendum sit. Alii contrarium quidem contendunt, et Sae-ssime eX naribus, non praemissa ariditate, mucum copio-im simul cum sanguine emuere non negandum. Id Vero, cretione diminuta eandem augeri, inter Omnes c0nstat, quae)nsim sensimque oppletione crescente sanguine apparet tincta, que dum sanguis purus atque clarus copiosissime essuit. ullum nostra certo scire interest, num tinctus ille pigmento 0do an cru0re essiciatur. Massa ex sanguine eXcreta, quae aidem, priusquam apparuit, varie esse mixta potest, estiXla e. g. cum muco puro aut inlestini contentis; maceratua0que esse potest influentiis chemicis, ne de aliis loquamur,lceo gastrico. Symplomata sanguinis eiu uxum comitantiastinctius postea sunt contemplanda.

DECURSUS.

Ex iis, quae ad naturam processus nostri morbosi allient, atque ex contemplatione sedis morbi, sicut eX conjun- i0ne cum extrava sali quantitate, vehementiaque lanctionis 'esae essicitur, morbum nostrum modo valde vario decurrere 0sse. Aliae formae non modo aculae, quin etiam acutissime, ut impetus nonnullis horis praeterlapsis, immo nonnullis inulis, jamjam sinitus sit, quod in apoplexi a cerebrali sae issime est observatum; aliae morbi in decursu vulgo Chr0 00, rariis intervallis atque impetibus periodice ingredientibus, uae Vero res semper causis efficitur externis, apparent. Itemer0 in morbi acine nulatio illa observari potest; quae peri0

18쪽

diditas, ut ita dicam, ex astris sole et luna) dependere ni videtur, alque in cura instituenda bene est respicienda.

Febrem corporis pathematis Iocalis reacti0nem, quae ivasis cognita, Varia esse potest, contemplamur. I. Febris primaria, quae morbo incipiente, c0ngestior stadio oritur, atque eX ejusdem irritalione essicitur, quda aegroti sive idoneam sanguinis c0piam sive abundantiti possideant, ut organismo reagendi vis insit, cum erellii si aut sγnochae charactere ingreditur. Schoente in saltem lin casibus nunquam t0rporis Observabat characterem. Istvero haemorrhagiae praesertim nominabantur labres haemorrhi

gicae; sed quod omnino hae febres oriantur, id si omitti lilistus, in habitu pleth 0rico, in juvenibus, crebro inveniri gerumque morborum endemium seu epidentium esse insammatrium, ab organis periclitantibus pendere videtur; apud ha morrhagias in organis supra diaphragma crebro, infra diphragma minus B pparet. Secretione incipiente plerumqilabris evanescere solet, aut valde diminuitur. Sed sangui jam es uso, in m0rbi deme rarius quidem apud hominuetustos atque in haemorrhagiis infra diaphragma) intra p0lest, quibus in casibus

2. Febris secundaria appellatur, tum aut sanguinis essi sequela aut dissolutionis ejus esse potest, praesertim cimagna extraVasala diutius relenta macerentur. In casu prii labris cum torporis charactere, sicut anaemiae sequela videli

ingredi s0let; in secund0 autem signa etiam accedunt putr

19쪽

hiiliae: pulsus parvus, sili formis, irritatus, celer, vix nume- idus, lingua ardens, sicca, rimosa, nares fuligine oblectae,

is arida, calor m0rdax aut sud0r pro susus, tenaX, ecchy-ises sub cule, miliaria, sanguinis effluxus laetidus, lassitudo hementissima atque depressio mentis. Schoente in nervosn raro esse participes contendit, qu0d e. g. periodici late emorrhagiarum cognoscit ingredientium. Haemorrhagia non

nquam inopinate desinit, caussa autem omni deficiente aperia perlitur, aut haemorrhagiae alteratio cum nervorum assectione paret: haemorrhagiae vehementissimae in organo aliquo bilo desinunt, atque eas symplomata nervosa sortis si imagano in asseclo sequuntur; quibus superatis sensim haem0ragia denuo incipit. In ulero hoc inodo haemorrhagiae ate convulsiones vicissim observantur. In aliis casibus hae-arrhagia nervorum assectionem sequitur, hac incipiente, illa sinit, praecipue apud seminas hystericas haemorrhagia asseis. Quando nervorum assectio ab utero ad Ventriculum, emalemesis, quando ad cerebrum transit, ap0pleXia succei; quo in casu nervorum asseclio cephalaea hysterica ap-llatur.

Haec familia, quum congestionis stadium sine ulla causa idente sequatur, nihil aliud nisi congestionis evolutio natulis esse videtur; caussae qu0que in easdem, ut omnium gestionum, dividi possunt: in externas seu periphericasque internas seu centrale S. Quum nemo hominum caus as externas, conditionibus 2

20쪽

telluricis esseclas et sugere queat, ac secundum naturam ivariis aetatis periodis morbus Varia c0ngestionis stadia per currat, nulli uel ali, nulli sexui parcit. Altamen quod allii iad variam evolutionem et stationarium et cyclicam, in liciliove organo secundum ST stematis Vasorum praevalentiam, hi aut illa aetate sive crebrior sive rarior animadvertitur: irrequentiam ab anno septimo aut octavo augeri usque ad stinum octavum decimum aut vicesimum quintum, quo summundepla est gradum, Videmus ; exinde ad annum quadragesimudiminuitur, tum autem ad seXagesimum augeScit. Eadem ex caussa hieme atque veris initio sγslema respiratorii haemorrhagiae praeValentes cernuntur, ae Stale 0iganorum abd0m uis. Inter esitorescentiam magis supra di:

phragma, inter involui; 0nem magis abdominis organa periclluntur. Conditio contraria apud seminas, stincli0'e sexui praevalente, in evoluti0ne efficitur, quo in tempote nuxima haemorrhagiarum frequentia ponitur. Alia caussa interna in consillulione corporis jacet, si disp0sili 0 ne hereditaria sive incitamentis eXlernis essecla, Vlut liberi parentibus phthisicis geniti jam primis annis cor pluribus objecti esse Videntur haem0rrhagiis. Haemorrh0darii etiam liberis dispositionem c0mmunicare Solent, qui jam in infantia saepissime epist a Xi laborent, quae p0stea abdominis haemorrhagias iransire potest. Praeter has n0ndi satis declaratas multae demonstrant aliae c0nstitutiones lierditate in haemorrhagicam. Ne de aliis loquamur, ut de ha mophilis, medicis ab Anglicis atque Americae septentriona primum descriptis, omnia unius familiae membra, nec ulraro lic Videatur, ObserVabantur, quorum laesi0nes minim