De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

81쪽

s CARLAT IN A. 79l , exponatur, non posse non saepiuς hoc sa

l 'hi ri in opere praepediri .

Atqui haec ipsa, licet ab ali ii quoque mo bis exanthematicis vix superatis, ut a morbi l

l lis atque miliaribus, interdum similia contin- gant, frequentiori tamen longe post absolui amiam scarlatinam leucophlegmatiae, ac anasar cae confirmant Vr exemplo. Major quidem ab una, quam ab altera hujus naturae epidemia in hydropem relinquitur di positio; et sicut interdum recon Valescentium perpauci ab aqua inter cutem post scarlatinam obruuntur , Sic alio tempore fere nullus hoc ab exanthemate liberatus, quin ab anas arca mox corriperetur, ob ervatus cst. Copiosos nos non cellulari mo-l do i drope, sed et inscite , ac hydrothorace aste-l ctos post scarlatinam tractavimus : ac inter hos plures certe ex iunioribus, plures hiberno, quam aestivo temporc , alque non pauci. quibus de- squamatio a scarlatina rite peracta non erat, a Medicis numerantur; nec tam levem, ut ab egregio nti per viro is ictum e miramur, a tiam facile ubique dispellendum motbum hic hydiops ubique constituit, ut non plures socii

82쪽

8o SCAR LATINA . a secur latio hoc scarlatinae morbo, quam ab ipso exanthemate ac sebre conjuncta, trucidentur aegroii. . Qui vero post absolutam scarlatinam vel a transpirationis suppressione, vel ab alia demum causa, in anasarcam inclinisse Observati sunt; hi, elapsis circiter quatuordecim, vel octodecim a primario morbo diebus , lassitudinem ac languorem, morositatem prodidere maiorem; cibos aversabantur, a P noctes sine somno ter

bant ; inierdum dolores ad fauces recrudescebant ; pulsus reddebantur frequentiores, ac se-bris Sese non raro sat magna manifestabat; urina parcior, loturae carnis ad instar, fere cruen--ia, aut bruna, vel ex atro fusca, excerneba--tur; de praecordiorum conquerebantur angu

Stia, et inquietudinem indicabant ; facies reddebatur cachectica, tumidula, ac palpebrae o dematosae vix non oculos perfecte claudebant; intumescebant pedes, crura, genitalia, uni Ver

Sa cutis; accedebat abdominis itimor fluctuans; Vel tussis sicca, dyspnoea, pectorisque, Vt calvariae interitum , cerebrique hydrops: βxequibus symptomatibus permultos certe , non

83쪽

SCAR LATINA . si

mature satis ac debito more tractatos, morte

ipse vero hic, acutus fere, a scarlatina hydrops nunc cum sat manifestis inflammaioriae

febris reliquiis incedit ; nunc debilitatem a morbo inductam majorem prodit; nunc ex nimia lymphatici systematis irritabilitate vel et

spasmodico cutis habitu , - nunc vero ex saburris imo venire collectis, freqLentissime Nero e X SuppreSSa. transpiratione, originem re

pelit. 296. Cum de variis cynanchis specie bi ς sermo nobis esset i73. ), monuimus, illam, quae cum nervosa se bre ac ulceribus in faucibus gangraenosis incedit, vix non ubique scarlatinae potius sobolem , quam prima iram sistere cynanchen; et revera quae inflammaticines commvnos in Sequitur gangraena, ea in faucibus ob citiorem aegrotantis a tumore infammatorio stastocationem vix unquam , nisi erysi Pulacea. magis eaque maligna phlogosi inducta, locum habebit: cum in cynanche a scarl. r: in miliano oriunda ,. inter prima istius sympio 4 Lib. IIL. C t

84쪽

s C A P LATINA . ita pertineat gangraena. Duod si etiam dubium nobis esse non queat, et exempla, licet pauca, demonstrent posse dari scarlatinam febrilem,

cuius naalignitas non consistat in angina gau-graenosa s certum tam ea est, hanc ipsam liu 'usque Semper Visam fuisse cum scarlatinosa constitutione sociatam. Nec impedit, quod cynanche gangraenosa febris nervosae aut putrἰ-dae Auctorum effectum , - scarlatina Vero maligna a multis descripta , naturam manifeste inflammatoriam, atque cum vix exposita

293. scarlatina in multis consentientem, obtulisse dicatur: nam dantur certe Ut inflammationes cum febre nervosa conjunctae . i 23.); ac docuit experientia, scarlatinas malignas cum evidenti saucium inflammatione ac cita gan' graena incedentes non dubium de prstesente simul sc bru nervosa testimonium de lisse; et sub ipsa demum epidemia scarlatinae vel maxime inflammatoriae, Plura iamen malignae cynanchis et faucium gangraenae quemadmodum sub maligna et gangraenosa constitutione Scar- latinosa, non pauca nanchis exanthemate conjunctae ac vere insummatoriae obvenere

85쪽

exempla: ut igitur ad scarlatinae gravioris Seu nanchicae characterem non semper inflamma toria simul febris pertineat, licet res ut plurimum sic esse concedatur ; Utque illam inter ac 'mali nam differentia non sit, quam quod cum utraque ex scarlatinae contagio oriunda inflammationem in faucibus offerat, prima tamen 1 ι- όrZm inflammatoriam , altera ueret osam ac in gangraenas proniorem ostendat naturam; quaevis vero ex istis methodum quidem propriam , se a febri correspondentem suae , sub eadem licet faucium inflammatione, diversam sibi exigat. Ipsa Vero, quaz nova non est, sed ab anti quissimis Scriptoribus adnotata, et seculo 16 a Germanis, Seculo vero i7. ab Italis quoquo Mediers descripta fuit, scarlatina nervosa Seu maligna, aut, quod idem nobis dicit, Ouanchrgangraenora, non alium sistit morbum, quam inficium, narium internarum , aut et laryngivii flammationem, ex contagio scarlatinae or Undam, quasi e t elaceam , atque cum subro uer- volo . 37.. 88. sociatam cujus symp Oma ta proicis armia in sequentibus potissimum VCr

86쪽

84 SCAR LATINA Insanies maxime, prae maribus sere puellu las, laxiores homines, imprimis feminas, sed quamlibet certe aetatem, Sexum, temperamentum quaevis, haec, contagiosa in plurimis, affectio, favente imprimis epide mica constitutione, ac vel mox a suscepto contagio, vel Post septem sere ab eodem dies, aggreditur.

Praecedunt ui plurimum lxssitudo , debilitas ,

morositas, tristitia, vertigines, gravedo; sequitur horror, ac si gravior futurus est morbus, frigus evidentius; cum calore, dolore capitis ad hontem acutissimo; anxieta S urget, vomitusque saepe effrenis, aut in aliis diar- rhoea; pulistis ut plurimum frequentes, inordi

nati ac parvi, rarius, sed aliquando, sub initio scilicol morbi, duriores ac pleni: quo in

asu sanguis emissus, mollioris illinc consistentiae ac coccineus aut dissolutus, hic corio interdum obtectus est. Sub maiori morbi veli mentia, virium extrema mox adest prostratio,

lipothymiae sequuntur; sta spiria, anxietates, vigiliae, aut sopor, capitisque aut dolor, aut st Upor, ventriculi oppressio, oculi sere turbidi, aut rubri, lacrimantes ; lingua alba et hu-

87쪽

SCAR LATINA . 8smida , ciborum aversio, nausea, vomit Us aut diari hoea, sitis aut nulla, aut insignis, urina

nunc aquosa, MOX Vero Se rosa, obServant Ur.

Interea cerium in faucibus plenitudinis atque constrictionis, - interdum caloris acris et qua si exulcerationis, sens tam accuSat aegrotans chim Voce rauca, et deglulitione aliquando difficili. Ad noctem quam plurima ex istis sympio maia augentur, leve que subintrat delirium : quae singula post madorem, aut sudorem matutinum per horas aliquot moderari solent. Mox vero febris iterum ac faucium imprimis affectio exa- sperantur; atque tonsillae, Velum pendulum, Uvula, palatum, profunde rubro, vel et igneo , aut erysipelaceo colore notantur. Tumor fauci lana ui plurimum non tantus, nec deglutitio cum ianio perlicitur dolore; interdum interita et tumor magnus amygdalarum, et acutissimus dolor acci satur, collum ille rige cit.

Sed jam prima , aut secunda morbi die ,

praeter albescentem pitui iam , oris cavum ac lingliam obducentem, ad tonsillas, vel supra easdem in faucium angulis, comparent m cu ex albo cinereae, superficiales, circUlo ru

88쪽

85 SCAP. LATINA . bro, vel et vivido circumductae, cum illis in nanche tonsillari , seu faucium . t 72. nequaquam confundendae , attactu , quasi a materia subtus haerente, mollescentes, graviori sub morbo brevi mora livescentes ac brumnae, vel et nigrae: quo facto, dolores saepe mitescunt, aut, vita istarum partium penitus sublata, evanescunt, ac fere liberam ad fauces

viam cibis concedunt . Fauces saepe integraς hae maculae gangraenosae occupant , ac ad ipsas non modo nareS, quandoque interius rubras, obscura ς, lividas, fortique coryga laborantes, penetrant; sed ad gingivas quoque, ac linguam, et labra subinde dilatantur, nec la-ryngis aut tracheae internae supersiciei ubique parcunt; sed ad ipsum adeo ventriculum, ac intestina proserpisse detectae sunt . Acerrimus vero ex naribus ichor continuo destillat , par 'tesque, per quas defluit, excoriat, corrodit; aut ab infantibus degluti tu S, ventriculum, intestina aggreditur ; vel et continua , et fere convulsiva, ex de pluente in pulmonem sanie Iussis, dyspnoea, vix ex tumore faucium, sed ex tracheae ac bronchiorum potius affectu o

89쪽

SCAR LATINA . trinanda, animaque faetida, cadaveroSa, ObSer vantur. Inserdum parotides, ac maxillares glandulae unius aut alterius lateris tument, indu rantur, ct xl Olcnt; ac in furore morbi collum , pectus 7 e ipsum clam sustocationis periculo r get et intumescit.

Sub hac rerum jam funesta satis positione, vel prima iam die, vel ut plurimum Secunda, interdum et tardius , exanthema , quo modo . :93. iam descriptum est , scat latinum

vel 'inctilostim et aequale , vel pos cilii quasi in Garibus , vel dena m pust tilis insignitum, ad faciem, collum, pectus, brachia, crura, abdomen , - aut Ct maculae albcscentes, ulcuscula, vel peiechiae diversis in locis ad cutem, via dicunque fere tumentem , dolentem , atque rigcrilem, efflorcsc Cni; ac codem ordine, quo iam ena: ravimus, persi, ere, marcescere, ac iafurfures aut pelliculas deς qua mari Observantur. Nec tamen ab expulso ad peripheriam corporis exanthemate Sympio mala, nisi raro, mitescunt ut et cessanie vix non febre, ph Q i istimum ex naribus ichorem adhuc fit xisse ac labia et o Ljsse, cum lethali morbi eventu, a nobis con

90쪽

ga SCAR LATINA . spectum sit. Hinc augentur potiuς sub exanethematis florescentia sordidissima ad fauces ulcera , maioremque continuo mephitim spirant. Quid quod per iubas auditorias ad internum aurium haec ipsa penetrasse cavum, hocque i

psum devastasse, experientia constat. Faucium nempe maculae ex cinereis nunc continuo redduntur magis opacae; ac si primum abscesSus obtegere videbantur, nunc non nisi eschara comparet . Jam vero potissime in conspectum ve-

iniunt periculosiora febris nervoso stupidae . g. sympio mala, deliri a fere continua, lipo-

thymiae frequentes, haemorrhagiae cirrenes pernare S, Uterum, intestina, singultus, subsultus tendinum, convulsiones, abolitio vocis, respiratio celer, brevis, Ster torosa, extremitatum

frigus, pulsus exilissimi , frequentissimi , in 'etermittentes, faecum, urinae olidissimarum involuntaria excretio , ac tandem lethalis gangraena oesophagi, uSque ad ventriculum, aut tracheam ac pulmones descendens .

Qui ex tam gravi morbo sanitatem recuperaturi sunt, illi, facta exanthematis ad cutem eruptione, post tres quatuorve dies super toto