장음표시 사용
11쪽
MORBORUM, CLASSIS IX. IIxiliis sisti vel imminui possint qui sistendi sunt
vel imminuendi. Auxilia vero sunt gymnastica , diaetetica, chirurgica, Vel pharmaceutica; quiete mentis & corporis sedantur omneS effluxus quos musculosa contractio promovet; ast somno sudor& catamenta uberitis fluunt positura quae gravitatiliquidi fluxuri velificatur es: vitanda ne affuxu liquidi vis expultrix irritetur ulteri . Alimenta quae intendunt vitium suidi, unde fluxus procedit , ut stimulantia , condimenta , spirituosa in haemorrhagiis activis fugienda , atque vegetabilia parum nutrientia in plethora caeteris sunt anteponenda. In effvxibus passivis mira praestant vincula , fasciae , ligaturae, rurundae , torcularia si ad originem mali haec auxilia perveniant , in certis casibus phlebotomiae revulsivae, vincturae nimium a Veteribus laudatae ; mmdicamenta quae vasorum constrictionem & fluudorum coagulationem inducendo valent effluxus cohibere ad ringenιia nuncupantur. Ea intiis &eYttis adhibentur impari successit, felicitis semper ubi loco affecto immediate applicantur , infelicius clim eluctanda sunt vasa chilifera , ut ad partem laesam deveniant, maYime si stomachus irritatus & male se habens ea respuat 3 illisl'datur, quod saeptiis accidit ; astringentia in su-xibus haemorhagicis passivis tutissima sunt, aqua stiptica D. Matie qua imbuti plumaceoli vulneribus , naribus , haemorrhoidibus applicantur ,
Iamina boleti igniarii vulgo amadou quae amput iis , vulneratis partibus feliciter appPonitur , lintea carpta quae recens sectis abscessibus , ulce-r1hus exsiccandis induntur, stupae pulvere vitrioli, colcotharis , aluminis, sanguinis draconis onustae ,
quae excisis partibus ad cohibendum sanguinem
12쪽
11 GENERA ET SPECIE ssuperimponuntur , crepitus lupi , cujus pulveres asperguntur, huc & nummularia , musci querciniusnaea, geranium Robextianum , millefolium peria
Astringentibus tutiora sunt in fluxibus activis
internis , quae Vel naturae conatus moderantur , ut
anodyna, narcotica, ut in dysenteria , tenesmo , yel quae principium morbi tollunt, ut cathartica in diarrhoeis , vel quae utrumque simul praestant, ut mucilaginomn tussi , dysuria , tenesmo ; tum& absorbentia , nec non quae connius nRturae
alio divertunt & materiem morbificam ab intest, nis derivant, ut sudorifica in diarrhoea seros a. Nuper clarissimus Medicus Universitatis Mons peti Doctor Theophilus de Bordeu inventis Don Solano & Niheli sua de pulsu critico addidit, & expulsu diversos fluxus praesagiendi modum docuit: contenssit scilicet, ut fluxus ita & pulsus alios esse superiores , alios inferiores ; superior pulsus
seu qui fluxus ex naribus , gutture , oesophago&c. Praenunciat in morbis acutis , cognoscitur ex pulsatione seu diastole identidem duplicat seu bipartita , Dicrotum pulsum dixit D. Solano Inferior pulsus denunciat suXus alvinos , haemorrhoidales , uterinos , urinosos &c. & cognoscitur ex pulsationibus magnitudine & ordine inter se inaequalibus cum aliquali subsultu ; huc pertinet pulsus inciduus sudorem praesagit momnes pulsus critici sunt evoluti, non contracti, & dividuntur in simplices , compositos & coma plicatos , de quibus auctor ipse consulatur.
13쪽
SUNT illi quorum ploma praecipuum est
materiae cruentae , vel sanguinolentae , aut Tmbrae effuXUS.
Pulsus qui sanguifluxus criticos praenunciat , est fortior initio , & magis renitens quam qui alios fluxus praecedit, vel comitatur ; est autem simul dicrotus si superior , subintermittens si inferior , ex claris . de Bordeu. Theoria. Cruor in arteriis , venis & corde ita Continetur, ut per excretoria vasa ipsis arteriis continua, & extrorsum patula non possit amandari , itim quia resistit ratione viscositatis suae quae impedit Dominiis in adeo minutas guttulas di-Vidatur quae possint tam angusta vasa subire , tum quia non siissicienti cordis vi pellitur, ut ea vasa diducere, & in minutias resolvi, seus dividi queat. Unde , ut sanguis e vasis suis effvat, necesi
sum est ut vires trusivae augeantur, vel ut resistentiae ex parte sanguinis & vasorum imminuam tur , Vel utrumque simul accidat. Vires quibus potissimum sanguis truditur sunt altae & veloces cordis contractiones , quales sunt in exercitiis violentis , febribus ardentibus , unde haemorrhagiae, necnon nisus musculorum quasdam partes ambientium , ut nisus ad fetum expellendum, ad feces ejiciendas , quibus harmorrhois , menorrhagia , similasque sanguifluxus Vel excitantur , vel renOVantur.
14쪽
. Principia nisus cordis sollicitantia sunt ut pluia rimum, 1'. pleihora quae vasculosum systema molestat suo pondere , infarcit, & obstruit sua viscositate , unde qui opipare lauteque Vivunt , qui liquoribus spirituosis , ferculis nimium condutis & succulentis utuntur, his malis sunt saepitis
obnoxii. χ'. Infarctus & stas es quarumdam par tium , ut uteri in mulieribus quadragenariis , po dicis & hepatis in otiosis, unde haemorrhois , capitis in pueris insolationem expertis , unde haemorrhagia narium. 3'. Fervor & spirituosa crasis sanguinis vasa titillans excretiones sanguinis etiam sollicitat, maxime vero acrimonia scorbutica. Vires quibus sanguis intra vasa coercetur, sunt 10. vasoriam integritas & clausura, Σφὶ ipsius sanguinis Viscositas. 210. Arteriae omnes sem ter structae sunt , at quarum majus rixis periculum immineret ab impetu sanguinis , ut in arteriis majoribus, harum nativa firmitas tanta est, ut pressionem sangῶ-nis vigesies majorem quam in sanitate consuevit esse, citra rupturam possint experiri, observante I alesio ; Verum a vulneribus per dieresim factis ea tenacitas potest superari; sic calculis commotis vasa renalia lacerantur , unde haematuria; imgestis hyriidinibus vasa ventriculi sauciantur , unde haematemess , vel hepatirrhaea , &c. a. r. Vasa minima vim quidem habent sussicientem qua transfluenti sanguini ea debilissime prementi resistant ; ast illis obstrusis tunc integra pressio cordis in sanguinem illa subeuntem fertiae in eorum parietes, adeoque susicit ad eos vel Tumpendos . vel saltem diducendos , inde haemorrhagia per rixim , vel per anastomosm, si nulla diapedesis obtineat; hinc iterum patet quare
15쪽
infarctus ad haemorrhagias dupliciter conferat. de theoriam pulsus. 30. Vasa tum majora , tum minora a purulento, ichoroso sphaceloso , carioso , cancroso , scor hutico , &c. Viru possunt erodi ; inde vero haemorrhagiae magnae Vel parVae , quandoque ruptis anevriimatibus subito lethales oriuntur ; anevrismata sic rupta semper inveni , intus cartilagineis
quidem lamellis incrustata , sed in punctis nigris sphaceiosis hiantia.
Q. Viscositas nativa est maxima partim a M dicis perspecta; sed si decies eluantur vasa δίviscera aqua purissima continuo renovata , ultisma lotura etiam viscida esst, ut ex sapone dis lato riscidior non sit; haec visciditas robustis, sanguineis major , debilibus , cachecticis minor , an quibusdam . morbis putridis , maIignis , mini ma ; ea sublata quid obstat quominus cui or vasa 1ecretoria subeat, ut experimenta docent fieri in imonibus satis elotis, ut sudor sanguineus Mhepat1rrhaea suadent. Praxis. Causa morbi indicat ut princip a conatus cordis & vasorum sollicitantia , ipsique
conatus auferantur, simulque ut resistentiae ex parte sanguinis & vasorum restituantur, augeRmtur , si sanguifluxus imminuendus sit, vel sistem dus, seu sit insalubris. Ea vem auxilia caeteris sunt anteponenda, quae pluribuς simia indicationibus satisfaciunt, sive
Sangiussurari principium esse plet horam commotam iudicamuSex causis plethorae in Patholo- Sia recensitis , & ex signis Velocitatis sanguinis. Ingesta sicculenta copiosa, vires digestiva
16쪽
magnae cum Vita oriosa , suppressio catamen;orum , haemorrhoidiS, Verna tempestas , aetas j venilis, color floridus , calor intensus , pulsus plenus , ea omnia indicant phlebotomiam repetitam initio morb1 factam , victum tenuem ex ve getabit ibus , cremoribus, quietem animi & corporis potum refrigerantem , subastringentem ; ponte cessant hi sanguifluxus, & aegrum sublevant saepiuS. Si sanguifluxus oriatur a servore , Velocitate sui dorum, indicantur etiam iteratae phlebotomiae, quies , potus acidi , inter quos nullus praestantior ad sistendam haemorrhagiam quam aqua Rabel Parca quantitate, aut ad gratam aciditatem im . miXta aquae fontanae; conveniunt etiam infiisa ex foribus rosarum rubrarum, decocta foliorum
plantaginis , polygoni , radicum symphiti, bio
tortae , quae vi refrigerante simul astringente utrique indicationi satisfaciunt. Si vero sangu nis di lutio , acrimonia sco butica haemorrhagiae ansam praebeant, parcius yena secanda esst, sed acida, acerba cum incra santibus , edulcorantibus sunt praescribenda , qu bpertinent catechu , sanguis draconis , fungus m litensis hypocistis , balaustia, acacia Vera , radices tormentillae , histortae , symphiti, folia Vincae , geranti, equis et i, anserinae , agrimoniae, saniculae , ex quibus: varii formulae parari pos-1uiit. Si quando sanguifluxum ex quacum Que partu foveat febris cum ind)ciis putredinis primas vias infestantis, ut cum linguae sorditie , Oris ama- Ore , cardialgia , nausea, & praemisiis phlebotomiis natura viam monstret , ipsaniet emetica , sed prudenter sunt adhibenda , quod in dysent ria vulgo fieri a let, sedc etiam in menorrhagia pluries
17쪽
pluries successit; tunc autem usurpanda mitissima iit raphani semen, syriapus Glacteri, vel re simul astringentia, ut radix ipecacumhae, quorum operatio potu aqueo diluente paranda est ; profusas haemorrhagias sequitur cach exta & ascites cum pedum oedemate, siti, urina lixiviosa,
L Haemorrhagia , mmorrhagie δε ner a Almatismos Diff. Univ. Profluxium san- ruinis , pillicidium sanguinis.
Docet Galen. comm. ι . Di demic. hoc nomine
sine partis epitheto, narium haemorrhagiam intellexisse Hippocratem, in quo sensu a nobis sumitur. Aimorrhagiae proprie di ctae nomine Hippocrates intellexit fluxum sanguinis cum impetu enaribus erumpentis. Erratisim vocat eum qui jensim fit , & Staiahmon qui stillatim ; sed plus vel
minus non mutat genus, nec nomen genericum.
Character. Haemorrhagia est quicumque essiu-xus sanguinis e naribus membranam pituitariam, adeoque sinus frontales , sphaenoidales , maxilla. res irrigant arteriae e maYillari interna oriundae , Venae ad jugularem externam sanguinem revehunt , & non solum ab arteriis congeneribus hunc reducunt , vertim etiam a sinubus orbitariis , Me sinubus durae matris quibuscum communicAnt, ita ut aucta Versus jugulares internas resistentiaeu illis & sinubus durae matris cruor Versus Π sales venas divertatur , Sc data earum apertura effundatur.
Glandula pituitaria corpus spongiosum sellae Orcicae impositum ope infundibuli accipit ex te tio duobus lateralibus cerebri ventriculis , serum superfluum, quod in illis in statu morboso Tom. I II. Pars II. B
18쪽
18 GENERA E Τ SPECIE sexundat; illa vero glandula cingitur vasculis seu sinubus circularibus qui cum cavernossis inridque communicant, hac via serum illud cum sania guine ad narium Vasa , potissimum si rupta fuerint , derivari posse verosimillimum est ; hinc haemorrhagia cerebrum a pluribus infarctibus & mor- his liberari quotidiana docet eXperientia. Sanguis eo fertur ubi minor est resistentia, cum undequaque premitur ; in majoribus quidem
arteriis impetus a corde acceptus tantus est, ut
vix possit retrogredi a levibus obicibus oppositis ; verum in minimis vasis potiss1mum venosis reticularibus , sanguinem levi oblato obice non solum per venas , sed etiam per arteriolas retrogredi docet inspectio micros copica in pedibus
ranarum ; imo ex minoribus vasis rapi, aut velut
attrahi in majora , quoties velocitas in illis maioribus est notabilis , & facultas fluxus magna, docet Bernouillius in Hydrodinamica, docet transfluxus chyli ex canali thoracico in venam stib- claviam ; haec ideo adduco quia h paucis cognita , & tamen ad intelligendam horum morborum theoriam apprime faciunt; hinc enim patet quorsum ab haemorrhagia narium internae capitis partes subleventur. Θ tomata. Capitis gravitas, cephalalgia , Vertigo , somnolentia , pruritus narium , motus febr1lis haemorrhagias tantum activas praecedunt, designant naturae conatus ad se liberandum a sanguine superfluo & oneroso. I. Haemorrhagia passiva.
Ea est quam casus , ictus in nasum & frontem ,
Vel capitis concussio excitant, vel quam corpora acuta aut stimulantia in nares immissa producunt in hoc casu saepe sternutamenta eam comis
19쪽
Curatur mechanica compressione per tu-rundam ex linteo factam , & intra nares immis
fani ; Σφ. physice per stiptica sub forma fluidi .
vel pulveris in nares intrusa , aut inspirata, ut aqua stiptica D. Matie, alumen, vitriolum viride , ex quo ad solem calcinato fit pulvis EF fhictis dictus. Memorrhuid Iethrarica. Illa sine febre junioribus utplurimum vere dc initio aestatis accidit , saepius horis matutinis cum prima Vice accedit; deinde vero occasione insolationis , aut alterius erroris in gymnastica , vel in diaeta , unde pleihora crescit, Vel commoVetur ; hanc praecedunt capiplenium , stupor , cephala ia, vertigo , similiaque symptomata, quae sanguine effluente si iblevantur. Si copiosior sit haemorrhagia, ea venae sectio ne, refrigerantibus , acidis intus sumptis, exiuiaque applicatis , demtim astringentibus superius recensitis , sanatur. Novi adolescentem qui aestata ob insolationem haemorrhagia correptus se demisit in flumen , atque sic haemorrhagiam illico
3. Haemorrhagia febrilis BoerhaaQ. aphor. Haec vel est essentialis , vel symptomatica Essentialem comitatur 1notus febrilis , interia mittens typo quotidianae qui adoritur cum levi frigore , deinque calore, capitis gravitate , dc tunc sanguis effuit. Symplomatica ut plurimum ad morbos fe-hriles exacerbantes, vel continuos sub finem accedit, es ea vocatur critica si salubris, morbosa quae insalubris.
Tales sunt quae moderata quantitate cum symp
20쪽
ao GENERA ET SPECIE smmatum graviorum imminutione , post aegritudinis statum , non Vero in augmento fiunt, quae haemorrhoidis, aut catamentorum vicaria est, ut mulieribus h*m toicis, aphor. 3 a. s. quae cum surditate in febribus accidit , aphor 6 O . quae
die critica debita copia accidit. Haemorrhagiam praesagit pulsus dicrotus, vel si1bsultans , seu cujus identidem pulsatipnes coincidunt, si prima pars sit major posteriore , quantitas sanguinis parva est; si ambo ictus vehementes , aequaleS , haemorrhagia ' mediocris erit; si primum ictum altissime sequatur , cito fiet habmorrhagla; quo saepius in serie pulsationum revortitur pulsus dicrotus, eo cititis se gyaemor-xhagia , ut si qualibet trigesima pulsatibne revertatur , haemorrhagia intra quatriduum; si qualibet sexagesima , intra triduum ; si qualibet octava , intra biduum ; si qualibet quarta, intra diem suis
Perventura est haemorrhagia ; sici ex carpo dextro major sit subsultus , ex eodem latere exspectanda naris haemorrhagia ; si inconstans sit subsaltuum recursus , incertum est tempus haemorrhasse. Nihelli obse . . Hamqrrhagia insalubris. Illa est quae tum in morbiis aeutis initio Maugmento fit sine aegrotantis levamine cum delirio , sopore , spasmodicis nictibus , pulsu molliti pamo, vel inaequali, quae stillatim procedit ,
statimque evanescit. Quae diebus criticis cum perfrigeratione e