장음표시 사용
581쪽
labe quaedam, aut sua natura generalis, Rut partem aliquam corporis primo iniiciens, quamVi Paulatim totum corPUSCOrrumpenS; unde quaedam functione ad
vitam neces artae 8 9. impeditae, Valetudo ab omni parte labefacta, infirmitas in
die augescens, et tandem mor inevita
89o. Haec ultima linea rerum provida Natura curavit, ut sua formidine non careret; neque obscurum consilium cur ita mortalia pectora TnXerit, ut repugnanter
omnino hanc Vitam, utcunque graVem et aerumnosam, cum alia et ignota commutemus. Multum ero erraverunt mortaleS,
et male sibi consuluerunt, qui terrorem mortis intendere, sibimet persuadente gravissimum illam semper secum angorem ferre, nec sine summo cruciatu cuiquam unquam esse moriendum. Quod profecto eo magis verisimile hominibus visum est, quod immanes dolores aliquando necant, et moribundi tape agitantur multum, et Vo L. I. ' anhelant,
582쪽
anhelant, et gemunt, et convelluntur, non secus ac miseri gravibus doloribus cruciati. 891. Nihilominus vero et ratio et observatio satis demonstrarunt, nullum unquam esse moriendi sensum, causasque quae vitam extinguant tales saepe esse, quale neque dolorem neque sensum ullum dare possint, corporisque demum conditionem, diu Plerumque antequam animam exhalaverit moribundus, istiusmodi esse, quae et dolorem et omnem sensum pariter
89 a. Illis imprimis qui morte senili quae sola naturalis dici potest absumuntur, Placida mors est scilicet qui nulla
adhibita vi quae e vivis raperet, tamen Vivere desinunt, ut matura poma ex arboribu sponte cadunt. Quin et tantus in his stupor adesse solet, ut longe prius sensus omnis sopitus et extinctus fuisse videatur quam vita Neque profecto in iis aut
583쪽
causa ulla doloris adesse videtur, aut ulla Observantur inter moriendum doloris indicia. 893. Porro, eadem fere ratio est eorum
lethi quos magis viridi aetate varii morbi rapiunt. Hi morbi, puta febres, similes que, sine dubio donec vires vitae et sensus integri supersunt, at aperque utoris et molestiae facessunt sed quum jam ad X-
trema ventum est, fractis viribus, et deleto fere omni sensu, neque causa dolori Vehemens esse potest, neque si fuerit, propter corporis conditionem, dolorem ullum excitare. 894. Causa vero mortis saepe talis est- quali non modo non creet dolorem, sed sensum omnem plane sopiat adimatque. Sic multi sunt morbi somniculosi, in quibus aegri nunquam de dolore, vix quidem de molestia, conqueruntur Syn UO que saepe morti continuata est, neque ita alterutra aut dolor, aut sensus ullus, adesse i et videtuT.
584쪽
videtur Moriuntur quoque interdum non rupto somno, qui sani prorsu et vegeti obdormiverant. 893. Quin et in iis exemplis in quibus mors violentissima est, sive intus sive extrinsecus ejus causa fuerit, summa mortis Celerita omnem moriendi sensum plane aufert. 896. Satis perspicuum est, multo morbos, aliasque mortis causas, insignem dolorem, et molestiam, et anxietatem facessere veluti si magna vis parti sentienti illata fuerit, aut inflammatio oborta, vel denique, si actiones aliquae ad vitam necessariae impeditae fuerint, quod a mera debilitate saepe fit. Neque profecto est negandum, multo hoc modo mortem sibimet instantem scivisse, et igitur amicis et astantibus in ipso fere mortis articulo comiter valedixisse. Semper Vero memoria tenendum est, talem molestum sensum inter vivendum, non inter moriendum,
585쪽
adesse, eundemque fere prius desinere et extingui quam animam moribundus emet Ad summam igitur, ut Videtur, morimUΓ, non secus ac animo linquiimur, aut convulsionibus corripimur, sine dolore, aut sane sensu ullo, quam vi eo saepe perducant variae causae quae plurimum cruciare
possint. 897. Ridiculum forsitan primo aspectu
videbitur, ad testimonium tali de re provocare; sed multa extiterunt exempla hominum in vitam reducum postquam tam pene exanime fuissent, plurimi et admodum diversis mortis generibuS, Ut neque ulla vitae indicia exhiberent, neque credibile esset sensum ullum superstitem fuisse. Talibus vero hominibus nulla solet esse memoria gravi dolori aut molestiae sensus, ne quidem cum vehementissimis convulsionibus agitati fuissent. Minime igitur absurda videtur pulchra clari et eleganti auctoris sententia, initi et sinis vivendi eandem quod ad sensum rationem
586쪽
esse, neque cum altero Voluptatem quanΡtum recordamur, neque Cum altero dolorem quantum novimUS, aut conjicere
possumus, necessario conjungi.898 Effata anima, cadaver friget totum, riget, putrescit, et brevi in pristina elementa solvitur. 899. Homo, utcunque de brevitate vitae conqueri soleat, cum aliis animalibus comparatus, longaeVu habendus est. Quamvis plurimum hic pendeat a prima atque Con- genita corpori fabrica et constitutione nondum plene intellectis, multum quoque conferre potest mollior totius corpori compago, tardiu rigescenS, diu Crescens, et sero ad justam formam perducta. 9oo Verisimile est, molliores et laxiores homines, modo sani fuerint, quam firmiores et validiores diutius Vivere, et tardius senescere; cujus rei plurima exempla exstitere. Plurimis vero aliis adhuc opus
587쪽
erit, priusquam hanc sententiam stabilire
liceat. Satis autem constat, vetulas si modo aetatem qua menses solent desinere feliciter superaverint, diutius et sanius vivere quam seneS, et menti viribus minus
imminutis frui probabile enim videtur, desipientiae et mortis senilis eandem fere rationem siue 3o7. l. 9o I. Satis superque etiam constat, darum et perpetuum laborem, quali magna pars hominum sibi suisque victum quaerunt, quamvi a multi morbi tueatur, se- neruitem festinare, et ideo mortem praematuram inducere. Optimates enim et divites, quamvi luxu et ignavia debilitati, et multis saepe morbis fracti, tamen tardius senescunt, et igitur diutius vivunt, quam inopes artifice atque agricolae, quibus res angustae domi temperantiam et laborem satis persuaserant.
9o2. Vitae hominis spatium, post diluvium Machi, idem fere videtur fuisse ubi-
588쪽
que terrarum orbis. Rarissima hominum exempla qui centum anno Compleverint, et vix unum alterumVe Xemplum humana potest memoria recordari, Vitae ad centum et quinquaginta anno protradita. 0o3. Nonnulli diuturnitati vitae praerogativam ab ipsa natura et prima et On-
genita corpori fabricatione habent, scilicet quae saepe haereditaria est, et in quibusdam familiis fere constans. - Alii, natura debiles et morbosi vel intemperantia, et vitae genere parum idoneo, fracti, perpetua cura, et solicitudine, et temperantia, tapenovam et meliorem Constitutionem corporis sibimet compararunt, et vitam ultra solitos limites interdum protraxerunt: cujus rei eximium ornar exemplum et documentum Xstat.
9O . Men quoque laeta, et bene recta, et modicis et gratis affectibus leniter excitata, neque studiis intensioribus, neque gravibu curis, neque miseris tumultibus,
589쪽
lacerata, ad vitae diuturnitatem haud parum conferre videtur. 9o3. Quamvis non sit credibile remedium unquam repertum iri quod juventutem praeteritam revocaverit, tamen satis verisimile videtur, quaedam remedia senectuti moram afferre posse, ejusque mala sublevare, et vitam suaviorem reddere, et nonnihil forsan protrahere victum scilicet satis nutrientem et concoctu facilem, Xercitationem modicam aliqUantUm potu generosi, et remedia nonnulla quae laxant Cor PUS, Cra imprimis calidum, et balneum aliquando. Hujusmodi vi mas et vitae ge
vosum grate excitat alitqUe, sanguinis motum jam languentem juvat, secretiones Promovet, et omne solidas partes molliores, et mobilioreS, et magis sentientes, reddit. 9O6. Statura quoque hominum, non secus ac vitae diuturnitas, eadem fere Videtur semper et ubique fuisse, nisi in regionibus
590쪽
nibus nonnullis frigidissimis, quas aliud et
brevius genus hominum habitat. Parum adhuc constat de gigantibus Patagoniae; non dubium vero est, quosdam solitam hominum magnitudinem tantum Xcedere, ut non immerito gigantes appellenturn hi vero raro bene formati observantur, et saepe debiles, et hebetes, et ad Varias corporis exercitatione et labore parum apti. Quinet e principii mathematicis demonstrari potest, gigantem, qui solitam hominum staturam multum excederet, dummodo Neadem factus siet materia ac alii homines, penitus inhabilem fore, propriumque corpus aegre tracturum.
9o7. Nani quoque aliquando spectantur, qui vix dimidiam, vel sane tertiam partem, justae magnitudinis attigerint. Hi autem deformes fere sunt, gibbosi saepe, aut ingente capite instructi, raro foecundi,
nunquam gentem nanorum daturi. Morbus aliquis plerumque causa fuisse videtur, cur tale nani vel non crescerent more Olitos