장음표시 사용
11쪽
re: siquidem Sc uitium in eisdem,S inte itas , in magnitudine inquam S forma, partium numero , & situ. at uerὀ lecti non in istis: uestimentorum autem in aths quibusdam , 8c calceamentorum in ijsdem. Itaque uitium atque integri,
tas affectus que omnium instrumentariorum corporum, quorum essentia est ex compositione, qualubr his generibus cHtinetur. Verumenimuer4 si partes unio,
nis quoch ex natura participes sint, quintum hoc etiam genus his erit addendum corporibus: ita ut quod in his se praestantissime habuerit,sit etiam optimas habi turum actiones: quod uerd deterrim eas pessimas habebiti quod si unio praete, rea alicunde disibluatur : non modo ea affectio culpa non carebit, sed statim erit morbus censendus. Genus autem istud, nos, clarioris doctrinae gratia, unitatis dissolutionem appellemus : ut tamen nullam propterea differentiam ponamus, si quis continui solutionem uoluerit appellare. Sed hoc non est praetermittendu, huiusce generis affectus similares etiam partes esse participes : quum in osse &neruo,carneo & arteria & uena continuum uitietur, quotiescunque punguntur, uel roduntur,uel secantur,uel laceratur,uel scinduntur. Quanquam in osse quideis affectus καταγμα, hoc est seactura dicetur: in carnea uerὰ musculoru parte,si itilis nimium distensis accidat,iηγμα, quasi scissuram dixeris, appellatur: quemad modum,quum ita distenduntur filamenta ut distumpantur, πωσμα. Sed conti nui solutio in carne uulnus est, sicuti in neruo scissio: nisi quθd hoc n5 a distensio ne st,sed a sectione. tamen si ab acuta ac tenui re infligat uulnus:punctio uel pusυctura appellatur: si graui, contusio. Quὀd si ex corrosione habeat ortum ut in osse id est caries,ita ulcus in aths diciturinon sic autem, ut non liceat alio etiam modo nominare. Tot ergo talas p in hoc quinto morborum genere,quum simplices particulas occupat, differentiae erunt. Instrumentarijs autem ut dixi, mus qua maxime parte corpora genere diuersa committutur x coalescunt, *pe
accidunt. uerum omnes απινασώσματα,quasi diuulsiones dicas, pellandae sunt.
Sed si similaris quaepiam particula in totum dissecetur: affectio illa partim illiusqus secta est dicetur partim totius instrumeti. quamvis nonnunqua huius no nisi ex accidenti dicenda sit: ut quum uel musculus, uel aliqua alia eiusnodi particula patitur. quado tamen etiam primum,utpote quum ligamentum. Porro ut nos in uno hoc morborum genere, quo partium continuitas uitiatur, in prssenti dis ferentias persequuti sumus disquirere:ita tu simili experiare ratione cstera quatu=orgenera. alioquin enim me superuacanee facturum crediderim, si eoru quare
xactesii libro De morborum dilexetiis pertractata sunt, iterum in hoc Commemtario meminisse uoluero.
Dessentaris artium materia mima. c S. D LAT interim non pigebit, quod iam antea ostensum est, nobis in memoriam
reuocarer omnium inquam rerum, quarum substantiae species compositio,
ne constat, quatuor haec uniuersia genera, totius substantiae causas esse, S usetiatae praeterea integrae ue ipsarum figurae. Deinde uerd necesse esse, illum qui idoneus futurus est tam ad earum uirtutes cognoscendas, quisnearundem uitia emendanda,naturae cuiuslibet simplicis particulae prius esse peritum. Iam enim R. cui ad artificem quum domus alicuius lateres uel tegulae, siue crvds modo sint, si ue coctae aliquid pasta sunt incommodi, callere pertinet, quo modo alis illis simiales conficiendae sinciatin etiam quo illae qus uitium contraxerunt,inde sint exime/dae,integrae in in priorum locum restituendς: ita necessum habetis qui artem constituturus est, quae curam gerat humani corporis, praeterea nosse, possithe pars quaepiam in alterius locum restitui, uel secus. Quandoquidem si male assiecta caranem resecueris,lacile aliam poteris reficere:secus autem,si neruus uel ligamentum
12쪽
excidatur. ne enim alia resarcies,qualia erant priora,quum illa ex sanguine, haeeuerdex semine ortum habeant. Et os quoque in his est, quae per primam effor mationem constructa sunt: aliquid tamen habet similis cuiusdam naturς quod in eius locum sussici possit. Sed haec equidem hoc in loco obiter, exempli potius gratia deprompsimus:quae tame esse ab artis constitutore diligentes exquirenda. ipsemet ratio praecipit,&nos iam inuentionis eoru principia descripsimus. quippe qui haec ad primam animantis generationem remiserimus: ac etiam consulue rimus inuestigandum esse,qugnam suum ex semine ortum habeant,& quae ab ali
mentis continenter gignantur. partium similarium materia remota hoc est,ile elementis.
. Tmade6 longe etiam magis methodus nori modo nos exhortatur, sed cogit 3 ad inquirendum, utrum unaquae pars, de his inquam quae simplices simi
lares in uidentur, unum sit, an potius ex pluribus constituta: &praeterea,quis sit earum compositionis modiis. Nam oc hae omni dubio procul eadem ratione qua& instrumentariae appellatae, pro magnitudine, figura, numero & situ eorum
ex quibus constitutae sunt, suam sortientur integritatem Sc uicium,si silmilem qui, dem etiam habeant generationis modum. Qu6d si fes non ita se habeat,sed magis instar illius tmedicamenti,quod tetrapharmacum dicitur,totis illis per tota mi illis sint confectae : alia tibi uia erit ad inuentionem integritatis, uicii p,& earum etiamorbi. Sicutic ut ego quidem arbitror si ex exquisita partium iuxta se inuiceni
appositione potius, quam ex earundem temperatura,Perinde ac medicamentum
illud afidum, Cephalicum,quasi capitale dixeris, appellatu,siva sit ipsis uilitas.pr. hic etiam ratione cum integritas-uicium, tum morbi inquirendi erunt, qui ge
tierationi ipsius rei sint congruentes. At si ex pluribus quidem.illis iame nequa*speeie disii dentibus. sed magis uniuersis similibus esserit constitutae, quemadmo, dum si aedes quaepiam sorte ex solis forent aut lapidibus aut lateribus construet; eiune in sola similarium partium stfuctura, integritatem uicia & morbos praete
rea generationi istarum rerum peculiares inuenias. Quod elementorum tractatis ad medicum pertineat, ab regem em
VErum ut ratio ipsa nys docet, ex necessitate alteruex his quae proposita sunt in similaribus istis corporibus reperiri: ita quod nam ex his uerius sit,dilige tem exigit disquisitionem. Etenim videmus & ipsos philosephos,sicuti ex mediacis nonnullos,qus in hanc quaestione inciderut,inter sese magis esse dissidentes, Φmedicos.& inde ut mihi quidem uidetur iactu est,qu3d medicosum complures ab ea se continuerint. partim enim qu3d inuetiari se posse quod quae erent dissidant,partim qu6d non modo inueniri non posse cfedant, uerum etiam qu8d esse inutilem arbitrentur,illam omittunt. o uer3 quθά ea minime sit illi inutilis qui
Rrxem methodo potius quam experientia uelit constituere,iam satis costare puto.
Sed quod praeterea sit etia possibilis, mox disseremus . cum aliqua inter nos prius discusserimus. Nempe si mihi fidem aliqua praestas, ut sane praestas, qui me nihil gloriam, sed ad ueritatem omnia semper fecisse inspexeris :nihil est quo mitosophoruni aut medicorum multitudine inter se dissidentium deteri aris. Quoniam si illi ea omnia unde ueritatis cognitio petenda est, probe tenuissent nec tamen ab ipsss esset prsterea reperta: merito utique esset de eius in uentione fortassis desperandum. At quinii illos quidem aliquibus caruisse, ut ipsi quoque fatentur, fatis constet, feliqua ait habuerint in dubio sit: nos uerὀ quddea omnia tenere nobis ipsis simus conscisaudacter a nobis adeunda est haec quae
13쪽
14 C L. G A L E N Istio.Sed quot nam ea sunt qus conuenire opus est, ut quodcun* quis inquisierit, quod uerum sit,inueniat: uel si minus, saltem non omnino de inuentione desperetcnimirum septem.Primum,natura PerspicRX,ut edoctuS, facile quamcun* ra tionalem disciplinam c6sequatur. Alteru,educatio exercitatio a teneris annis inprimis disciplinis.in primis uexd opersprectu secerit, si iuxta Platonis praeceptu. se in Geometria & Arithmetica exercuerit. Ad hsc tertium, quibus4 optimis sua tempestate habitis prsceptoribus se auditore prsstitisse.Quartum, laboris ed esse patientissimum, ut diu noctu nihil comentetur aliud, Φ quae ad disciplinas spe, ant.c intum, di paucissimis datum est,ueritatis amore esse captu: soloch illius studio,toto uiis curriculo teneri, csteris omnib.neglectis qus a in plurimis aliorumultifieri solent.Sextum,aliqu1 prsterea methodu,qua uerum afalse discernatur, didicisse Neo enim ad eoru inuentione qus inquireda nobis proposita sunt, satis fuerit ueritatis desiderio affici mist etia uiam aliqua,eam inueni edi expedita habeat.
Septimum insuperi eam methodum ita iugi exercitio tritam habere, ut non modo norit,sed uti etiam ualeat.Porr3 si oratores qui in arte longe minori uersantur,no sibi fatis esse methodum nouisse putant, nisi illam assidua exercitatione per totam coluerint aetatem: quanto minus qs qui magna adeo sectantur, methodum didi ciste sufficietz Itaque si uel unum horum quae recensuimus,in illo desideretur, qui ad uiam ueritatis introducendus est, non erit admodum sperandum illum posse sui uoti fieri compotem.Si uerd omnia cumulata adsint,quid deinde uetat quὀ minus ueritateni bona etiam spe exquiramus Elementorum naturam refingi mo Hippocratico istacit. IX.
,stoposueramus igitu &hbe sum inbκ inues illare . st quemadmodum uni
uersas corporis partes ad eas usque quae sensuum iudicio simplicissimae sunt, ex dissectione cognouimus: ita eti m illas quae natura primae simplicissimae que sunt,quales uti sunt, inuenire possimus,ut tamen non omnes sigillatim, sed una
tantum in aliorum exemplum oratione prosequamur. Proposita ergo carne, pri/hium quidem hoc disquiramus, an specie unum sit id elementum ex quo ipsa pro/creata est. nam neque malum fore putarim, si primam simplicissimam que in ea particulam hoc nomine appellauerim. Deinde uerd, si secus uideatur,an multa: mox quot ea sint,& quae 3c quem habeant compositionis modum.Prose 20 si caro quum uel secatur, uel nimis calefit, dolet: fieri nequit ut unum specie elemen tum habeat, ut Epicurus atomum, hoc est individuum corpusculum putauit. Nam uel ex hoc capite maxime potest isquere,id quὀd unum specie est; non posse tale elementum esse: siquidem nulla atomus ipsa per se natura calida est uel fiigida, at longe etiam minus alba uel nigra.Sed cur in his nimis immoro sermonem dum minutissima quaeque persequor, in longum protraho r nulla enim penitus
qualitate istae atomi ut sui quo autores testantvo praeditae. de hiis loquor qualitatibus,quae per tota corpora uidentiar permeare:quonia ea quidem quilitas quae
ex figura est, illis omnibus non deest, &praeterea renitentia, pondus . Sed nihili quantu ad nostrum quide attinet institutum, referre puto, si hae uel qualitates uel alio suopiam nomine appellantur: cum illis haec omnia quae dicta sunt,insint nec specie illa differant, sicut & similaritates, homoeomerias Graeci dicunt, apud eos qui ipsas posuere, uel quatuor elementa apud eorum authores. Inquit ergo Hippocrates: o uerd statuo,qudd si unum sit homo, neutiquam dolebit.Et sane re elissime ait: quippe quia in alterum nequit mutari, si unum est:quum nihil praete/ea relinquatur,in quod mutari possit. Quὀd si est mutationis , erit quoque ait
rationis expers,at y etiam impatibile: sed quod impatibile est,nulli est dolori expositum.
14쪽
positum. Porro ex praedictis pronunciatis haec colligitur conclusio inu esse imo patibile. Mox uero aliam interrogabimus rationem in hunc modum : Si Ae
mentum esset specie unum, nihil unquam in rerum uniuersitate doleret. at dolet :igitur elementum non est unum. Sed quoniam de carne proposueramus sermosenem habere, de ea rationem instituamus. Si carnis elementum esset specie unum: nunquam illa doleret. dolet autem:igitur elementum carnis non est specie unum. Poterimus tamen hanc rationem alio etiam interrogare modo. Si impatibile esset elementum carnis: non doleret. sed dolet: ergo non est impatibile.Nihilo etiam minus ratio haec, si quis plura posuerit elemeta quae alterationis expertia sint,aclea pariter adaptari poterit. Si impatibilia sint carnis elemeta: minime dolebit. quuautem doleat: non sunt ergo impatibilia elementa carnis. Quare prior quide ratio eorum decretu subuerti qui aut atomos,aut incompactilia,aut minima quae dam sub Jciunt elementa. Altera uero tum eorum qui similaritates ut ita dicam introducunt, tum ipsius Empedoclis sententiam tollit, qui & ipse ex quatuor ele
mentis,quae tamen mutuo inter se nequeant transmutari,corpora constituit.
Deforma compositionissimilarium ex elementis. X. IAm ergo si huic rationi animum adhibuisti, pars uel maxima eorum quae ρος- rebantur,citius etiam quam sperares inueta est. Etenim est monstratum,carnis elementa oportere esse patib lia.proinde non amplius illi, qui in illa impatibilium
corporum compositione, quae ipsi naturae rerum omnium esse elementa statuunt, dolorem exoriri polia autumant, ex ratione institutum situm defendere poterui: quum nec intelligentia capiat,nec ulla serasilia consentiant, quod impatibile doleat. Nimirum si duos digitos simul committas,mox iterum eos disiungas, nec il/Iorum conuentus, neque diductio aliquem excitabit dolorem ut enim aliquid dolet: ita & patitur. quod uerὀ contiguum tantummodo est, non patitur. siquidem pati ab his duobus prodit, ab alteratione per tota,& ex continui dissolutiGe. Ita quando nec conuentus, nec separatio corporibus uel manifes 3 patibilibus
ullum affert dolorem: minus profectd asseret impatibilibus.Sed nec incompactile illud Asclepiadis,quod αναρμον Graece appellat, seangendo dolebit, si modo se gile sit: utpote quia sensu caret. Proinde nihil hoc ex eo quὀd patiatur, magis ha
bet ut sentiat,quamos, cartilago, assungia,uel capilli. omnia enim haec quamuis patiantur,minime tamen dolent: quia sensu uacua sunt. Igitur quodcunque in do
lorh suturum est,necesse habetur ut cum patiendi,tum sentiendi facultate praeditu sit. nulla tamen propterea necessitas cogit, illud quod sentit, ex illis constare primis quae ipsa etiam uim habeant sentiendi. nam satis erit,si ex patibilibus fit. dum enim patietur & alterabutur, poterit aliquam uim sentiendi assequi:quu innum
raresie possint elementorum alterationes A temperaturae , unde moX innumerae
Particularium corporum poterunt oriri proprietates : ut nullum deinde uidea absurdum , si aliqua euadant sensus expertia, alia ueror illius capacia : atque h0xum nonnulla id magis consequuntur, nonnulla minus. Iam ergo elementa MI p x uno,&ea constare natura ut alterari possint: satis lucide monstratum
qit,illis nimirum qui ut nuper diximus ea omnia in promptu habent, s homi
ηςm quampiam rem scientia comprehedendam reddunt. Nam alios qui ad id stupiditatis deuenere, ut nunqua uel ipsi inquirere si aliqua sit demon tetrandi methodus, uel ab aliis addistere, & minus etia in ea se exercere uoluerint: ne admittendo S quidem ad sos sermones censeo. Haec enim a nobis inueniendae Potius uexitatis studio instituta est disputatio, quam ut cum aliquo aut contende remUS,aut uinceremus. Quὀd si quis cuperet praeterea rudes istorum opiniones re arm ere,librum ad haec habebit nobis editum,ubi De elementis iuxta sententiam Hippocratis disputauimus.
15쪽
De materia compositionis imitarium ex elementis. C. p. XI. O Ed rursum ad institutum nostrum reuertamur, ut illi tande fine imponamuΑ. Posteaquam elamentu inerationis per totum capax est: mox disquirendu est. quot sint elementa: ut tamen hic quoque nostro sermoni principium a rebus eui dentibus constituamus. Porrd necesse est,ut illa quς rem quampiam alterant, pri, mum quidem illud contingat quod ab eis alterandum est,ac ita mox illud tandem immutent.Hoc sensus ipse docet:hoc ipsa rerum natura monstrat. Nech enim antimo capi potest ab hac in hoc loco accensa flamma posse ea quae in Aopto sunt, aiterari:sed si id quod transmutat aliquid,illud tangendo alterat: necesse etia habet, ut per aliquas tactiles qualitates hoc agat. At quid est deinde, quod uetat quin eas
omnes examinemus et Sane acutum secat id cui Occurrit,nequaquam tamen ipsius substantiam alterat: quemadmodum &graue, quod &ipsum contundit, ut nulla tamen in uniuersam rei patientis substantiam inducat transmutationem: ne durities eam uim habet ut possit rem uicinam in aliam mutare speciem.Calor autem et frigus totam proximae rei substantia alterare possunt. simili etia modo humiditas& siccitas inuis hae non isque cito ac priores,attamen & ipfg tande subiecta tranLmutant. Anne igitur & aliam quampiam praeterea qualitatem habemus quae alterandi uim contineatrata potius earum uniuersa multitudo his ipsis comprehendi, tu ita ut sola isti iam dicts 8c haberi mereantur,& dici activae qualitates:& ex eis quam maximeprima oppositio,in hac uerd in primis calor. habet enim prae caere ris omnibus qualitatibus uim in agendo maximam. mox autem se us,deinde humiditas & siccitas:praeter has nulla alia reperitur qualitas, quaeres quib. occurrit per totum possit alterare. Nam si qiud rem aliqua aut diuellat, aut tundat,aut pungat, aut secet,id san. aliquid facit tam milia eius alteratio non ita per totam rei substantiani permeat ut, in aliam substantiae speciem rem in1mutare possit,sicut illampo test in plura partiri. Vnde si niuem ad minima usin secueris, nix quide seruabit: sed simulae calefiet,statim desinet amplius nix esse,utpote qus ex aqua restigerata, non ex ea in unu coaeta, ortu habuerit hoc enim magis ad susistantiae accrementuattinet illud uer6 ad generatione.Etenim diuisio cotrarioru in particulas paruas, substatia est imminutio: cateiachio,alterius est substantior generatio, priori forma mutata. inlapropter qusculain corpora has sibi qualitates primum uedicauerint,
erunt etia cum alioru corporuomniu,tum camiS elementa. Sunt aut haec: terra,&
aqua,& aer,& ignis. At y omnes philosophi,quicunss demonstratione non tergiuersantur,haec esse eoru omni v qus generentur &intereat elemeta autumant: nec
non & ea sese mutuo transmutare,& habere quo u subiectu quodda horu omniucomune. Verum no est de his a nobis nuc institutus sermo: sed de eo potius, m nosit opus ut quis I eoru multitudine deterreatur qui a veritate aberrat:& ιν potius illi fides prsitanda sit, qui demonstratione tenet: 8c praeterea ut illi qui ne noue rut quide demostrationis essentia sicuti de seipsis nonulli eoru si se philosophos: appellant,fatentur nihil decernere audeat: cum hoc absimile non sit,ac si quis uellet addiscere qua ratione oporteat defectus selis prsuidere,antea*circa numerox& lineas se exerceat. Prosei huiuscemodi homines,perinde ac voragines sagi di si,nnquippῬui eos quibus cum uersantur, aut secum rapiant, aut saltem conta minet, praeter eos qui in Logica diseiplina quantum satis sit exercitati sunt. Pro inde si cuipiam alteri,huic quam maxime disciplins navanda est opera.
Sese apariis nilarium. XILs Ed quonia lisc,ut sane compertu habeo;non plurimum ad rem faciunt:ideo reuertamur ad propositum nostrum. Nimirum ex quatuor elementis simul conγtemperatis, corpus unum similare gignitur, quod pro uaria temperamenti ratio/ne aut particeps sensus , aut illius expers evadit. & pariter in utroque istorum genere
16쪽
enere differentiae omnes particulatim differentiam temperamenti sequuntur. Ex ipsius ita proprietate hoc quidem os efficitur,illud caro, alterum arteria ab terum neruus. Sed Sc sigillatini uniuscuiusque proprietas, suum ex temperamenti proprietate habet esse: siccior enim & calidior est leonis caro, ouis humidior Scisigidior: inter utramque autem humana media est. sed in hominibus quoque, Dionis exempli gratia calidior& humidior est,quam philonis. Vnde corporum similarium differentiae, quae simplices quidem sint, tot sunt, quot elementa: calidiores quippe S stigidiores, & humidiores, Sc sicciores: totide uerὀ compositae,ut quae simul fiigidiores & humidiores sunt,qusin calidiores 8c humidiores:& praeter has alia tertia siccior & calidior:& quarto deinde soco, quae siccior & seigidiocui tamen praeterea sit etiam illa quae temperatissima est, & harum omniuprima.Sed de his abunde in libris De temperaturis pertractauimus. Te s o Hicinae. XIII. REliquum autem erit,posteaquam inuentum est,similarium integritatem &vitium ex elementorum esse tum moderatione, tum immoderationerui inquiramus quo modo ab eorum uitio morbus sit distinguedus.Haec uerd distinctio suuaret utrius* notione,iuxta ea qus in libro De demonstratione ostensa sitiit, exoradium habitura est.Sed quae tande est salubris,qus etiam morbosae corporis costi tutionig notio: Porro salubris costitutio corporis actiones sibi ex natura debitas
inoffensas habet:& proinde si quis sanus quidem sit,altero tamen, qui itidem prospera seuatur ualetudine, aetiones habeat imbecilliores: erit sane is illo in tempe
rantior,necdum tamen aegrotat. Itaque inter salubres uniuersos habitus unus e rit temperatissimus,octo uerd intemperati. at inter morbos, nullum inuenias toperatum,quia omnes intemperati sunt: eundem tame numerum complent,quem
salubres intemperaturs. Qudd si aliquis accedat qui assentiri nolit aliquos temperatos,siquos etia intemperatos in sanissionendos esse: cogetur ille e duobus de, cretis alterum statuere, aut omnes usquequaque aegrotare, aut omnium eandem esse temperiem, uirorum,m usterum, puerorum,uigentium,senum,pugilum ,priuatorum,operariorum,ocio runt,ualentium,imbecilium. utrunque uerd absurdum est. Quare tertio loco necessarium erit, sanitatem eam habere latitudinem ,
ut possit quamplures silubrium corporum differentias, pro pluriς minorisve ratione complecti. Quod non modo hic,sed in asiis etiam omnibus facile reperies.
Domus quippe & nauis,lectus & arca,et uestis at calceu currus que nunc me 1ius nunc deterius, quantum adstructuram pertinet,se habens, priusqtiam aegro, tentrut nobis tandem sit subiiciendum,tres in omnibus rebus reperiri corpqrum status,optimum,deprauatum,& morbosum. Optimus unicus est. absistitissimuenim nihil deterioris in se admittit.Reliquorum duorum multitudo nullo potest numero definiri: sed eorum dissierentiae a pluri minore ue ortum habent. De EFFECTI ars edicinae. C P. XIIII. . Posteaquam autem hac nostra oratione hucusque peruentum est, hic illam in A texpungamus'itque ea quae hactenus dicta sunt,per capita resumamus. Sic Gnim secile quid ex proposita qugstione repertu sit,quid ue praeterea reperiendu sapersit,agnoscemus. Propositum erat,artem sanitatis effectricem constituere,quae
tame non ita se habet ut ars aedificatoria qus domum extruit, sed ut ea quae aliqua illius partem labes atam instaurat,quamuis neque in hoc etiam sint usquequa similes. imo hoc ipsum erat quod quaerebamus inuenire,quatenus inquam possitis qua artem ianitatis effectrice tractat in corrigendis corporum uitiis, esse aedificatori aisimilis. c um aut ad omnia haec fit apprime necessarium illius corporis naturam Prsnouisse,cuius uiths ars mederi studet: ideo nos idipsum in quaestio
17쪽
nem uocauinius. Sed ubi inuenerimus,qudd actiones & c5stitutiones quae ex na, tura ipsis attribuuntur particulis, sint illae quibus simulac male assiciuntur, omniudebetus ratio tam custodis Φ curationis: qusremus deinde,suot copleat id quod secundu natura est.Sed mox reperto,qudd instrumentariaru qume partiu substL. tia ex simpliciu qin illis sunt: simpliciu uer4,ex quatuor elemetorum copositione cdstat:de utrorum morbis disquisitionem instituimus,ut iam oratio nostra salubrium corporu, at etia morbosoru noticiam fere pepererit:n5 tame eam uniuersam sed magis aliquam illius speciem,S ueluti exemptu quoddam.Tota uero tam salubriu quam morbosoru corporuscientis substantia assequemur, quu ipsis spe cies ad materias adaptauerimus. Nam neque medico satis est nosse, unamquanc particulam gigni ex calido seigido, humido & sicco, simul temperatis: nisi etiam speciatim quod nam sit ossium temperamentu,quale carnis,aut uenae,aut arteri & alioru tande quarucunm partiu simpliciu fueri r perscrutatus.& pariter quo . quae nam sit partiu instrumentariaru compositio: utpote,manus,cruris,lecinoris, thoracis, pulmonum, cordis eicerebri. i pari passu haud sufficiet morboru gesnera differentias callere: nisi norit etiam,qua ratione singulis illa partibus acci dant. Sod ut fecerimus, non ex specie aliqua,sed ex ipsa uniuersa rei substantia, quam ex his utrisin confici monstrauimus, specie inquam,8c illius susceptrice ma teria, scientia comparata habebimus. Iam autem superest,ut quomodo quis mora bos curet,quo etia sanitatem tueatur, exquiramus. Verum quia haec sunt a nobis affatim in duobus libris pertractata Curandi nimirum methodo,& Salubrium libro: satis erit,eorum eatenus solum meminisse, quatenus possint ipsam methodum aperire.
uia ineb*οM- τουδὶ L c. p. X rugaque medendi methodus ex ipso cum fanorum tum aegrorum corporum aD sectu suum habet principium. Sum enim id quod excellenter sanum est,s1 modὀ illud similare uel instrumentarium,omni ex parte moderatum existat, ςgru uexd immoderatum, siquidem morbus immoderatio qusdam est: aduertendu est in primis,qustiam ea sit illius immoderatio quippe necessarium est alia inueniri im moderationem huic contrariam quae in similarium simplicium p corporu habitu qualitas est: in instrumentarioru uexd, si morbosa quide immoderatio circa magnitudine constiterit,erit altera huic contraria magnitudo: si uer3 in figura, figura iiii eontraria. & eode modo numerus se habebit,& situs. Vnde reditus ex immo deratione ad temperiem,in omnibus erit ab immoderatione contraria: ut tandent fit neeesse id quod pes ter naturam affectum est,dum ad naturalem statu redit,illa eandem quasi uiam incedere, quam prius confecerat, praeterquam quὀd ordine contrario. Sed si contrario ordine: per contraria igitur praesenti affectui erit illi reditus. Et proinde is erit omni ucurandorumorboru comunissimus generalis mus scopus, contrariu inqua: quemadmodu & ab Hipocratesbo loco traditu est, Contraria contrariis remedia esse,& particularibus particularia contraria. CaIido enim moibo Digidu 8c frigido calidu: sta etiam sicco quoa humectat,humi do quod exiccat. 8c in similarib. quidem res se habet hoc modo.In instrumetariis aute, oportet in unoquo praediis oru quatuor generu morboss immoderatio ni eous p contrariu adhibere, donee ad moderatione naturalem statu fuerit per uentu. ut si caro praeter* nat s ratio exposcat ulceri accreuerit,ii5 id quod ea ne generet,aut alat,sed quod detraha imminuat, erodat,corruparin administra re expedit: sicut ea qus carne gignant,quotieseu emu ulcus pati euipia accideriti utroch tame talisper utedu,ut quu primu fuerit ad moderatu deuentu,statim desi
stamus, priu in cotrariu traiicus fiat. Nam duiuperexcresceme carne detrahis. nisi simul
18쪽
dum cauum reficis,nisi in mediocritate te contineas, caro nimis excrescet.Nempe hoc morborum genus,quo partes in maioris minoris Ue excessum uertuntur, per
contraria cui diximus emendatur. In altero uer3 genere, in quo naturalis formae modus exceditur,quum id plures pro partiu ratione habeat d1fferentias, earu uni cui in Bum erit contrarium sigillatim inueniendum:quemadmodu si pars quaepia magis Φ sibi debeatur curuaruerit, in contrariu impellendo premendo* redurcenda erit. Quod si intro copresia sit,& facta ueluti sima: extrorsum ut nasum solemus,resse stenda est. Item quς lenia si stafiant, cum tame aspera es deberent, exasperatnda: sicut aspera i suiganda. Sed & illa qus concauitates, uel meatus, uel omnino foramina aut maiora Φ par sit, aut minora, aut exinanita plus squo,aut pleniora, aut lentis crassis in succis obstructa habuerint omnia:haec pariter ad contraria, quoad mediocritate attigerint, deducere expedit. Quippe ea etia qus in situ extra naturale statu exierint, ec5trarid in pristinum & naturale modureuertetur: ita ut quae in anteriore parte prominent,retrorsum:& quod in posteriore,ad anteriora repellatur. at eode modo in reliquis duabus oppositionibus,dextru in* 8c sinistru, sursum & deorsum. Qusi aute corrupto numero ex natura partibus debitoliniuersum instrumetu in morbuillabiε: nouisse oportet,idipsum uel excessum inquato importare, uel defeetsi, sicut nuper in magnitudinis permutatione diximus. proinde illius curatio ut etiam in illa,aut per ablatione fit, aut per additioner tameeo disserui, di in hoc morbi genere particula nonnunqua integra in illo uerd PQ
tio quaepiam alicuius particular aut amputarisa est, aut ad acienda.
in corpore curatio instim Ofit. C P. at LCKteru considerandu est praeterea,non modo in hoc,sed in alηs quo omnibus generibus,num habeamus facultate ea quae ex indicatione se offer , perficiendi. siquide forma, morbi curationis duntaxat moduindicat: id aut fieri pos sit,nec ne, alioquin iad indicat. quu hoc in omni b. se stiuis artibus no ex rei sectedgnotione depromat: sed potius ex potentia uel impotetia causae esse stricis, item ex copia aut indigetia materis.Nimiru eaedem res a nonnullis possunt,ab alηs nequeut conficeat etia possunt nonnun*, & nonnun* nequeunt. etenim eorum omniu quae corpori possunt in causa cum ipsa est natura,tum medicus. quaeda ta, me medicus,qugda etia natura Prsitare nequit. Os nimiru ita perse actu, ut de suo
loco partes decedatim ebrum p distortu reddia, haud potest natura corrigere S
cd formare,sicut potest medicus:qui ite potest luxatu reponere, Φ pariter naturae' negatum est. Sed nasura ulcus cauu potest carne implere, medicus uer3 nequa*: quemadinodii quς senaicoeta sunt,aut etia cruda, cocoquere. Attame mediet ministertu naturs potest ex usu esse ad ligc perageda: siquide illi est auxilio dum adhibibitis purgantibus medicanaetis,ulcus puxu reddit:& illis quς egent concoctione, ηδ offert quae moderate calefaciant. Verumenimuerd & ipsit natura nonnulla a se primum confecta, denu6 nora ualet reficere: utpote uenam, arteriam, si amenArum,' exuuin, S alia quae in eodem sunt ordine.Ita primum ad mededi metho, dum pertinet reperire ut a nobis dictum est communem omnium scopu Con trula cotrarhS esse remedio: mox sua ad unumquod genus aptare contraria. tertio cosiderare, quado tum nos tum natura,scopo,que indicatio insinuat possit si xisiacere: ite quando aut omnino, aut aliquo tepore,aut ex aliqua parte id fieri ne/queat. Nec erit haec inter minimas naturalis contemplationis partes recensenda:
immo opus erit,illum qui sibi, in illis quae facienda sunt, quid queat, quidue ne/queat inuenire proposuerat , in ea esse probe exercitatum. Nos uerd ad hac rem explicadam duos dicauimus libros: alterum De animantis generatione, in quo ut 4 ex semiis
19쪽
ex semine & menstruo sanguine istu, suum habeat ortum, disseruimus :sterum
de naturalibus iacultatibus.nempe si seminis natura cdtemplatus fueris, ita tame, ut tua eontemplatione methodo demonstrativae subiicias: eadem tibi uidebutur. quae a nobis monstrata sunt,quam Plus es nimirum partes in scelu,a Armatrice facultate seminis substantia pro materia uia,essicnquod ubi cosecutus sueris,non miraberis amplius, quod natura iterum haec ipsa non ualeat mox reficere.Quum ue,rd in libro De facultatib. naturalibus, eorum qus procreata fiant dispensationem fueris intuitus: inuenias facile, quae natura uel per se possit,uel etiam ope medici, quae praeterea nequeat,est maxime parte ubi De facultate causarum quae opifices sunt, egimus, ac etiam de eorum substantia quae ab illis eduntur. Ibi enim quie, quid possit fieri,quidve non possit,inuenies. utpote si deperdatur cartilago, pos sit ne rursus in locum illius alia refici cartilago, uel potius quippiam aliud illi fere consimile.nec non 8cos an eam habeat facultatem,ut post primum ortum iterum, quum deperditur,restituatur: an uer3 aliquid aliud restituendum sit, quod fit illi
assimile.ltem si pars neruosa transuersi septi potest iteru coalescere,aut cor ipsum, aut iecur, aut alia quaelibet pars. neque enim mihi ad omnia connumeranda tem
pus suppetit, quum nec uniuersa medicina in hoc unico libro sit disponenda, nec idipsum inter initia nostri sermonis instituerimus: sed methodos explicare,monstrare in ex quibus & quot principiis, & quibus uiis sit constitutio artis peragenda.Ita hic finem huic sermoni faciam, si tame illum in caput unum redaetiim,parti iam constitutae addidero. Perinde enim ut in illa, reperta semel salubrium mor boarumin corporum specie, mox censebam particulatim in omnibus materijs illam esse speeiandam: ita quoque hoc loco, scopis amethodo medendi repertis,
eos in particulares materias inducere exhortamur, ut deinde comprehendan tur quae aut omnino, aut ex parte aliqua, aut aliquo etiam tempore secundu eam
fieri possint,qus secus. Verum hic etiam ista sunt cum aliis artibus comparada. quia si quis domum ex coctis extrue a lateribus,moxin ex parte aliqua labefacta tam uelit ea parte,male assedi is lateribus remotis,aliis p integris in illorum locum restitutis, illam resarciri: statim ad opificem pertinebit, lateres illis similes qui ui tium contraxerant, primum coficere. quod si domino materia non suppetat quae huic sit negocio idonea: ille instaurationem fore impossibilem asseuerabit. Parietiam pastu res in hac proposita disceptatione se habet. ex inopia materia nullum
eorum natura amplius reficere ualet, quae a primord is generationis animantis, ex semine co nstituta sunt.
De instrumentis cura is lae δε reme s. C R. a tansΞd quoniam abunde iam de his actum est: reliquum est,ut ea huic sermoni ad,
damus,quae dum rem edia inuenire doceremus,a nobis dicta sun Nempe nos generales quasdam quasi eorum formas exposuimus , oportere inquam alia quivde refrigerare, alia caleticere,humectare nonnulla,qusdam uerὰ exiccare.hi enim sunt scopi, qui ad partes similares attinent: sicuti in uitiata magnitudine, auferre aut reficere: in numero,aut totum eximere, aut gignere. ubi uerὀ peccatum sit in figura,ad naturalem figuram reducere,& prsterea repleta uacuare,vacua replere, obstructiones aperire, aperta contrahere, conniventia ac densata in contrarium conuertere:haec quidem rarefaciendo,illa uer3 aperiendo. Ita sane in morbis compositionis,seopus erit,in id quod est ex natura reducere: quemadmodum Mudio solutum est continuum,diductas partes iungere & conglutinare. Nimirum non est exigua huius artis portio,remediorum his omnibus conuenientium materias reperire: exempli gratia,si articuli de sua dimouentur sede. Porro quum non mo/d. in anterioraues posteriora,in dextra aut in sinistraprolabi contingat,uerum Scin superi
20쪽
DE CONSTITUT, ARTIs ME . at in superiorem locum pre musculorum contentione reuellantur: duplex motio ei erit ex usu qui illos repositurus est,prima quide deorsum,altera uerὀ in pristinam sedem. 8c proinde id fieri sine tensione in contrariam partem, nunquam poterit. Iam cuilibet equidem potest apertum esse, quam usui ueniant ad eam in opposi
tam partem tentione,tum ualidae apprehensiones,tum etiam distensiones. Vnde factum est,ut quum nonnunquam illa manibus nostris complere nequeamus: ua, ria ad hoc munus peragendum fuerint instrumenta excogitata,qur plera reposenendis luxatis in bris deseruiut. Non secus autem haec instrumenta ad materia remediorum pertinent, ac reliqua congrua auxilia: utpote medicamenta,cibi, po ,
tus,& quaecuno tandem corpori administrata,vim habent affectus praenarratos ad naturalem statum reuocandi. Quare spectabit ad medicum, in his quo isto, rum auxilioru materiis uersari, praedictos' scopos illis ex usu accommodare: ne deinde in eum illabatur errorem, in quem ii qui putant frigidam aquam in omniabus quae refrigeratione egent conuenire, & calida in his quae calefactione: ignari ex accidente fieri *pe ut trigida calefaciat calida uero resei gerent. Sed in libris De
medicamentis,plurima de omnium istorum methodo dicta sunt:addemus tamen& hoc sermoni huic uniuersum hoc materiae remediorum genus,in offerendis, es ficiendis,euacuandis,&his praeterea quae extrinsecus incidunt, consistere. Quae omnia ubi artis constitutor fuerit persecutus, insuperin uniueris materis scientia Particulatim consecutus,non ita tamen ut Pla sit facultate contentus, immὰ & uis stim adhibuerit: iam causas omnes salubres, ut nihil illi praeterea ad medendi arte constituendam defit,absoluisse putandus est, his omnibus in duo capita redactis, corporum nempe cognitionem quibus remedid sunt offerenda, atque ipsam re
VErum enimuerὀ hoc quoque illi qui se in hac arte uoluerit exercere, mox su pererit,ut sibi aliqua affectuu omniu dignoscendoru facultate coparet, in primis uer3 eoru qui partes in corporis profundo sitas occupat.appe quu hac etiam parte no cuiuscun sit,morbosum particulae cuiustis tum instrumetaris tum sim plicis si in alto sede habeat affectu excogitare: sed hic etia oportet aliqua methodii ad parte affecta una cum ipso affectu investiganda adhibere, de qua pluribus alias tractauimus. At erit nunc etiam necessariu,sicuti alioru methodoru capita qusdahoc libro coplexi sumus, ita de his alique habere sermone. Primu ex quo genere
earu reria quae praeter natura sunt,nos erare habeamus in horu noticiam uenire posse. Nam tria sunt generareru praeter natura: primu, affectiones quae actioni. bus officiant:altera causis haru: tertiu,symptomata. Sed causae, hoc in primis no/mine appellantur,quu agunt: quamuis ita nonunqua dicantur, etsi n5 agant,qudduim habeant agendi. exempli gratia,inter morboru causas cruditas censetur, cum nullum adhuc morbuinuexit. Cruditatem appello,n5 modo errore concoctionis PM in uetriculo fit:uerum & in iecinore in uenis,& tandem in uniuersa corporis
moὶς mptomatum ueta genus in tres dispertituest differentias, in actionuos
leni m,in ea quae corpori accidui, & excremetorum immoderationem. Caeterum
1 Coi pol is assectio, quam uel morbii quis appellet, uel assedi um,nihil intererit,eiae norum omni ucausa: ρος merito quo ex symptomatib.agnoscit; quippe quueorum respectu rationem causae teneat.Pored ex his nonnulla assectiones ipsas necesiario concomitantur: alia non ex necessitate.sed aut saepius,aut rar3,aut aequaliter. Nicuti rurius inter symptomata quaeda necessari3 affectionu diiuerentias cosequuntur,qugda sisp alia autem rarὀ,aliqua uerd in ancipiti sunt. Ea ita sympxo matλ quae morbos ex necessitate sequuntur, qudd assectuum cognitione afferat,grsce Hachognomonica dicuntur: & ea ipsa pro morborum notis habenda sunt.