장음표시 사용
601쪽
sa 4. Hujusmodi vero notitiam sola experientia docet quaedam vero differentiae, quale frequentiu occurrunt, ab antiquissimis etiam temporibus observatae sunt, et certis nominibus insignitae. Hae varietates temperamenta dicuntur, tanquam a mixtura, et quasi temperatione, Variorum quae in humano corpore insunt elementorum, originem ducerent eorumqUe quatuor primaria temperamenta Vulgo numerantur; sanguineum, scilicet, melancholicum, cholericum, et phlegmaticum. De ratione nominum parum constat nec multum refert quo vocabulo Utamur ad rem quamlibet exprimendam, dummodo id vocabulum bene definiatur; et nefa certe foret nomina mutare, Vae omnibu in Ore sunt, et
bene intellecta. 923 Plurimum revera hallucinati sunt
medici omni tempore, qui cUlperamentorum varietatum conati sunt rationem reddere, et unumquodque retulerunt ad certum humorem vel elementum plus justo in corpore
602쪽
abundans, veluti aquam, sanguinem, bilem, atram bilem, gluten, terram. Neque soli veteres observarunt bene, et descripserunt fideliter, quamvis male de iisdem rebus ratiocinati sint. Erit quoddam saltem descriptiones et observationes istas novissie, quatenu ad usum medicum spectent, utcunque ObscUra ratio earum videa
926 Temperamentum sanguineum dignoscitur constitutione corpori pleniore, compagine molliore, cute delicata, tenui, molli, calida Veni magni S conspicuiS, Caerumleis, eximio vultu colore, capillis Cepe rufis aut avis, aliquando nonnihil fuscis. Homines tali constitutione Praediti, prae ter solitum sentientes et irritabiles obser-Vantur, et pulsus habent solito frequentiores, et sanguinis motum liberrimum, et secretiones et excretione fere copios S, Tar obstructas, et animum plerumque lae tum et hilarem, aliquando levem nam animi
603쪽
nimi non secus ac corpori varietates a temperamento saepe Pendent. 927. Hoc temperamentum, prae alii S sanguinis nimis abundantiae et vehementi motui, febribus, morbisque inflammationem habentibus, heumatismo, anginae, C. et morbis ne s eireris, seriae imprimis, obnoxium est. Huic igitur temperantia invictu et potu, et exercitatio crebra OnVeniunt, et aliquando exinanitiones, quas bene tolerare solet. 928. Temperamentum melancholicum huic fere contrarium videtur, compagine firmiore, saepe macra, ut crassa, fusca, hirsuta, magni venis, crinibu S, et superciliis, et oculi nigri S atro vultu colore, notatum. Hoc temperamento praediti pulsus fere habent tardos, et sanguinis motum languidiorem, sanguinem ipsum, ut fertur, cras siorem solito, et secretione et XCretiones parcas, aliquando deficientes, gemi ue crvosum parum sentien aut mobile, et ani-
604쪽
mum gravem, saepe tristem, meditabundum, haud facile commovendum, quo semel commotus est affectu tenacissimum, in negotiis indefessum, in studiis acutissimum, in amore ferventissimum, fidelissimum, ad poesin saepe aptum, in melancholiam et insaniam aliquando proclivem 296 et seqq.). idem patiuntur multum a vita otiosa et sedentaria, et stimulantibus et calefacientibus remediis : saepe male
Concoquunt, et a Ventriculo laborant, et
pochondrias obnoxii sunt, quae in aliis constitutionibus rarius observatur. Dicuntur prae aliis hominibus obstructionibus viscerum abdomini obnoxii esse. 029. Medium fere haec inter locum o
cupat cholericum temperamentum nimirum, quod denotatur corpore molliore,
mobiliore, ut minus fusca et hirsuta colore vultus magis vivi lci, pulsu frequentiore et validiore secretionibus liberioribus, et almo irritabiliore et, ut fertur ad iram
605쪽
iram praesertim magis proclivi, quam in melancholico temperamcnt Observantur. 93O Phlegmaticum temperamentum insignitur, laxa et debili corporis compage, saepe cum obesitate, vultu pallido, cute levi sine pilis, capillis albis, pulsu tardo debili vasis sanguinem vehentibus Parvis, humoribus, ut fertur, aquosi magis et blandioribus solito, eorumque motu languido concoctione, secretione, Xcretione, tardis, interdum impeditis, animo hebete, torpido, aliquando somniculoso, haud facile commovendo, ad metum et avaritiam maxime proclivi Tali constitutione praeditis, exercitatio, et stimulantia remedia aliquando, conveniunt; neque multu in nocet interdum caluisse mero. 93 i. Omnia haec temperamenta variis modi et proportionibu miscentur velutiphlegmaticum cum sanguineo aut melancholico cujusmodi conjunctiones quotidie spectam IIS.
606쪽
932. Aliud demum temperamentum nonnulli describunt, quod nervosum Vocant; nec immerito, secundum hujus vocabuli sensum nunc apud medico et sane vulgus quoque receptum), quippe cui insignis neris nervosi debilitas et mobilita contingant. Talis generis nervos conditio in omnibus temperamentis, faciliu Vero in sanguineo, vel puro vel cum phlegmatico mixto, essici potest, vitae genere scilicet otioso et sedentario, nimia sanguini abundantia, calore,
aliisque causis jam 374. et seqq. recensitis hinc apud divites, et ignavos, et luxuriosos frequentissima veteribus fere ignota, saltem multo rariu inter eos observata, recentibu jam fere Per centum annos satis superque cognita. 933. Hoc temperamentum, multi morbis generis nervos, veluti seriae, si , c. Opportunum est: XinanitioneS fere Omnes, prete sertim adturam sanguinis, et medicamenta Pleraque fortiora, male fert et roborantia remedia tape postulat.
607쪽
934. Alia fere Viris, alia foeminis, constitutio datur. Hae nimirum plus habent sanguinei, vel aliquando phlegmatici temperamenti scilicet quae molliores, et delicatiores, et debiliores sunt quam viri; et animo pariter ac corpora mobiliora habent, et humores blandioreM; et magi opportunae sunt morbi nervos generis, minu Vero
morbis qui inflammationem habent.-Pari igitur ratione seminae a viris disserunt quod ad corpori constitutionem, quamvis haud tantum, ac infans differt ab adulto, 9ia et seqq.). 93s. Neque Variis aetatibus idem cuiquam temperamentum constat. Omnia enim mutantur tempore, aliudque interdum fere in aliud transit. Sic prima aetate sanguineum purissimum observatur idem vero media aetate ad cholericum, ultima ad melancholicum, appropinquat et melancholicum contra, prima aetate sanguineum ere participat. 936. Praeterea,
608쪽
936. Praeterea, a natura caeli sub quo vivimus, victusque et Vitae genere quo utimur, corpu haud parum assicitur, hominesque sic aliis morbis obnoxii fiunt, ab aliis immune ViVunt. 937. Quamvis nulla fortasse regio fuerit generi humano prorsus inhabitabilis, tarmen verisimile est quasdam reliqui praestare, hominesque producere animo et corpore perfectissimos. Temperatae, mediae inter nimium calorem et frigus, hanc videntur excellentiam habere. Plurima autem Vetant gentium varietates solis coeli effectibus tribuere quippe quae multum assiciantur ab aliis causis, tum naturalibustum moralibu S. Varietate autem gentium haud exiguae a coelo manifestissime pendent. 938. Sic in calidi regionibus corpus solvitur et debilitatur, genus nervosem Valde mobile fit, motus sanguinis liberrimus est, et secretione copiosae, praesertim exhalatio Per
609쪽
per cutem, humoresque fere tenuiores, et, Ut apud omne fere medico receptum est,
in putredinem magis proclives, quam in regionibus tempera tr aut frigidis Incolae igitur calidarum regionum plerumque nam haec res minime constans est ignavi, imbelles, ad omnes labores inhabiles observantur, voluptatibus plerumque dediti, praesertim Veneri in omnes animi asse Rus proni, vividi, sed leves, parum vis animi habentesa victu tenui ecfrugi,as conflato maxime utuntur, neque fere abutuntur liquoribus generosis, quippe quibus Parum
939. Morbis nervosi generis, morbisque putridis et biliosis, maxime opportuni sunt;
inflammationibus rarius a iuntur ideoque, dum aegrotant, remedii quae putredinem et bilem corrigant multum egent, et exinanitiones, sanguinis imprimis detractionem, aegre tolerant. 94O. Frigidarum contra regionum incolae
610쪽
colae corpora habent firmiora et validiora, genus nervosum minu irritabile, humores crassiores eorumque motum languidiorem, et parcam Per cutem exhalationem; et saepe obesi fiunt . victu multum utuntur validissimo, ex carnibus praesertim constante, et vino, aliisque liquoribus generosis Robustiores quam calidarum regionum in colae observantur, et animosiores, et ad omnes labores et militiam magi apti, minore hilaritate, majore autem vi animi praediti minus etiam mulierosi, sed non eo minus Decundi. 941. Febribus vehementissimis et inflammationibus obnoxii sunt haud tantum morbi nervos generis, nisi malo vitae genere vim nativam fregerint, neque putridis neque biliosis morbis. Dum aegrotant, validioribu fere medicamentis egent, et sanguinis acturam plerumque bene tolerant.