Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemylii additi, perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

271쪽

FRANCISCvs I. VALE. RE It 1 fmachinis admotis 'uvissent moenia, fit impetus ab A qui

tuno Helvetiόquepedite a m proposita urbis direptione. h primum acerrime obsistere mox ubi redinteiratis uiribus acrius oppugnamur, undique circunuentides'enuta Ialute, se per munitione; deiicere, σfuga salutem quaerere carpe runt. Nouat adtrita eli multi caesi. Tornis S, Rusca, plerique alis capti. Casu est tamen Renatis Bouchetius unu e Gadisis proceribus si effulae uirtutis. Interea Vortia clam notio dχuosis itineribus Mediolanum peruenisse restar Lan recis: itaque ad Papiam oppugnandam traducit copiari, celen tarque admotis tormentis pernere incipit ma nia, ea pace,qAa Ee uni a porta tNossa ad casum. Prinendi Papiae Fodericlo GonPla, N semel atque item ab- motis Gallis, Vortium GP Daualum admonebat, ni mox a sint auxilia, urbe se Lauiceco cessuru . Cassi ut mutui auxil3 spem Caesitianis a imerent, castra d puderunt ingenti latitudine, sua cr Venetorum innexu obsidebant. Misi tamen sunt a Dauato mille ducenti pedites, partim ex Corsica, partim ex Histania, qui media nocite hoca ias Alere uigiles, dum obambulantes per Venera castra Aquitanimoquuntur, pro Aquitanis a Venetu habitisunt: Cuncos autem uigiles Italica lingua decepere pro Veneris habici. Verum in cautiores uigiles incidentes,resperaque nommine ignorato deletra, dum ad arma undique conclaviatia

esset,pl quam quadringenti caesunt: reliqui fugati aut

capti, ceptis paucis qui Papiam peruenere. Hos insecutus est Petrus Ribenucus Dodius A quitanu consanguinitate Lautrem proximus,alaeque eius signifer,qui Ticino trusem ' in ho les ferebatur tanto impetu,ut intra portam quae Ticino uisiungitur, militare uexillum intulerit, capique potuerit urbs si caetera eodem impetu flecuti essent. Sedra -- data accurrentibus cr Rrbenucus cecidit, I oannes Lan- Arnol. Ferroni de rebuό da Bemonis

272쪽

FRANCIs Cus T. VALE. REX da Bernolius unus e Medulorum nobilitate pia plumbea percussus circa gulum. Rupiposeus quoque uulneratus est. Lautrem ita mortem Ribenuci aegre A te, ut incolumes bossessaluo recuperestice Papiamperuenisse. Ebius quatere coepit moenia : iamque barat triginta murorum cubita, cu ubiis Sansius Cariatius cum centum G

tibus er ducentis peditibus uisis est, parans sibi aditu

invitis Gallis in urbem.in hunc Renatus Sabaudianus,σPalicius, cr Galeatius Sansiuerinus inueta, multis caesis infigam hominem uerterunt. Tumueia mox adpuit Daurius cum flore equitatus omnis hontis cypeditatus eius aduentu commotus Laurereus , acie in bucta in eumgn ditari ueritus quoque ne una Prosperadesset. In hac trepidatione Castalius Gallis ereptus,'gasibi deuiis captatis itineribus consuluit. Daualus flens se ad suos recipieus, callos fusurus est. Apparebat Lautrecum potiturum Ticino: itaque eductis omnibus copiis, Proster π Dau lus pergunt ad soluendam obsidionem: occupatoqueseda lium Carrusianorumfano, indeque Veneto praesidiopulse, canta munierunt. Ita Lautrecus soluit obsidionem , cum μ' Atad intelligeret, Corsicos cr Histanospedites prius inuitis Gallis cum ferro sibi iter aperuissent , Ticinum insegressos: dimpropter a duos imbres mimis amnona incinnu inferrip pet, consumptaque esset omnis pecunia insipendium militum a Sabaudiano altitu oluisse Lauir cum obsidionem uerisimile est, Helvetio quoque milite iumr lanem seditiose flagitante. Circa ea tempora archipiamta aliquot Hispani, deligentes sibi insitis aliquot haud

longe a mari Santonico, quas habebant adiutrices ele-mm,furtorum receptrices, lagitiorum ocias, mare Sanintonicum Oiamque Medulorum circa senum Virginis S

lucra uarie uastabant, in Blaurum ipsam cr surdigaia cessis Gallorum Lib. v.

273쪽

FRANCISCUS I. VALE. REx uicina locul em. Quidam cum Noparonibus deprehε si aliis ad matim, alas ad cornua antennarum gula nam

poenas dederat Strabo urbis sanionum Mediolani meminit ad Oceanum vergentis, maxima ex parte Menos, agro tenui ex millo alamoniam captantis,quam ait reliquis

fictbus stentem. quaestu ostendunt ad eorum urbe quos

hodie Santones nominamus, uix referriposse. In Medul rum sinibus,uisuntur ruinae urbis cuius a, ut G aphdSά-- tones loco arenosio,haud longe ab Ameto. haec Oceani impetu an corruerit incertum. VnM quoque Gallicus pinutu cum ad Barcelonem usique temere proueclas esset , circumuentus supplicio a C arianis et Us eti: hunc Ioannem Fleurium uocabant. Normanus is era rei nauticaeperiti .mus sed uicas permultos ho ham, alios mi Iunditus euerrerat.abos non solum bonis exhaust ut ed nefarias etiatibidinum columelias, turpitudine oubire coegerat. Iau- necus ad Landrianum e Ticino mouens, celeriter colend bat,aut Mediolano sepotiturum Prostero Dauatoque ab . sentibus, aut nacturum in itinereia tae pugnae copiam crediderati utraque te detectus est, cum deuio itineribus no- die Daualis regressus esset Mediolanum. Itaqχe Moguntium exercitum traduxit, ventus Helvetiorumseditionem, Vene i ne dilaberentur metuens, nanque hi commeatibus eum sisis uti uolebat: atque hos quidem dum a-bυηd oro bello Caesarianis γ' Gallissuppeditant, in lucro id deputantes,bestum trahi e re esksisa putabant. Hel

veth c sistipendiis bolutis nihil queri possent, uel desiderio

repetendae patriae,uel quod a paucis Caesaris pecunia corru ptu admonebantur, ni reditum β'narent, utarum ut d creto gentis pro prostraptis haberetur, aut ultro pugna deposcebant,aut d cessuros stest palam iactitabant. erat utrunq; sane quam durum 'Lautreco atque acerbum . Nam CT ad Λωί Ferroni de rebus ' Picocum

274쪽

FRANCISCVs I. VALE. REX In picoram alii Bicocum uocant munito loco cossedisse hostes

uidebat,nec inde nisi magno accepto incommodo erui posse: AIHeetiorum discessu debilitatas regia3 ceptiis uidebat. Itaque palam pubmittens nobis imos homines , Helvetiis si tutis nomine noti limos cin quibus fuere Renatus

Sabaudianus,Pabcius, I. Medices,Galeatius,Sanseuerinus, Iescunus rater, M ommorantius, Terrulius Baiartas, I omnes Bonavassius, Pont iremius multis precibus contendebat ab Helvetiis Cy Alberto Petra, qui eos maxime aut ad dificessum aut pugnam licitabat, ut abeundi pugnan-d que consilium remitteret,donec hostes fatigatos commea

tus inopia aut ui rormentorum besticorum, e locis munitis eduxissent. At hi umco uerbo praecidentes, aut pugnandum aut abeundum clamitabant. Re ad concilium a Laui reco, retita,Palicius dimittendos potius Helvetios censebat: Re-

rituitus Sabauianin Ct caeteri omnes, excepto Petro Na- .

,, narro arim esse aiebant tentare exentum belli, quam ine ,, mes copias dilabentibus IHelvetiis hostibus obiicere , mox H eis prae Iutura Naxarrus Lautrecum, Ies nam, Pal is ciam, totque nobiles imperatores Gasticos singulos regno

,, dignissimos, multis casibus didicisse quando pugnandum, i, quando a linendum sit pugna. I ntolerandum essest i is alta IHeluetij docere uehnt tot bellis asuetos, quiescen-ri dam an pugnandum sit. Rationes alium rebus afoederarius orsin tempore reposti posse: nunc nisi authoritate toti, procerum contentisint,properduellibus haberis. Esse Ga ,, ita uictorum exploratam , si intra paucos dies consumptam annon munimentis,agmine effuso hostes abeuntes paten-M tilus in campis adoriantur. Nuns castra eorum prausta ,, fonticulis undique munita, ualla insuperista invadantur,ri quis non uideat inde Galtis maχima clade accepta redit

M ros Itaque nisi qui stipendia Gallica iam consen serint,

275쪽

FRANCISCUS I. VALE. REYA Gassico ini peratori pugnae consilium diserenti pareant, co-- cidendosese aut potius domum remittendos aiebat. Vide batur haec ententia durior alieno tempore, ἀιm Gallicae res auxiliis Helvetiorum starent cum rursus oe' Palicius er

Lesitanus π Sabaudianus frustra adnisi pent, ut Helustios a pugna deterrerent, satius uisium estpugnae coptam

fieri.Latmems accitos ad se Albertum Perullam G AmoLis dum Vndreulsi IHelvetioru duces,N όccine rogauit huma ., num set factu aut incoeptum hoccine licii foedoratoru,, dissentientibus omnibus succlamare , praeliumque poscere, ,, aut discessum minari obiicere ho Hibus munitionibus exercitum fortissimum, maxima auxilia, proceres Gassicos, M prouinciam Mediolanensem candium ,summae dementiae ,, er temeritatis esse: ibiquestita oppressus est,remque M ,, diolanesm perdidist, mortuo non modo honorem, sed ,, m ericordiam quoque defutiιram . Cum stes huc me λ,, Omnes col curam , quid iam habiturussum reliquum, si ,, haec mihi atque Rei expediatio in uobis posita decoxerit

is quot diesseruarent: daturumst operam quoad copias alias,. Rex submisierit, alua ut eis omnia sint. I lti adhaec, Sustinerest non pol Helvetios :nfin crastinum diem pugnam

cretam audiant,omnes dilapsuros. Ita Lautrecus Gassici

abj proceres, insitum Helvetiorum detulis, tum AP axi, Perusiae,Vndenuidi, Polam ri,qui mulsum apud eos pol rant,et lentia, piasprope in sedium hostium addux runt, Helvetiisβmmo impetu in hostem ruituris: a quibus nec impetrari potuit,ut nos, prius tentarent educere ex ea munitione hoste pollicente Laut reco futurum, ut pluribus locis circunductu machinis,hostes loco depelleret.debellundosique daret. Praemisi unt Petrus mulius, Batardus Petrus Nauarrus,qui munitiones hostiam, a qua pum co- Amol. Ferroni de rebus modius

276쪽

Hodius inuadipossent, renuntiarent. Aciem ita distribuit

Iantrecus, ut L cuno partem equitatus cum pontirem MFIugone Pepulo, Mommorantio attribueret: alteram sibii Uumeret cum Federis Bodlo, Galeatio, Saseumno subaudiano, Bonauallio. Theodorum Triuulfum Venetoram equitatum iubet Helvetiorum toga claudere. Ioanni 11 edici is post Leonis Ponti is mortem, quὸd Vido ovem Rangonium a Florentino populo, in copiarum impono ferre n on possit ibipraelatum, Gallicas partessequebatiu cu expeditis equitibus imperat mox in honespraecuserat . Prosper tuto loco ad Bicotam cuma fixerat. Ad dex atra ost uia mitituri muniebantur laua σ a tergo,du bus fonticulis claudebantur: in fronte uia admodum erat laua, implicita. Itaque eo loco machina3 σ pedites

posa erat cum Daualo ct Georgio Frahistergo: Hista Italoque pedit accinciis pilis plumbeis in fonte collocato,

si a tergo cum equitibus constitutus era conflauto quos Francisico Vortia militari uia, qui ed e Mediolano excito sensimo quoque pervenerat. Abquάtulum Medices equistes cum Petro Castalio, qui ad exploranda Gallica amapram rerat,dimicafit. Multi utrinque desiderat ed Mediace ut habebat expeditissimos equites uariὲ hostes ludificum.

toproripuit si e Castidius. Helvetii uix dato spatio ad diapodendas maiores machinas,temere quanquam acerrime

insontem aduersus Daualum σ Germanos proruunt: seda missano Italoque pedite emissis pilis aeneis ita pro inutis η ut σ alij implicitis serum altitudinciali/pilis concisi sint. Pleriqueper cadauera cie oram, disicustasem Atarum

tra' Pres,in hones proruperunt. In qua rerum uarietate, a penusta Fiani pergus uulneratus reliqui diu cum locorum

277쪽

FRANCISCUS I. VALE. REX s' neri quoque equites dum H Hetios terga verrere uident, cuTheodoro Triuubio moxflesie proripuere. I userat Daualus, Fefeceratsi pedites, ut cum ex priore ordine pilas aeneus uoluissent,in genua proclinati Fecu ndu uobitat locum aperirent idem aliis ordinibin imperarat, itu assequentes cum uoluisent, primico Uurgentes qui interea impleuerant fiastulas ferreas, rursus noua; ipsi pita uoluerent. At sinima parte Lestunus, cum si renue transilii Pt duplicem fossam,

Optis caesisque multis Uortianis,lentorio quoque Lenae G Cassans direpto,properabat ad pontem occupandv. Atrox

tenuit certamen utrosque. Sed tamen cum Vortium minores machinas diuina quasi uirgula loco opportuno transitulissent,easique in transuersos Gallicos emisi Pent essent loca munita ,siis, Cr lunibus cir cippis ita coniunctis interse atque implicatis, ut qui intrarent ei os acuti limuuallis indueret: initu erat Gallicorum equitum uirtuS,cum pedites maxima acclamatione uocati nusquam ad pent, equoques posse, quηm eo die Les no Laurrecus dederat: cum is ex nutare debiliatus nu tuum ste loco mouerer, quantumuis calcaribus agitatus, in periculam ille uen petinisiab Osuno primum, mox a Lupeo auχjbu latum uisset. Lupco qui signifer erat Lautrecisignum elapsum. Idia

cabunt, magna ex parte sustubster, uoluentibus hiasilus undique pilas,ho ii colit. Canapito qui Pondorm signum perebat equussuffosius. salutianus cum Lemno intrepsede periculo se oferebat: Mommorantianus pilis undique emissis eodem fuit in periculo. A mere cr eo praeno ada i

la equitum, quae attributae erunt Ludovico Arsio'Aubi enio. Heluetj ea fuere contumacia, ut neque qua parte

Baiardus praescribebat, impetum cum eo fecerint, neq; si ch cum integrae sent plures cohortes, obticere se hosti uo- Amol. Fenoni de rebus Lerint.

278쪽

tumnt. Lautrecus nihil territus Helvetiorari stage, Ure torumclue fuga,Hextrasumpta rubra cruce stili insigni mutatas alba, Cr Hi monymi Adum consani equi- una cum Caesarianis parum abfuit quin ca stra hostium penetraret. Pros'er dolo intellecto, herbae u rentis ficisculos quibus locus in abundabat, mox suos omnes coligere iugi uti ab hosibus disiemi possent. Cum Andique aggeres ossae palis perforatis, interietis Amariis ιmpedirent equitatum pedites ho ham pilis emisis in latus obuersi multos conciderent, L cuno fratre adferedeunte. ιa uadentibus omnibus rus uim admoueri, receptui canit. Discessum Callirum nihils defugae habuisse tentur Galeatius Capella, Badadus , exterique omnes siriptores non militem ullum,non equitem,non quicquam impe-d mentorum,non machinam ullam bellicam, dumst reciapiunt Galli interceptam. Davatus cum saucium Caine mcum duabus cohortibus in discedentes emimper, esecit, ut

una cum Guinea a Baiardo, Medice'Helvetiis qui machinas reducebant,concideretur. Emisit mox horam equiates a Pontiremio, Mommorantio, Lescuno una cum Medice redeunte in castra compulsisunt. Eo pialio necatus Roque- laureo,unus ex Albiensi nobilitate, ignis, philippi Cha-bo' suon aia, Cr Petris Lurus Longanis e Petro risis

rum Longana illustrifamilia: Lelmno equus si 'spra ess,

idem alio equo admisso ense in os impasti uulneratus LEx Helvetiis peralia cr Vnde alius, O' Alromus caesi eae quibus etiam duo millia caesa aiunt. Desiderati quoque Miolantiu π uicinus Subaudianis Guycheus,quem Lapichen uocant insignigenere e Burgundia, MOUomus e Laua orum Britannorum sumiba, Turnonius. Ex hostibus quoque Petrus Colisnuι Caesonia fumilia natus,vem ah l oanne Carionensem uocant,Guinea Paulus Gesia Gallorum Lib. V. S E

279쪽

ster rima ierondimuS Adurnii , Ambrosius Landrianus, Callabus, oe plusiquam trecenti alij.lMDEM Gallis, caesis Helvetiis,nulli ex botabus iam quente, copiae inde e ductae sar, vadenso quiparuulo equo uehebaturtardiuspequente,atque haec identidem Helvetiisseuerente, Sic euenimus ' Proster deinde L*udem Pompeiam profectus, frustra Carolo Casseruo Aqui no adnitente, ipsoque Bonauasito segnius urbem tuente ac stertente, Italoque pedite dilabente eam recepit, diripiendamque militi dedis . Lai

hecus cum Helvetii nesalute quidem Gallis reddita dilapsi

essent, uenti ne minus Apedia a Lautreco repraesentaretur,

equiti quoque plurium mensiam stipiatum deberetur, Triti m peruenit: cumque deesse ecunia ,sdemque omnem fam consumpsisse in utre Cremonae relicto, comitante uno tantum atque ala seruulo, per Helvetiorumsines in Galliam reditum parabat. Veritus uero insidias hostiles erHelvetios aliquot, in quos pugnae ardore temeres ranici inuectus fuerat, i e uidi AIarcinulas compositab equo ue-bensiter faciebat,uno e ministru pro her gerente, atque ita in Galliam rediit. Nactus est autem Regemgrauisiime ediolani amisit iacturam ferentem, praecipitatums ejus inde distessum carpentem. I s Lautrem es satis hilari uultu excepi Lueluti re male gesta,haud eodem quo prius lo-

numeroqae habere uidebatur. Nam multi e casis r deuntes in eum Regem incenderunt, Palavicini bona dissptu iactitantes: ' mole se constabat're Regem quod eo: tempore Mediolano excesset,quo nondum illius recipiendi abiecta omnisspes uideripoterat. Q tradam die Lauir cus ad Regem admisius, Carolo Borbonis impetrante ut audaretur,atque ut nussissimulatronum inuolucris, litaris potius quam eloquentiae aulicae homo iram tegereporeis Arnol. Ferrori de rebuae ruisie

280쪽

FRANCIs CVs r. VALE. R. Ex s7. IAo, rat, PRegem status esi: Audita tibi elydrbitror, here, i Mediolani, quae Papiae , quae nuper ad Picocum acta in sintquaefuerit cuiusuesententia debelgo , munitionibus

, hossum eo tempore minime inuadendis. Magnum in Gaia

, ta Transalpina bellum,magnae Caesaris copiae,mihi perdif- , sciti ratio admim 5 anri praesidij, nobupam umptus

νε annuus utae numeratus. Neque ego uperiora repetam, edis extremo besio si ab Helvetiis impetrari potuiset,ut pagua- A ardorem in mensem unicum d perrent, aut oppressam in iam per bellum, aut Caesariantis aduersi ima illis loca cu

detrimento eorum maximo extrusi. Fuit aliquis satalis ca- με quem tulimus,quoquo modo tamen ferendus fuit. Ego M quidem retiquique Gallici proceres , consilio quantumpo-υ ruamus,labore plus pene qua potuimus excubauimus Gaia ua ut essent omnia. Cum haecitasim grauiter fero atrosu M te accersiere de Palavicini caede, qui decreta quaestioneam pentis iuris legumque ciuibu,Gnatussit: altospraeci 'Italuis meum inde di cessum apud te oblique carpere. Equidem fa- cere non possum, re,quin grauiterferum, aestum patere . ad aureis tuas uanis histes,monibus pusillorum hominii,

ipsa malevolentia tetanorum atque inanium: nec an mitti magnitudo,nec acerrimum iudacium multu magnf

que rebus persped imum idponulat. Didicisse enim ui-M deor amaroribus, quo grauius sit crimen id quod o Eendi- ,, tureo ut ιm,hoc maiore ab eo feri iniuriam qui refingat.

,, Paratus est enim grauitate criminis ita occupare animos

, eius qui audiis, ut discitis adisus defensioni relinquatur: - miis explorandis maiores partes se prudentiam elud ad ,, quem ita res deferuntur. Profecto si me uirum sidelem mc-- minissent ne quoqae ex natura siua fugerent. Atquisic h ., beto, te tot tuis in me praeclarisiimis beneficiis non modori Hassecutum, perpetuo utammam hanc pro te expositum Genla Gasiorum Lil. v. S iiq