De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

201쪽

T IN EA. I9 Itenuissimis foraminibus cutem perforan S, unde glutinosus humor excernitur, achor Graecis dicebatur. Favus autem Vocabatur Simile fere achoriabris vitium: cum foramina meatuum, unde humor manabat, majora , sum favis reSponderbant. Tineam adesse docebant, cum Sanies ex cute cranii capillata exstillans ad pilorum radices in crustas Diabiles, aut tenaces, ac albas

coiret.

Si, qua ubera Sugunt pueri, aetate, ad genas istorum prius calentes, rubente S, Splendentes, VeSiculae naScerentur prurienteS, ac fa vae , quibus disruptis ichor effluens in crustas Diabiles, ex flavo luteas, cum pruritu ac domiore cogeretur, laetumen, crustam lacteam appellarunt . Rebellem magis tineam, et quae ad OSSi S us que substantiam descenderet, cariemque excita ret, malignam, - quae plurimum i choris effunderet, humidam, - et quae duraS ac fere Saxeas zodo crustas offerret, hanc siccam nomi narunt. Non interim tam diversa mali, quam

202쪽

nominum, natura est; ac Sede magis, aut aspectu, atque gradu, quam indolis ratione, in illo nascitur differentia.

g. 447. Qui a choribus aut favis subjiciuntur

pueri, his pruritus inter capillos molestus, cutis tensio et ardor, vel et porrigo, praecedit ;nec rarum est, glandulas lymphaticas circa col- Ium et occiput his tumere, ac ten Sionem, dolorem, ab attactu inferre. Apud alios cephalalgia hos affectus an nunciat. Augetur iam pruritus et scabendi neces&itas: quo sub opere adigito aegrotantis aut tumor latus, calescens aciensus, aut papula, seu pustula inter capillos Percipitur. In illo vix ulcus, sed dilatati quasi canaliculi, seu ductus solliculosi oStiolum, ex quo humor glutinosus lente distillat, conspicitur; in ista, Fae tuberculum super cute elevatum, circumscriptum, folliculosum, pisi forme, vel conicum, ad basin satis durum, cum. apice molliore, albescente constituit, liquor albidus, flavescens continetur : quem soramine ampliori, aut exeso, aut exilibus, Sub- rotundis excrescenti is. obsesso, inaequali, foemientem ac pigrum eructat. Hic ichor vicinoS.

203쪽

T IN EA. 199 inter capillos effusus , impura quasi palude eosdem inundat; mox ab aeris attactu coagulatur, ac pilos, quos amplectitur, conglutinans,

mox tubera cru Stosa, exteriuS Squamosa et sicca, in Ferius molliore, granosa, qua Si cerea, putrescente materia repleta, ac securum fertilissimumque pediculorum nidum efformat. Si plures ac sibi vicinae , aut confluentes forte pustulae capillitium de foedent: tunc uberiori ex fonte distillans ichor vicinas plagas stib tecto crusto So abscondi , aut, picis liquefactae super cranio effusae adinstar, qua late patet, capillatam , et frontis adeo vicini regio nem obducit; ichoris unda , quae sequitur, primam jam solidescentem, - secundam tertia repellit, findit, ichore novo sissionem replet, incrustat, ac singula in durum, SqUamosum , interjecta capillorum substantia horri-dUm, crassumque cooperculum compingit. Interea latens sub isto sanies subjectam pellem aggreditur, capillorum radices hinc inde est odit; vix tamen bulbos istorum, sed cellulosam

magis telam vicinam erodit, consumit, a. , Silarte virus venereum accedat, sub dolore atro

204쪽

Σoo T I N E A. ci, nocturno, Vel ipSIS calvariae ossibus perniciem minatur. Hinc major hoc sub vilio inquietudo, ac pendens ab ista nutritionis desectus maciesque, - apud alios, Vix magna salutis laesae symptomata occurrunt. Interdum locum vix tinea mutat; sed in situ eodem aut Sicca, aut humida, vix aucta, persi Stit, Seceduntque pili, quos alba in quibusdam lanugo

restituit . .

Tinea Dciat, seu, ut male satis vocant, cru ata lactea, in pueris sextum vix aetatis men-

Sem adeptis , vel ultra annum haud natis, interdum, licet raro, et tardius, occurrit. Infantes haec assectio prehendit, qui, dentiti nis Sub opere versantes, albidiori, sub rotunda ac pingui simul facie, genisque profunde, aut ex flavo rubris instruuntur; qui scrophtiloSi Sex parentibus descendunt; qui lautiu& et lacta

crassiori nutriuntur. Utplurimum ad genas, non raro ad frontem, species haec tineae principium sumit, et sese calore, rubore, Splendore, ac partis pruritu manifestat. Mox pustulae , par Vaeque nunc latae, nunc acutae vesiculae , liquore pellucido , et albo flaxescente

205쪽

T IN EA. repletae, efflorescunt. Hae Vel sponte, Vel sca bendo disruptae, tenacem, flavum, et in crustas ex luteo subrubras, friabiles abiturum liquorem effundunt. Interea novus mox ichox primo succedit: qui mollem fissumque jam corticem penetrans, ac per loca declivia decurrens haec ipsa obducit, ex alio propinquae pustulae impuro fomite augmentum sumit, et in larvam hinc flavam, obscuram illinc, densumque in corticem mutatus, modo genas ac mentum, modo faciem, exceptis oculis, universam, sub insigni infantis pruritu, inquietudine, ac non Sine corporis pendente ex istis macie, de foedat. Nec tamen palpebris ubique parcit hic morbus; aut ad partes longe alia S, ad aure S, ad artus, vel ad truncum non divertitur, quin ideo vel minimam aut in facie aut alibi cic tricem relinquat. Cum aliqua periodo lum eru petio, tum exsiccatio pustularum in multis contingit, atque tot sere dies ad primum, quam ad secundum hoc opus consumuntur. Eruptio nis sub stadio vegetior ac hilarior puer eSSe,

cum pustulae Siccantur, languere ObServa

tur , Eundem infantem bis haec ipsa affectit

206쪽

eto E TINEA tenuisse obServata est; sed tandem sub urinis,

ut fetis illae, foetentibus, copiosis, sponte, licet tardius, disparet.

. 448. Aegritudinis tam late inter primae

aetatis homines extensae causas vix Sati S perspicimus. Nec etenim parentum, nutricum,

hic vitia vel ubique praecurrunt; vel tam cer te prolis sanguinem, ut vulgus credit , inficiunt. Nec in ipso hoc vitae exordio, sub victu tam simplici, ac mente a pathemate sortiori tam libera, humorum tanta, ac volunt, acredo Sup Ponitur prudenter. Contagia in linea tum campilis, tum faciei, si veneream illius aliquando originem excipiamus, non firmo satis argumen to nituntur. Accedit, quod linea faciei, den-etitionis vix absoluto negotio, vel sponte dispa reat ; quod illa capitis, modo paucis adultis pubertatis a tempore, nisi lue venerea deten- iis, adhaereat ; et quod tinea communiS externis , plerumque sine damno , remediis, quod interna vix unquam possunt, tollatur auxiliis. Veteres, ut ubique, sic et in achorum favo xumque explicatione, ad bilem, - Recentio

207쪽

xes, ad mucosoS , acidos, acresve humores, pro

more seculi confugerunt; sed quo subtilius higin rebus ratiocinari, - eo minus ad lectulum fecisse videbantur: ut tandem ipsis a Medicis difficultatum curandae tineae pertae sis, hic ID hor vetulis ac em novicis. hominibus committi debuerit. Istorum adsibus. instructi non pauci morbum, de quo agimus, non ex fluidis, ut Pridem, sed solius corii capillati ex vitio locali , curationis. externae melioris succesSu Suse fulti derivarunt .. Iam solus hic experientiae sermo, Seu rerum eventus, pristinae loquacitatem theoriae abunde refellit: sed cur demum vix gremio emi SSUS. puer tot morbis ad caput imprimis laboret, et cur tinea tum istius, tum faciei, ad certoS. fere Vitae humanae in nos limitetur ; hoc, sicut obscurum , ita perscrutatione Medentis indignum non est. Maior capitis ne onati ad corpuS caeterum proportio, Uasorum cerebri, cal Variae totius, majora lumina, hanc supremam hominis partem prae aliis eo celeri u S, quo Vi cinior est ortui, nutriri, ac humorum quanti Iale uberiori perfundi, demonstrant. Hanc na

208쪽

ro TINEA.luralem capitis plenitudinem in prole jam utero exclusa Saepe austent tum velamenta, quibus illud obruitur, calidiora, tum fasciae, quibus

pueri corpusculum et artus tam stricte involvunt, ac alia circulationi humorum per ista, opposita obstacula. Accedat magna parvulorum multorum voracitas, ac in iis uberioris et nutriente principio ditioris felix digestio: quae

Specialem vasorum capitis repletionem in multis augere, ac ad morbos ex i Sta praedisponere valebunt . Quo vero tempore dentitionis ingruunt moleStiae, nemo est, qui ex capitis calore au Cto, ex rubore genarum, ex salivae ac muci uberioris effluxu, . a I majorem hac in parte irritationem, et humorum ex ista pendentem derivationem concludere recuset. Quid vel sola partium sensibilitas adaucta in producendis ad cutem morbosis secretionibus valeat, jam satis evicimus . 228. 274. 276. 339. 373. 386, 394. Iac illa, cum indicata jam vasorum capitis repletione , istorum vires excedente, tum frequentes encephali sub aetate infantili hydropes,

tum innumeroS aurium, oculorum, ori S na

riumque affectu a, tum denique singularem Sy

209쪽

T IN EA. 2os sternatis lymphatici hac in parte irritationem, ac secretionis in cute, tum capillata, tum ipsius faciei, vitia, ad certam modo aetatem restricta, non parum illustrat. Interim non unam ideo ac eandem Semiper istorum originem subesse dicam HS i Uenere ae , quae adultos, Vel et ipsos infantes divexat, tineae e Xempla , -- causarum, quae porriginem inducunt i6. ), auctoritas, - pediculo rum noti effectus, materiae morbosae facta ad caput metastasis, - scrophulosa haereditaria dispositio, diversam impetiginis, de qua agi mUS , Scaturiginem abunde demonstrant : Sed hoc unum, communem scilicet tineae tum campi iis, tum faciei, causam plerumque non internam, Sed universo nunc capiti, nunc corio ca pillato, nunc dentium viciniis fere propriam ac localem eSSe, ex dictis eruimus. Quae ex retro pressi S, ut aiunt, vel proficuis forte alio sub morbo tineis, ad comprobandam causae illarum

n ternam originem afferuntur, exempla: ea non

aliam plerumque, ac de psora vetusta , Vel complicata, praepostere topicis remediis ex Sic LRta attulimus . 436. ), explicationem Zd

210쪽

mittunt , ac fallaci nimis argum nlo super struuntur. Forsitan haud aliter sensiliores, pinguesve infantes ac pueri, qui lautius nutriuntur, ad caput, lymphaticum, concrescentem ichorem, - quam arbores juniores solo fertili commissi ad corticem sua gummata, plorant Iet accedens his succi nutritii divitiis, dentitionis ab opere, irritatio, in teneris pusionibus ad faciem vesiculas crustas ve, - in pueris sub immunditie, pediculorum inter capillos stimulo, nisi narium haemorrhagiae, coryza, alii que fluxus, aut citius forte corporis incrementum , materiam di Vertant, a chores, favosque producit. Si pauperum non minus quam divitum progeniem hi morbi invadant, cogitetur oportet, ex pane Seca lino non pauciorem, quam ex tritico nutrientis copiam materiae a sanis hauriri; nec egeStaS parentum, quod sibi, hoc parvulis dilectis, miseriarum ac laborum adhuc dum ignaris, detrahere consuescit. Lauigitur nutricis adultae vel crassum, copiosius ingurgitatum, si a pueri Sugentis ventriculo superetur; non ob viscidum, aut acidum, quem sanguini abhinc induci contendunt, mucum, Sed