Opuscula medica

21쪽

ordo dicendorum requirit, ut paucis nune verba faciam de morbis epidemicis praecipuis, e quibus primum meretur locum dysenteria, iquae peste ipsa frequentius obseruatur, et tot

homines necat, maxime ob turpem illam me-idicorum ignorantiam et pertinacem atque coe-icam defensionem opinionum illarum, quas a praeceptoribus edocti erant. Dysenteriae naturam et indolem hoc seculo demum reditus perspexicte medicos; atque methodum hule morbo sanando praecepisse, quae nititur veris artis nostrae fundamentis 'illud vel inuidia ipsa fateri debet. Noua sunt Omnino, nec antea dicta, qtis e viri laude illustri conspicui,

qui hoc seculum ornant, PRINGLE, TIS-sOΤus, ZiΜΜΕRΜANNVs, scripserunt de natura dysenteriae et methodo huic morbo

medendi. Edocti nunc sumus, dysenteriatui mox et e biliosam, mox putridam, interdum vero veram sanguinis diathesin phlogisticam morbi genus constituere, atque causis illis potissi num accommodandam esse methodum medendi, nec nocere unquam in dysenteria usum fructilum horaeorum, sed potius sal , berrimum praebere victuita. Methodus illa, quae docet iusio tempore propinare in dysen.

teria evacuantia selectiora, magno mortalium emolumento inuenta fuit, et tutior longe, quam quae iubet inania et noxia terrestria absorbetitia vel adstringentia exhibere.

Quid

22쪽

frequentiori, quam olim. Nonne clysteres optime medentur dysenteriae, febribus, et morbis tam chronicis, quam acutis; atque magis prosunt, quam quae antea in usu erant in iisdem morbis, remedia. Merito sibi uindicat hoc seculum, variolarum indolem nunc melius perspicere nostros. Cognouimus tandem, febrem illam, quae accenditur a natasmate illo pestis ero, non sem. per inflammatoriae indolis este, sed saepe ex genere biliosarum, vel putridarum, atque 'adeo melliodum antiphlogisticam interdum aeque ia iam, quam calidam, quae antea in usu erat fore, si nullo habito respectu ad in dolem febris, omnibus ac singulis aegrotis, eadem praetcribere vellemus remedia aestum

temperantia.

Quod attinet v sum acidi vitrioli, quod larga doli commendat Tisso aeus, illud mo- Dendum est, HvYMAΜvΜ iamiam larga manu antea exhibuitie, immo diu iam iam dedisse principes Angliae medicos, seculo enim nuper elapso praescripsit Lis T ER, atque

alii. CLUTI ONI medicamenta, quae tanti fecit HvxHAbius, huc omnino pertinent. Uariolarum insitio nouum inuentum non quidem dici meretur, cum antiquistin is i a niam

23쪽

iam temporibus apud orientis populos cognita: fuerit. Coepit talia en hoc secillo in Europa

etiam tentari, et anglis, quibus tot tantaque debet incrementa ars nostra, gloria manet,

ab illis primum laudatam, et paulo post in Anglia frequenter adhibitam fuisse. MA1TLANDII, KIRCΚPATRI CKII merita, et

nuperorum, MONROI senioris, atque aliorum testimonia pro caussu insitionis, neminem latent. Domus Regia eum audiuisset ab illustrissima Domina MAR1A WORTHLY M oNTAGUS, prosperrimum variolarum ii sitionis euentum. statim probauit hanc prophilax in quae in Principe haerede exoptati Lsimo effectu adhibita fuit. Acriter quidem

scripserunt nonnulli contra variolarum insitionem; sed ad hunc diem usque victoria mansit apud illos, qui commendarent insitionem. Quam vero artem variolas inserendi nimium fere ocitata erant multi, illam ad simplicitatem iterum reduxit nuper Cel. GATTI, cui multum debet eam ob rem ars nostra, et cuius eae imium libellum inter nostrates promulgavit lil. WAGLERUS.

Noua quaesito deinde mota fuit de vario- larum exstirpatione, sed quam vana fuerit

spes illa, testatur rei eventus, atque UUnc omnes fere silent, nec amplius vigent exoptatum artificium. Paucis

24쪽

Paucis ab hinc annis omne genus sobrium exanthematicarum solertiori studio pertracta runt Germaniae medici principes non solum, sed etiam Angliae, atque Italiae. Nouum dicimeretur augmentum artis nostrae, quod in libris lectu dignissimis communicarunt nobis. cum de miliarium indole ALLIONI, FORDYCE, FANTONI et alii, qui hoc morbi genus accurate satis obseruarunt. Cognoui. mus tandem post tot controuersias inter nostros exagitatas, miliarem febrim eandem luderes cenam, quam ludere solet febris variolosa. Communi omnium suffragio ad febris naturam et indolem potius respiciendum est, quam ad exanthemata ipsa, quae in cute apparent, illaque singula generaliori methodo sanantur, cum propria non dentur remedia, quae naiasma sui generis, variolarum, miliarium, destri uint. Inde flabilita sunt recentiorum

axiomata, modo res flendum esse inflamma. tioni, modo bilem es se corrigendam, nunc vero succurrendum cortice peruulano, aliisque anti septicis, quae putredini resistunt, vel nervorum morbis medentur. Sic tandem inter Omnes constat, exanthemata ilha, quae vario. lae vocantur, non solius inflammationis os ses elim, non semper illis conuenire antiphlogistica, nec quae sunt reliqua eXanthemata, esse este flum medelae peruersae, aut calidi

nimis regiminis, sed potius deberi specis eo

mi asinati,

25쪽

naias mali, quod modo in ipsis humoribus

euoluitur atque generatur, modo autem percontagium communicatur. Inuentis huius seculi adnumerare debemus, quae HoΜE primus otianium de morbillorum insitione prophylactica , M v et E L I v S autem de actioribus inserendis docuerunt. Selaceorum liodie frequentior vlus hon notatis mihi videtur, sed ex antiquitate potius erutus.

Corticem peruuianum, quem seculo XVII. Ric MARDvs MORTON vehementer laudabat in Anglia, ad febres potistrinum intermittentes sanandas, postea in epide micis febribus ToRI I, primus autem in Germania, Ill. noster C E R L H o v I v s, in permultis aliis morbis saluberrimum esse medicamentum, post WERL Hopiv Μ multi hoc seculo docuerunt. Recte quidem monuerunt experientiis mi atque in arte ito stra exercitatissimi medici, eum non semper sumcoro in debellandis febribus intermittentibus, et fatetur iam b. Lo Es CRΕ. sibi plus praestitisse gentianam rubram. Sed liberalior usus corticis, iii pluribus febrium generibus atque chronicis morbis, sanatu dissicilioribus, seculi huius praecipuum est inuentum, quod nemo tam facile in dubium vocabit. Cui inuento et adnumeranda veniunt, varia corticis cum aliis

pharmacia c0nnubia, de quibus iam olim B seorsini

26쪽

18 seorsim aliqua scripsi. Medetur autem cortex siue solus, siue simili biis mixtus, morbis a j sibi a debili, et fluidorum putredine ortiS,

atque ab illa 1 i, ut videtur roborante, Omnes eius essectus in morbis salutares, repetere debemus. PR1NGLIANA illa inuenta, circa vina anti septicam corporum quorundam, tanti facio,

ut totus pei suasus sim, inter inuenta seculi huius principem mereri locum. Pristinbegloriae princests ille Anglorum medicus feli-riter restituit putridarum et biliosarum febrium

theoriam, ut nunquam nominarim Reginae

nostrae medicum, quin laudauerim impense

eximii viri merita et inuenta. Prae ceteris pathologiae capitibus, quae nouis inuentis hoc seculo exornata fuere, illud, quod de vermibus tractat, attentionem meam desiderat. Potissimum vero historiaverinium hoc seculo magis fuit exculta, nimirum taeniae species melius descriptae sunt, licet eandem opinionem, quam ex nuperis multi adhuc de rudunt de vermibus cucurbitinis , apud HIPPOCRATEM prolixe satis traditam inuenire pollini, quibus volupe , COID-

parare dogmata veterum cum recentiorum

sententiis l .

Uol. II.

27쪽

I9TRICHV RIDEs autem monente Ill. V o cis Lio iam olim innotuerunt Obseruatoribus. Quod porro vermium symptomata et signa attinet, dubito, multa addidisse recentiores. quae non cognita fuerint antiquistinis iam temporibus. Pathologia sic dicta vermino a natales debet veterum commentis de generatione aequivoca, quae a tot seculis ab Ani sΤo TELE et AELIANO, toties repetita fuit in scriptis medicin Um. Nec in eo acquis uerunt seculi huius medici, ut emendarent in dies magis morborum historiam, ad veterum potissimum exemplar, ut caussas melius perspicerent tot morborum ae

syna tomatum, sed illas ex physicis lepibus

explicare, nec non ex chenia ae capitibus, immo etiam ex mathema tun sublimioribus disseis linis illustrare studuerunt. I A T R O M A THEMAΤicos te voluit appellari sit perba gens, quae excoluit medicinam illam physeo mechanicam, et inter initia huius sectili ex tulit inprii Dis caput, ac omnem fere antiquiorum temporum medicinam euertere allabo. rauit. Permulta quidem, quae in corpore animali sunt, mechanismo deberi, nemo in dubium vocare cupit, sed eo usque proceli ita udacia latromathematicorum , ut singula phaenomena oeconomiae animalis a viribus illis, ut vocantur, mortuis, derivarent, atq e

B et ex

28쪽

eto ex solo mechanismo explicarent omnia. Error errorem peperit. Nempe febrium, dolorum,

conuulsionum, inflammationum et Omniumna orboruin mechanica, mira ostentatione tr

dita fuit in libris permultis magno verborum appara; u, atque mathematum more in febrium disciplina tradiderunt theoremata, problemata, corollaria, axiomata, et nescio quae alia. Sed principes huius seculi medici Iairomathematicorum dogmata statim refutarunt, et docuerunt, praeter mechanicas illas vires, ineste animalibus vires, quae vitiae vocantur, atque ab illis toto coelo disserunt, . et quibus potissimum debentur praecipua phaenomena et mutationes , quae in vivis animalibus contingunt. Manet iterum laus Perillii stri HALLERO, eum

primum omnium indolem irritabilitatis et seu-yibilitatis per experimenta poti simum de tectam, descripsisse. Nemo melius perspexit

Peril L HALLERo commenta, quae ST A H-LI ' S tradiderat de motuum animalium et musculorum caustis. Solide refutauit antisios noster in opere immortali physiologico errores Sae AH LII, simulque aliorum mechanicam doctrinam de fluidorum secretione, et de me-i chanismo respirationis. Diu iam iam Occupatus fui in scribenda historia de sectae Iairomathematicae origine, satis et commentis, quam suo tempOle typis excudendam curabo. In

eo autem libio prolixe dicam de matheseos in

29쪽

ii medicina abusu, et per exempla demonstrabo, quot peperit in arte nostra errores,lea ana physicarum et mathematicarum non satis cauta adplicatio ad illustranda oeconomiae ciui malis phaenomena. Vnitis quas viribus principes huius seculi medici nouam doctrinam resutarunt, cum perspicerent, nullo modo susscere solam phylicam et mathesin ad explicand a negotia oeconomiae animalis. Circuitus humorum, secretiones, febres, inflammationes, spasmi, dolores longe melius hodie ex Datura et indole irritabili et sensibili partium nostri corporis explicati possunt, pos quam

magis exculta est do furina virium vitalium. Ipse Perili. H A L L E R V s praeceptorem , immortalem B o E R H A A v I v M , cora exit. qui nimis credulus B g L L i N i atque aliorum subtiliter excogitatam theoriam Obstructionum pro vera silum erat, atque in Aphorismis si iis in ammationem ex sola vasorum obseructione oriri docuerat. . Refutauit etiam suo temporeb. BRENDE Lius, insigne decus Georgiae

Augustae, commenta illa de sextuplh globu

etione, et idem e Ximius vir. qui sublimioris matheseos mysteria sibi admodum familiaria reddiderat, ut nemine contradicente iusius arbiter dici possit super vero pretio Iati Ο- mathemati eae; nunquam tamen amplexus est hanc nouam noli ro seculo potissimum excul-

n a tam

30쪽

22 tam do ctrinam, sed strenuus mansi veterumas lecta et vindex. Intellexisse autem b. lj R E N-DELIVM nostrum, latro mathematicam illam,

immo rectius, quam permulti alii, qui volebant videri, se penitius perspexisse omnia huius doctrinae abdita mysteria, testari possunt viri b. scripta de pulsu febrili in). Se 4 mitto

in liraesenti tempore latro mathematicam illam, de qua suo tempore ex instituto agam . illudentila nunc erat monendum, praecipuis seculi huius inuentis an Rumerandam venire illam pathologiae emeti lationem, quam debet potissmum Ill. GAusio, atque aliis, qui nuper magis magisque doctrinam virium vitalium excoluerunt, et ex iliarum natura et indole docuerunt veras morborum rationeS, quae

ab irritabditatis et sensibilitatis vel excessu vel defectit derivandae sunt. Vere nouam quoque censeo appo plexiae pathologiam, quam sabilivit nuper Ill. Tisso Tus, et ' Vae

omnino viribus nititur vitalibus. Cognationem appo plexiae sanguineae cum sebribus instam sanatoriis adeo luculenter euicit, ut negari non, possit lil. TI s s o T V Μ mazno mortalium emolumento nouam me detuli rationem apos textae tradidisse, quae toto disteri coelo ab illa, quae tempore HoFFΜANNI, SYLVII, in usu erat, nondum emendata satis a BoER-

oceurrtini reliqua mathematica Brei letiana.