Opuscula medica

41쪽

sita, alia mitiora, alia drastica, ut nullum sit dubium, veteres nec ubique simplicissimam adhibuisse medicinam, nec semper selecta coni posita praescripsisse. Farraginem potius, quam

selectu in medicamentorum in AgῬ11 scriptis inuenimus, qui et remedia nonnulla recensuit, quae sunt vana prorsus, immo superstitiosa, nulliusque virtutis. Non miror autem omni tempore fabulas aniles in tabulas medicorum memoriales irrepsisse. Origo enim artis nostrae superstitiosa fuit, densissimisque nebulis

infuleata et commentis conspurcata mansit ars

nolit a usque ad tempora HIPPOCRAΤIgCoi, qui omnium consensu medicinae parens

habendus est. Ab Aegyptiis valde superstitiosis Graecanica medicina natales habuit, necia superstitione alieni Arabes. Graeci itaque in rebus diuinis et humanis aeque superstitiosi, sicut orientis totius populi, haereditatis iure quasi a maioribus acceperunt fabulas aniles et commenta superstitiosa, de viribus tam simplicium quam compostorum, quorum passim conservarunt nobis memoriam. Quot sagacissimus G A L E N v s commenta nobis reliquit, qui laudes quas iure meretur, maculauit non raro nimis credulus, de mixtorum quorundam ossicacia nimis magnisce sermones faciens, et de Astrologiae inani studio, antiqui iasino licet. nimis honorisce sentiens. ln libris litidie superstitibus Romanorum et Arabum, C non

42쪽

non pauca superstitionis vectigia circa compositorum vires Occurrunt. Permulta ex Graecorum monimentis, et ex GALE Ni inprimis

vastis volumnibus exscripserunt, et propriis a se inuentis compositionibus, quae partim sui efflua multa et inessicacia continent, partim superstitionem sapiunt, auxerunt. Tristissima

erant illa tempora, quae Barbara Vocantur, tunc enim, cum ars nostra esset mancipium monachorum, Diis Deabusque medicinae tutelaribus, Aegypti, Graeciae, Latii, noua fuere substituta simulacra. Quis hodie non ridet vana illa composta, manus Christi, ungitentum opostolorum , balsami samaritanum, ut centum alia taceam exempla, ae ue absurda et superstitiosa Sed tanta erat illo tempore superstitio, ut plantas etiam in re herbaria nominibus Sanctorum signarent a). Quum restauratores medicinae graecanicae vetusta illa Graecorum monimenta in latinum

sermonem conuerterent, et pariter Arabum

scripta latine translata prodirent, ne hilum quidem a maioribus dissentire ausi sunt medici illorum temptrum. Placuit omnibus se , mula quae uis sesquipedalis, modo Graecum haberet

a) Cf. vo uptatia potius caussa, quam utilitatis: C oNR GES NER, de plantis a Diuis Sanctisue nomen bentibus. Basili. IS9l. 8y.

43쪽

haberet audiorem, vel ad Graecorum mentem concinnata esset, et quanti fecerint Theriacam coeli seni, et eius generis alia multa.

quis est, qui sit nescius. Chemicis quidem straminea ut ita dicam Galenicorum remedia, ex regno vegetabili desumta, displicebant, sed quot sunt formulae innanes, quae in horum libris occurrunt, et quantam vanitatem produnt 1 gisteria, et perperam se appellata quinta essentia vegetabilium: nec non commentitia doctrina de vegetabilium signatura, a chemicorum secta inprimis exculta, et in artis formam redacta. Ab eo tempore terrestrium usus omnis generis frequens esse coepit , et vix occurrit formula, in qua non reperiuntur mater perlarum, margaritae, lapides cancrorum et chelae, cochleae, mandibuli lucti piscis, lapis percarum et porcorum, cornu cerui usum, ebur ras patum, dens apri et hippopotami, lapis manati, unicornu, priapus cerui, talus leporis, terrae sigillatae, et quae sunt reliquae huius farinae. Quis legere potest hodie sne nausea tot vanas compositiones ex meris terris, contra epi-lepsam laudatas. Qui sapit, exclamat coactus: rifim teneatis amiei. Vana libido exornandi artem illam, quae

docet formulas medicinales concinnare, passim nocuit incremento artis nostrae. Non dubita-C a ' runt

44쪽

runt enim multi quadrata miscere rotundis. ostentationis caussa potitas, quam ut mortalium rebus et mi seris aegrotis prospicerent. Crimen putarunt, si non in qua uis formula basis, tu vans, cori gens, excipiens simul occurreret, ut

scilicet omnibus ac singulis praeceptis illius artis ficerem satis. Si omnia igitur rite consideramus, sunt

mixtionis et compositionis medicamentorum inanis caussae praecipuae, ridicula medicorum, partim maiorum, et praeceptorum a quibus eruditi, veneratio nimium elegantiae in formulis concinnandis sudium ; partim hypotheses falsae, ac denique, quod eheu saepe Obseruatur, male in scholis a tironibus intellecta do strina de formulis scribendis. Haec ultima

caussa, si non unica, praecipua tamen videtur, cur nostris etiam temporibus non possimus carere prorsus libris illis, qui vocantur vlalgo, dispensatoria, vel pharmacopoeae, ne scilicet multi propter ignorantiam et in academiis neglectam diligentiam in studio scribenda ruin' formularum, non magis ineptas scriberent formulas, quam sunt illae, quae in vastis illis libris passim occurrunt, in opprobrium nostrae artis. Fatentur enim, qui de his rebus iudicare possunt, singilla quae hodie exstant dispensatoria, non esse sine naeuis paternis.

45쪽

Uetem in formulas multas, quae apud D 1 o-sCORIDE Μ, MARCELLVM EMPIRI-CvM, SCRIBONI VII LARGUM, CEL-s v N, A C F v A R I v Μ leguntur, magis curio statis caussa inspicimus, quam ut in usus vertere velimus.

, Non potitit vero do strina de miscendis remediis emendari, nisi viri doeli, ab omni anili superstitione prorsus alieni, purgarent antea sabulum Atigiae, seu armamentaria olim didia, pharmacopolarum tabernas, a sordibus alcitie quisquiliis. Laetisamo quidem euentu pem multa iamiam ex pharmacopolarum tabernis eiecta sunt, sed remansit adhuc ingens multi ludo, quae felici audacia in omne aeuum ut videtur, proscribenda foret, ac summo iure exulare deberet, quod qui sapiunt, vehemen

ter optant.

Sed propius nunc ad institutum meum me conuerto. Simplex medicina non ubique sustscit, et praestat saepe nunc addere iuuans,

nunc corrigens.

Si formae habenda est ratio, excipiente nos carere non posse res ipsa docet. Entia non esse citra necessitatem multiplicanda, frustra monuerunt multi , quamquam Omnes perspicerent, simplicem mixtionem ubique laudes

mereri.

46쪽

Emendat non raro, consensiti omnium, mixtio simplex vim et indolem medicamenti, suget illam, vel coercet vim noxiam. Saepe

vero sola mixtio veneni speciem gignere solet. Quanta sit efficacia mixtionis simplicis inmutandis corporum qualitatibus et viribus, per exempla docet chemia uniuersa, maxime vero

doctrina solutionis et praecipitationis, quae corpora nunc seiungit, nunc iterum coniungit. Quot surgunt ex alcati et acido varii generis, salium species, quae sapore ac vi remediali multum differunt. Ex salibus cum mercurio unitis, nascuntur tot pharmaca heroica, nunc saluberrima, nunc summe venenata. Ρarantur ex acido concentrato et spiritu inflammabili acida, quae dulciscata vocantur, nec non naphthae. Ex oleo presso et lixivio exsicali caustico, sapones sunt; ex mercurio et sulphure, aethiops et cinnabaris. Voluminis illa mirabilis mutatio, ex miX-tione metallorum ori Vnda, quam accuratius nuperrime inuestigauit Ill. KAESTNi Vs, academiae nostiae ornamentum insigne, non pertinet ad scopum meum. Satis vero supe que phaenomena chymica testantur, simplicem corporum mixtionem largiri varia prodiicta, et unum corpus sic mutare nonnunquam alterum ut oriatur nouum quoddam corpus, qualitate

47쪽

se viribus illis toto coelo dissimile, ex quibus

unitis surrerat.

Nescio, quae fuerit ratio, ut exempla illa memorabilia effugerent medicorum attentionem, cum docere potuissent, simpliet mixtione summe efficaci 4 medicamenta obtineri. Prostant in ossicinis selecta quaedam composita, quorum eximia virtus utique laudesineretur. Occurrunt passim in libris medicorum formulae, quae omnino selectae sunt et frequenter in usum vocandae. Si verum satori licet, omni studio medici indagare deberent mixtiones illas: quae pollicentur vim et efficaciam in artis exercitio haud exiguum , vel repetitis iamiam experimentis hauc saepius

probarunt. Remedia ex paucis mixta, quae selectiora diei merentur, et in officinis asseruantur, sunt exempli loco, acetum squillae, rutae, OXymel simplex, squillae, allii, colchici, ab oxymelle squillae parum diuersum. sulphur antianonii auratum liquidum, acida dulcificata

vinum antimonii H v x H A M I, liquor cornu cerui succinatus, clixir ex oleo vitrioli, et spiritu vini, flores salis ammoniaci martiales, remedia GoULAR Di ex plumbo varia, usibus externis destinata etc.

48쪽

Sed ineptis compositionibus adnumerare nubius dubito regulos ex antlimonio Onmis generis et STA HI II crocos in artis, eius pulue-Fem teila perantem, resoluentem, scaminonii et aloes correctiones, famosam pulueris stomachici costa positioiaein ex matre perlarulaa,

limatura martis et radice ri speciem gVpsi potius, quam medicamenti selecti appellare mallem et mille alias compositiones, quaSingenii magis luxuries excogitauit quam sana ratio dictauit. Compendium nobis fecit lil. SPISLΜANΝ, qui studio recensuit et diiudicauit in libro materiae medicae, iustum pretium formularum medicamentorum ab Omni retro tempore ad nostra usque in ost cinis prostantium, quorum vix centesima pars asseruari meretur. Ex longo iam tempore in votis habui, ut medici selectas mixtiones medicamentorum sibi cognitas redderent, eas inprimiS, qua Umefficaciam singularem in morbis medendis, exercitatissimi in arte nostra viri multoties experti iamiam, et quarum notitiam communicarunt nobiscum sincero animo.

Ea intelligo remedia mixta selecta, quae aut chemica operatione, non multum laboriosa, parantur, aut solummodo sola mixtione ex tempore statim obtinentur. De singulis nunc dicam seorsim.

49쪽

Ab antiquissimis retro temporibus Aloe, Murrita et Crocus mixta fuerunt. Constituunt haec varia forma, modo speciem eli- xiiii, modo pitularum. Nimis prolixum foret, si omnes formulas, quae in dispensatoriis oc-CUIrunt, enarrare vellem, quarum basia haec simplicia sistunt. Sussicit itaque nominasse paucas, ubi remedia illa vel sola, vel una cum aliis admixtis, plerumque superfluis , polychrestum quoddam medicamentum, calefacienS, ac comi novens e sciunt, quod iusto tempore datum, minime contemnendum est, licet contra pestem laudare nolim. Sunt vero

formulae illae: pitulae Ruppi, pestilentiales

A VICENNAE, THOΜ. REI NE III, Aloei phanginae, Euphraticae, Emanuelis, s Omalchicae M ORTO NI Edinburgensium, immo variorum auctorum de ammoniaco chalybea- tae, Elixiria sic dicta proprietatis, P A R A-i CELs I, HELMONTII BOERHAAVII. Disp. Viennens. Wiirtemb. Hamburg. phari macop. Rasennae, Elix irium cachecticum ET TMuLLERI, Pneumoniacum MFIBO 'NI i. Si unquam antiquitas mi Xtionem com-l mendat, haec sane commendata fuit diu. et is retinenda quoque videtur, modo sibi caueanti iuniores medici. ne noceat magis ablisus quaml tu rat usus rectus, nec promiscue adhibeant,plethora praesente, immo nolint propinare, ubit motuu in potius excessus, quam defectus odest.

50쪽

Summus Bo ERRA Av1vs in miscendis medicamentis, quibus inest vis remediatis, summus exstitit artifex, et do stissimis discipulis

anglis multis, fideliter instillauit praecepta

miscendorum medicamentorum. Si ongli hodie eminent in arte praescribendi formulas seleritas, cogitemus semper, haec bona debere praeceptis et institutioni b. B o'ER H A A v i I. Saepe etiam b. noster HoFFΜA NNVS maxime selectas compositiones docuit, quanquam ille in acutis morbis non aeque felici sidere attigerit Graecorum exemplar ac BO E R H A A-I V S. Norunt auditores mei, placere mihi non paucas STOR CRi I formulas, vel eam ob caussam, quod ad mentem BOERHAAvi Iconcinnatae sunt. BOERHAAv Io autem debemus multas compositiones simplices, quibus ego carere nolim, ipse peritia edo flus, quam saluberrimast illarum virtus. Sunt vero eius generis sm

plex mixtio n in diffusa sicut aliis placuit

gummi ammoniaci cum sapone, squilla, extractis variis; pitulae Tisso TI ex gummi

ammoniaco, sapone, extracto taraxaci, et Syr. Capiti. Veneris ego sumo ana, et Syr. aurantior .) quae magis merentur aureae dici, quam centum aliae compositiones inanes. Eadem formula frequenter usus est b. L V D m I-G I V S,