장음표시 사용
71쪽
tim tunica musculosa , quae ex fibris annularibus confecta tubum illum coarctat, & contenta su stim , deorstimve exprimit, & tunica musculosa quae ex longitudinalibus fibris composita, eum tubum decurtat, ejusque cavum tantumdem minuit; his viribus coiij unctis materies contentae comprimuntur, & qua data porta exprimuntur ;hisce viribus auxiliantur musculi abdominales Sediaphragma, quae pressionem intendunt, & sub
praelo viscera alvina constringunt quoquo verstimaequaliter; illae vero, vires pressi sunt, non expulsivae, nisi determinata accedat directio, sic si annulimusculares intestini successive contrahantur a piloro versus podicem, si musculi abdominales deor- Sum urgeant, materies per inferiora truduntur ; si Vero contraria sit nisuum directio , ad superiora pelluntur; ad vires itaque expultrices requiritur pressio determinata directio. Nomen itaque illud nore est superfluum , nec ridiculum , ut praematuro judicio praenuntiaverant Neoterices, Vet
Si morbos hujusce ordinis universim resplaiau
muS , eorum causa est conatus naturae ad eliminandas materias a primis viis. Conatus est applic fio virium eo fine , ut superetur quaedam resistentia, ad ebque conatus involvit virium directionem & majorem impensam; .impensa tamen virium non est semper absolute major , ad hoc ut conatus sit morbosus , & virium potentiae motricis imminutionem , adeoque lassitudinem inferat. Conatus sunt vel violenti vel spontanei; in statu sano conatus non plus impendunt Virium quam pastu & somno quotidiano possunt resa
ciri , illique sunt vel parvi vel magni: iri
statu morboso tribus potentiae motricis major
72쪽
GENERA ET SPECIE spartem absumunt, quΘm quae p4stu & somno quotidiano repyrari queat. In 3gone mortiS com tus violenti quidem sunt, sed tamen debiles. mssicilis dicitur motu ille ad quem e renis dum majores superandae sunt resistentiae , 6c mo. tor minoribus viribus praeditus est. Dissiculta is que actionis est in r tione resistentiae superandi & debilitatis ejus , qui eam superare contendit; ita ut eadem actio quae sano Sces xobusto secili vites, aegro debilitato sit dissicilis. Alii alvifluxus magnam, alii Vero parvam diu ficultatem involvunt parva est dissicultas ejec, tionis in diarrhoea serosa , ita ut pulla videatur magna in dysenteri & tenesmo ; unde dysenterbi a Veteribus dissicultas intestinorum vocatur. Magnitudo morbi hujusce Oxdinis aestimanda est non solum a solito majori egestorum copia se etiam a dissicultate egestionis , quae virium exseqlutionem & molestiam dissicultati ες debilitati
proportionalem excitat Principia alviouxtium sunt quaecumque Vim expultricem irritant, ut omnes antiqvi Medici pronuntiarunt falsi vero sunt tum Mechanic rum , tum Chymicorum hac de re conceptu8 plurimi. Sola obvia cuique observatio sussicit ad haec principia intelligenda ; quidquid molestum i*. ore persentitur, illud naturaliter exspuimu , quid iquam gurium retinemus Vel deglutimui. dem saliva quae silenti molesta non est , loriquelam ineunti molesta est, undό qui sermonemi
oriuntur eam prius exspuimi, ut organa laquet.' sint expeditiora; n tamen opus est ut eum finem clare intelligant ad hoc ut exspuant. Sputariores mellancholici ob pravum morem susceptum
73쪽
ereant , licet ea nec acrior sit, nec quantitate peccet, nec organa male se habeant. Errant ita,
que illi Mechanici qui ex actione gravitatis s
livae, vel ex eius acrimonia Vellem ejus exspuinem mechanice. , ut aiunt, deducere, cum molestia seu aversatio ex quadam perceptione con .
fusa oriunda fit. Supermechanica molestia non semper secum involvit dolorem , nisi hoc nomine pruritus & ipsa voluptas intelligatur ; in satyriasi semen , in tenesmo mucus alvi cum sensit molestiae , simulti voluptatis ejicitur , in nausea cum sensu abominationis , aut si quando dolor conatus excretorios comitetur , jucundus quidam sensus factam evaquationem sequitur, & quaedam cupiditas comitatur; cupiditas dico , non VoluntaS , nec enim in tenesmo Voluntas est , sed dejiciendi dira cupiditas , eaque insatiabilis. Quidquid irritat, illud monet vult sollicitat ad agendum ; non solium pondere, acrimonia, punctura potest irritari ventriculus ad vomendum, sed sola memori objecti abominabilis, ut cadaveris putridi, cujus mentio facta fuerit apud delica.tulas mulieres ; a diversis pathematis diversas ev
cuationes excitari notum est omnibus. Qui prima vice concionaturi sunt, paulo ante alvum exone Tare coguntur; sunt quibus terror diarrhoeam incutit; ex ira plures mulieres copiosum urinae limpidae fluxum patiuntur ; ex metu summo sudor Digidus; ex commiseratione lacrymarum provenintus cietur: initio magnorum morborum , ut Dacturae cranii , febris putridae , natura gravi path
mate commota alVum ano Vel cato eXonerat, ut tempestate ingruente nautae nimis onustam navem
sarcinis in mare projectis liberant; horum causam meςhanicam inquirant Mechanices peritiores, fina.
lam praetervidisse nobis suffcit.
74쪽
Praxis. Causam nisi quis auferat, is fiusth, morbum debellare voluerit, adeoque scopus praecipuus est vires expultrices irritatas sedare, retentrices reparare , ac potentiam seu facultatem vi talem interea sustinere; sic enim restituetur de . bita intra illarum virium actiones aequilibratio. Verum distinguendum est prius an principium: morbi sit irritatio vis expultricis , an retentricis, quod rarum est , debilitas. Vires expultrices esse irritatas & adauctas, Cognoscimus ex conatibus, doloribusque evacu tionem concomitantibus, & ex indole materiae morbificae , ac subjecti aegrotantis robore , aetate
sensibilitate, & constitutione ; sic in dysenteria ,
tenesino , sunt conatius ad egerendum , sunt doloreS, calores, tensiones partium ; sunt acrimonia excretorum , quae indicant intestina esse valde irritata , phlogosi affecta , spasmpdiee exagitata, Continuo vellicata a pravis , corrosivis aut acribus humoribus, quos Ves alimenta , VenenaVe:
ingesta suppeditant, vel quos sanguis in intestin'
tanquam in colatorium exonerat; cum itaque VLreS e hiltrices admodlim esse adauctas & irritatas in hoc morbo manifestum sit, evidens est praecibPuum esse medentis scopum , 1'. ut naturae noxias vitiosas materies ejicienti /ferat auxilium potin
diluenti, oleos o , blando , refrigerante , ut aqu pulli, sero lactis , infuso florum malvae , decocto
OriZM , usquequo materiam morbificam sussiciem ter evacuatam , & vires vitales nullo in periculo Versari cognoverit ; Σ'. ut materiam morbificame ventriculo per vomitoria lenia auferat, ex intestinis simul, & semel intra biduum per cathar tica blanda eliminet, mintis enim defatigatur homo per dejectionem uberem intra aliquot horas
75쪽
a cathartico excitatam quam per repetitam quaVis hora noctu & interdiu licet paucam ejectionem vi materiae morbificae proritatam ; 30. ut facili arem reddat evacuationem, adeoque conatus inutiles imminuat, quod non solum laxantia , diluentia potu sumpta praestant, sed etiam clysmata emoLIientia , quae materias acres obicindunt, viscidas
diluunt , vias lubricant, & fomenti ad instar intestinorum , phlosofim, tensionem , spasmos
4'. Cum autem inutilis est morbi medela nisi Vires naturae sustineantur, atque non possint sustis neri si conatus. immodici, assidui non intermititant , si dolores & tormina saepius aegrum etiam
noctii discrucient, si evacuationes uberioreS eum exhauriant, necessiim est conatus, dolores de Evacuationes saltem nocte quavis sussaminare, Compescere , quod miraculum praestant narcotica , quae sensum intestinorum, adeoque inde oriundos conatus EXcretorios compescunt per alia quod tempus; hoc enim laudanum praestat, ut enormes evacuationes alvinas quasvis non minus suspendat quam dolores.& conatus, unde Praemissis evacuantibus laudanum liquidum ad guttas circiter viginti, solidum ad granum unum , diasi cordium ad drachmam, pitulae de cynogio ad granae sex , vel similia, debent saltem horis
nocturnis adhiberi. Q. Demtim quoniam diuturnitate morbi supe rata sphinisterum & valvularum resistentia, laxa tis excretoriis osculis , dissolutis etiam humoriabus , ac laesa vi digestiva stomachi, facile in con suetudinem abiret morbus evacuatorius , operae pretium est , ut eliminata satis materia quae mor-
n initio fovebat, eaque specificis si dentur
76쪽
medicaminibus correcta, vires retentricestuantur, augeantur, adeoque fluidis debita vis cositas restituatur ; in hunc finem stomachica, absorbentia, tonica, imb astringentia sub hi, cautelis feliciter adhibentur, quae initio morbi, materiam febrilem retinendo , nocuissent, sic data tempore prosunt, & data non apto tempore quaeque nocent. Si vero morbus non tam ab irritata vi expultrice quam a retentrice debilitati oriatur , ut accidit in diarrhoea serosa, tunc quem scopum sit praefigere debet Medicus claritis exponam dum de serosis fluxibus erit quaestio, quippe horum maxima pars pro passivis effluxibila debet haberi. Alvissumum alii sunt sanguinei, ut hepat relice3 dysenteria, &c. alii vero mere iaculenti, ut diarrhoea, lienteria ; quidam sunt anoterici seu superiores, ut vomitus, ileus; alii inferiores ut tenesmus , ipse di arrhoea ; demtim dantur quiano & caro materies eVacuant, ut cholera , &quandoque melaena , &z is Dejectio saluberrima est mollis & figurata , Μ assueto sanis tempore , facta; & quoad copiam Μ ingestorum copiae respondens , sub lus condbistionibus abdomen bene se habet. -- Quod si liquida sit dejectio , honum est sal
Blem, nec cum stridore , nec crebro & paucum D secedere; dejectiones enim similes , seu tenesis modes multum defatigant, & somnum abigunt
is Si vero frequens sit dejectio , erit lai post D miae periculum ; sani semel in die , vel in biduo , idque vel diluculo , vel quod praestatis post prandium alvum deponunt. M Morbo acuto declinante feces alvinae debent M esse crassio s , resta, neque multum graves
77쪽
lentes pultiformes , nec malum est tunc tempo- is ris lumbricos excerni. is In quovis morbo mollem & bene halitum B Ventrem esse oportet , atVero dejectionibus prae
H liquidis , albidis , aut pallidis , aut praerubris is vel spumantibus alvum ferri , haec omnia sunt D calamitosa ; sed illud calamitosius est multo , is parcum , & lentum, & album , & subflavum ,
is & aequale excerni, ac adhuc funestius nigra autis pinguia, aut livida, aut aeruginosa , aut gra- , veolentia excerni v. Hippocrates, Prognosis.
Almatera Dict. Univ. Hepatis atonia Graec. semeria hepatera Reusner. de Scortuti Hepatitis Varandaei, Disseret. sen- retia hepatica Gilberti, Tralliani, tabr. 8.cap. s. DL a 23. Fluxus h alicus Neotericorum. Flux hepatique Gallis.
Nomine fluxus hepatici intellexere Veteres quamcumque diarrhoeam , lienteriam, caeliacam, ex hepatis vitio oriundam , ut notat Gordonius , Lilium , folio as . Neoterici Vero hoc nomine 1ndolentem sanguitiis utplurimtim diluti & loturae carnium similis dejectionem significant, undecumque materia fluxa, procedat.
I.Hepatirrhoea vera. Dysenteria hepatica Gordon. LUL med. Ballon. lib. ι. confult. 53. Iordan. cap. t9. de psis phaenomenis.
Est fluxus Qui seroso-cruentus , simulque bilio-λ-purulentus, cum signis vitii in hepate, ut abscessus, aut putredinosis dissolutionis, qualem
78쪽
observarunt La Mortiere , de fluxu bsent risb ieap. ι. & plures Auctores in Sepulchreto Boneticap. de osenteria enumerati.
Miles Anglus hepatitidem passus erat, frustra tentatis remediis tumor quidem hypochondrii destiri remisit, sed desiit in malum fluxum hepaticum quo per sex menses conflictatus & exsic: catus obiit; aperto corpore invenimus loco hep tis solam membranam ipsum investie.tem , satis erassam instar sacci, cui adhuc portio saniel lo turae carnium similis inefat, qualem tam longo tempore excreverat Boiitius , Med. Indorum , lib. 3. ρ ejν. ν. 9. similem observavi ipse Mantae
ad Sequanam, anno 17 Ο.Σ. Hepatirrhoea intestinatis Neotericorusn. haeus Tralliani , libr. 8. Merum non ens
Etlmulteri. fruaeus a dy senteria River. obferv. Est fluxus alvi loturae carnium similis, doloris expers, cujus materia per intestinorum vasa secretoria anastomosim passa & dilatata in intestina
Caeliaci ex Tralliano liquidas non bene conco taS , nec non cruentas feces velut ex vase destibiantes , per alvum excernunt, unde longo tempore ventris resolutio cum assidua deiectione per
durat ; hinc extenuatio , vigiliae , inappetentia , cruditas , &c. Rarissimus morbus , si existat
3. Ηγatirrhoea a Mulnere Bonet. Sepulchret. pag. i 3- In hac specie superveniunt vomitus & deiectiones cruentae, etiam si vulnus hepar tanttim , non Vero ventriculum attigisset ; & ea differt a dysenteria per absentiam torminum, ab hepatirrhoe, legitima per colorem rutilum ejectionum.
79쪽
4. mpatirrhaea Minenterica. Fluxus varii me senterii ab cessum secutus Io. Rhodii centur. 3. obf. 95. Castellus biliosi temperamenti senex patavinus decem menses fluxu hepatico laboraverat, iterum
saniosa , deinde biliosa & pituitosa sine pure, sine
urinae mutatione reddidit. Medicus Caimus puta bat principium morbi esse jecoris atoniam, Joamnes Praevotius credidit mesenterii abscessum esse ;nulla febris , nulla tormina ; recte divinasse Pre 'otium docuit eventus seu apertura cadaveris.
. HFalirrhaa sco butica Reusneri de I senuria pag. I f. mmorrhagia inti notum tenuium Barbeyrac M. S. Similem nuper observavi sine ulla febre , sine torminibus & statim sine alvi fluxu in puero No comit generalis qui purum putumque cruorem cum fecibus per aliquot dies sine alvi fluore , dein vero cum alvi fluore excrevit; similem in febribus observarunt plures, ut D. Lazerme fine ullo haemorrhoidum signo, sine torminibus.
6. mpatir hoea cruenta. D enteria harmatoris Heurnii in hor. Fluxus alpi hepaticus Bontii Med.
Differt ab hepatirrhoea vulgari quod non humor sanguinolentus , & loturae carnium similis , sed purus putus sanguis sine torminibus effluat ob distenta vasa sanguifera , vel ea erosa ab acrimonia : haec species facilius curatur . quam Europaea Vulgaris. Cura. Ubi acrimonia in causa est, emulsiones adhibeantur , cucurbitae cum scarificatione lumbis& natibus admovendae ; cibi saccharo condiendi. Si vero plethora incusetur , Vena secanda est
illico , quod tamen raro in Iava insula prospere
80쪽
M GENERA ET S P E c I E siueeedit nisi apud Lusitanos & Indos; Belgae ehiri
sunt debilissimi velut effeminati a calore inassueto dein ad extractum croci & opii ceu ad sacpaicanchoram est confugiendum, idque circa noctem. . Nepatirrhoea intermittens , subcruenta febris Torti. pag. 182. Febris hepatica Tom de febrib.
Est species quae febris intermittentis perni.
ciosae accessum comitatur, cum illo terminatur, dein revertitur,. citamque virium exsolutionem infert, ac si etiam die intermissionis perseveret sequenti accessu in magnum periculum conjicit. In illa vel initio vel in declinatione mosti tostiirae carnium similis materies copiosa excernitur ad magnum pondus , unde summa virium imbecillitas , pulsus minutus , extremorum frigus , Vox debilis , oculi concamerati, proclivitas in sipothymiam, maxime si aeger e lecto velit surgere. Illa hepatirrhoea nullum dolorem , nullam animae turbam affert, crescente febre crescit & Intra secundum tertiumve accessum mortem minatur. Periculum majus est si loco seri sanguinolenti essiuat sanguis ater , Vel atra bilis Veterum . ut in morbo nigro Hippocratis seu cholirica Moroni, Curatio eadem quae cholerae intermittentis.
IX. Haemorrhois , Flux hόmorrhoidat Almorrhois Gal. lib. de atrabile. Fluxus
hamorrhoidalis Neoteoricorum. Flux Λέμmormidati aegri hamorrhoidarii. A Graeco Aima , cruor, & Rheo , quo ; ita
ut fluxus haemorrhoidalis sit nomen ineptum& pleonasma ; haemorroides vero nihil aliud sunt quam marisca gazae apud Aristotelem.