Dominci Nocca ... Botanices commendationem oratio sermone italico ab ipso habita, in mantuano scientiarum & artium theatro decimo nono calendas ..

2쪽

tanta haec quidem ineli, haud set ne diem, an

Benacici vel permixta verius utriusque junctim aquarum copia , ita plenissime in Laeum collectae, maenia qua cumque vivunt Urbemque si firmant, ut nemo unus ad eam oppugnandam accessierit, qui tum sponte vel armignon abstiteri : vel fugatus cum de deeor non discesserit. Et ontes mirum in modum onge lateque patentem: Iu colis, Advenisqti ob idipsum de industria saepenumero commeantibus , jure et ratissimi a Prineipum olim hi in puppi sedentium favorem, munificentiaeque audem ad sempiternam memoriam propagantes aptissima haruviarum , recta plerumque excurrentium, amplitudo , M.qtie accurata plane partitio, commodis usque omnino alia

terius ad aliam , hedis etiam undique ὀneuriantibus, nulIo diserimine transitus; publica privata magni operis aedifiei ampla cum ast oblectationem , tum ad res quasque divendendas rite ubivis constituta ora quinis ad Deum, Divosque colendos una optime distri buia pulera satis, a religiosissima Panaci quae inter maximum intri exstat Andreae Apostolo sacrum retiosissimi a Latere ut communis Fert opinio CARI sae SAMGUINIS LIPSANA, multo aliis venerabilius, cumstisque anteponendum ue opificii elegantia, majestate ii paueissimis foris iti dem posthabendum. mare porro, atque alia, quae praetereo, a sunt gloriosissima sane perinlita, quae dum mira adeo , rerum

3쪽

xerum opiae me stupor obruit, atque eonfusio veruntamen hi me jam coram adesse commonent, certumque a ficinant Vosque antuae optimates, Civem, rofessores Selaolasticos, quoiqilo estis, genere , ae litteris spectatissimos, hodierna luce me alloqui plane, aperteque denum tiant. Neque ero in hoc Artium, Scientiarumque Thea.

tro si hodie fari per me liceret ni splendidissimusA

demit hujus Vestra Iumen, Deee rem nempe meum At gelum Gualandri quem honoris, necessitudinisque cauta nomino praemature invida mors extinxisset in ejusque me locum Augusti Caesaris Leopoldi II. clementia non suta Fecisset, qualiquam neque aetate , neque ingenio , neque doctrinae amplitudine , dicendique vi, morumve suavitate sim ipse certe cum tanto homine comparaIIdus. Vos perlubenter inspicio inelita sane Urbis antiam moeniaci neque ut tuto ipsa os esse dignoscam , penitiora neeeta est milia vetustissima fuit lamenta vestra rimari vel ad gloriam duraturum tam magnae , firmissimaeque aedifica tionis lapidem posuit, Alme Parentis nomenelatione nota tum vel ad Divini Poetae, Latinorumque Deile Principis, cunabula per histrandaci cujus carminum laus antuani Nominis famam eo provexit, quo potentimi a Veteris Latii verilia minime Aquam pervaserunt. At veromantua V

his delebritas continetiti praestantium eius Filior in laee eLsione cumulate satis ipsa se prodit. Jamque eos ut i nos mi Per Regia quoque suspexit Vindobona magnitu marchio D. Odoardus enethns: comes . Alohini coeastellius prior quidem ribu alis, ut vjunt,

AEnpellationis Praese. I ei alter uestis Magistratus detegendum , qui primum , aeternumquedineuferque magno hujus Patris

4쪽

dine animi virtuteque micatae videre mihi Meeri r eeptumque maiorihus decus, a Patriae jura verissime strenueque tutantes, amplificantesque quod peraeris ingenii, ac fortes viri, non firma editiora maenic viripietate , non vestium ultu, cumiumque Iesantia insidines 3 Viri denique studiis , ae litteris dediti, doctrina qii 4raeclari, non ipsa per se praeclara aedifieia, conspi- euas apud exteros rhes reddunt, ab solitiamque Tettine Reipublieae formam, atque administrationem. Cum tamen inanis ea sit cogitatio, ac spes plane futi- Iis, orentem in Populo strenuorum, doctorumque hominum so holem perseveraturum, jacentihus, despectisque Βο-narum Artium, Severiorumque Disciplinarem studiis qui heret immortales non statim agat Beneficentissimo Caesari gratiasci iusque in Patriam hane vestram perenni non efferet laudatione liberalitatem, atque indulgentiam quippe qui dum novissima tot Pro Drtunc studiorumque aceessione pristinum donat Μantuanae eademiae splendorem, ae de eusci Parentis quoque ipsi ad iudieat atque Altri eis maximorum hominum gloriam, qui belli, pacisque artibus in omne tempus clarissim . ad perpetuam erunt Mantuanoruin Civium laudem terr virique storituri. Duamobrem gravissime quotquot inelitae huius Urbis alumni mea nidem sententia , peccarent, qui tanto eae reae Humanitatis favore abutentes , Studia cuncta segniter negligerent virentemque adhue post tot secula, in ore Patriae vetustissimam Gloriae Lantum, per se sinerent turpiter arescere. Enim vero si ptimae quaeque Litterae superiori -hus semper revis, itemque hoe nostro, naviter hic exuto Μarones, spaniolos, Castilion 6s , De Benefacti . Pomponatios, Donatos , capriarios , De Arrivaberi i

5쪽

Iuppos, Mehios, Andreasios peritura eri nimquam nomina protulerea nonne atriae immemor plane foret, qui alia prorsus ratione , quam Studio , Uiris etiam eulatoribus tantopere neeessario , sartam tectamque erudito-xum mantva civium tamiIiam tueri posthae se posse arbutraretur Uno verbo dicam, quoc est certissimum , atque an oculis plane omnium egens scientiarum appa tus, Earumque comparandaruni indeficiens cura atque solliei-

ludo doctos facit hominesci doctrina vero Docti, Patriae simul Docti nomen ubique praedicat, re sitque gloriosissimum. SED Jam mea vos spectat, compellatque potissimum cholastico iuvenes Oratio. Quamquam haud est mihi magnopere enitendum, quo illud, quod in oeulis omnium vestrum renidere ae video , nobilissimum sane optatum Excitem , provoeemque e jungendi stilieet, oh1igvidique vos mihi, dum peramplum , ae delectabile egetabilium. Regnum, iussu Caesaris pereurrendum, investigandumque ffuseipio. Argumentum id est sane magmam, atque elegans

iuvene, studiosissimi eui quidem pro dignitate tractando

summGrum Demosthenis, a Tullia vix par esset oratorum, .lictio, elogurum Sed quoniam ne dimellis fateor multu est mihi in eloquentia Iocus , rem ipsam curabo quam optime potero contendamque interea animum ut dia1uoide sati pra virili parte ipse vobis modo Persuadeam, Bolantem Faeultatem esse omnino dignam, quae a sapienti

homine eive ametur alacriter, addiscaturque continuo et tum vi ejus pliarima sane ommoda, tum ob ingeni variamque

Dyriae in ejus pereeptione delectationem. Atque utinam 'tui in aussa aequissima peraranda mihi esset pNEstantiae bMi i qua universos amnes facilis ingenii, mem

6쪽

tihusue Iuvene ad id studium eonfestim arripiendum. Mallicerem permoveremque, ut suos Senis, Bononiae, i. haniae, Suecim, Bataviae, Germania , Helvetia radii Ilai Aldroandos, linios, Linneos, cavansilias, Ortem, Jaequinios, eo polios, estneros Halteros minime posthael in tua deberet invidere. Forum ego duorum extremorim,

aequinii dieo, etsi aetate devor, vivide adhue ad scienti

rium inerementum Vindobonae viventis Seopolii eontra mag-m Litterarum Litteratorumque dispendio, apiae improviis -huiere iam erepti dolenter una, dulcissimeque semper memineroci quod agistris aeque, ac Parentibus nulla in quam a merces reddi possetis gratia. une ad propo-fitas rationis partes singillatim omprobandae luben a cedi, Favete auribus adeste quasso animis Auditores, Seholastieique egregii, meque etsi longiore fortasse quam vellem, sermon dicentem humanitate a favore vestro fustentate Probe intelligitis Auditores, propositam orationis fra lationem non tablime , non splendidum, non ingenioseqiiiilquam , subtiliterque excogitatum continere. Simplici plane dicendi formula cluas, itidemque simplices atque ut modestum decet hominem veredundiae plenas propositiones pono , quae vobis Audientibus manifeste satis M. clarant, noliril me conquisito, buoque argumenti genere magni fide potius obtegere , ac depravare , quam candide , ex animo veritatem excutere aperire cujus quidem sitit, eritqii semper ingenua, eastissima forma. Et sane , praeterquam , ni ita facerem, tempore abuterer iugenioqueri ignarum quoque IIum quem Aulus Gellius per infamiam memorat Urbis Romae senatorem, ad imitandum nequiter deelinarem, qui multis , iisque vereo

7쪽

hus, peritissimaque manu affabre laboratis signis donectis; pulcherrimo , quod aeque suum fecerat, eam Florari exhibenti, fasciculumque eomae instar productum , Amaraiminisque a Rosis mirifice intextum dextra gestanti, arripiam eontinuo ab idit, ratus candida naturae ornamenti debilitatem inconstantiamque venustatis perspicue signiti eate. Ouin vero ipse sibi Oiisque plus semper arridens,

plaudensque cogitatis . eo insaniae processit, ut Iovis a num fulmina emittentem in amputatae loeum substituereb; festivissimamque primum Diva emgiem, homiliumque delicias expresse reseientem , tristein tum redderet, remm mantem, maneam atque ridiculosam ue cum vellet optimata emeere ac potentissimam. Ah tali mehercle, tantoque Romani hominis errore cavebo, ne parem jure subeam isse vituperationen repreheauionemque omnium vestrum, qui tam magna frequentiae, e eomitate hue ad me audiem dum convenistis. Flora hae nostra commutatione certe

non eget, quo gratiam apud vos sibi pariat, atque existimationem, Optime ipsa novit quae modo, quantaque sciat ab se possint, ae debeant. Sublimiores utique faculta es reliqii Bolanie perinde majores, familiaria, sibique propria insignia , atque honorificentiora plane teneant instrumenta. Quae laram ac Lituum : quae Trutinam Eusem: quae argenteam Epidauri S nantem ateram quae demum , ut Cthel , tot saepimila epotum , Circinos, Quadrantes, erpetuliculum , Tubos , Prismnia cristallina, Telescopi scite tendae atque attrectet, vel ad nova semper detegenda , vel ad am inventa illaistranda atque R PUfieati a. arva sane levis, ae e liber Obstet gres

sui . brevissima simul nostra sat est Rusticulae Cyclas, di quo Vn Prae ruinibus eii instratista acuta fascicula, , qua

8쪽

qna Florem oeyus e hortulo legere, varias relantesque dissimiliter ex pratis herbulas , a nemore ramulo valeat continuo decerpere, defixitque oculi operose quaeque intueri , nominatim , ut ita dicam , defintiaque ea ipsa interrogare, singula de singulis curiose percontari, sonsulto araviterque cuncta perpendere atque ita quidem ad magna naturae phaenomen intentum animum adjungere , quasi minima despieatui haberet eontra si extrema haec, etsi exigua, magni facere, tanquam majora grandia omnino ignoravisset ut tum ab observata sedulo re quaque, si non tutissima semper, de egetabilirum natura, vi atque praestantia, argumenta saltem , astute ita Eperiendo , ratiocinandoque , eliciet probabilia. O vos optima universaeque Philosophia amatores, Pr

fetaresque Iuvene sapientiae. vos inervae cultores , quos propriae veraeque gloriae amor ad Bolanicae stu- .dium persequendum urget a pungit, eius ad amussim vestigia terit , quo famam auctoritatemque ipsi vobis quotidie magis pomparetis , plenissime que triumphum agatis de iniuria temporum hominumqile invidorum se Repetita se diligens observatio ad quaeqtie natur: opera sollerti re is petitae ratiocinationi conjuncta, una est viro philosophois patens via ad haec ipsa propemodum sua propria fa- is tenda. Ouod etsi in argutulentum aliud ab eruditissimo uratorio sit dictum attamen in rem quoque nostram id eeleberrimi scriptoris monitum aptissim qiuadrat.

Natura suis , non mimis quam nostrum omnium serviens commodis, singularem ab ortu, planeque ine lebilem

haud temere nohis indidit sciendi eupidinem is Curiosum A s is nobis

In libro sui uo Gusto.

9쪽

, nobis apposite inquit Seneca, studiosissimus,murae spe eulator is Curiosum natura nobis dedit ingenium. Ge. Et ipsa propterea delectaturque magnopere quum sua ab. tente per nos inspici, tum semper exquisitius quaerendo petnos arcanet investigari.

Seitissime porro ita lautat magnus Seneca prosequitur scitissime porro me' nos uni ersitatis enuom tura locavit, ubi nulla ejus pars tegitur , aut oeultatur Quare vi oculos reservamus, obtutumque aliquo figimus quod dimidia ferme mundi pars uobis actutum sese offert conicoptanda. Veruntamen si quis est nimium fortasse metieulosus qui mentis acie tam est ferri non velit, ut stetitarum inerrantium numerum , loca, virtutem, di me

sonesque assequaturi pulcherimamque item nequeat in miaxabili Planetarum opere , orbitarum seriem, congruentiam molaum, aspectu varietatem, cuiuscunque demum genesin inspectare, ac perscrutari magna nihilominus, solam intueus telluream ae viri philosophi observatione, Perinvestigationeque dignissima natura areana reperiet. Immo velut Lineae ire ulum secantes ad se invicem magis ace dunt densioresque fiunt, quo Centro propiores , omnesquo post una coeunt in Centri unctum cuncta se opera, RFectusque naturae innumerabiles, eximiique in unitari a -dem confluunt desinuntque centrum universitatis. At vix ista dispidero, neque facilis negotii, neque rusti ei est hominis atque illiterati. Nam ubi vir rudis , ingenii quae,

g omnis eruditionis expur , quid mirari debeat, omninta non se latit philosophus ontra novitate, rerum Ue mag-Ditudine ubivis illectiis , abreptusque obstupescit, ob-

10쪽

seeundo vento Mare prosper naviganti qui novas semper sinus , nova semper laetissima littora, portus a freta . proppectusque varios vix eminus intuetur , quod suo repente evolant e conspectu seque nec cogitante omnia simul momento temporis dilabuntur. Alteri secus obtingit, doctoae intelligenti rerum naturalium aestimatoti ejusque instar filigentissimo in theatro , nunc bene picta Regalis Aulae modo arcuum cumiumque triumphalium Architectonicen villae molo, semitarumque , ad thim. amaenitatem gradatim, lentoque ordine e sententia inspectantis , iucundissimoque at iunquam ouspectu saturi gnarus sic homo eruditus oeulis animoque sibi obviam in natura fiunt, avidissime cuncta collustrat eorumque ut cum maxime aptus elegantia, in assidua singulorum meditatione Emma cum volupras versatur. Haec autem etsi omnibus Naturae hisdiosis ommunis, attamen Bolanicae cultorum singillatim est propria, vero fessi conditio in Arulita. res apta quam hactenus in sententiam texui illatio eeu qui in eo praecipue Botantes sint ut Naturam exquirant , ubi ipsa pendidius sua in foecunditate se praebet, innumerae que propemodii ejus oholis mira plane famositate. Omdior a priore. Naturam veteres pingere consueverant sub forma Isidi vheribus lacte distentis undique refertissimae, ad innumera bilem, quos confluenter edebas, partus educendos, ae s stentandos. At in amplissima prolis numeratione exprimenda ars eontimio defuit, ingenium. Quis enimvero tam valens extitit, eritque , Digula ut quiverit aut post hac queat arbusta , mitices quoiqnot, plantas , flores , mictus , ac semina quaequaeuam infinita enarrM : --

dividua