Nosologia methodica sistens morborum classes, genera et species, Juxtà Sydenhami mentem et Botanicorum ordinem. Tomi tertii pars secunda

21쪽

Dupliciter est insalubris Hemosrhagia symptomatica, tum quae profusa, ita ut vires exsolvat , unde pulsus parvus, inaequalis , mentis terror, delirium, spasmus ; tum quae viribus exsolutis etiam sub finem morbi, sed die non critica v. g. undecima accidit, imperfecta, ut leve stillieidium

etiam repetitum, quod frustraneos naturae labascentis conatus indicat, Coac. aia. malum si cum locali sudatiuncula ; pejus si cum extremorum frugore ; malae quae in febribus malignis, petechialibus imo quartanis accidunt.

6. Haemorrhagia in chronicis.

Quae hydropicis , quartanariis, hypochondri cis , cachecticis superveniunt, malae , ita quae senibus obstructis, quae etiam scortaticis. Vertim in junioribus plethoricis perperam sep- pressae dolores , inflammationes , febres acutas , apoplexiam, epilepsiam post se trahunt.

Character. Sanguinis expectoratio cum tussi, sine febre inflammatoria : loco tussis Rassationem accenset Salicetus , id esto excreatum sonorum: in peripneumonia & pleuritide. sanguis etiam expectoratur cum tussi, sed parcius & cum febre inflammatoriR. In haemorrhagia narium , stomacace , sanguis; interdum exspuitur seu ex ore gingivis Promanat, .

22쪽

21 GENERA ET SPECIE svertim tussis , si quae si ; non adducit secus sanguinem , ut in haemoptysi.

In haematemesi sanguis cum Vomitorio con 'mine plerumque niger , aut alimentorum reliquii commixtus sine tussi rejicitur. Theoria. Pulmones irrorantur vasis sanguiferi duplicis ordinis , arteria scilicet pulmonari, quae iς ventriculo cordis dextro oriunda bifariam statim divisa ramis suis bronchiorum divaricatione s quitur, Zc arteria Ruischiana quae ex aorta des cendente stipitis orta similem viam sequitur ; sed Vix quadringentesimam partem sanguinis pulm nariae arteriae si1ppeditat ; ultimi utrius quo ramuli rete instar uniti veficulas pulmonum ex teritis ambiunt; prioris arteriae vero sanguine revehunt ad cordis Vontriculum dextrum pul

monar Venae; Ruischianae vero sanguinem refert ad venam aZygam, aut ad auriculam dextram vena Zannichelliana. Capacitas venarum Pulmo' narium simul sumptarum ad Gnidem a corde

distantiam est ad cap citatem arteriae pulmon'ri

ut 26. ad 21. circiter.

Quantitas sanguinis per arteriam pulmonare

trajecti aequalis est quantitati per aortam immissae, utriusque diameter eadem est , sed firmi

tas pulmonaris est triplo minor quam Aortae moles vero pulmonum vix est visesima quint' Pars molis totius corporis per Eortam irrorati , Bdeoque moles movenda a corde dextro est totie minor quam quae a sinistro corde protruditur. Injectiones factae in arteriam pulmonarem mulli facilius , expeditiusque transeunt ex arteriis ita Venas , quZm quae per a ortam instituuntur , unde merito concludendum est plus esse patulas u limas

Pulmonaris auteriae propagines , pauci r*squ

23쪽

esse lymphaticas quam propagines aortae. Expediatior itaque est in pulmonibus sanguinis circuitus ad quem vires triplo minores sussiciunt; vasa ultima patula & numerosa sunt, nec inde tamen velocitatem sanguinis majorem quam in aequalibusaortae ramis exspectandam censemus Vasa pulmonum sanguifera transversim rugosa explicantur in inspiratione, amplioraque proinde evadunt; ad angulos minus acutos simul divaricantur dilatatis ab aero vesiculis , ea utpote triplo magis extensilia, quam a ortae rami, possunt in magnis animi& corporis commotionibus sanguinem undique expressiim recipere, & ab illo turgere , quod non sine respirationis incommodo accidit; quo dissicilior autem est respiratio , eo majorem esse sanguinis in vasis pulmonum congestionem cognoscimus ; ast ea congestio solvitur vel oborta febre, seu frequentioribus & altioribus cordis contractionibus , quae sanguinem: velut exanthlant e pulmonibus , & in arterias. corporis dilatatas distribuunt, ver etiam diductis vasis secretoriis in vetaculas hiantibus , quae in satu fano perspirant tantum; in haemoptys vero cruorem etiam transmittunt; unde sublevantur pulmones ab infarctu ,& praevertitur dyspnoea febrisque inflammatoria. Si intra arteriam pulmonarem. mediante tubo pedem alto & 'erticaliter erecto influat aqua tepida per horam integram aqua partim venas partim tracteam arteriam sistit; ista vero copiosam , viscidamque spumam secum aufert, qua tandem fere exhausta si aqua cruenta trajiciatu per eumdem tubum , ipsa per tracheam arteriam pleno rivo emuit; clim autem vis aquae 4njectae.

st minor vi sanguinis k corde immissi, nec abina Vasa rumpantur, ab illa non lacerari verost

24쪽

inite est. Sanguis itaque per oscula vasorum lymphaticorum intra vesiculas hiantia, sed muco infarcta , deterso hoc muco sponte in Vesiculas irruit, & fit haeinop sis per anastomosim, quam nulla sequitur suppuratio. . Si vero inflammatorius procedat infarctus, ut in peripneumonia, febrisque acuta adsit , quae maesjori vi languinem intra vasa pulmonaria urgeat, ea vasa rixim patientur , unde haemoptysis adplitisim inclinans. Idem accidit, si vulnere existerno , aut deglutitis vel iespiratis clavis , aciculis vesiculae dilacerentur, ut Mortonus obserVRVit Vertim si glandulae bronchicae in quibus toties gypseas concretiones reperire est, in suppuratum

abeant, quod in phtisi strophulosa potissimtim accidit erosis a pure sanguiferis vasis , haemoptysi iam parari evidens est , qtiae per diabrosim facta dicitur. Ex dictis elucescit praxis. Rejecti vero per tussim sanguinis color nunc est

rutilantior, nunc magis ater , prout magis arit miniis in vesiculis restitat & conerescit , nec inde potest dijudicari num arteriae, num venae sectae fierint, quando quidem ubi rumpuntur Vasa. minima, nullum fere inter venas & arterias disi Crimen est in pulmonibus vero venae sanguinem paulo floridiorem suppeditant quis arteriae, comitra quam in aliis partibus. I. Hamos sis accidentatri Morion. Phti log

Ea est quae a plethora potissimhm com id ,

ei tra praeviam humorum acrimoniam, aut pulmo aenum haeredi ariam labem , ab erroribus in gymnastica aut diaeta . procedit. secedentia. Quae copiam sanguinis augent ,

ut victus lautior , Potus spirituosus , assuethe Phlo

25쪽

hotomiae , calamentorum, haemorrhoidum suppressio ; quae sanguinis impetum intendunt, vel& simul eum in pulmones determinant, ut Voci feratio , cursus, cantus nimius , lectio alta vocefacta, irae, paroxysmus. Hinc vero gravamen pectoris, sensus titillationis in faucibus , raucedo& siccitas pulmonis, tussis , dyspnoea. Concomitantia. Gustus humoris talsi, titillatio major faucium, tussis sonora , si parum languinis expectoretur; tussis vero obscura , & pro vomitua multis habita, si pleno ore ejiqiatur, unde aegri in lecto sedere coguntur ne a tinguine suffocentur; interea dyspnoea rejecto cruore subleVatur , dolor , si prius adfuerat, mitescit, sicut oppressio pectoris. Succedanea. Ab uberiori sputo sanguinis debilia tantur aegri, pallor occupat artus , terrore quem cruoris aspectus pluribus injicit , crescit debilitas, pallor, frigus , pulsus minuitur, & frequentior evadit, ut accidit a debilitate. Subjecta. Adolescentes a vigesimo quarto ad

trigesimum sextum aetatis annum , maxime qui prius haemorrhagiae narium erant obnoxii. Lectores , cantores , concionatores , Praecones publici, Rabulae forenses , phonasci acutius eantantes , frivolarii mercatores, professores, operarii, ut lapicidae , qui ad magnas moles ve sandas violentos conatus edendos habent. a. Haem prisis habitualis Morton. Phtisol. cap. s. Ea est quam prava fluidorum crasis ad acrimoniam vergens & nativa vel acquisita pulmonum debilitas accersunt, quaeque utplurimum febricula amphimerina aut quotidiana stipatur. Antecedentia. Eadem ac in accidentali , & praetexea dispositio praevia pectoris , scilicet ejus deta

26쪽

litas , quae patet ex Voce clangosa, tono acuto aut falso; scapularum prominentia , pectoris a gustia , genarum rubor, puIsus plenus & fisquens , febricula Vespertina major quam in san, late , sensus titillationis & ponderis in pectore. Concomitantia. Singulis fere diebus accedit frigus febrile spontaneum cum tussi statim sicca, dein calor maXime circa pectus cum anxietate &dyspnoea, mox expectoratio cruoris floridi, spumosi , quam semper tussis & faucium titillatio. comitatur , intra aliquot dies cessat expectoratio ,

sed vere sequenti utplurimum reversi R. Succedanea. Febris ratione, Ventriculus labo

factatur, digestiones vitiantur, haemop si uberiori vires prosternuntur , pallor & macies inva dunt, tussis perseverat; & si parentes phtifici fuerint ab anno 18. ad 36'. ipse haemoptoicus in phtisim delabitur. Subjecta. Viri & puellae in aetato virili constitutae potissimum anxiae , moestae, de nihilo ira cibiles , in cibo & potu eligendis dissiciles, m

Tosae, raucae, macrae, sudantes noctu, catam

niis suppressis , sanguine salso, victu ex salsa mmentis utentes.

3. Hamul sis graumatica. Haemoptae s ab aciculis, claris in pulmones iliap. D Morton. Pthisiolog. cap. 6. art. . T S claVi: inter cachinnandum in pulmones admissi immanem accersivere haemoploen phtisi terminatam. Haemu sis a percusso pectore Felic. Plater. Exspuitiones Cet . Ex ea su ab alto , ex magnis contusionibus pectoris Plat. lib. 3. Hoc morbinperiit Tournefort.. Hormop sis a vulnere pulmonum Hessier. Chirurg.

27쪽

Exspuitur ubertim sanguis, simulque ex vulnere tum cruor , tum aer cum sibilo emittitur. Has species pleuritica symptomata concomitam tur , unde dolores , inflammatio, suffocatio , tussis dolorifica ; sed cruor copiosus , non vero

ut in pleuritide , sputa rubiginosa , harmoplysim

determinant.

4. Hamopi sis catamoenialis Nicol. Petalini P o hamoptoica periodica a men si uis suppressis,

Plater. Exspuitiones. Illa est quae catamaeniis ante terminum consuetum suppressis supervenit, singulisque mensibus

moderata dosi eorum vices supplet cum sanitatis integritate. Referunt etiam Plinius & Sennertus exempla virorum , qui quotannis sanguinem emspuentes , dato tempore ad summum senium pe Venere , haemop si forsan haemorrhoidis vices supplente. 3. Hoemopcisis sorbutica Sennert. Adolescens cujus gingivae erant molles , uic rosae , cruentae , foetidae, dentes nigri, vacillantes , &c. incidit in haemorrhagiam qua curata accessit haemorrhois ex intestinis , cum pulsu vegeto ς his suppressis, per medicamina , supervenit copiosa & pertinax haemoptysis , quam ex sanguinis di lutione oriundam judicavimus. 6. Homo posis variolofa Sydentiam. pag. O scir. Hoc sputum sanguinis , ante eruptionem saltem plenariam pustularum in Variola consuente , iis accidit, quorum sanguis nimis fervidus est, &vinosis liquoribus excalefactus ; mortem autem certam praenuntiat; hoc Vero sanguinis dissolitioni debetur , adeoque indicat potum astringemtem cum spiritu vitrioli ad gratam aciditatem Vide curam haematuriae variolosa

28쪽

pus & cruor cum tanta dissicultate & suffoca tione expectorantur , ut aeger subito e medio tollatur, ut accidit Vaugelasio. 8. Hamulsas Vestica IF enter. taR X. Sydenti.

Hydropes raro moriuntur quin per aliquod tempus tussi identidem cruenta defatigati fuerint, quae haemoptysis mortis in prodromus. 8. Hamu sis Cata halis Bon', Mediae. Indor. Boneti Seputiis t. Hamus sis peripneumomca L ilia fonte. In catarrhis , tussi ferina , pleuritide & copio, sius in peri neumonia, cruor , vel sputa rubigianosa expectora1itur, deterso nimis per tussim mucobronchiali & expressis vesiculis. Praxis. In harmop si passiva scilicet a vulnere vis sanguinis expellens est multo major quam re- Mentia ejus effvetui oblata , quae a sola cruori Viscositate petenda videtur , usquequo vasis secti labia ad sese accesserint; ut itaque tollatur causa resistentia vasis mechanice augenda per ligaturas, Compressiones &c quod cum in vulneribus internis fieri nequeat , superest solum ut tantum detrahatur de viribus sanguinem trudentibus , quantum opus est citra mortis perieulum ut vas, onte contracta ejus effvxui resistant. Phlebotomiae quarta quavis horu e brachio repetitae, imo quovis hihorio institutae feliciter adhibentur. Diaeta ita tenuis requiritur , ut sola aqua proiomni potu & cibo pluribus vulneratis sussiciat ad Vivendiam convalescendum per plures non sor

29쪽

Ihin dies, sed etiam septimanas, quod mittam dictu, ast in Nosocomio Mons peliensi pluries observatum. Quies animi & corporis in positura horigon- tali omnino necessaria est ad sedandum sanguinis motum & vires vitales inutiliter non impendem das, medicamina cum vulneri nulla possunt admo-Veri vix initis sumpta prosunt nisi aqua Rabel ad gratam aciditatem potulentae aquae astusa, aut potus ex decocto plantarum subastringentium, modo Ventriculo non gravamen afferant: huc decoctum ex polygono, radice symphiti, infusum ex floriabus rosarum , succus ex urtica , geranio se

gaineo , plantagine , fugiendi potus cardiaci qui post discussam , sic quae sit, lipothymiam , uberiorem haemorrhagiam concitant , solus aceti odor ad vires lapsas reficiendas & juvandam ex pectorationem congrumati intra pulmones cruoris videtur indicatus. Si vulnerato thorace cruor essessis sit in cavo pectoris , is situ aegri commodo , fistula suto ria', dilatatione vulneris , cavendo ab intercostalibus arteriis , est educendus, '

Si inspirando immissi sint claviculi , soli naturae conatus hos postini tussiendo expectorare. Medicus narcoticis , phlebotomiis , conatus inmtiles aut jam novios debet sedare M phtifim prae

Vertere.

In haemop si activa ab anastomosi eadem j vant auxilia quae in rixi, sed non tam rigida requiritur abstinentia ; cremores diluti ex oryza , hordeo , aVena , paniS mica in aqua coctis , praestant justulis , quae fervorem & febriculam excitando sanguinis effluxum promovent. Phlebotomiae quarta quavis hora institui solent δbrachio ; artuum vincturae non sunt usitatae,

30쪽

succus urticae vel ejus seminum decoctum hctermediis justulis propinatur. Levissima narcotica

nocturnis horis concedenda , quae non adeo sensum obtundant ut necessaria ad expector,tionem tussis supprimatur , sed quae anxietates , dolores ex quibus agitatur sanguis sedare valeant; syrupus nymphaeae, papaVeris cum aqua rosarum,

plantaginisve sussiciunt; semina hyosciami Hippocrates praescribere non verebatur. Sublataplethora, sedato sanguinis impetu febrili, si quis erat, haemoplysi stippvessa , aeger ossis , pana tellis, cremoribus spissioribus , ovis sorbilibus, sed parce , muriatur ; verum si eY oris inspecitione , odore , Ventriculi pondere , borborygmis. Suspicio sit depravatae ut fieri solet digestionis ,earhartica mitia non commoventia ex pulpa cassiae , tamarindis , floribus persicorum & manna sunt adhibenda, praemissis clysmatis laxantibus; quae catharsis repetenda; si febris a frigore incipiens singulis diebus revertatur ut seri a let , juscula ex carne vitulina, vel pullo cum lactuca, Vinca , plantagine , radice symphiti aut similibus paranda mane per septimanam usurpanda, Ut ea lege diaetam , quietem servet aeger, de sic labente tempore vasa contracta in suo tono robo

rentur , & aeger ab haemoplyseos recidiva imminnis fiat.

Si haemoptysis a diabrosi vel ab seorbuticadi lutione sanguinis pendeat, eadem generalia indicantur auxilia pro robore pulsus & impetu sanguinis effventis , Vertim narcotica ratione stimuli majoris , fortiora, licet sanguinem paululum di ivant suadenda , ut laucianum liquis dum cum aqua plantaginis vel syrupo rosarum rubrarum Vespere offerendum : in diabrosi edub