장음표시 사용
51쪽
Accipite autem vota, quae Vir Summus sua aetatefaciebat; & utrum nostrae quoque conveniant judicate . Utinam, inquit, Dij immortaus fecissent, quod ea Lex etiam popuIo Romuno, non modo 'putricis, sed etiam prioatis adscijs esset consi- tuis; namque non e parnagros urentur imperiti, sed qui summa doctrinarum subticlitate essent prudentes , sene dubitatione profiterentur architectis rum; neque patres fami aurum inducerentur ad in uar sumptuum prosinones, ct ut ex bonis ej-cerentur; seque arebitecti poena timore opacti , dirigentius modum impensarum ratiocinantes exis Marent , uti patres sumi iurum ud id, quod praeso vi ent, seu piau Io am ius adbcientes, aedi-μsu expedirent. Quamquam nobis ea lege non magnopere si DPimus, opus esse videtur: nam praeterquamquod Prudentia nOS atque experientia periculi satis debet admonere, lege alia multo sanctiore, atque adeo divina ad Praecavendum instruimur. Lucae enim cap. XIV. monet ipia Veritas, Christus Dominus, volentes aedificare, aut bellum aliquod suscipere, ut prius sedentes computent sumptus, viresque suas aestiment, haheant necne, quae ad utriusque operis absolutionem necessaria putantur, ne sorte deficiente aut Pecunia, aut milite, aut commeatu, c '
52쪽
pisse poeniteat, coganturque magna Cum Vere .cundia ab incoepio desistere . Sed quid in hac Parte, quae luce ipsa clarior est atque illustrior diutius immoror i Adeo verum est requiri domi hellique ad omnium operum persectionem Arithmeticam , ut quoties aliquid egregie factum Persectumque laudare volumus , illud suis numeris absolutum appellemuS. Neque Vero minus ad bene recteque sive domi, sive belli suum munus obeundum necessaria est Architecto Geometria. Quid enim sine mensuris, quarum haec opifex est, nili nos vocis etymon fallit , aedificandi ars potest emcere , aut perperam factum qua prodesse ratione potest, aut Pl/ceret Praeclare omnino Aristippus Philosophus Socraticus, cum inaufragio ejectus ad Rhodiensium litus Geometrica schemata animadvertisset ibi sorte descripta, exclamavit ad comites: Bene speremur, bominum enim νωigio video. Ac primum quidem juvat Architectum inrueri solum atque aream, ubi eXstruere aedificium, ubi fundamenta jacere propositi operis statuit attentissime: metientem . Ut defixum in suis formis videast quam mulla secum volutantem lquoties ultro citroque euntem ac redeuntem lquoties suis mInsuris ac rςgulis longitudinem, - lati-
53쪽
latitudinem , profunditatem, ambitum , Partesque singulas aestimantem l Enimvero si mihi eius forma artificis ad vivum exprimenda penicillo sit, non alio eXemplo utar, quam imagine illa, qua pingi selitum accepimus magnum Geometriae Magistrum Euclidem , figuras scilicet iri
pulvere attentissime describentem, aut suis di gitis aliqua - dimetientem . At nunc non quai forma exprimamus hominem laboremus, sed ipsum potius , qua domum arte aedificare a Perficere studeat , mente atque oratione PrO- sequamur . Loco igitur construendi aedificii descripto, jactisque sundamentis, quantam, hone Deus, adhibet artem ac diligentiam in parietibus adamussim dirigendis , quantam in cubiculis conformandis ac distribuendis, quantam in scalis loco apto, puleroque ordine Construendis Quanta Porro est cura tecti & contignationis iquanta pavimenti, quanta airij, quanta Peristylii, quanta denique celerarum Partium; ut apte inter se cohaereant ; nulla ut a recto ordine regulisque aberret; nulla sua figura ac proportione careat; sed omnes tum ad usum, tum ad ornatum snt accommodatael duod qui sine Geo metriae ope ductuque Architectum consequi posse Putat, idem sine duce posse caecum recta via insi stere
54쪽
stere censet. Recense nunc instrumenta illa tam multa 'ac Varia Architecturae, circinOS , decempedas , regulaS , PerPendicula , normaS , quaeque his similia sunt ad rectam aedifici j constructionem necessaria, omnia sunt e Geometriae sinu penuque Producta ἔ nec tillius certum usum, nisi Geometria tradidisset haberemus. Ad haec numera varias illaS columnarum , Porticuum, Perumque Ceterorum sormas , Ionicas , Dori-Cas , Corinthiacas , Thuscas , Rusticas , Simplices vel Compositas, nullae sine Geometricis numeris, Proportionibus , ac mensuris eXistere potuissent. Quid tot illa genera linearum , angulorum , superficierum, figurarum, quarum nori solum usum, sed nomina quoque ignoraremus, nisi magistra accederet Geometria Z Age vero
quod tantopere cum alibi , tum in hac potissimum inclyta planeque Regali Urbe delectat oculos quocumque se, sive ad Publica, sive ad privata , sive ad sacra , sive ad Profana, sive ad
vetera, sive ad recentia opera convertant , hoc, inquam, totu9 non soli Maximorum Princi pum magnificentiae, non Civium splendori atque opibus , sed Geometriae multo magis accepium referre debemus. Iam vero inter Cetera,
quae hic excellunt ae*ficia, augustum illud puL
55쪽
cherrimumque Divae Christinae Templum tanti Di per intuemini , quo Sancti Caroli serum in primis nobilitatur , novo aspectu , facieque insigne; nec tam medius fidius statuis, mirandisiique operibus quam Regiae Celsitudinis Mariae i annae Evt ae a Sabaudis, Heroinae nostrae Pietate, religione, ac beneficio memorandum; an putatis, tantam tamen.Operi speciem accedere potuisse , tantum inesse ordinis, quantum artifici immortalitatem, spectantibus incredibilem parene jucunditatem Potest , nisi i Equitis Philippi Hirarra magni Architecti mens atque manus Geometriae P ceptis fuissent instructae A Templo ad Μagnae Regalisque intronae Aulam convertire jam oculos Cum ceteris partibus, tum sc larum tin Primis ordine ac magnificentia admirabilem, Dominae titulo augustam p atque opum quidem .divitiarumque conatum maxi mum agnoscite , sed vim in Primis ac virtutem , saepieites Geonretricae facultatis V Hic omnes vi- suas divina prorsus disciplina experta est, ut vinio lillius, indulgeret , quae ob heroicas' virtutes ν ωiani uni plusquam regium. cum ce- laber Tuscitotius antiquitatis Marronis compara rL potest. Sed quia longius .abimus t 'ibi hanc ia citis publicam. Musarum Sedem , .magnifi- is cum
56쪽
eum hoc Athenaeum , optimi ac Sapientit ἐRegis munificentia, non modo eXtructum , sed quod attinet ad litterarum Culturam atque O namentum , bonis Artibus Palefactum , atque ejus auspicijs frequentari tanta cum gloria Coe-Plum: an putatis totum hoc aedificium Musis tam honestum contemplantium Oculis tam Pulcrum,
Parari sine ejus artis, de qua loquimur, DPe& auxilio potuisse t Hoc idem licet, Auditores. Praedicare de incomparabili Sancti Sudarii Sacello. de Divi Laurentii Templo , de Sancti Caroli Foro. de Via nova, de magnifica ac Pulcherrima Padi Via. de Venaria Regali. de Rivoli Palatici . de Superga , & de ceteris operibus, quaecumque aut hic L aDt alibi toto orbe terrarum memorabilia sunt, aut suerunt , eruditis oculis non indigna , quae viique nulla suiLsent, nisi a Geometria nostra prOPortionis Cominmensus ac θmetriam accepissent.
Quid de re militari dicame An non in ea quoque Geometriae opera opportunissima est, atque adeo necessiaria Ut enim nihil hoc locol dicam de vario ac multiplici hellicorum torme torum, machinarumque genere ἔ nihil de ratione tota oppugnandarum , Vel Propugnanda- um Urbium; nihil de tot tantisque operibus,
57쪽
quae vel ab antiquis inventa sunt, vel a nostris
excogitata ad arces opugnandas , ad muros subruendos, ad hostes omni ratione veXandos; in quibus quamvis Seomereiae opera non sit cib- crura, magis tamen videtur machinalis scientia eminere; ut , inquam, haec Mechanicae, de qua mox agemus, relinquamus; quis Geometricis rationibus ac Tegulis destitutus aut recte castra metari poterit, aut aciem, quo Par est ordine, instruere, ut exempli gratia aut majores, quam sint, copiae ad terrendos hostes, quadrata scilicet forma disposuae, Videantur, aut rursus ad
eosdem fallendos circuli figura minores Max mos non semel Exercitus susos fugatosque a paucissimis militibus in veteri novaque historia legimus, mori iam Prosecto de caussa, ni si quod multitudinem confusio impedivit, Pauein vero rectus ordo ac dispositio victoriam Peperit. Sapientissime Propterea, atque ex longa hel. licae artis experientia prudentissime Annibal in ea colloquio, quod Ephesi cum P. Africano ha-hisisse sertur, Pyrrhum Raegem laudavit, eumque post magnum Alexandrum Imperatorem omnium primum judicavit; quod ille ante omnes castra metari, S Praesidia recte suis locis collocare milites Romanos dumisset. . Norat enim
58쪽
peritissimus Aser, Me recto ordine ac dispositione, hoc est une Geometriae regulis ac menis suris nemini laudem imperatoriS esse tribuendam; hac vero arie qui Optime instructus sit, eum dignum esse qui ceteris Imperatoribus Dinnibus praeserretur . Quae cum ita sint , Auditores, quis queat sectae Cynicorum non magnin Pere indignari , qui scientiam hanc tam nobilem , domesticis , ac militaribus rebus iam utulem ac necellariam canino more, suo scilicet,
adlatrare non dubitarunt Quamquam nullo tempψre desuere Cynici ,. hoc est rerum Optimarum hostes ; nosque ipsi saeculo tam culto vidimus & audivimus insanissimos blatcrones,
qui totum Geometricum studium triarie quiddam , frugisque omnis ac delectationis eXPersjudicarent. Sed in viam redeamus, ne justa indignatione abrepti adversus insulta capita, tempus alijs rebus destinatum cuPemus.
Geometriae , de qua bactenus dixi, dure aliae iacultates subijciuntur, uirique Architecturae in primis utiles, Optica nimirum, ac Geodetesia; Et quidem quod ad opticae utilitatem attinet, quemadmodum ejus ductu atque opera lumina recte in aedium constructione Capiuntur . velairijs , vel cubiculis , vel scalarum gradibus ib.
59쪽
lustrandis tantopere necessaria ; ita ex ejus igno. ratione saepe paries aedium male coagmentantur, nunc scaporum cum basibus, nunc superiorum inferiorumque ordinum, nunc Peristyliorum atoque intercolumniorum vera proportio. Quid inhello, nonne hac arte, de qua nunc loquimur,
naves Marcelli Siracusas obsidientis, si fides adhibenda sit Historico , incendit Archimedes quod factum speculo Parabolico fertur, quod vehementer solares radios congregat, intendit,
' Sequitur huic crames ac socia Geodaesia, crujus usus utut in civili Architectura non magno. Pere appareat, in militari certe latere non potest; quandoquidem judicando montium turriumque altitudines invocessus γ' alitudines fluviorum, &pro ratione spatij scalarum Pontiumque -- ras, ad arces, ad Valla, ad flumina superanda, R universe ad probe dirigenda tormenta bellica mirisice prodest. Sed quaedam profecto non capiunt eloquentiae vim, & ad rectum simplicem. que scholae sermonem reservanda sunt. Igitur ad postremam Matheseos partem, utrique tem Pori maxime a COI datam, ad Staticen scilicet, ejusque sociam, ac prope dixerim germanam so-Forem Mechanicen transeamus. Age veru qua
60쪽
tandem vi immensa, humanasque vires superantia pondera in alium attollit, atque erigit minimo negotio domi bellique Architectus, nisi aequi librijs, quae a statica facultate suppeditantur Ac ne longius abeamus hinc, ubi omnium vi tutum, atque artium exempla nostris sese oculis offerunt, ne hinc, inquam, longius abeamus; suspicite tantisper. Auditores, hujus Urbis pulcherrimae minitantes in Caelum moles ; cernite fastigijs imposita immensi ponderis ornamenta ἔsuperaddita turribus munimenta validissima contemplamini; convertite oculos ad statuas altissime positas, & ad columnas; quibus alis putatis,DPera tanta, ita vasta, ita gravia illuc, ubi sita sunt evolasse, nisi quas suci illis artificio Statica adjunxit In magnam tamen laudis hujuS Parintem venit Mechanica, de qua multa dicenda essent, sed longioris ta dij vitandi Caussa rem t tam , quam paucissimis Verbis Potero, explicabo. Ponderum moderatrix scientia Mechanica est, qua
magnificum illud problema solvitor Data m.
tentia datum pondus moveri: qua fretus magnus ille machinarum auctor Archimedes exclamasse seriur Da mibi ubi consessa terramque movebo. Nunc reputate, quantus sit ejus in aedificando usus, quantus in omni rerum bellicarum Com