장음표시 사용
21쪽
Bibliothee quotquot Scripta Boianitoriim. Evulgatas: hactenus tanta diligentia, atque impendio Ioras, tametsi . praecipuarum Academiariun Britanicae, Batavae, Gallicae Austria eae, Palatinati, Insubriae , edemonii Priectam orinnatas nominibus , confestim abjiciant. Parvs refert Haematites, Uiriculo, Penteisso doctiores , Iasenioque , ac omnigena doctrina illustres viros pro sua quemque parte labori, industriae, studio non peperciM , Floras ut ipsas accurate consterent, absolverentque exquisitissime. Par sust salomonis liber infor
tunium 3 non perinde inane farientissimi viri opus Asa exi mallet; at vero dum taxat, ne major per ipsum' hita naturalium rerum cognitio , populum superstitiono iampridem imbutum plus semper in errarem induceret verum de hoc satis, vel etiam nimium multa. Objectae reliqua audiamus.' Quid ipsa regerunt adversarii sibi arrogat, intenditque Botante suis illis tam magna impensae iridariis extructi l Tanta nonne quotannis verita sine auri copia iisdem alendis insumitur; quantam poetarum commentis orti Hesperidum Omaria nullo labore gignebant Quae caussa. vero est, cur multo artificio magia nifies, adeo per iret isthaeo ad delicias semitae umbrosae cur itidem ad jucunditatem hae illa Si Ivulae Mat, exoti- cia consim plantis ab extrema novi orbis Parte publico . nec tenui certe sumtu ad nos usque perlatis 3 Quid l . tissima illa conferunt vaporaria, vitreis undique oechisa fenestrisci ubi ignis quanquam non Vestae sacer dies a tamen Dctesque perpetuo lucet, Wardet, pauci in re Sioni non sua , iniunaeque forte notae , habendi Piperis PR, Saecari, Corfieis Peruviani, ae Cinnamomia crea
22쪽
. dii vatem redarguat, iam olim libere canentem: Non tinuus fert omnia tellus. Quorsum tandem sic denuo adversarii insurgunt quorsum tandem Bolanica acultas, pictis optime tabulis florum, plantarum, herbarumque nomina exhibet perlegenda, quae distributis elegantissime entenis plus areolis per viridaria sua luxurolatura quum tamen de plerisquenoi latis medica constet virtusci immo alitem professores quotquot omnimode lateat Quare suspicari merito quis
posset tam magnam rariorum, cultarumque arb orum, her harum , flosculorumque collectionem non eum esse finem
habituram , ut novos Eseulapii Sectatores ad Reipubliea utilitatem erudiat a potius ut irique istamonumenti
marmorei ornamento deserviant, quod viva aetermeassentatio laceessu temporis ejus nominis gloriae diuatum 'volet: eujus nune aere immensa ejusmodi viridans, olensque sobole sustentatur. Tantus, uno verbo , dissimilium manino rerum in Hortis Bolanicis apparatus , iam curiosi ad tempus fortam vix probant, extimtim est, a supervaeuum visus oblectamentum , otiosa, demensque pompa, maximo Latiniensibus emta pretio, iustissimeque ideireon Senee irrisaci e quae ab instituto, aureaque veterum Romanorum mediocritate ultra modiu desciscat. Sane pollQuid istud novum est genus ostentationi Bolanteoraim, gloriae 3 on eruditionis jactatione , non nomin 1
transalpinorum pronustelatione , non luxumori γrnm, non
denique dubiis, sed erus vigra humanitas pharm8ci rem itur, inauratur.
23쪽
Facunde quidem, docte: At eonfidenter nimium, irae de Ego vero leniter, placideque ad te ipsi reponam, quod caussa cadere non despondeo. Infelieissuma profecto foret humanitas , si de Botante actum esset imposterum: quo Aristarchis quibusdam fieret satis , coi Contumeliose, insipienterque, ac multa semper ubivis frequentique oratione ejus studii inanitatem exaggerantibus. insipienter famam, dictum, lauto mo- , nente, sapienter ferendum sit, eorum ste obtrecta lium nolo hie institiam infantam te suggillare. Infelici sina, inquam, absque Bolanica humanitas i eique non absimilis , qui thesauro dives, eius pretium fatim non
agnosceret: aut aegrotans paratum satiabremedicameno pudiaret; iro vel bellua morbo correptae, una praeeunte natura, solis in Herhis frondibusque exquirunt, intoqueaumquam non apuam reperiunt.
Equidem probe intelligo , ad ubere e Bolanica frue
his emipiemio necessaria haud esse viret , quae rectan gulis, quadratis, orbiculatis, ad ilipseos figuram ver gentibus areotisci subnigraque ad graphi dem veniistis Sme dispertita. yrtu , Buxoque in cacumine aeque demut lato, a versieolori inter spatia lapide, odoratoque dispari fore distinctis, geometrice verin te nune instruuntur, fa-suque magnifico inspectantibus commendantur. imis porro Silvulis , Tentoriis , Speenbus, Cryptis, Labyrimi his est opus . in thermis, ferventissimum nobis calorem exoticum, vel in hieme vehentibus. Quandoquidem , H Plinii senioris sententia , noe jejuna acie terra , nec desertus locus, neque ineui in silvestro nemus, nec Pri uves , an deforme horrendum extat antrum ubi
24쪽
ent postea de omnium parente natura, astrumque studio fissim tam male sentire velimuς, ut suos nobis familiare, foetus pari virtutis ope exspoliavisse putemus 3 se Neis silvae quidem en verba ipsa lavitati dudum philosophi)is ne silva quidem, horribiliorque naturae facies, medieL, ni caret, sacra illa parente rerum omnium , usquam se non remedia disponente homini, ut medicina fieret
litudo ipsa. cuncta haec plane non igi oro. At nisi forte Stoicorum deliramenta sequamur, quorum aliqiii a 'tecte in dolio maluit, tiam in Alexandri aula magnificeli1bitares nisi, inquam turpia luee, Tectatique philosophie contemtus imitemur exempla nostrum neminem ausurum opinor sumtuosa tot Botamea viridari , maximo-riim rincipum beneficio invecta, improbare, qui cum non inauria enseant is sibi flagitiosius esse magnifieentia
vinci, quam armis, in eorum hine debent animi magnit dinem, regiasque virtutes alias si immo cum operem splendore, majestateque coniungere. Cum qir jure gelitium, pactisque Re terum sanct oribus obstricti nequeant, ultra quam deeet, arma, dominationemqtie proferres propriam satius ducunt in humani generis ommoda pote itiam impendere. Quo circa magno huic intenti negotio sumi Principe , onusta auro iiamcumque in oram festonanterri vigia mittunt, mercatisqite ingenti numerat: pecunia peregrinis arboribuς, herbis, iugibus, seminibus, cti trium Regnum perampla iii cognitorem anistae vegetab Ilum Opia largiter ditant multo plura ad bene vale dum, atque e caelora in his remedia, novamqtie sibi subjectis uita comparant, delectationemri mira videlicet, Uariaeque hortorum ejusmodi cultionis, quolibet ferme anni tempore , observandae. Et te quidem coiitinens, nec Π B te
25쪽
4ermissa Mnam delectatio, vel se sola , magnae est me. hereule utilitas existimanda Ergo praesens meum cogitatium aequi honique facile Auditores egregii is cum id mihi persuasum omnino sit,
plurima, nec exigua Bolani et studium universitati asserre eommodari nihil praeterea, quod ad me attinet, inexper quo studium id ipsum theoretie non si quoque, tum in literario ludo , tum in Horti dilacide explanem , hortosque ipsos novis sempeu pro virili parte vegetabilibus augeam, atque amplificem. Spero autem fore ut iidem quamprimum tam bene fundatae idversarii dent profecto manus, se in errorer, perspecto , cognitoque deinceps maximo
molirmento. Interea Loet minuiorem artis
it tum splendidioremque sirmi ad mus immenso actutum totius pervii orbis frugum, Borum flantaram comitatu festivissimae vobis se sisti Bota nita ingenuaque dum vos aspectus iuuiinditate delectat, sua seenraimstantiae hostes quotquot presentia vincit mi alique una graviter uaceenset quod ejus in hominum Deietate promeritorum magnitudini mea longe sit minor ora aio Frequentissima vere equidem omnium ordiuum aegrorum militudo supplex Bot Die opem, auxilium in dies implorat pristinaeque post firmae valetudini plerumque rostituta si ferme Bolanicae plaudit, ut salva olim Romanorum Rapublica ompeio plaudi solebat. Praeclarissi iam certe caeterisque anteferenda , quae tam lustri facto ducitur commendatio Ouod si tales dicendi formulas oesi sapere qui dixerit, non magnopere repugnabo , modo
26쪽
tam valens una, ut nunciet inaestimabile altera beneficietum penset nostrae hujus fatuitu si ui par esse potest Bolantea plausus, non unam modo, sed universam hum nam gentem sanitate tutanti quae bonum est omniis eoi
sensione potissimum. Absinthium, Lappa, marrubium, Scilla, Chamaepiavs , osmarinus , Origaenum , alapa , Saxifras , Uer haseum, elim, umlago, cichorium, Lupulus, Sinapis . Nardus sylvestris , Althea , chamedrys , Cleuta
Parthenium , ut , excentaeqii herbae aliae, ac radices
nostris innatae agris praeter illa quae dissitis ad nos alienigenis litoribus veniunt, Peruvianus nempe Corteri, Ioe Cassia , Rhahatharum , Samparilla , Galangaci An haec obseura sim quaequa, a publicis ignota nomina sacris hospitiis , ad aegros , pauperes sanandos ubique terrarum re- elusis Nemo forsan est unus eonfirmatae jam aetatis homo, qui alterius aut plurium ex hactenus enumeratis subsidio non indiguerit, optimeque nune valens eorum lictissime non meminerit, celebretque adhuc summam vegetabiliumessicaciam. At quamam alia, Auditores , ingentem adeo utilibus harenaeis onficiendis materiem instriait, qua tum, Bolantea facultas quotidie nutrit, atque suppeditat. Ea est contemplatrix, venatrixque naturaeci ea nat uxae thesauri una propemodum vigilantior custos. Nullii ejus fugit intuitum terrae partusa cunctos minutissime inspectat, describit indolem omnium , sigmam, qualitates, Scientiam elare dignoscit. Nimium propterea quivis in Botam eam foret inelegans, cingratus, qui hominibus helli isque aegrotis propere consanandis primas ei denegaret. Reeensita tamen adhuc postrema haud sunt erga foetetatem e
aeficentissima semper Botante offeta Pro humanis quo
27쪽
que artibus, ex quibus tot magni ponderis eommota in Rein
publicam promanarunt, suas non sivit umquam nec vero
sine in posterum partes desiderari Et si line fas est dictu,
qtiod est verissimum equando homines tantum sibi confidere potuissent, tumentes ut maris fluctus, parvae cymbae inminissi , impavide adorirentur aedes proprias temporum injuria tuto defenderent; congruam in agris ad telas post ordiendas materiem serere erassa, spissitque ligna ad har moniam eanentia reddere perdiscerent nisi Ahietis, Orati Pini robur texendis navibus aptissimum , Nautasci Laricis , Citri , hierous , accomodam ad tecta , laquearia, inia aedificiorum eonfidienda soliditatem fabros lignarios r.
aefigi contra , Tiliae, Populi mollitiem . flexibilitatemque fastiarum pectoralium ut Antonini t temporihus , Iulio Capitoliv. reperente, moris erat lassia in peestoralium sub armi , aemusicorum itidem quoriandam instrumento rum opifici admodum opportunam artiummagistra Botae nie Citharistas edocuisses 3 Nonne etiam eonstructionis infim fibrati plantarum conicis observatione Boiani eae primo fuere textoribus indicio, modum ut perciperent an nabem , Gompium , Lina nendici iuvandique sic optime per lixo ipsa cubilium , mensae, cutis nitorem quod tanti ego hominum magisterii erte Olim Arattea gloriam alia iudieare Ades, neci undenam nisi κBotante primum leae, Nucis, , Eheni notio ad nos venit quod triplex ligni t
rius , versieolorihus elegantissini maeuli venustissimum, sollemit faei post depictum, aureumque magia arum aedium Tosiecis, Vermieulato suo opere, ornamentum 7 Sandali
Genistae , Iastri notitiam , ingendi gratia , Infectores Tς toresque seriei veste fructibus , floribus , Herbis γnfitas uncinne . deIinoandi artem Bolanica se obere pr.
28쪽
tentur. Salleis species variae istis , orbibus innectendis idonea, earum opifex favente Botanida internoscit Botante favente Μyropolae stillatas, mulsas, odoras aquas Teiunii duleiariique pistores fructus aromatibus ubertim illitos, t- sanaeque in modum coectos, ad secundae mensae fercula condiunt. Ab ea tandem e re frumentaria cibum ex Uui vinum, omni tempestate ad potionem optimum ex fructibus, semini hus Gummi omnigenas sibi homines delicias Beere didicerunt. Oh Studium auro cedroque dignum Oh scientia uni veris humanitatis amicissima' equis te protinus haud testimabit, suavissimumqtie sibi non dueet tuae memoriae atque contemplationi operam dare t Tu una tot natura desnorum praestantia edoces Se recreas tu una oeendo recreando , benevoles, liberaliterque hominum rationibu
Μantua vetustissima, celeberrima, munitissima, re ratae, uberrimaeque ditionis civitas princeps quid modo
sis, quid antea esses, pateri candide ne dedignere Utiliores olim perinde omnino languehant artem qua dameteeutientes ferme homines obsidebant officinas , priusquam suam hae in horti diaeta doctrinam Bolanica facultas pro poneret, copioseque, publice, privatim de re sua . sermonem haberet At postquam plures autem certe sunt anni multa hic lectione, observationeque, ne non magna audientium , atque inspectantium frequentia ars exercetur Herbariari quam maius inde Mantuanis civibus, maxime que studiosi partum est oblectamentum, pabulum quam mitiora simul, majora ad morborum sanationem invecta
sint pharanam dum quid in herbis 3 plantis , floribus
aptius sit naturae loci remediiim , scientes , a periti que vestratum optime ex Bolanica dignovere. TaRN
29쪽
vestra urbs inelyta iure nune beatior , laetiorque inans . est praeiviti aliis hae etiam utilissima saeuitate loeupletiori
Ad extremum mea ad vos redit egregiae spei uvenes, vosque summopere adhortatur oratio , ut qua polletis in genii facultate, cum vetera imortalitati mandare , tum novis semper inventis , nova semper atriae huic vestri nobilissima comparare bona studeatis. O Ioriosissimum pro . feci nostrum id aeuum tota consequens aetas vestrum Μantua cives, sollertia, uilioque factum effabitur, in , exspectata vigentibus tune artibus commoda insperatumque me die in x pharinaeum aceessissest quo insanabiles primum firmae aegroti longaevae sanitati reddantur. anta si juste
nominis amplitu in donata , Graeciam admodum antece deret, aeteritumque ei silentiar in antii imperaret: ne
suos amplius, Archimedes, pidaurios, totamque sagae eueneficae Circe herbarum seriem venditaret. Dignum sane vobis non esset Mantuani Juvenes, po tunam adeo Botante addistendae, curandaeque patriae nova gloriae orasionem prietermittere Culta , florentesque naistione in Bolani eam sedulo nune incumbentes summos principum Administros, atque Consiliarios imitamini, qui,
ubi per otium licet, libentissime R ipsi Georgi earum rerum studio vaeant , quod est Bolani ea argumentum Tulli Methodum, a Dumamelii aratra dfictissimi illi viri
probantes, de bene serendo cogitant, major unde seges, a maturior postha - colligatur. Sed extranea mittamus exempla Clarissimi civis v strimare elli oncti , hujus vitae , gestorumque Commen rivios vestratum alius, multa eraditione vir , a publicii
eIinices Professor abhine fiennium edidit Insigne factum tametsi Probe v puto iam nostis juvene attendite , in
30쪽
que Illustri exemplo permoti Bolani eam narisiatim adama te , quam sibi prae facultatibus aliis fuisse carissimam, re' seripto expreIs satis Donatus edixit. Non tenebo vos in exponenda praeclarae ejus dicensti ratione verba quippe sint inania , ubi factum per se loquitur. Illud itaque meminisse sufficiat. Hominem omni doctrina praestalitem lis tum hune publicum haeredem testamenta scripsisse, quo insigni argumento est, itaniam D0natus ipse ceperit, quan- tam alios ex hac latentia voluptatem , utilitatenique e eepturos fore crediderit Ouanquam autem id areelli Donati quem tanti Beneficii gratia honorificentissime ova tum nomino non est donum obeliseo celebratissimo eoΛ- Ferendum , Cambyse rege ad aegypti vanitatem erecto sempiternum tamen erit ejus uvanda Patriae desiderii,
Liberalissimum κeeIlentissimi et is si vehemente me seribentem commovet testameninm ut nisi insito ab natura genio , intima tamen certe , suavi , ingenuaque enevo-1entia , non multum a Patri amore dissimili, jam nune viri de universis antuanomm Republica optime meriti dolendum semper simus publica eupiam significatione aliis qua cohonestare. Temporis studium id esse juvenes ani matvertiter ac potentissimorum hominit eruditortamque sententia, atque judicio probatum. Scitote, Dominatorem magnum Leopoldum Seentulium gravissimi imperii ex tiis studia conjungere, omninoque hoc nostrum magni facere, atque tueri. Ipsi vobiscum saepenumero reuolite, illustre vos essemantum gnato , namquo id ire virtutem majoribus vestris, gregiaque adeo Parente vos dignos posse praebere. Ita enimvero canit Horatius.