Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemylii additi, perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

581쪽

FRANCISCVs I. VALE. REX s7 183 equitibus. Ioanni Teo attributi pedites Gallici. Ipse An

quem Dacimum uocabant:Crussolo, inpuno, Montreuillo, equitatus ducentis leuis armaturae, Heluetas ad quatuor hominum milta,nna cum machinis septem bellicis raimis magnauinis. Extrema acres comissa Claudio Dapetro σCarolo Drotio,assiunctis etiam Italis G uerlansibus hi sunt fidenati Galli non longe a Geneuaribus σε Helvetiis distantes,quos alii venutris er Rhetis admibauto nec hostis detrestiuere certamen,maiore ordine progress .Certare coepere utrinque equites uariis excursionibus aequo certa- .mrne. Sed dum emissae e Gallis machinae terrerent hostes, iubet Dauulus Germanicas copias,ex quibus robur exercitus constabat in Gallas progredι. Idistrenue mandata nuntes Ammo impetu in Gustos inuec .nt, caesis aequis machinarum ductoribus puluerem quoque machinarium in- cenoe.ltan'Gruertensis,ubi machina3 uidet direptas,

fuga sibi consesere coactsunt: ut iam de toto praeh exitu

omnes dubitarent. I d Boutierius . . si intuiti rimae aciei robur cum robore mediae aciei mistentes,magno impetu in Germanas feruntur. Constabant Germanorum primae copiae ex hastius: GalIcae etiam ex hastatis, iunEM hιs qui in leuioribus tormentis emittendis penti habebantur: hi in Germanos proruentes,tres eortigradus prorupere crpauere. Ita equites Galtici a latere progresic magnam eoru

btigem edidere. Simul Helvetii eo robore inuest uni, perturbatisque in*tere,utpost una aut alteram horam omnesdsiparentur. Angulanus incautius in hostes progressus, cedere coactus est: nae las autem equites Caesarianos fuga

sibi confidentes, uicinum nemus occupare palantes, colenter in penurbatos inue his, magnu ex parte eo son Adit. Sunt qui putent Boutieriu, cumst messiu inter Listanoscesiis Gallorum Lib. IX. Nn ij

582쪽

FRANCISCVs 1. VALE. REX s7. Italos qui Caesari is militabant opposuiser, Ita que eo pacto pugna cohibiuse multum momenti ad uictoriam atrabs stanos a prima acie in extremam tra Myricum' tamen se existimarent ueteranis Gallis occurs2ros,Boutierquiorum prudentia ita eis occursum, ut parata omnia inuenirent. Ersane constat peditum Gallicorum uirtutem eo die magnopere cognitam. Ex Gallicis equitibus multos caesis aequis renue peditum munere junctis : inter quos numerantur Boniueiij tres rutres:horum maiorem natu, ste-cimen fortitudinis eximiae, reliquo que praebuisse constat. sed Ur Italos'reliquos qui iamfugam captaia redintegrata pugna ad pugnam rediisse. Sed π lono Germanorum hastis ita obuiam itum est,ut er breuioribus hastis σgladiis accinct Gesti primos eorum ordines disparent.

Constare Dauatum, vastium, Caesarem Neapobtanum,s' Guoetum, cum nihil tentatu rebus omnibus haberent

in quo acquiescerent, uorum uiribus di sesin fugam apertam effusos. Caesa hostam steptem millia,capta διο millia:

desiderati quoque multi ex Gallicis equitibus, s peditum ducitoribus. In iis Mosia,qui eo die silendidis armis ornotus, magnam A agem edebat hostium, uicissim ab eis impetitus acriter,cum pro Teo eum haberet,qui eo die parum stlendideis tructus in pug namprodiit his usus armis quae

ueluti nigrum colorem referrent,cum suum unius caput peti haud ignoraret.Fuitis Molla ex uicinis locis eius pro Elarae Gagicae quae uetus prouinciae nomen retinet. In primo ipse agmine G ordise praefectipsi. Horum uicarii,

Pistri,qqui recentes ex aula primi nominis uenerant, fortissmi quique'magnu nominis collocuti. San titubanus-Fourhus Helvetiis praeerant. Dum as2is reuocatus redit Anxulanus, Feruastus primus in Hii nos inuectu

si, quin proripiebant in coenobium quod Coenouum

Arnol. Ferroni de rebus uocatur.

583쪽

FRANCIs CVS I. VALE. REX s7. 28 uocatur. Itan Caesaris, σ-Gasiorum Apendia secuti erunt, pusae jugoe dedere, hostes in Astum' entes a Cistemensibus direpti. Caesius esteo praelio Nioncaldus

ex Armeniacorum nobiliate. Pasimus, Descretius, Chemantius,Dornus, Mossasseus signiferati Crasson. Gahο- tus Ducimus acriter uulne tus est. Nam cum in peditatu

hostium satis leuiter armatus proruisset, qua parte leuiter

armatus erat, circa axissus poplites, hiatu impetitus corruit, post aliquot dies desideratus est. Adrianus quoque Lustracus, quem Mottedantium uocabant, intersa cios pro mortuo rei l spostea conualuit: sed ita ut residereis peruis uulnerum. Plusquam οἱ genti equites Ga siti desiderati in quibus musti ex praetoria cohorte Anguia ni. Vastius Cr Caesar Neapolitanus altius in montes uicia

nos fugientes non sequentibus Gailis uorum parte amissa, G a uicinis intercepta, Astam peruenere. Thermus Amellusius quam decet, vassum Aquitur,saucio equo ipsi captus est. A nguianus ad Carignanum progresbus,opere munit imum totum locum exercitu circunuenit. Et quando parta uictoria interceperat ingentes commeatin, quos Da ualus in eum inserere uolebat, dat operam neparte usia co- meatus inferatur . Praeerat Carignano Pirrus Columna, quorum madores Caesaris Ationi plurimum addiderunt. Ise ita umpto omni commeatu, tres tamen mensis ea usiue abstinentia. Ad extremum permultos dies ea inus patientia infame toleranda,ut Anguianus multis diebus, erAboribus consilmptis, anxius dubitarit omitteret ne oppugnationem,quando rustra hactenus esset: an expeElaret donec hostes compulsifame,deditionem facerent. Permultos dies fume tolerata, cum etiam fruora locus morituris quiasseruaren in Gallorum Ubetuenturus potentem, δε- dirio falsa esst his legibus, Uti abiret Pirrus Columna cum cessu Gallorum Lib. IX. Nn

584쪽

FRANCISCUS I. VALE. REX II. sis, ex complicatis uexillis, nec tympana pullaretur donee

ipsi Padum pertransi pentrinecullus ex toto eo numero ante quinque mensis in Regem arma ferret. Ita Carignanum in Galgorum uenit potestatem: quem locum Daualus uelut propugnaculum munitismumbuturum, in Gasios maximis impensis munierat. Interea Stro quae π Petitian M, I Palavicinus, qui e Mirandula contra turmas aliquot ad Anguianum ducebant,intercepti,a vastio disparibunt. Sed misiis ab Angulano mox rei militaris peritu hominibus,benigne curati, γ' recreati in castra perueniunt. A ddupalii cum Daualo congressos, cum modo uidiorem epularent Daualo intercepto, modo equitum paucitate hiectos,

Daualum ipsum ad Mediolanensem principatum tuendilreuocat m. Q factum est ut Angulanus Monstreaten is principatus,Tci maxime usus industria, etsi nullas bellicas machinas aduexisset, oppida aliquot arce que oppugnaret, e .reciperet: π nisi ueteranis ad Regem misiis ad s altansi castra collocantem impeditus seu lor. tentaturus esset Mediolanum. Sedebat A Mutunus cu diuque locarat non longe a Carignano,eo loco quem incoia porinum uocant: ubi tumultus ortus inter Helvetios cir italos, quae fuit causa ut Italos una cum Oguno adada loca tutanda Anguranus remitteret. Ipse cum robore exercitus ad Qtaesis peruenit:

ubi obuiis'prodeuntibus hostibus leuiter certatu, donech, in urbe uni reuocati. Ab oppidanis intei ea in Gallos multae emisse machinae. Vnde Gasiim uionum fanumserecipiunt. Id ut eapugnarent hostes,urbe res ι sunt, Gustisium dilapsis. Teus tamen cum Gallicis copiis expugnaua Sandanium, re id ferente Vassio. At Caesarcolle la plus quam oectoginta hominum missibus, partem copiarum mi sit ad Luxemburaeum oppugnandum. Praeerat Franciscus

Uius Lγχcmburgo, atque is quide uel quod desteraret Amia Terrani de rebus auxitia

585쪽

FRANCISCUS I. VALE. REX s7. 28sauxilia,abis bellis implicum Reges uelquod locum ua*ιm multis incursionibus palare uideret,seu fame iam labor ribus, ditionem fecit. Vbiplusquam quadraginta machianae bellicae ingentes ab hoste receptaesunt. Franci iactitabat commeatus inopia deditionem factum, pecunia Regia a Regiis quibusam praefectis auersa,aut ab auis . Inde Caesar diu circa Metensiamsines uersatus, infesto exercitu in Commasum progreditur: oppidulum erat ab ipsisnet Gallis incensum:arcem aiebant munitam a Carbone italo, crRansa campanosed admotis muchιnu ui expuinatam amcem. Carbo cr Daliqui in praesidio erant,necati: namque

ei infensius erat Caesar, quod Stenui muniendi Regi aurbor fuisset. Inde Lignium iidalij Ligniacum uocant) admotae copiae. Eo RG ubi ea uiagrassari uidet Caesarianos,miserat Aenuium: simul Brienneus Comes Roscidus'ines,

Luxemburgorum avitum cognome retinentes,qui Ligniaci d9mina erunt,in urbem peruenerunt, po farcis aliquot dierum oppugnationem,Caesariani loco potirisunt. Vulgo sta iactitatum,cum una parte alii arcem tuerentur, alta ab his intromaspos Caesarianos .ut tota Gallia Prieneus 'Ro

scidus re Esthenaius fusopro transpuis habitiser'. Alii

ulpatancreceptum locum, quem in conuati montibus un-ἀique interdusum facile expugnar potuisse: captiuos eos abductos,nec nisi pretio ingenti recepto dimisses. Et sine illire titutisen culpa in alios transtita . Mox ad sancitodistrium properatum est.Vrbi praeerant Landa Cr Sancernus. Caesariant in celeritate omnem stem reponeres, magno clamore Burgundione milite oppugnationem oppidi deps r urbem circumstant umma alacritate moenia inuadunt. . Contra ea Galli globis depellire irruentes,proximos necare, murum tentantes alio deuoluere. Ferdinandus Gonat a macerrime rem geri a Burgundionibus uideret, Gubelma a Gesis Gallarum Lib. IX.

586쪽

Fustembergum cum Gemanorum cohortibus mini uti recentes oppugnationem redintegrarent. Landa cum ualuti

manu in conferri limos irruens, picem sulphure taedaque

mixtam emittens, multis necaris ab oppugnatione hostis Aubmouit,functus eo die fortis uiri munere. Gonraga dum animaduertit, nisi expugnetur oppidum mustum ψude teras de Caesaris magnitudine detra lam iri, qui cum tanto . exercitu haes per ad oppidulum nunquam antea munitum, tertiam parat oppugnationem,hinc Histiano, hinc Germa-no , hinc Burgundione milite retus. Sed cum Galli magno

impetu hostes excepisenticum Mys ita uirgultorum cibus, pice, sislphure, taeda, igneque ardenti complanalent,

ut illi dolum non metuerent ,summa ut irruentibus foss-bus actum est ut multi infossas irruetes miserea utipem uni sint: multi priorum cassumitutis admoniti cesserint, irritaque omnis ea oppugnatio fuerit, Renato Aurensopita ferrea icto σ necato, cuius mortem acerbisi e visius enferre Caesar. Eam oppugnationem dum adornant Caesariani π Landa, qui toto die nocteque in omnis manstrat excitatus arma induit, machina temere ab ho hemissa in faciem iEla cadente necatus est. Quo 'utad Ludovicum Sancerrium huius oppugnationis gloriam referantae qui Crtota ea oppugnatione 'enui ducis munere funectus sit, ut retrocedere Caesariani coactsint: interea tamen diligenter curantes ne quid inquam commeatus in oppidum in err

tur. Narram sancentum, dum Caesariani omnisus uiribus

parant irruere in oppidum, delims milites glandibus pia . bris emittendis aptismos,ducentos delegis. Hi in propugnaculum planum, quod alii Icnographum uocant, cerro numeτο constendentes,undibus emisis uarie Caesarianos occurrentes fatigabant: bis alis integri atque alij succederes, dum identidem multos re ho libus uulnerant, emittendi

Amil Ferroni de rebus in hostes

587쪽

FRANCISCVs I. VALE. REX s7. 28sin hostes inem nullum fecerunt,donec Caesariani mediocribus machinis admotis,multis prius tamen desideratis, eos arcuere. Huius propugnaculi altera pars demisitor erat, atque ita depressa,ut bositam constestui haud esset obnoxia:

sta qui integri succedebant eo loco oneratis leuioribus tormentis, in alteram celeriter transibant. Existimabat Rex

eo loco implicitum Caesarem satis esse εἰ ait mox postpaucos dies sulphurei pulueris inopia audiit aut deditionem faciendam ut eo iustum exercitum mittendum. Sensiit Gonaria qua parte laborarent oppjdum. Itaque dum acrius urbem oppugnatu uenit, pactus est cum sancemo, Esch ndio m Hierondimo Marmo intercedentibus, ni lintra die octauum copiae a Rege uenissent, quae Caesarianos cogerent

quatuor mugiana retro cedere, ut Gassi urbem dederent,una cum machinis,exceptis duabus, totoque comeatu . Interea maneret unus e Caesarianis cum Sancorio, qui caueret ne

quid a Gallis annonae corrumpereturi. Galli in bucto exemctis,tubis occinentibus, cum omni ea supellitale quae equo Mehiposset,abirent, 'perducerentur in tuta loca. Obsides darentur sex e nobilitate GalIca: hae conditiones referre

tur ad Regem. Rex met audiit eas conditiones: certior tamen factus periculum esse ne his stretis duriores ferrentur,hissub'ipsit: ita decimoseptimo die Augustinane lo-

eris abiit Sancemus in bustuarie: captiuiutrinque ute ' conuenerat, redditi. Sancorium multi uolunt uiris,enui munere, si quis unquam, in urbe tuenda fundium, at commeatus pulphure que pulueris inopia coamm, deditionem fecissee. Ferdinandus admonitus Vitriaco Carolum Prissacum Cosyrium cum abs atquotequitum, minus ho- Asem impetum uerentem desidere, nodisintepesta delecto ex exercitu frtismo quoque eo adcurriti radius Brisbacum cum sivis imparatum, an eos irruit.Cum espiad arma cc Genis Gallaram Vb. IA.

588쪽

FRANCIs CVS I. VALE. REX ST. clamatum, multi ex Gassis caesi, periculum etiam ne Brissacuscuperetur, Galti loco cesserunt. l bienituit uirtus Ra m Poroni, quem pater iampridem curarat sacris addici: umulis caesis ,cum essent Galli numero seperiores,erat author mima alia recipienti se Ferdinando occurreretur :sed perseturbatis omnium animis desalute tantum cogitatum. Femdinan lus oppido incenseo'expilato eo uos restat. Haec

quidem pastim . ripta iactata de vitrium:caeterum qui ipsi non solum interfuere, edQquadam ex parrepraesu

re, narrant Brictacum non eo locum eum tuendumsuscepisest,ut obsidionem toleraret, aut uim hostium, potius ex loci opportunitate insessu omnia Caesarianis redderet. Cum est ad arma tonclamatum, admonitum Brissicum , satius esse loco cedere. Illum autemseuos in armis expeditos uoluisse uim hostium depellere, cum non putaret Caesarianos cum prima integra acie adesse: A t I talos minus illius mandato

para st, estqueproripuisse, ponte etiam effra Eo,ut eque li ho ita finem faceret. Qis iubenti Brissaco loco ne se mou

roteilvi uoluisse non secus atque in hostes: Gallos non ausos ιmperia illius negligere. Venisse mox Caesarianos, qui jugientes Italos is usecuti cum esen in Gallos proruere. I bt acriter a Brigare , fuis dimicatum . At ubi uidet obrui se numero, in I sise proripuisse ,sequentibusque Caesarianis in eos irru persuptiuos etiam abduxise. Hosses equitatu δ'pato,adueniente Germanico peditatu, facile pia res GHlicos intercepisse, multis prius necatis. Raginum ta- me equo admiso,mixtus equitibus Gallicis renui equiatis operas prae tit bet, quia tamen peditibus praepositus fuisset, nihil extra militarem disciplinam idρ P . quem tamen ali nonnisiaccisis rebus excesspe uolunt. Pedites Gallicos qui in templum uicinum confugerant , aduenientibus Germanis necatos, captiuis pluribus as bone quo γArnol. Ferroni de rebus j . abductur

589쪽

FRANCISCUS I. VALE. REX s7. 287 abducti:in quos hostes pani memores caseum humanoru, insolenter debacchatifui kntini praefectomimperio piohibit uisiet. Interea Caesar copias no Age a Chalonio quod

'-Caa innum uocantialis Cathalanu collocat circa Ianum Virginis,cui a Spinu nomen inditum eti. Franciscus

Neuersius ad eum urtem misus fuerat cum ualido praesiadio. Intromissae etiam hae alae equirum, qliae Ioachimo Chabaneo Cunono attributa erant. Curionus cum suu ex urbe

progressus,uarie Caesarianos infulabat, atque ita ursiqu=dam die frequentio es ex urbe prodiissent, male res Caesari fuisset successura. Proruentibin undique hostibuSin urbem quidem rediit,uti accisis uis copiis, ita Caesarianis inus animum mirantibus: quos illepcrpetuis mcursionibus, ne locum excolpum uicinum urbi occuparent, acerrime urgebat. Caesar haec intuitus ,simul auidus Lutetiae diripiendae, uti noriacto, circa urbem progressus e i. Hunoecuti Galtici equites extremum agmen lacessentes, ubi mtibi utrinque desiderati. Praecipue uero C artani pugnam simu-luntes,emisse breui machina, i pinoseo nomen , plerosique caedebant, inde mox sese proripientes. Ibi Francisicus desia

demtus Lasmus,cui Sauinaco cognomen,e Funo Emilii oppido uicino tabumensibus Aquitanis, s prius Bordesses ex Bourdilomfamilia, ' antea qlioque Ῥωπω uulneratus .Rex ubi uidereὸ uentum, uti aut Lutetia relinquenda, aut retinenda armis esse nec serjὀ copias ad Iasionum co- trahit: eo mittit Henricum Carolum liberos cum Claud o Ennobaldo. Simul adfuerunt cquites Galgici oe pediates, ' Helvetii pedites ad uiginti hominum millia. Totus exercitus o loginta militum hominum uisse dicitur. Eo co- fluxeriit ueterante Taurino ab Angulano misi, γ' qui ob- Arum Anglo parte Aa ierant. Angebatur Caesar Matronae impedimento: nanque uadi tentandi, qua parte in ducere-Ginis Gallorum Lib. IX.

590쪽

FRANCIs CVs I. VALE, REX π.turcopiis, paucunari erunt Gulielmus Funembergusprimu uigilia sos ex uico educens, flus cum molatore uicino, aurnino quodam homine quem excitarat,dicituruadum pertentasse. Dum minus res Auccedit, alutab his milensus, qui circaeuticu ex Ennebaldi turmispraesidio locuti erat, excubias agentibus ,somet indicioproditum captum. Nam cum rogaretur cuiu3 est, qui ex radiis lunae, instoe

Ennebuli,quod milites gestur liti erant, pro insigni eodem quo Caesariani utuntur acciperet, professus est uelut indignans st Gulielmum es Funembergum . In qua iei ululantes captum hominem deorum hominumque fidem implorantem,ad Delphinum perducunt. Alussiolum dum vadum pertentat, sametuoceagnitum aiunt, dum tesserae militaris si ignarum o Tendit. Is ad Delphinum perductus, constanterasvenubat futurum, ut eodem die Caeser in Gallos irrueretis' enutuerisimile, si is uti contatuerat, Germanorum turma3 uado eduxisset uturum uti parte una ille, alis Caesar in Gassicas copivi irruerent: tot

que eodem die uisee sunt Coris copiae,quasipugnandipo re autem Gallu facere uellent. Caesar interea cum perplures dies ca uera uno dem loco 'fer, Galli ad Iallonum flantes morarent quid mobretur,mDinterea Delphinus delectos exfιis impigros homines, in his Ioannem Sanctia larium,m Santamnino Lmensi cognomen fuit, erat is uicarius earum turmarum quae attribum fuerant inartio,tum ex uulnere aegro uti iterissus explorarent Atili tota nocteprosech,obuios habuere Caesaris explo-tores mul cr ualidra copias. Sed dum maiorem numersi Micantur, pugna abstinuerunt, atque explorantes quo Uynistatu res Caesaris,abeuntem nab nt,utilaaseunte uti casisu eodem statu manerent: non tentoria euersa, non carri abdata:arma etiam es Pete corrupta,relicta. Conie-