장음표시 사용
2쪽
ROMAE NORUM, AC BOEA I AE REGI
semper Inuictissimo, Iacobus Lanterius S. D. D.
I Cripseram iam ante de ratione
tum ipse diuturno usu, atq; e perientia didiceram, tum ab aliis quoq; acceperam. Sed cum haec, nostra lingua , ita literis mam dassem, ut Italis tantum hominibus tradita uideri possent; eadem in Latinum sermonem uertenda duxi: ut, si quid allatura essent utilitatis, hac alii necarerent. Et cum illa me potissimum ratio ad haec scribenda impulisset, ut, quantum meae ferrent uis res, publicae utilitati consulerem; id eo magis asseὰ querer, quo plures haec legerent. Nec uero ab ij sedendis eo sum deterritus, quod ab omni Latini sermonis elegantia quam abessent, non ignora/rem: sed aequos lectores existimaui res ipsas potius hoc in genere spectaturos, quam uerba, escusatio nemi facile accepturos mearum occupationum, quibus assidue uel ementer distineor . Iam quaerendus mihi cum esset aliquis, sub cuius nomine hoc
3쪽
opus, quod adhuc Italiae finibus sese continuit, ade teras quoq; nationes prodire auderet; multis quidem causis sum adductus, ut illud MAIEITATI VESTRAE dedicarem . Ac primum cum Serenisi . ac potentissimo REGI PHILIPPO patrueli tuo ope/ram nauarem, atque inseruirem ; cupiebam extare aliquam etiam meae erga Maiestatem V. summae obseruantiar, ac deuotionis testificationem . Tum
eiusdem Maiestatis V. fulgore intelligebam maxime opus esse, ad tenebras, quas huic scripto mea ossunderet tenuitas, dispellendas. Accedebat huc etiam, quod cum Maiestatem U. DE vs ad istam Christiani imperi, sublimitatem extulerit , Cuius
praecipuum munus est, contra communem religionis Christianae hostem bellum gerere, ac fidem nostram longe latet propagare; M. V. iure opti mo deberi iudicabam scripta illa, quae ad eam rem quoquo modo conferre aliquid posse uiderentur. Atq; illud quidem uotis omnibus expetendum est Iut eximiae animi M. V. uirtuti, ac pietati, detur facultas aliquando eiusmodi belli suscipiendi,quo inὸ dignissimum Turcarum seruitutis iugum, a Chri/stianorum ceruicibus , qui evrum nunc premuntur tyranide, depellatur, cuius tam praeclarae tam cp eX optatae rei palma DE vs M. V. reseruet, ea nassi omnibus in rebus ad sui nominis gloria, ct totius Christiani orbis tranquillitatem, fortunet.
4쪽
De formarum, ac silaum cognitione. Duo r. De his, qua ad militem pertinent, in impertiendis sitibus. D. I. De multiplicatione angulorum in munitionibus ; deq; praesidiorum coulocatione . D. MDe aedificatione vallarum eminentium, qua Dalica lingua Beluaria vocantur. D. y- De rectitudinum operis siue cortinarum aedificatione, de ue aggere in trinsieco coinruendo. . ID. 9.
De erigendis planis formis, atque uallis prominentibusuuseo cauatalem s. D. 9. Defis a magna, paruaq; , de opere pectinatim posito italica contrascarpa, de uia recta ad egrediendum, deq; syalto. D. M. De operibus realibus, ac de portis coaptandis. D. IMDe his, qua debet miles considerare, antequam ad munitiones se com Mat. D. I I. De consideratione in inchoandis propugnaculi fundamentis habe da. D. Iq. De ordine seruando in amborum plantatione, quae in propugnaculo re-. cta ponuntur. D. I 6. De terra qualitate , quae scilicet bona se, qua uὶ mala. D. I De bis,quae in tractata tellure in munitionibus seruatasunt. D. IS. De pontibus accommodandis, vi bene usui serviant. D. 2O. De contexendo propugnaculo. D. 2I- De qualitate cestitum. D. 22De minusculis lignis, qua uulgo uno uerbo Ilipa appellantur, O quomodo in opere coaptanda sint. D. a De surculis crassis, qui ponuntur in aggere intrinseco. D. et s. De catenis ligneis, qua in opere accommodantur. D. 26. De lignis ad conficiendos clauos, Amina, crates; o de modo con-Liruendi fenestras tomentarias. D. 27. De electione fabrorum, de regulis, qua in erigendo opere defiguntur, ac de filo ducendo , in adificatione. fio. 27. D e ordine seruando in extollendo propugnaculo . D. 28. De antepectoribus fabricandis, deque aptandis plateis propter pI uias. D. 29 De his, qua in cactrametatione, oppugnatione , ac loci oppugnati de-
5쪽
fensione, necessaria sunt. D. 3o.
De ordine seruando in opere terreno,prope quempiam murum ratrue do, de portis paruis, qua itallae soriata appellantur, ac de uia tecta ad egrediendum occulIe per eas, D. II .
De opinionibus uari s in interulis, siue ut uulgo dicuntur camistis,circum propugnacula fabricandis. ID. 36. De his, qsae in extruendo cailro, insitu libero, ubi forma ad libitum extrui pent, concurrunt. D. 37. De impertiendis membris loci muniendi, ponquam clause fuerit forma
principalis . . t D. 38. De delineatione plantae cestri muniti, in carta . D. 39. De ordine in plantandis regulis, ac in ducendissilis, tenendo cum fabriarentur interulae, siue camisiae. D. Ao. De figura catenarum, ac de arborum plantatione. ID. Ao. De tunicis parietinis, me camisYIs aedificanss . fo. I. De admonitione circa valla eminentia fabricanda, in tunicis parietinis. Defossa excavanda, ac de nonnullis at s. D. . . V. De regula informandis angulis cuiuslibet formae aquilaterae, in muni-
De utilitate, quae in electione hominum sollicitantium, quisquam const-quitur. - D. 46. De erigendo propugnaculo, ne sit ualde ruina subiectum. D. 46. De figura celpitum ordinis. D. 67. De alia similis materiei figura. ID. 48. De descriptione unius plantae sex laterum. . fio. I. De planta unius ualli eminensis, siue beluardi, ut Italica lingua dicimus . D. De illorum figura , qua in oppugnationibus facienda sunt , pro defensioneso.
6쪽
his , quae militi maxime necessaria siunt, atque utilia , principem locum facile obtinet
rationis munimentorum cognitio. Atque ego
quidem sic arbitror, exercitum; qui duces habeat huius rei peritos, multo superiorem futurum , ac feliciorem . Q ιod ita esse,cum huius temporis quotidiana experientia docet, O seminus Iudhinc diligentis in hac muniendi arte ponitur, tum praecipue Romanorum res gesta declarant, in primisq; Caesaris, in quibus de toto hoc genere multa leguntur praeclara admodum, O utilia, dignaq; quae maxime animadaerta tur . Ex his autem, quae de ipso Caesare, deq; eius exercitu literis mand ra sunt, colligitur, non solum duces, sita quamplurimos inferioris ordinis, atque etiam gregarios milites quod sanὶ hodiernae militiae insigne est dedecus que adeo hanc artem calluisse, ut uel in ipsa aciest se communiarent , ea temporis angunia, ac difficultate , quae omnibus planὶ admir bilis uideri possit. miare bonibusformidolosi esciebantur , sibi ipsis si curitatem maxi am pariebant, honorem, uictoriam Romano Imperio feliciter comparabant. Huiusemodi exemplis referta sunt ipsius Cassaris commentaria, maximeq: in bellis, quae ille contra Gallos besticosia,nam gentem, ac robusti imam gemi. Hac lector si conquirat, planὶ intelliget, praeter duces Caesariani exercitus , reliquos etiam milites, ut dixi, maxima ex parte nouisse, tam belle exequi, quae ad munitiones pertinebant,ut si id nullum eis bellum tam discite uideretur, cuius se uictoriam consequi non posse considerent. Ad hanc scientiam cum laborem adderent, atq; in pratra fortitudium , planὸ se dignos ostendebant ea fama, qua nondum inter', nec unquam ulla hominum obliuione interitura est. Q o cir
ca cum ego considerarem, quanti omnes in partes referat militis, rationem tenere nolitarum munitionum , er praesiertim terrenarum, quo Ita
li fortia uocant, incredibili cupiditate sum incensus, hanc artem, si possem bycae dile
7쪽
iunandi , id : praeceptione aliqxa , ct regusa de bulasemodi munitioribus
tradenda. Veris quod alis aliter hac de re sentirent, nec eadem omnibus ratio muniendi probaretur; cunctatus sum aliquandiu, uertas , ne, dum laudem mihi parare contenderem , in aliquam uituperationem saltem in quorum bominum , ct obtrectatorum inciderem. Pinremo ea re confimmatus , quod praenat ab uno utro bono laudari , plurisq; id faciendum est, quam a multis iniquis exagitari; decreui quantum mearum uirium imbecillitas pateretur, studiosis huiuste facultatis prodesse: cuius rei eo mai rem in 'em sum ingressus, quod ut magnopere optabam quasdam Ab das narctus sum , hac de re innar siummars, a quodam celeberrimo, riti imo uiro consi iptas . . Osscriptae eisentiam faedὶ, ct confus , ut uix inde mictus elici poget, tamen multis me dubitationibus, fisiq; Π uibus liberarunt. Quamobrem omni cunctatione abiecta, plane conarist tui , si quid opis in re tam necessaria , tam utili, tamq; egregia; pro mearum uirium imbecillitate ferre possem , atque ita implorato Dei optimi Maximi auxilio, sine quo recte incohari nihil poteri , nec agi, rem
8쪽
terrena, ut appellant, fortia, tam ciuitates cir, cum, oppidassi, quam in agris; & con, struendi propugnacula in oppugnastionibus ad defensionem
Rubd in munitionibus maximae necessitatis est se arum& situum cognitio. Caput I.
P O R. T E T primum , nudentem muniationibus , cognoscere formas: quod perfectὲ fieri non potes absque Geometria. quare multis huiusmodi professoribus hoe uidetur , o reuera disscile est. Me ideo
in cognitione se exerceat miles, necesse est: sin minus poterit per Geometriam, pers cerit saltem diuturna consuetudine, O crebro Uu utrorum tantam artem optimὲ catalentium: deinde, si quando acciderit, proprium intellectum exercere debebit, multum diu secum cogitando. nam ut inquit Vitruvius Architectura quaeque oritur ex fabrica, ct ratiocinatione . ab hac cognitione is ad situum intelligentiam postea transibit; quae quoque non minus in se habet difficultatis, quam frugalitatis. Et quema modum homo ille nequaquam perfectus eIi, qui altero caret oculo: sic miles noster, clim altera harum cognitionum caruerit, earuerit uno ex bis oculis, qui ibi in bac actione ducatu praestare deberet. et ueluti prima ualde refert, ct ordinaria ex ea regula tradi potest; quod credo
Deo fruente breui futurum: pariter de secunda penitus tradi regula A
9쪽
potest, Pae ordinaria sit , aut terminata. quapropter ope pretium est, ut ingenium exerceatur, illudq; comitetur maturum iudicium ., maturaq; consideratio. quod se feceiit miles , suorum geIlorum max mum ho orem adipiscetur. uid ad militem pei tineat, ut commode situs partiatur. Caput II. . cim et L a s asa I. IO 1 U scii 's brA penitus opinionem fero, ut oporteat, sn mianus perfectὸ , saltem rudi quodam modo militem sciare usum instrumenti cum magnete compositi, praesertim in celebris loci munitione . nam quamuis bac in primis profiteatur architectus , nihil offendit, similes potes rudi quodam ut dixi) modo eundem habere usum , quiluhabeat : ornat enim inum, sebi maximam assert utilitatem, lab remq; minuit, non solum in locorum celebrium munitione, sed etiam in illis, qlla in agris extruuntur, qua anticui Romani Casramentationes appellarunt. uerum enimuero si non habebit hanc:cognitione, qua non admodum dis icilis est, aliauo alio modo sebi si danda opera, melius tamen semper eligendo ut sciat in ebarta exprimere lineationem planta stus forti candi. Q ae lineatio, si omnino non erit, ut loci Iorma; tamen erit necesse, ut quoad fieri positi, ipsius loci ueram imiatetur semilitudinem, uerum hoc iudicio, ut omnia intervalla complectatur, qua erunt a defensione ad defensionem, aut a latere ad latus, mensura scilicet terminata. quod efficere poterit aliqua mensura in pedes diuisa, uel in brachia; siue poterit Uycere paβibus euntibus. qui modκs minus ceteris aqualitati adhaeret: at necesiitatis gratia sibi ex eo seruitium sumet . insuper singulas mensis S sumet , Crpusilla aliqua pagina illas eo scribet, ut ckm domum redierit, positi si neationem imaginem loci, uel plantam delineare cum suis lineis terminatae mensura. ad haec oportebit illum scirect rem, torme torum bellicorum diverberationes, gratia locum reducendi ad melliorem defensionei, , ct securitatem . quod besI ime assequetur, si diligenter considerabit bellicorum qualitatem, quantitatem torment rum , qua sua in potestate confisent . quod se crassorum bonum numerum habebit; locum ampliorem spatiosiorem facere poterit; ermultum terrae intus claudere. qua res in caussa en, ut persaepe munitiones illaesa permaneant. Verunt en s duntaxat habebit mediocria luit
10쪽
erra tormenta, paruaque; necesse erit se coarctet; π aedificia recta, quae nos appellamus cortino , breuiora construat, ea longitudine illa conformando, quae sibi uidebEtar congrua: ita tamen , ut tormerita sua possint ferire scopum , ct non soliιm cortinas de latere ad latus, sed frontem totam cuiuscunque ualli eminentis .. Non est prater eundum , quod ut plurimum ictus tormenti realis , es passuum aso V netorum , uel circa; pedum quinque pro quolibet passu ; aut pedum communium circa i aso, sumendo pro tormentis realibus uniuersa tormenta, qua pilam supra libras octo procul iaciunt. Solers ergo miles nocter diligenti examinctione considerabit numerum tormentoram re lium , quae ad usum suum tenebit: deinde secundum eorum numera poterit comprehendere multum parum terrae . si cingere spatium uoluerit, quod cingat in gyrum unum terrae miliarium cum dimidio, uel circa; habere debet uiginti quinque tormenta realia ad minus , associata conuenienti minutorum tormentorum numero, ab octo pila liabris iusta. Ina tormentorum quantitate poterit perfacili locum defendere , si tantum sex ualla eminentia habebit : s autem eripeompositum ex septem, habeat ad minus triginta tormenta crassi ultra dimidium , associata prout scripsi multis tormentis min iis , qua auxiliabuntur tam in plateis infimis caussa fossum tutandi, quam in fragio propugnaculi caussa feriori agmina inimica , qua
ab his minutis tormentis uerberabuntur, quae non realia appellantur,
CT feriunt scopum interuallo pedum 6oo , vel 5so, ct ex pasiibus euntibus, interuallo passuum roo , vel 3so, unius hominis communis e adia quod tormenta realia ferient scopum spatio pedum Iaso, uel circa: passuum euntium hominis comunis ut dixi ferient circa spatium paeuum 3 oo. Nunc miles cum proportione ictuum to mentorum , qua possidebit , formabit distantiam laterum suorum
cactrorum ; Iitum tanta diuidendo diligentia , ut cum ad finem peruenerit, non habeatur uitio us , cum hac cautione, ut ictus cuiuscunque lateris quemadmodum dictum in perfectὶ deuerrant, non modo cortinam, qua erit inter latus o latus; verum etiam, ut fronte ambae cuiusique ualli eminentis sic deuerreantur, ut ictus duo duorum laterum deuerrentium quodvis vallum ad inuicem conueniant in angulo ualli diverberatione scopi, o potius magis, quam minus . quod omnibus de causiis non poterit non esse utilitati sibi oe praesidio.