장음표시 사용
311쪽
36 INSTIT. . LIB. III. TIT. XXVIII.
si qui mandat non si rei dominus, vel ad eum non spectet negotium, adversus dominum negotiorum gestorum actio intentabitur, kadversus tertium qui mandavit, actio competet mandati. l. s. s. sin D. de negot. gest. l. q. Cod eod. Vel qui praesens est, sua geri negotia prohibet, nee ulla actione conveniri poterit,secundum l. fin.Cod neg. est. Linglias dec. i. ae tamen ita accipienda, si quod gestum est negotium, tantum vetantis utilitatem, non vero reipublica vel alterius tertii respiceret .l l . .idem abeo. D. de relig.&sumpi. sener. l. solvendo. I. D. de negot. in Bartol. add. l. fin. Idem dicendum si negotiorum gestor ea gerat ut propria, non ut aliena. l. fin D. neg. est Li Ii. quis. 9. D. somm divid. Quoniam non creditur gratia alterius ea gesin se, vel animo sumptus recuperandi. l. 6. s. s. D. negot. gestor Cui ac tract ad African. d. l. sin Vel si ratione ossicii cujusdam gerat negotia, quod in tutore obtinet, cui propterea tutelae contraria competit actio. g. r. hic Vel si rogatus domini negotia administret, quo casu, si bona lide negotium susceperit gerendum, mandati dabitur actio. it. D. mand Vel si libertus patroni ejusque siliorum gerat negotia, quae nomine obsequi patrono liberisque ejus debet ut ei nulla in eos quibus praestitit officium competat actio. l. s. Cod negot gest. Vel denique, si aliena esseti negotia,non animo repetendi summis, ut si affectionis vel retatis intuitu, adeoque donandi animo. l. 18. . tin D negot. est. Ita praesumitur parens sumptus in disciplinam, in studia, in honorem filii serisse paterna af ectione. t. q. D. neg. sest. l. tr. l. is Coae eod. Cosal a d. l. sq. Et in iis assectione maritali in adieram uxorem curanuam, impensas fecisse l. is Cod.eod. Et amicus amiciti auctus paterna nonnulla gessisse, se ut ad repetendum quod impendit actionem non habeat. l. 27. . r. I. q. D. d. l. I. Cod. eod. Si tamen, contra quem aliter esset praesumendum protestatus fuerit se eos sumptus animo facete repetendi, actionem servam habebit. l. 3q. D. H. est. Idem quod statuendum, stimpensas in Ebrini rationum intulerit, quas recepturus. d. L sq. l. o. D. famil ercisc. l. s. Cod. eod. Si aliunde eonstet, eum expenias de bonis ejus cujus negotia geruntur sacereviavisse i ut si pater bona hiii materna, vitricus bona privigni ad minimet. l. fin D. de petit haeres. l. n. Cod de dot promes.
vid. Garsam de expens. c. q. n. q. g. 2. I. Car Quasi ex contractu actio tutelae
lae iudicium PQ undis curccium tutele iudicium a Quus venam in contranum tui id Moribus obunea.
312쪽
TUtore quoque qui tutela judicio renentur. Bene multa dantur actio 3.
nes, quibus adversus tutorem in cnlnci litv cnt uni consultum est pinpillo. Eli actio de rationibus distrahendis, ex ar tabulis arbitraria, quae datur finita tutela si tutor aliquid ex bonis pupilli abstulisse dicatur, ut
ejus non une quod abstulit praestet duplum mixtum l. I. s. 9.&seqq. D. de tutel. ration distrati. Est actio suspecti tutoris, quae datui adversus eum, qui non ex fide tutelain gerit, aut gesturus est tit de susp. tutor Suna& alia quibus tutorid pupillo consul tum est ex aequo. Qualis est actio pro- tutelae direct ad contraria, quando quispiam quas tuto egotia gessitim puberis, licet in iei veritate non sit tutor. l. I. D. Quod pro tutor vel
Simile est ei tutela iudicium , quod inter tutoremd pupillum quasi ex
contrariu obtinet. Neque enim pupillus sine tutore contrahere potest, neque tutore auctore cum eodem, quod nemo in rem suam fiat auctor. I. in.
Instit de auct tutor Non etiam cum tutore contraxit, sed in eundem incidit, quem ignorans etiam invitus nanciscitur, quod consensus absit. l. nec Don. 6. l. nec ut modo. D. de tutor. curat dat. l. fin. D. rem pupilli sal v. sere. Neque obstat, quod interposta sipulatione tutores caveant rem pupillisit,am fore tit. D. rem pupili sal v. Quoniam non negatur ullum contra et intervenire, verum non intervenire dicitur, inspecto tutelae judicio.
Non aliter autem huic locus est j ticlicio, quam sinita tutela. s. sin Instit iacAttil tutor Absurdum enim esset aliquem urgeri ad reddendam rationen dum etiamnuin administrat. l. q. D. de tutel. ration dictrat, Sic tamen finita tutela hoc judicium competit, ut utrinque sit obligatorium , sed ex parte pupilli directum civile in tutorem , ex parte tutoris in pupillum jam adultum, tutelae contrarium, quod praetorium est. Et posterius locum habet si tutor quid de suo pra pupillo, vel in rem ejus.1. impendit, licet res non extet. l. plane in fin D. de pet barred. Vel semet aut rem suam pro pupillo obligavit. s. a. hic. l. I. s. . .& q. S. D. de conir tutel. Mutiluaction. Vel litem pupilli nomine usta de causa intentando sumptus secit id enim etiam administrationis venit nomine l. 2. D. de curat. n. dand. l. sed etsi s. s. si impubes. D. de Carbon. Edict. l. 9. . 6. D. de admin tutes vid Garsiam de expensvi melior. c. s. n. II. i. q. n. 26. cuc. 2o. Boer. ad Bituric. A. D. col. 2. Chassan. ad Burgund. rubri c. 6. Montan . de tutes. c. qo Gregor Tholo Synt. jur. libr. II. c. Io Althuc dicajol. I. c. 92. n. fin Quinimosi tutor sit paupertinus, vel
gravis administratio, ex causa salarium ipsi assignabitur, quod etiam in contrarium venio judicium. l. a tutinibus. I. principat D. de admin tutet . vici
313쪽
so INSTIT ' LIB. III. UT XXVIII.
vid. Menoch. r. arbitr. 3I2. Fabr. Cod. s. dicis 6 des. I. CarpZov. de T rens pari 2 constit Ii des. o. in fin. In directum judiciunia venit, ut tutor finita tutela sua administrationis rationes reddat , quas etiam ex ossicio conficere tenetur. l. r. si ossicio. D. de tutet .vi ration distrah. ibique multis Gothested in notis. Quod si eas non rite consecerit, aut exhibuerit, adversus eundem in litem jurabitur. l. t. Cod de inlit jurand Accuts ad i. r. A. incio. D. de tutel. ration dii tr. Neque ejus juramento creditur ratione datorum Macceptorum, nisi in modicis Bartol. ind. l. r. . ossicio. n. r. Vel si res casu amissa se purget anegligentia arg. l. sta Cod de fide instrum. Nec quicquam interest, sit testamentarius sive legitimus sive dativus. Uta rationum redditione per testatorem nemo possit excusari. l. s. g. quidam decedens . D. de adminstr tutor quae a quolibet exigitur administrato
Insuper in directum tutela iudicium venit, ut tutor res pupillares restituat, etiam pecuniam cum usuris. l. tutor qui repertorium T. e. quae sunt. de administr tutor. l. i. Cod de usur pupill. omni compendio&emolumento e pecunia pupillari percepto, si ea pecunia judicis decreto ad
raediorum comparationem sit destinata, qui casus cita si curator Cod ar-itr tutel. Non tamen cum omni cmolumento pecuniam restituet, si eam in suos usus converterit, quod tantum eo casu ad usuras legitimas teneatur. l. Titium & Maevium. 7. g. altero. D. de admin. tutor Sicuti piaestat usuras legitimas pecunia pupillaris nondum restitutae,finita tutela. l. 20. tutor qui . . de admin tutel. l. fin Cod. de usur pupill. Neque enim tante tutela ante redditas rationes peeuniam pupilli reddere cogitur Alex. . cons. I92. Cravet t. consit. 273. n. I 3. Fac nin. 8. controv. I 8. Quinamplius praestat usuras fructu uin, si fuerint distracti. l. 3. si pecunia. l. ita autem. in princ. l. si tutor const. D. de ad min. tutet vid. COVarr. s. var. 2. Venit ulterius in directum tutelae judicium, ut tutor conveniatur de dolo, culpa lata, levi, non e .issima. l. 23. . de regul jur. l. T. 9. Cod. arbitris tui. Duobus tamen in cassibus tantum ad culpam latam evitandam est hibligatus, ut si cessavefit in exigendis debitorum paternorum nominibus LCod arbitr tutet Si praedia minus utilia pocum x pupillari comparaveri r l. 7. I . competit. D. de ad min. tutor Bronchorsi ad i. 23. D. de resul jur. infin./nau, MORI I. iiis 2: b. utili oro Secundum Constitutionem Carol. I. incomit August ann. I 348 tutor quotannis rationes reddere tenetur , cui congrua plerorumque loccin
314쪽
q. Duplex est actio communi dividundo.
DE OBLIGAT QUASI EX CONTRNASC. os
rem statuta, nisi testator ultima voluntate aliter disposuerit. Idem in cari ris administratoribus admittunt canones inclement. 2. . I. Quod etiam iure Saxonico obtinere scribit,esemb. Parat. D. de Tutel.4 ration distrahend. n. s. Quod attinet tutoris salarium, ita in regno Hispaniae constitutum est, ut ei pro administratione concedatur decima pars ructuum & redituum bonorum pupilli Pichard. in comment. Innit hic post Carsiam de expens.
Nostris vero moribus id totum est arbitrarium licet tutores rogentur ordinatione Ultrajeclina velint grati, propter Deum, pietatis ollicium praesta e pupillis, parentibus vel alterutro orbatis vid Grol. I. introd. 9.
I. Communio it tuplax , Socio a fetiando adtio communi sividundo locum habeat
3 Quomodo separetur ab actione pro ITems inter aliquos communis res r. Communio potest esse vel cum vel 1 sine societate. Illo modo, quando plures unam eandemque rem einunt, ineundae societatis animo. Hoc modo, si non aflectione societatis incidant in communionem quod evenit in re duobus legata, vel etiam a duobus empta . . s. hic L 3r. D. pro socio. Quae societas non voluntaria, seu necessaria appellari poterit. Quoniam autem nonnunquam contemplati ne rei communis ad divisionem estprocedendum. Neque agi potest acti ne pro socio, ut quae magis, id est, agatum cubi comparative positum absolute est accipiendum: sicut in L I. v. dissicilius. D. pign.4 hypoth. ad praestationes spectat personales. l. I. D. comm .divid. Neque judiciosamiliae erciscundat, in quo haereditatis non rerum singularum fit diviso. l. . in princ. D. comm. divid. Eapropter hoc communi dividundo judicium erat necessarium, quasi ex contractu inter eos locum inveniens, qui nihil inter sese contraxerunt. Qui quia re conjuncti sunt ad societatem,licet proprie loquendo nulla inita sit societas, ideo hic abusue etiam socii dicuntur. s. s. v. aut quod ocius. Instit. hic. Ut tamenin illi hoc experiantur iudicio, qui proprie socii, si diutius in societate stare nolint, ad quam continuandam invitus nemo tenetur. I in Cod.comm divid. Cuj. . Obs Io. Ideo teneatur commum dινιdundojudicis. Inter consortes nascitur actio communi dividundo, quasi ex contractu, bonae fidei, qua non tantum rei communis petitur divino, etiam frumium e re communi perceptorum, Verum etiam personales exiguntur praestationes ut si alter vel utilitatem
315쪽
perceperit, vel damnum passus si vel secerit impensas it invicem in eas conden3nentur. l. q. II. D. comm .divid. Ubi obter validum ell, quod lialter requisitus,impenta quas fecit alter intra quatuor menses non refundat pro rata, cum usuris cente limis, ei qui secerat impensas pars applicetur alterius. l. cum duobus. 32. s. idem respondit. D. pro socio. l. sit ut proponis. Cod. de aedis privat vid. Hippol lingui s 6 Q. Caepoli cautel. 8s Gars
Quid si damnum in re communi datum sit, idque delicto consortis Etiam actione communi dividundo alter pro rata suae portionis damni dati
reparationem petet. l. si is cum quo 2 o. D. comm divid. Duaren. I. disp. q. Revard. I. varior. II. 3. Non intelligitur ex contractu. J Actio communi dividundo ab actione pro socio separatur, quod illa non sit ex contractu, haec ex contractu oriatur. Ill a non tantum ad pretest attones personales pertineat, verum etiam ad rei communis divisionem, haec ad praestationes tantum, quod ex contractu non agatur ad distractum. l. I. D. comm divid. Ut quando ubi non potest esse locus actioni pro socio puta si res sit communis sine societate, si ea dividenda, adhuc communi dividundo judicium obtineat. l. actione 63. s. is. D. Pro socio. In quantum vero titraque actio tendit ad eundem finem, res persecutionem respicit. I. sed actione so D. d. in tantum si unisuerit actum, creat altera. l. pro socio. 38. D. eod. q. Est vero duplix actio communi dividundo, una direeta, altera utilis. Illa lis dominis rei corporalis communis est. I. . D. comm. divid. sive rem possideant, sive non. l. so. D. eod. Utilis competitem phyleutae l. 7. D.
cod. qui Publicianam habet etiam iis quιjus incorporale servitutis vel
p:gnoris habent commune. d. l. 7. A. I. Dii duo. l. Io. s. I. I. arbor. I9. g. tm .cod. Datur insuper haec actio non dominis, ratione praestation uin, quae sunt personales, nec res cohaerent. l. 21. i. pen. D. famil. erciscund.
si res vel extincta sit, vel communis esse desierit. I. 6. in princi l. D. D. comm divid. g. q. Familia erciscunda judicium breviter explicatur.
I Dem juris est de eo. Communi dividundo judicio proximum est similiae
Urciscundae, etiam bonae fidei, quasi ex contractu ortum, quod ii quibus unius haereditatis potiiones sunt relictae, non consenserint, verum incidant in communionem. l. 23. s. non tantum D semii ercis c. Et persequitur hoc judicium, non tantum haereditatis vel rerum haereditariarum di visi
Oncm, sed etiam praestationes personales. f. q. lfic.&s.silaiuiliae Instit. de
316쪽
DE OBLIGAT QUAE QUASI EX CONTR. NASC. os
deesse jud. I. a I. s. pen. D. fami l. ercis. l. 9 in princ. D. de rebus auct. iud. possid L quibus. 34. uncra i ut si si D. pro socio. Sic ut multa inritaque judicii, tam communi dividundo, quam familia erciscunda sint communia. l. 3. si quis putans. . officio. D. comm divid accuratissime Cui ac in Parat Cod famil. ercis c. Habent tamen singula judicia quaedam singularia quibus ab invicem separantur. In communi dividundo judicio
venit res singularis, quia est iudici uin particulare; inuidem venit ea res quae est in bonis eorum, qui contendunt saepius intentari potest; nec speciale norum habet, verum inter eos datur, qui rem communem habent, sive socii sint, sive non sint. Verum familiae erciscunda judicium est universale ela in hoe venit non tantum quod est in bonis, sed etiam quod est ex bonis, qualis est res quae defuncto fuerat commodata, euc. Nec de una re, nec iterato, nisi ex magna causa intentari potest habetque specialem appellationem, nisi inter cohaeredes initiuntur. Cujac. d. loc. parat Cod comm divid. curis . obf. I. Bronchoist r. assert. H. Z s. D. Cod. in . . . 6. id multa ad hanc materiam facientia apud Speculat. in tit. de judic. i. sequitur. v. de Divisione Iason Sncidw. Pichardum in comment. ad si quaedam. 2o Insili de action. Beri pari. 3. concl. 2I LeeuK. censur sorens libr. q. c. 2 T. I Haeres legatariis quas ex contra actionibus quam ex Testamen-etu obligatur. to personali convenari potest.2. Neque Quasi ex contractu aliis
Hae rei quoque. Quinta species obligationis quas ex contractu, nasci Itur inter haeredemetu legatarios defuncto testatore Licet enim haeres nihil cum iisdem egerit, nec illi quicquam cum defuncto, quia tamen adeundo haereditatem , vel semet immiscendo 'se ad ea videtur oblisare, quae defunctus suo testamento praestari voluit, ideo a legatariis vel fidei commissariis actione ex testamento, quae personalis est,in strictu iuris, conveniri potest. Idque ut legata vel fidei commissa a testatore relima, una cum usuris de fructubus a tempore morae perceptis, in quo naturam actionum bona fidei imitatur, praestet. s. 3. hic. l. cum filius si vers. D. Leg. 2-l. 3. p. 2. D. de oblig. cu action. l. I. s. belliss. D. ut legat non . l. 2. Cosside legat. tit Cod. de usur. fruet. legat vid. Crispum de Monte, de termin. actinn. n. i63 Peregrin. de fidei artie. v. n. 79 Colt l. adi t. D. de usur. Fabrum Cod. 6. tit et q. def. I. Carpetov. des forens p. r. constit. Io. defeto Althus dicajol. I. c. 93.s q. . seqq. Verum cur hic nulla injecta mentiores vendicationis, vel acchionis hypo r
317쪽
366 INSTIT. LIB. III. IT XXVIII.
thecariae, quae etiam legatario ad consequendum legatum adversus haeredem competit' Rest. Quia ea vel quasi ex contractu, vel ex obligatione non venit, verum ex dominio vel quasi quod lex adscribit legatario Sicuti Jurisconsultus hie non agit de actionibus quae creditoribus haereditariis dantur contra haeredem Quod ex vero contractu sit obligatus haeres in locum defuncti succedendo ut omne jus in eo resideat tam passive quam active, quod defunctus habuit. l. 9. D. de obligat. action. l. 8. D. de adquir. haered. l. io Cod de jure delib. Ut dicendum sit hasce creditorum obligationes non esse haeredis, id est, solius haeredis, quasi ex ejus facto originem
trahant, sed haereditarias, quod adestincto incoeperint, non ab haerede. Cum quae obligationes sunt legatorum praestandorum non a defuncto ortum trahant, qui cum legatariis non contraxit, nec etiam iis erat obligatus, verum ab haerede incipiant, qui adeundo haereditatem, Mapprobando defuncti liberalitatem, cum legatariis contraxisse videtur. l. s. in fin. l. seq. D. quibus ex caus in posses . eat. Praeter hasce duas obligationes,est tertia, quae nec ab herede, nec a det uncto ortum traxit,& tamen haeres ex aequod bo
nρ obligabitur id quod accidit si quis in serius quid impenderit, qui hqr
ditatis est creditor, licet nec cum deiuncto contraxerit, nec cum haerede,
qti proprie loquendo nullula gessit negotium, cujus contemplatione actione senerari conveniretur. Qua pronte etiam in jure nostro qui credidit in funus cum det to contraxisse, sed abusive, dicetur. l. r. D. de religios Pusumpi funer vid. Petrum Fabrum ex parte dissentientem ad i. qui cum. Io. D. de regul. juris. Indebiti condictio ex aequo cybono rascitur. Temis, cui quis, ctc. Licet inter contractus qui reconstant in superioribus relata sit indebiti condictio, in quantum id solvitur vel praestatur
quod putabatur esse debitum quia tamen non intervenit consensus,neque hac mente cuiquam solvimus, ut cum eo contrahamus,quasi eum obli
satum habituri. .is. sin D. comm . tamen hoc ipso quod solvimus aliquid negotii gerimus. l. 33. D. deindeb. condiet ideo ex aequitate extra id quod astitur, tacita nascitur obligatio. d. l. Is in fin. Quasi hac lege sol- 'erit, ut si postea indebitum esse constiterit ad indebit restitutionem, perinde atque ex causa mutui accepti seipsum obligasset, teneretur. s. 6 infan. hic Quo nomine etiam a quibusdam appellaturi remutuum, quasi pro mutuo, seu mutui loco datum. Neque obstati. Io. in princ. D. de rebus cred. ubi traditur, numerati
nem demum eum qui accepit obligare,quoties id ipsum agitur,ut confestim
318쪽
obligaretur Vel quia d. l. io . est accipienda destricto iure, cum aequitatis ratione sit receptum, ut in causa indebiti soluti nascatur obligatio. l. 66 D. deindeb. condict ne quispiam cum aherius jactura seret locupletior. I. I . D. eod. Vel quia tacite id actum videtur in condictione indebiti, ut nisi pecunia sit debita, eam accipiens habeat loco mutui, adeoque confestim obligetur. g. 6. hic. Unde si quis per errorem facti, non juris. l. D. . n. D. Qui not. in iam . per errorem non crassum, non deperditivi nimium Geuri hominis quid solverit. l. 3. 6. D. de jur xsact. ignor. id repetere poterit indebiti condictione.
I. In quibusdam cassibus cisa inde ira. Quid Motibus bili condictio lEX quibusdam tamen causis. Jandebitum summa neoligentia solutum, vel I.
etiam scillatum scienter non repeti, certi juris est. Verum quandoque indebitum etiam per ignorantiam facti probabilem solutum non repetitur. Quod secundum veteres obtinuit in iis causis, in quibus insciandolis crescit in duplum. Puta, in damno exi. Aquilia dato, in deposito miserabili, incendii, ruinar, nauseaugii causa facto, in legato,olim per damnationem relicto, hodie relicto causa religionis. Quod tamen postmodum mutatum est per novell. r. c. I. In haerede contumac circa reddendam legiti mam filio testatoris relictam. l. si quis in suo. 33. Uod de in ossic testat. In inficiatione pecuniae numeratae. Auth. contra qui propriam Cod non numer pecun Gregor. Tholos Synt. Jur libr. 11. c. I 7. ut esset mendacii in jure aliqua poena l. II. β. si cum esset. D. Cinterrog in jur faciend.
Verum licet in illis caus in quibus lis crescit, qui per mendacium quid
inficiatus est teneatur in duplum, id tamen nihil facit ad causas hoc y. 7. exinpressas. Neque enim hic propter mendacium denegatur restitutio, neque penes solventem per ignorantiam laeti probabilem ulla est culpa, ut poena abesse debeat. l. si putator. D. ad i. Aquil. c. sine culpa. de regul juris. in s. Neque enim ex Aquilia damnum erat datum, neque incendii, ruinae, naufragii causa reserat deposita, neque ecclesiae Iegatum relictum, adeoque videbatur a quum bonum, ut si quis deceptus, per ignorantiam facti probabilem satis cisset, solutum indebiti condictione repetere posset. Saltem id
obtinere debuisset in legato ecclesiae indebite soluto, quae cum maxime so-veat pietatem aequitatem, cum alterius jactura non debeat locupletari.
Neque qui pro religione facit favor, tantus esse debebat, ut impietati face
319쪽
ret locum. Contrarium talnen placuit veteribtis Jurisconsultis, hocpra . tectu, quasi qui ex Aquilii, de depositi miserabilis musine Cusit, fateri via deaturae teneti, adeonae quasi transactionis causa solvere simplum maluerit, quam si inficiatus sui .set, torte dupli periculum subiret. doli, hic in v. lege quiba. In legato vero piis locis praestito, hanc causam fingebant, quasi' iii leg tu in quod religioni relictum putabatur, sol vit, videatur piciatis uituitu potius solvere vala, ouam dubio litis eventu se conlinittere sic ut sublata salsa opinione quae uberat, pietatis causa relinquatur, ex qua lolutula non
repetatur arg. l. 32. in mulier. 2. D. de cond. indeb. M omo suo. r. Iniquos censeri prce textus entim Cratos adeoque moribus in cauli Ista '
nominatis repetitiones non cessare, extra dubitationem positum est.Quinimo de moribus ex inficiatione nulla lis crescit in duplum, ne quidem si subsit mendacium Uno tamen in eas in poenam mendacii quis tenetur in duplum, idquisurcundum iiov. 18. ut si suam manum, suum chirograpriunaluei fila liciatus. Iroen weg. hic Desset in nota ad Loes Inltat. Cod. Statutum ultrajcci rubric. . a te. . t ut plura de poena inficiati uapud Molin ad Paris tit de latern leud. s. so Gregor. Thola bynt. Iuris.
L Ii R. ii TITULU S. XIX. PER QUAS PERSONAS NOBIS OBLIGATIO ADQUIRITUR.
ENporiis generibus obligationum, quae ex contractu Vel quasi ex contractu nascuntur, admonendi sumus adquiri nobis no solum per nosmetipsos, sed per eas quoque perihnas, que in nostra potestate sunt veluti per servosvi silios nostros: ut tamen quod per servos nostros nobis adqu3imar, imum nolirum fiat i quod autem per liberos quos in potestate h- mus, ex obligatione fuerit adquisitum. hoe dividatur secundum imaginem rerum proprietatis usuismetias, quam O