Antiquitatum Romanarum epitome ad usum Seminari Neapolitani auctore Salvatore Aula 1

21쪽

duas disiungi consuevisse . quod non omnes e recentioribus observasse Videmur:

. Certe quidem pomerium a Romulo positum, non nisi a Servio prolatum demum fuisse resert

Festus, cum tamen ante eum pluries murorum

Ombitus fuerit auctus. Ad haec collem AVenlinum ipsis urbis moenibus Ancus Martius cinxit , teste Dionysio p. Iba. at pomerio Imperator Claudius tandem , tanto post temporis trae tu , complexus est tue). Aurelianus porro moenia, nihil emoto pomerio , produxit, si Q reserente Vopis eo in eius vita Miaros tirbis Romae dilataou. Nec tamen Pomerio addidιt eo ten ore sed Posleu. Ex lioc autem noscas licet , Roma uum Pome-xium , cum ab origine muto adnexum de In ore

Sulla, et diotis Augαstviso quasi vero non et id ante Augustum Iulius Cuesar praestiterit. . Ex hoc inierim loco exploratum iam illud habes, tum Per Augustum , tum per Claudium fuisse Pomerii termi-MO prolatos. Quibus ut eι alii quoque accudant, et vero citum ut noscus iterum , quorum uam id munus fuerit , non pigebit alterum ex Vopisco iii Aureliano ui . locu in Aue coniicere, qui sic habet: Pomers autem nem ni Prin- Piam licet addere , nisi ei , qui agri barbarici aliquia Parte Romanam reis. Iocti'leta, erit. Adissidit autem Aia Sustus , addidit Trojanus , addidit Nero. 8ὶ Gellius XIII 34 releri r AMentitium eatra Pome.

rium exclusiam , Post auctore D. Clauris receριu u , eciatim pomerii sines obse matiam. Cur autem e reliquis omia bus , qui antehac pomerii spatia dilaturant, nemo utius alminum eum inti O voluerit. Tatio haec ab eodem scriptore ibidem allax tur, quod ni mirum ille ominosns haberetur, quippe cum ibi augurium pro' sequendo domiti tu capianii Bomo male cc.sitact.

Rem totam deici iplam exhibe: Lis. l. xu.

22쪽

De Urbe Roma. Istmotum pstrati iit , iunc ab iisdem aliqua saltem Ox parte fuisse seiunctum 9).

Iam pomerii id praecipuum suti quod doeet

Varro IV. L. L. 3.) ut eius ambitu ausPicia iam sona sinirentur; videlicet ut quae in urbe capi solebant , intra illius iermiuos captarentur.

De Pontibus. Ad commodum in Transtiberinam regionem parandum traiectum , plures Variis locis ac tempotibus impositi Tiberi suere Pontes. Qui octo o- innitio a J'. Victore Lib. de Begionibus Vrbis Romae ) recensentur. SVBLlCIVS , PALATINUS , FADRi Ius, CE STtVS, u CVLEN sis , AUREMVS , AELivs , blIL IUS. I. SVBLI cIVs , cunni ia an l.quissimus , totusque ligucus , a sublicis , queis iuuitebatur , id nonu-

Iris multi aliis , Ancum Nailium conditorem ha-

Luit. Appellatus postea Aemilitas quoque suit, desumptu fortas,e oppellatione ab AEntilio Lepido

Q Hinc mirum ur, ecquid in mentem venerit Livio, eum ita de pomerio ser pst , quaSi xi 1lomae xem Per Cia inati uxoriim ambilia etiam illius fines fuerint propagati. Locum a item , ubi id agitur , qui POsbit maxilli opere eou- ducere , diua in egi u n ira arum hete non abs re duximus. Inquit igitur illo I. 44. Pomerratim , Merbi Dim solum ii

luentes , Postm num inter velantur esse. Est autem ma gis Cit Ca mn os tractis , qtiem in condendιs urbibus quon des m Etrusci , qua muriam ducturi ecrarat , certis circa terminis mutig iato consec abutit , ut neque interiorerre te aedificia moenibus con inuarentur, quae nunc Muig Cιιum cον αν sunt 3 et extrinsecus Puri aliquid ab huma- νιο cultu Pateret soci. Nos Ualium , quod neque habita- i, Neque cirrari sis eriat , non ningis quod post murum

23쪽

χo Caserat I. Triumviro, ac Ponti sice Maximo , qui eum in illustriorem aliquam formam restituerit. IIuno , infestis signis irruente Porsena uli refert Livius ΙΙ io. aegerrime, quo via hosti iu- inrcideretur , rescissum , ita postea instaurari placuit , ut nulli eum serrei clavi cominerent ; scilicet ut si qua rursus necessitas Cogeret, Sine muIto labore dissolvi posset. DionVs. D. I 83. et

Eiusdem , ubi opus foret , reficiendi cura Pontificum erat: qui sane id muneri sollemnis ritu , Peractisque ante sacris, studiosissime obibant :tanta nimirum ille religione habebatur. Diotrys.

Ac ligneus quidem ad Plinii usque tempora perennavit , prout testatur ipse loco laudato : postquam aetatem lapid 'um sactum, constat at a quonam incertum est. Ad eum autem pertinuisse oreduntur pilae illae , quorum reliquiae ad Iocum, qui vulgo nunc Ripa dicitur , adhuc exstant. Il. De Ponte PALATrNo , cui ab obiecto monte cognomine factum nomen merito existimatur ,

nihil memoria dignum historiae prodiderunt. Ipse hodie Pons S. Mariae appellatur. rum: ET IN URBIS INCREMENTO SEMPER QUANTUM MOENIA PROCESSURA ERANT, TANTUM TERMINI HI CONSECRATI PROFEREBANTUR. Qua certe clausula id sibi ille V luisse videtur , ut quotiescunque urbis Romanae moenia amplificata sunt , simul et pomerium prolatum fuerit. Quod re tamen vera contra accidit. Et sane ipse Livius cum de pluribus murorum amplificationibus ante Servium factis loquatur, a nemine iamen prius, quam ab hoc rege, auctum pomerium tradit. Quapropter extrema huius loci verba ad Etruscos ipsos primos pomerii auctores, licet durius, nou aute ui ad Romanos referri necesse erit. Secus si fiat , quonam pacto sententia stare queat anoa videmuo.

24쪽

De Urbe Roma. 2IIII. FABRicius ex urbe in Tiberinam insulam duoebat. Eum a Fabricio curatore viarum , extremo certe reipublicae tempore, e lapide eXstrv-ctum fuisse tradit Dio p. 5o. Credendum autem mutno Videtur , non quidem antea nullum, sed ligue iam exstitisse; neque enim verisimile est, tamdiu Orbem stabili in eam insulam transmissu Caruisse. Ceterum is in praesetilia Pons quatuor Pitum voeatur, ob quadrifrontis Iani signum iniusula ipsa non procul a ponte constitutum. IV. Qui vero Pons eandem insulam regioni trans Tiberim positae iungebat, is CEsTIus fuit :qui lumen a quonam Cestio id appellationis acceperit, haud pronum est expedire. Opinio Sane, qua ille a C. Cestio Gallo cons. sub Tiberio ex Stru Ctus sertur, vix su cuiquam probarit. Ea enim tempestate excitatus , ipsius profecto Imperatorista men prae se tulisset. Nunc vero Pons S. Bartholomaei volgo audit: quo ipso cognomine tota et insula insignita iam est.

litus nomenclaturum fuit. At nostra memoria Pons S aeti dieitur, utpote a Sixto IV. Pont. Max.

VI. AvRELIVS a M. Aurelio Antonino iactu Vaticantis etiam vocitatus fuit , quod per eum ad campum collemque Vaticanum iter esset. Ei titinc Pilae e regione Nosocomit S. Spiritus eer

VII. AEI. ivΜ Hadrianus condidit. Spartiau. ita eius vit. I9. Hac aetate Pons S. Angeli appellatur. Adiacet ipsius Hadriani Moli , quam insepulcrum sibi ille vivus excitandum curavit: et quam Postea ad urbis tutamentum munitionibus auctam , iam Arcem S. Angeli Roma Vucat.

VI I. MiLvivs , qui et Molottis dictus fertur corri plo nunc voeabulo Ponte Molle i ad d ψ

25쪽

, Capti l L ferme millia ab urbe passuum a M. AE milio Scauro ereptus suit. Ammian. XXVII. 3. leber hic Pons in primis est ob egregiam Victoriam , quam prope eum Constantinus M. a Maxentio reportaViti

s. IV.

De Foro Romano :Tum De Q intuor Aliis Recentioribus. I. Postquam Sabini novam Romanae civitatis partem in Capitolino colle statuerunt, tune loeus, qui inter Palatium et Capitolium interiadebat ad usum Fori a Romulo Tatioque comparatus suit, ubi scilicet res , litesque agerentur. Dion. P. Idque plane est quod FORUM. HOMANVΜ , nec non Forum Latium, Magnum, Velias dictum. Persaepe occurrit. Roguaute postea Tarquinio Prisco aedificatae cirea illud fuere Porticus , et

Terbernae saetae. i Q. I. 35. ) Erant hae aα- em Tubern e partim laniorum , aliorumque id

sevus hominum, partim argentariorum sive tru-pezitarum.

Iam ii , qui ibi argentariam sacerent, vel permutandae , vel setieraudae pecuniae potissimum Vacabant. Atque hinc sactum , ut eiusmodi pecunia senore sumpta AE S. circiamforaneum Vocaro lur. Itaque Cic. II ad Ati. i. scribit: Tusculanum, et Pometanum Malde me desteolant , nisi quoame, ιρsum illiam Oindicem ne is alieni, aere non Corinthio, seu hoc circumj traneo obria erunt. Ad haec vero nonnulla alia erant, quae per a F-gentarios in foro praestabati luc, quae heic Paucis atteXero abs re non erit. Nimirum eorum fuit , Pecuniam , a Privatis eorum fidei committi sol ι- am , asservare; contractibus, qui apud ipsos fierent, interesse , eosque in tabulas referrei in ta-holis item quae auctionariae nuneupat e ) res

26쪽

Te I rbe Roma. 23 nae auctioni subiiciendae forent , perscribere ; alias trie rursus e vendi larum pretiis conficere: qDa porro uuiversae summa in iudiciis , cumtes Posceret, aueloritate pollebant. DueC autem omnia , et si qua eiusmodi at sunt, ad Tabidam squasi si Italice diceres presso Ia Banca ) alicuius eortam agi dicebantur. Ita apud Tullium pro Quint. 6. Naevius , ut testatum faceret, desertum vadimonium a Quintio

Tahulam Sertiam si . e. Sextii argentalii ) sibi ad

sint hora secunda Postridie. Veniunt frequentes. Testa Mettur iste, P. Quintiam non stitisse, et 'ssric Sse. Tabulae maximae s gnis hominum nobi- Iitim consignantur.

Illud modo , antequam a Tabernis in Foro positis discendamus , monere iuverit , eas Poste' xiore aetate , facto discrimine , alias vocatas suisse Veterae, alias Moas. De illis , quae e Varrone apud Festum ) prope Curiam saerunt , i Fa Plautus in Curcul. IV. I. . Sub oeteribus ibi sunt , qui dant , quiq- accipiunt fenore. Novas Vero , quae in quarundam incendio absumptarum locum suffectae sunt memorat Livius XXVI. 27. Praeter haoc nulem aedificia , multis sane aliiss P tum instruetumque Romanum Forum subintam it : e quibus nos nonnulla seqq. Producemus. II. Iam vero ubi longo post lempore Forum Romanum succrescenti iudiciorum mullitudini im- Par esse occoepit , alia deinceps quatuor con-

I. Inter haec primum exstitit FORVM IvLI- , quod non Iorige a priore illo Iulius Caesar fieri uitravit ut refert Dio p. 2αέ ) , cuius vel una

27쪽

area H. S. millies stetisse perhibetur. f DI

a. Tum AvGVsTvΜ prodiit, duplici porticuum ordine exornatum , Augusti opus. Suet. Aug. 29. Qua quidem aetate , cum iam triplex esset Forum , Scripsit Seneca II. de Ira 9. Infib-trones , furta iraudes , quibus TRINA nono ieiuni FORA.3. Secutum dein est FoRvΜ ΤakNsITORI a Domitiano inchoatum , a Nerva absolutum aededicatum. Id autem nomiois inde ei adhaesit quod ibi Iani quadrifrontis templum , quatuor portis pervium , inesset. Serv. ad VII. Aensor. Hoc ipsum porro Forum ab alio delubro Miuervae sacro; Palladium audivit. 'έ: Postremum fuit FORVM vLPIvΜ a Traiano

conformatum.

I. V. De curia Hostilia, Comitis ,ri Rostris. I. Pracipuum quendam Iocum oblinuit in Foro vetere cuniA HosTILIA , ad Palatini collis radices contra Capitolium a Tullo Hostilio extruis Ela, habendoque senatui mancipata .. Liv. I. 3o. Elatior aliquando prae sori area erat , ut Propterea per gradus eo scanderetur. Eandem , cum ibi P. Clodii cadaves a populo

arematum eSt, Consta grasse narrat Asconius P.

1 83. Itaque alia dein thidem a Triumviris exaudi licata est , tum ab Augusto dedicata , et a nomine patris Curia silia dicta. II. Adnexum ipsi Colaiae1vM suit , et quidem ad eius dexteram , uti testatur Varro IV. L. L. 32. Locus is erat foro editior, id quod inde gradus aliquot descensum dabant : ao subdialis quidemat postea alterius belli Punici aetate tectus,

28쪽

De Vrbe Roma. 25s Liv. XXVII 36. Ibi et comitia curiata haberi mos fuit, de quibus insta Cap. IV. dicetur; et controversias disceptari ; Varr. I. l. et in

reos animadverti. Plin. IV. Epist. a. et Senec. VII Contr. I ). Ibidem delassam fuisse cotem et novaculam Attii Navii tradidit ex communi fama in primis

linionysius P. 2o . De tota autem haci re praestabit audire Livium I. 36. ita narrantem : Id quia inaugurato Romulus fecerat , negare Altius Navitis , inclytus ea te estate augur, neqtie mutari , neque nopiam constitui , nisi mes addixis.

Fent , Posse. Eae eo ira regi Tarquinio Prisco mota 3 eludensque artem ut ferunt ) Agedum , inquit , dioine tu , inaugura , feri ne Possit,

quod nunc ego mente concipio. Cum ille in augurio rem evertus, Profecto futuram diaeisset: Atqui hoc animo agitapi , inquit , te nopacula colem discissurum : CUe naec, et Merage, quoda oes tuae feri Posse Portendunt. Tum illum haudetinctanter discidisse cotem ferunt. Statua Attii Posita , culle Melato , quo in loco res acta est, in Comitio in gradibus ipsis ad laeseam ciariae

luit io i cotem quoque eodem loco sitam fuis-

cio) Ηeis Livius eoinitium ad Sinistram euriae , Conintra ac nos bupra cum Varrone Statuimus , collocare victoliar , cum Attii statuam in comitio positam ad ipsius curiae laevam stetisse asseverat. Verum reapse ille nonne comitio, sed de simulacro in comitii gradibus constiis luto loquitur, idque modo asticinat ad laevam curiae fuisse. Quod sane ita intelligendum est, ut cum quis in comitio statis dexterum curiae latus, quod e regione esset , asPectaret, ea ex parte signum illud Navii ad sinistrum imius curiae angulum ad quem et gradus erant 'loca tiam intueretur. Hae ratione Varronis testimonio nequa victam verba Livii repugnabunt.

Pars I.

29쪽

se memorant , ut esset ad Posteros miraculi essis

monimentiam.

Obsqrvandum heto autem se se dat praeterea Puteal, quod eidem coti novaculaeque imposiatum fuisse diserte declarat Cicero I. Divinat. II. Quid autem id rei fuerit, satis constat e Diony

sio ibidem, qui , quod Puteal Tullio est ,

Βωαον s Aram appellat. Longe autem diverissum lioc a Puteali Libonis suisse , contra aequidem senserunt, in ima ora iudicatatur si I .

in Antequam ostendatur, cum Puteali ad Nam tem et novaculum integendam posito nihil commune habuisse Puteal Scribonii Libonis , operac pretium luerit in itam ipsi vocabulo notionem advertere. Indubium est, Putealia proprie dicta fuisse puteorum opercula , lapides scilicet in medio perforatos, queis eorundem ora ambirentur. Quae quoniam insculphs s gnari exornari solebant, eam ob rom ita Cicero I. in Att. Io. scribit di, I vos sibi mando, quos in Ictorio atrιου Pos sis Merudare , et Putealia Sigillata UMO . Ab hac inae signi sicatione vox Puteal ad eos aras ne notaudas , quae tu locis de caelo tactis religionis et go exstrui soIebant, tran lata suit Discimus id a Festi fragmento , ubi dicitur e Scriboniaraum 'pellatur ante citraci Piateat, quod fecit Scribonius , cui negotium datum αsenatu fuerial , ut conquit ex et sacella Vr acta: isque ruuet procurapit; quia in eo loco attactum fulgure sacelliam fust. Quod ignoraretur autem , ubi esset ut qui m nul ur conditum, quod cum scitur, rimas eSe integi , semρer foramine ibi aperto caelum Pntet. E quibus Postremis verbis perspicis certe Puteal hoe sensu nou alitia fuisse , quam ullare locis sulguritis superexst ructum. Ea namque loca ex ipso fulminis caἡu sacra fuisse habita per N-bet idem Festus in v. Fialguritiam, ubi inquit: Fialguritum id , quod est fulmine ictum. Qui locus statim feram. batur religiosus , quod eum detis sthi dicasse Didereiarum Onare ibidem quoque bidentes religioso ossicio macta, xi solehant; ex quo idem locus Bidentui dictus. Quin im

ino euiguit ipsi sua erat religio , quippe quod in Deorum

iDisii sed by Cooste

30쪽

Da Vrbe Roma. III. BosTRA. suggestus dictus est, 27

unde leges

numero haberetur; cui propterea et templa , et altaria, sub dio tamen , atque aperta statuebantur. De qua coii- suetudine Vitruvius I. 2. Ioset, inquit, Fulguri, et Caelo , ee Soli , et Lunae aedificis sud divo, is aethraque constituuntur. Horum enim Deorum et specie/, et e ectus in aperio mundo , citqtie lucenιi praesentes Midemus. Ea igitur de causa , quae iis dicabantur numinibus . tum sacella sine tecto erant, tum arae sub aperto caelo erectae, et foramen in medio habentes. Hinc autem iam vides non ineongruam translationis causam , qua vox Puteal a puteorum lapide superne imposito ad huius gcneris aras significandas traductum sit;

quandoquidem a toto illo lapideo suggesto circa os putei constructo eoque non raro quadrata forma cui foratus lapis Superpositus, nil sere , quod ad imaginem speclat,

huius generis arae discreparunt. , Atque hactenus expensum satis est, quo eiusmodi putealia , sive arae , spectaverint, scdice, ad sol gnrita looa

integenda , sive ad condenda fulgura , qua plane formula id denotarunt veteres. Indo vero iam patet, quam longe, Puteal Libonis quod a Scribonio Lihone ad hoe idem ex testimonio Festi aedificatum est diversum fuerit a Puteali , quod ad occultandam cotem et novaculam Navii ut serebatur , exstitit. Illius autem ecce tibi imago ex antiquo pervulgato