Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemylii additi, perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

611쪽

FRANCIs Cus I VALE. REX s7. mu posset, caeso equo diu cum Anglis p auit, expectans eorum auxilium, quos di ad uturos credebat. Vbi uider suos disterses,auxili stem nultam subesse, cum admonere- turbetae, utis idperflexit,lii fugiens A rdeam properaret,mixtos hostes facise secum in oppidum perueturos. Ita-qQ diu immotus subsistem,cum A nodrustra eum captiuia

abducere uellensim a pedite quodam impetitus se exeruise 'Ad extremum isti breuis machinae, cuipi Eoleo nomem ictus occubuit : alii uolunt habia transfixum. Galli qui ei auxillum ferre debuerunt, cram reploratorum ignauia iuunum locum pro alio perdum espret,uelquod uerius est, tardius auxitium rubssentiexanguem paululum stiratem natasunt in confertissimos hostis progres,aliquot necaris,eos influa loca fugarunt. Ex Gallica nobilitate multi stretis pericuAracurrebant quotirie in Bononiensem agru. Vbisepe Antonius vivonius Caslenenuius machinis impetitus obtulit st pericultricum quodam die in uallum pro- gressus,perforatis hosiam machinis rediisset. Afferebantur

ex loco,ωι DUO nomen,terres itinere commeatus in Bononium.Is locus haud ita longe a Caletibus abest,fertilis te agri Hundans. Otardus Bissus ad eum locum vana dum profectu Hii atque ei eo contendenti per Caesaris δε-tionem iter fuit faciendum. Erat ibip p acutum satis manitum, quod aseruabatur praesidio aliquot peditu Anglicorum. Hi per exploratores de Gallorum aduentu admoniti, munitionibus auctis parabant eum locum meri. Itaque Biesses machinas bellicus, quae fere missiario adhuc aberandaccelerari iubet. His minime expectatis, Ioannes Teus cum peditum robore acriter in bo D progressus, ne- cum quingentis Anglis,qui inpraesidio locuti herunt, propugnaculum occupat. Equites quoque iter accelerarunt, praecipue Esturtius. Brissacus, Susirus. Uartius etia pra

Gessu Gallorum Lib. IX. Pp ij

612쪽

FRANCISCUS I. VALE .RξX s .m 'us est explorandignatia,qualis essent sis hum copiae. Is mox Bisum certiorem facit ingentem ad y crpessitumes itum numerum,nec nisi proximi; aliis,maiorem h Dum numerum ueritin,in eosinuectus est: idoue illi a Capessa Biranio postea exprobrarum. Angli ita biperfluad

ban robur viarum ad Bononiam reti lam, adessetantum cohortes ahquot Gassicus uastandi singratia misso. Bisus cum robore equitatus recta ad eos contendit, comitatu ex machinis bellicis. Angulum demum oe' numero

uiribus si periores rati, referre ipsi pedem incipiunt. Galli acerrime in eos impetum faciunt. Resistentes adhuc Er siste uicissim ad praelum cohortantes, pretesii Gallici

equites inpugam uertunt si atos pusiim obtruncant, iamque ferocia qua illi ubi essent superiores utebantur in Cestis seditionenulla admise , pusiim nobiles m ignobiles obtruncabat relata inde quinque uexilla militaria. Caesa tria hominum mistia, abs quindecim uexilla relata uolunt,caesa ad nouem hominum millia. Huicpraelio G Ne- uersias,CD A Mutunus,m Tremobus interfuere. Anguianus ob uade discaltatem ipse equo per manum educto, reliquis uiam ostentabat Godus. Lavagus hasta,ut modice tamen,uulneratus e LMox pagim exussi agri,uillae dia

reptae:ut ipse quidem fumus ab ipsis Caletibus uideretur. Hocpraebum uix in lassuis decursionis leus, multi uoluere. Menapi3 ab A noo mercede conducti, una eum aliis

multis e Germanorum robore, adstexdecim hominum mil-ba,ad propugnaculum Bononiensieuertendum iampro i- cistipulabuntur: Cr Rex iam circa campaniampraemat bat robur copiarum, ut praeho decertarent, aut iter eorum

impedirent. At hi cum per Caesaris fines transeundum e et, iussu Caesaris qui transitum negarat, uel qu)diam instar D sia uos rediere. Pauld antea Carolus Calesius Aa Arnol. Temni de rebis redorum

613쪽

FR A NCI s.cvs I. VALE. REX s7 aspreborum Dux , Regis filius, immatura morte praereptus, magnum sui desiderium aulicis reliquit ut enim implicitus

aulicu delitiis usus en, quod certe adolescentia condonari potuit , ita uigebant apud eum studia rei militaris. Nemo fortissimos centuriones,tribunos,duces, equites exteros iucundius excipieba nemo ubi res exigebat, in laboribus patiention nemo in largirione dum opus erat, fasior. Ille optime edoctus comprehendere militares homines amicitia, rueri obsequiosi utre rumoribus uentisque aulicis. Regem patrem ita sibi deuincire,π eos qui patri placerent,ut d bitares quorsum tantus patris anticorumque amorprogredi deberet. I sie uersarest, urgere ad tempus, utpotentiam iam eius, centem,, ad maiora quotidie progredientem uideres. I, ea ratione decessse creditus est.Grassabaturpestu in uicina ea ora,circa quae Rex diuersabatur. Carolus

cum Henrico fratre domum agricola ingressus est, etsia monitus contagionepe lis inpetitum, mox Lμ iuuentu inductus ridere coepit πρ π Iratrem,qui in pestiferum domum introissenti simul ense in lectulu er culcitram emisso

ludens,in fratrem excussasplumas uoluebat. Ex eo tempore putant mox peste infecitum, dum morbi uis ignoranti bus medicis ignoratur, extinElam. At nimia exercitatio ecumst otiosius exercuisset,uolunt necatum. Nec depuere qui uenenum adhibitum ab hoste su 'icurentur: quanquam quid ita exultanti, ueneno opus fuit φ sed π circa penem ulcere uexatum iactauere hostes Gassici decoris: ita que noua foedera cum Paulo Pontifice, iniectas'ematrimonii cum eius nepte, dotalique regno ex Italiae parte nobilissima constituta. Huius morte Rex perturbarus est. Ipse una cum

Mucis hac atque illacsecedes, diuersi diuersa in locu,quoad eius feri potuit,pe iis contagionem euasere. Et haec quidem ea gesta aestatefiunt eius anni, qui fuit millesimus quinge-Ge ita Gestarum Lib. IX. Pp

614쪽

FRANCIs CVs I. VALE. REX s7.tesimus quadragesimus quintus . Anno stequenti uexara

Aquitania peste: ut sinatui Burdigalensi ad Liburnenses

migrandum uerit. Legati Germanorum ad Regem hyeme uenerunt, cupidi faedem cum eo aduersius Caiam paci flendi. sed Rex auiora ueritus, bono in eos ainimo iubes, a uos remisit, nihilpactus aduersus foederatum C ire. Etiam ad Tridentumscrosianctu coetus cogebatur,cii ta- mem e Gallia pauci eo conuenissent. Angli dum Gallos Bononiensipropugnaculum praesidio tenentes inuadunt sepe fusisunt saepe utrimque pug atum minus iustis copiis, nucad hο aes,nunc ad Gallos uictoria redeunte: ut Regi ides quorundam, qui in praesidio erantfuste tu fueris, uento ne

quid cum Anglo pacti essent. Mi'saepe ad Aulum lega-

timuL3 aequas conssitiones retulere. Tandem Ennebridus

missus, pacis utrunque Regem cupidum reddidit: cum tu men leuia certamina quotidie ad prop iaculum ferent, simulad Ardeam, cruicina loca. Et Angli inter Caletos, Bononiensis aliud ipsipropugnaculum extruebis, quo munito repam ut dextrue lam mutile esset. vltro citroque cursitantibus legatis, tandem his conditionibus sequentiae lalapax intra HE: Vtissenticus Rex Anglia acciperet

intra longum tempus quod fuit multis haud ita certum,

addunt autem octauum annum a Rexe ingentem pecunDe numerum,certis pendendum temporibus .acceptapecunia, mox Bononiam,utia Gallis acceperat,redderet. Nata erat

supenori is e Henrico Delphino illa, quae tum demum parta postea pace, lumicis patribus adhibitis magnifice

abluta ea sed ' eadem Deme Anguianus cui Francisco Borbonio nomen, interiit. Cum enim exercitatione ludicra recreare e in domus oppugnatione, unus arcum bgneam coepit praecipitare,qua,ut erat ingentis molis, in Anguia

troia a, si corruit magnosei desiderio redito. Post alia Arna Femni de reis quot

615쪽

FRANCIs CVs I. VALE. REX s7. 3oo quot dies pax conueni, inter Reges, quam iniquis condition in uulgus conuenisse putabat, nec periti rerum nutam futuram exi imabunt. Ea ae late quaestratu es , nihil admodum magnifice domi gestum. Legati Anglorum Regis laure accepti. Singulare certamen multa pompa inter duos Ni 'antarentis milisti, stectante Rege Cr aulicis, peractum. Inde Ennebatius in A Uliam missus , close eo pem ueni omni apparatu ab Anglo exceptus: ut etiam Eduum duobum magnae indolis adolescentem, Regem futurum,

obuiam mitteret, qui oratione breui eaque Latina, aduentantem excepit. Caesaris cum Germanis contentiones libenter auditae Iniectu mentio foederis cum Carolo Sabaudiano ineundi .Rex Molinium,ex eo longius progressin. circa utrina loca: Caesarianis Cy Gemmanis, dum tacitus rumores stas in Caesarem bellι expectat, locum interea CP arce, cui nomen Maubensens, prioribus bellis dirutam, situm haud longe a Cedano muniit. Huic Ioannem Losum pra- fcu. Laute autem plensique in locis aedificari iusii atque ita sane,ut immodicis bubstructionssus laetatus uideatur. Misit fanta Caesare ad Regem legati,qui auxilium in Germanos peterent Hi benigne auditi sed praecis ste auxilii uo enim

consilιο bellum initam ,sis uiribus exequeretur: nec ultro quaesitarum inimicitiarum quaererresectu. Misit cy a Gemmanis oratores auxilium in Caesarem petituri: quibus re

sam uiolandi inita cum Caesare foedera. Vtrique cum essent peditatu potentishmi,equitum auxilia expectarunt. Rex cu circa littus quoddam no longe a Bononia portus noui fundamenti luceret , repente irruentes Angu magno impetu operus dissurbarunt. Id Rex diomulauit, cupidus pacis: eόque factum est uti En nebulam ex A Vlia mox rediret. Interea cum ad Vlmam urbe Galli aliquot uisi essentimusti. Cessis Gadoram IX. Pp

616쪽

FRANCIs Cus I. VALE. REX s7. DUulto a Rege misses diutauere, qua Germanis auxilium ferrent: sed inde mox abeuntibus, neque e Gallia sese Regeia mouente, acus hicrumofactus. Sol oriae apud Gallos hstigantibus apud enatus renos dari,a die quinto Idus S

ptembris ad diem Martinalium: abjoluitvrsenatus , ex senatoribus legitur una doraria, quae interea vicesenatus iussiret capitales quidem causas omnes,ac ciuiles, qua re tam aessimationem non excedat. Adeam decuria eo anno Luteti edentem cum delati essent plures uiolataepe suasionis res,in eos est euerissime animaduersum,ut quatuo

decim uiui exurendi ad Meldenses remisitsint: multi uirgis eoi, multi mullia honoraria castigati, ubi σmulieres

multae assuerunt criminis, ut aiebant, participes. Domus una solo aequata, ubi querebantur uiolari ueterem ritum sacrorum. Sed quibusdam ex eis qui uiui exustisunt, cum palinodiam non recitarent,prius langua enecta:cumpericulum es eueripi que iudices uererentur,ne eoru remo mnibus posecuti moueretur. Flaeme quaesecuta est, Henicus Angia Rex animam emisit. Posterus morte renoua

foedera cum Eduardo eius siliotaui adolestentulus regno

pro it. Eius bunus Rex more regio curauit, pompaeque adfuit. Nec multo possinuadente Regem uetera ulcere,quo saepe an ebatur,cum saepe conua cere ui inesset, tandem apud Rambuletum rite more Christiano unctus,extinctus est. Is ea constantia pietateque decessit, utiam euanscente uitali spiritu, Deis per nomen pie inclamaret: Crcum uox eum deficeret, animamque iam emitteret, identidem

quasi lectulo digitis cruces insiculperet, usussit. Ferutab eo, filio R egi futura commentos uisu es quosdam, plebem Gallicam quaest semper paratam exhibuis', hoebumanitate sua comprehenderet,praecipueuero nobilitate, lux in obsequio Regi exhibendo, omnes omnia charitares

617쪽

FRANCISCUS I. VALE. REX s7. 3cIuna complexa esset. Petrus Caesennus huncadmonuitauerterrecogitationes as alis rebus, in Deum collocaret, ac ueluti mox euoluturus huic placando studeret,quod ille diluenter curauit. Henricus in funum Germani Laiam profecitasea, a utiq; iampridem asstentem Annam NIommorantium, uirum prudentem Cr hidustrium, mox adsie r uocauit: nouat que prudentisi e rebus multis, sterimen optimiprincipis deda. Incidit autem mors Franci ci Rogis in ultimum diem Mariij, anno impertitae a Deo nobis salutis M. D. XLVI. Defundis Regi PATRIS LITERARUM cognomen delatum. Sed G' Henrico Rexestudia rectu a maximis utris concelebrata enituerunt, indu Iria praesertim Carob Lothanm Gosiant,purpurati Pontificis,uiri excellente ingenii magnitudine, bene m

nati , qui nihil praetermisit quantum facere enisque potuit, quin ea in alti mo dignitatis gradu collocaret. FrancisimS

quidem Rexerimus omnino Regum Gallicorum, uidetur tum umbratilem deliratam eruditorum hominum,ex

umbraculis otioquemiorum inflem ev puluerem,s in omnes Reipublicae functones perduxisse Testantvrider dissimi utri seriis negotiis praepositi, at eoque honoribus aura: quales fuere Ioannes Bellatus Cum alis Gutielmus

Belgatus, Ianus Lassaris,Gulielmus Budaeus, Prus Baifus, Ioannes Ruellius, Ioannes Pinus, Georgira Armeniacus Card indis, Cluvidius Distensius, Aemilius Ferret . Vidus Braehu Aemarus Ruriconem I. Fruistin,Renatra Belgaius, Ioannes Monlucus, Ioannes Guilia UM Monorius, Aegidius Magisser, Petrus Stella, Ioannes remelius, Francisius Delorius,Iacobus Spisemus,MichaelHostituli Segularim, Aubrius,Marriticus,Ioannes Dauansonus, Hugo Saleius, Iacobus Minatius, Gulielmus Pedi erius,

rened cita Theomnus,Iubus Cmitas, Petrus Casteta-Gesia Cassorum Lib. IX.

618쪽

FRANCIs CVS I. VALE. , REX II. nuS, Geomin Setia, Petruό Dan iis, innumerisee alii. Neque iat ramum relinquiturorij, aliena ut Cr extenuscribam neque dicatum Gallis laborem, aborum rebusΠ-stis in litui impendere: σ tamen ita bellum Germanicum, quod Francisco Rege coeptum,Henrico Rege vix tandemnem atque exitum habuit, cum Gallicis rebus cohaeret, ut

facturi operaepretium uideamur, si s Arquidcosumamus operae in eo perscribendo. Ac Germanos quidem saepe literis Ibis admonuerat Rex,uiderent, cauerent ibi ab immodica

Caesarispotentia.Cum eorum armis, actis terrorem iniecis

set futurum,ut nec quietos illis diu uersuri passeretur sis omnia,quae hoc bello accidere,praemonuit, ut facile prude tiam eius diuinationem uideamus fulse. iisqueenim ea demum,quaest uiuo accidem futura praedixin sed O quae

postmorrem eius ueneare,cecinisse, ut uates, uidetur. Id ue

risiimum espe deprehendimus,cum euolueremus uel R et uelaborum iusse eius ad Germanos scriptas epissolus , uel

habitas ad eos, aut Ariptus Onsiones. Efgitur in oratione Regis, quae ex camis ad Conteum Belgicae uicum die VIIνν Maj,M. D. XXXVII, ad Imperis ordinesscripta hoea, modo: Vos itaque per Mertatem communem, perfidem ar-- que amicitium,atque necesiitudinemaum Christiani nomi,. nis lugeneris acsanguinis nostri obtestor. Vos per CHRIM STI retionemper pietatem obsecro, Viria lisioni,nem Regis hic tantummodo nomen autFrancorum opinionem ,, tentari σιρ eris ed rem etiam uesam agi arbitremini,

exissimationis hic uesae, aequitatis, hon tu, utilitatis is indicium feri. Hoc denique olicite nunc expectari, pal2cune consilὴ uinxi authoritate importunishmi homines,

is iniquitatum suarum atque iniuriarum authoritatem con-

,, stituant, πsanciunt:atque innocentiae praesidia uobis conis iuuentibia intercludant, an potius Hic more a maioribra Amoc Ferram de rebra uesbu

619쪽

FRANCIs CVS I. VALE. REX s . 3ot., uestris tradito,non nobis tantum ed reliquis nationitus sed in constensivi σε concordiae bonorum, fidei denique, Cr α-- quitatis cultoribus, stes aliqua iuris flui obtinendι reliqua

,, t. FIacetiam in causa exi timetu impotentium istorum, ,, ω' ι olentiam,per fortunarum notirarum Drages ad si- ,, bertatis uestiae ruinam gradum sibiscere,aditum uiam ,, munire connivisse. Deinde alia epistola quaescripta est Lutetiae Pan ista, lend Febr. anno M. D.X X XIIII.

- baecscribit. Ego uero amici,socij, ac foederati ueteres arisis credo uos dudum illustribus argumentisperstexisse,quamis insidiosa sit, oe' quo tendat haec in me perquam impudens,

is e T commentitia criminatio: qua me deferri qui uolunt,

is procumbio infensiores mihi non sunt qua ipsis uobis, quari ipsi toti Germaniae. Quandiumn haec duratura est, Gallo

M germanorum'German aliorum inter nos amicitia, in--

- firmiores futurooeperstitiunt quam ut simul utrosque posi

is sint opprimere.Sunt igitur in hoc toti, ut collidi nos mutuo,, faciant: utricunque parti male cesserit, siuam fore occasioηe ,, rati,qu) infirmionbin utrique effectis,in asterutros mala-- re compendio bellum cupessunt, Cr minore negotio conm, riant. Deinceps in ea purgatione quaescripta est anno M.

.Omnes propterea hoc loco Germaniae Primm cipes Ο borror cr moneo,ut pro antiqua generis nobilitais te de,oscio, ' tot beneficiis confirmata cum Gasis soci ., tau π amicitia, Urgenter consiliarent quidsit tundem ex ,, tabum hominum conmi quuturum,nequestir siersoris ab his aut illis rapi patiuntur. Id uero diligenter imprimis M perpendare,quodad eos motaepertinetexcidia Regnorus, omnium,urbium , s populorum ruinas ,ressuri nihiliam is p iciosium in hominum uita posse accidere, quam nimilis Anius hominis potentiam augeri: in quem cum certatim M mnesqmnia conferunt, aureis compedibus vinciendosi cuia Gallorum Lib. IX.

620쪽

FRANCIs CVs I. VALE. REX s' ' praebent, nequesentiun0esicundique cost os lineari. ut sitis effugiendi potesta3 nulla detur. Quemadmodum ' igitur Socrates st tum dementem futurum negat, ut leoni barbam rudere uelit, Precte cy confiulto mea quidem βω- tentia facient ita θ totos Caesari non dedant cuius hae a

tessunt ut inuectarist tandiu patiatur,doηec nullo discrimi- nem hosses s amicosPulyripsit. Eodemque loco: Iam omnes intelligere arbitror, Caesare id unii agere Cr motiri. utl'ecis quoiatitulo, Galsae, Danias Regespetat .ex pedalonis Burgundicae aut Campanicae praetextu, Helvetiis

m Lorbaringis ιnsidietur, quorum ditiones ingenita sibi cr cupiditare, sye deuorauit: ut faciliorem postea in P Lant uuium, π alios principes istu silmos sibi uiam pateficerepsit, σRegnum illud suum Germanorum, quod ian dum sibi destondet, conflaruere, etiam si omni eos humanitatis osticio persequatur. Imo maiestatis με fastes quamsicros Ilum Diis re hominibus uideri uult M submittitqu) iis artibus irretitos,ad extremum sibi parere

cogat. Rursus alia epi istiscripta anno M. D. XLV. V nia Caesar Germani ueniet accircius armis uestris ad Ga

ham debellandam. Regno auito, ue ibis auxiliiserat me possetiisse Euri sed composit is mecum rebus,mini credote,

non diu patietur quietam Germaniam. Arderstudio Ger- maniae L sectandae. Huiuae uoluntas pauisser reprimi non m perpetuum comprimi pote L Caeseritaque compositis cum Francsto Rege rebus,incubuit in Germaniam δε-

bellandam,praetexens cupiditatem rehooni arciendae σcomponendae: aperteque in proscriptos Ioannem Federim Saxonem, π Philippum Langrauium, quasimaiestatis da ratos, obuiolatam Imperii maiestatem, sententiam strens. Atque ut id tempus uacuum periculo, aut perimis expectatione relinqueretur, inductas prius cum Sol mano Amia Ferroni de rebis pactuo