Disquisitio physicomathematica, gemina, de vacuo itemque de attractione quibus probatur, nullum in rerum natura dari, vel posse dari vacuum; ipsaque experimenta variorum, ... Autore Antonio Deusingio ..

281쪽

162 DE VACUO. seu superficie supreme distet inter vallo trium circiter palmorum Romanorum , ibique pendulum haer re , relicta parte superiore fistularum Vacua , ut apparet. Causis, hujus suspensionis, & non majoris asce sus vel descensus Mercurii intra fistulam, ajunt esse gravitatem aeris ex terni, pondere suo aquae inrcu rio ) catini incumbentis, & Mesecurium pellentis sursum intra tu ni eo usque, donec in aequilibrio existat cum aer' hoc est, donec tantum intus gravitet Mercurius,quantum e tra aer incumbensi Addit tamen D. Cornam , reserente D. - Ω-ispensionem illam Mercinii non esse a QIo aere extrinseco aquae inrcurio catini incumbente, per a quipondium , ne ulterius descendat,

illi resistente; sed nata partim a dicta

caufi, &partimo metu vacui. Utrumque docte probat, inquit D. Scottus. Mihi nunc non vacat, inquit , hanc sententiam examinare;

282쪽

DA VACUO. sed id commodius se praestiturum pollicetur in Magia Unisersali N turae ct Artis pari. 3. lib. de magiam aulica. Certe si vera est, inquit , non leve si1bministrat argu mentum iis, qui omnem positivam

levitatem e rerum natura eliminare 'nituntur. Interim ego existimo, inquit . et num hac in re ni

ti principio.

EPICRIS IS FFLO Uid de causi suspensionis Mercurii vel

Aquae intra tubos , & non majoris abcensus, vel descensus sentiendum sit, ex ante dictis liquet. Ac nullam omnino dari positivam levitatem adeoque Μ.gnanum quoad hanc saltem conclusionem non decipi ) pridem a nobis abunde demonstratum est in Diseu L. Phre eo de Mundi Opis atque denud inculcatum

C mi m pro gravitate Aeris exploranda per Experimentum

praeduriam , monet Auctor, conatum in aere e vitro & tubo extrahendo , tam diu continuari debere, d

283쪽

αμ DE VAcuo. nec nihil amplius extrahi queat per

siphonis ventile. Sed Notandum mo- net., in eo Experimento instituen- ldo , Vitrum non imponendum esse itubo seu siphoni pneumatico ut lalias, sed ipsi vitro accuratissime ac Lfirmissime annectendum tubum il- ilum longuri qui e superiori loco de-

mitti debet intra machinam evacua- toriam, seu pneumaticam antliam: Si tamen altero modo, imponendo

videlicet vitrum ipsi siphoni evacu torio,instituere placeret Experime tum, impleri debere tam vitrum, quam tubum ipsi staperne annexum, penitus aqua , & epistomium vitri aquae prius immersum aperiendum sesse. - facto, quanto plus aqua intra tubum & vitrum conclusa pre- lmere potest, quam aer externus a- fquae intra cuppam seu evacuatoriam imachinam contentae incumbens,

tantum aquae subsidere, donec aqua iintra vitrum tubum contenta in i

aequilibrio seu aequipondio stet cum l

284쪽

DE VACUO. 26sexterni aeris gravitate. Ubi iterum nihil interesse aserit, utrum tubus sit amplus, an strictus; selummodo interesse, ut sit satis superque altus.

praeterea monet, tubum

Vitro agglutinandum deberq esse viatreum , saltem ex parte superiore, ut videri possit quousque ascendat aut descendat aqua. Agglutinati nem non sine magno labore fieri posse. E P I C R I S I S Ggn 'Aκρίβειαν hanc Autoris probo , quoad .

organorum apparatum; at graVitatem Aeris eo Experimento non capi superius ostensiim.

7. Statuit praeterea Experimenti Auctor, parum id aeris, quod ad , pisi magnitudinem aquae supereminet, gum Recipiens evacuatus re pletur aqua, oriri ex ipsa aqua ingrediente , dum per ascensionem aquae & modum illum violentum,

285쪽

166 DE VACUOpriissime dicit esse Aerem commoventur, &secernuntur. N at it que, parum illud aeris antea in Recipiente fuisse post extractionem sactam: putat enim, ut supra dictum,

in Recipiente evacuato esse aetherem. Ε Ρ I C R I S I S IIII KDΣ hoc quoque abunde superius est d,

8. Ait antliam pneumaticam etiam post longam agitationcm adhuc posse agitari, sed tanto dissicilius. post aerem extractum , quanto gravior est aer circumstans, qui pistillum extractum suo pondere retrudit intus. Totam igitur dissicultatem in pistillo extrahendo, & impetum in resiliendo intra antliam , adscribit ipse externi aeris gravitati. Atque hoc ita esse , non solum longa eXperientia se didicisse, verum etiam scire posse, quanta virtus seu pondus 1 quiratino ad pistillum extrahcndum, tam in maj oribus, quam in minor

bus '

286쪽

DE VACUO 267 bus antliis: v. g. si antlia adhiberetur unam ulnam in diametro seu in latia tudine aut amplitudine habens, longitudo aut brevitas, ait, nullam differentiam faciunt, o supra Ι2OO.

librarum pondus requisitum iri ad

pistillum extrahendum, atque adeo, sex Viros robustos ad extrahendum fore necessarios. Et in hoc casu, aliisque quibuscunque, si Recstiens pe secte, quantum fi eri potest, sphaeriacus esset , eum minime diffractum iri, tametsi totidem equi ad extrahendum adhiberentur. In hujus, rei confirmationem hoc adsert E perimentum.Fieri curavit duas phim. Ias, seu potius lances cupreas, sibrmutuo eXacte congruentes, si unam

tegat altera, diametri seu amplitudinis non majoris quam ulnae dimidiae cum dimidio quadrante, seu Octava ulnae parte. Has si mutuo sibi imponit, &,P em extrahit, adeo ab e terni aeris graVitate compresssae atquc unitae tenentur, ut sex viri' robusti. Μ a eaS

287쪽

DA VACU eas divellere non possint. Quid iam floret inquit, si ulnam integram in diametro haberenti Quod si tandem

adhibito omni conatu divellantur, crepitum edunt siclopeti aut musque- die explosione non minorem. Quam primum vero per claviculam seu epistomium apertum vel minimus adliatus laxatur aeri sponte separantur. Ε P I C R I S I S II i.

O Ua causa sit increscentis in educendo. antliae pistillo difficultatis , superius

expositum: Velut lieni cur Recipiens siphaericus potiusquam alterius figurae violentiam sustineat : Hoc solummodo notasadum, . quod , cum vel minimum aeris admittitur inter complicatas lances mox sponte separentur, hinc colligi possit, non ob gravitatem aeris incumbentis , paulo ante nondum admissb aere , tam pertinaciter cohae sisse : an enim tantillum aeris admissum tantum ponderis in premente extru secus aere differentiam inferret

9. Ait, se antea impossibile im

dicasse, verum vacuum in sublunam

Mus fieri humam industria posse.

288쪽

DE VAcuo. 2s 9 propter aeris gravitatem: nunc Vero aliter sentire , & per ocularem demonstrationem vacuum ostendere; seque casu, dum praesens & alia similia experimenta frequenter tracta ret; illius ossiciendi modum reperis se. Per vacuum tamen non intelligere nibissum, sed aetherem, monet denuo Scottus; putare enim Vacuum &aetherem idem esse, & hoc esse purum illud Vacuum clya . Peripatetici no

cum AEthere unum idemque facit, re vera verum vacuum non est ; neque vero

illud vacuum Autoris idem est cum illo quod Ρeripatetici negant; sed potius λr an idem statui potest cum quinta Peripatetico rum coeli essentia.

Io. Ρeripateticorum Argum e ta contra Vacuum nullius esse momenti censet. Nam I. Autoritatem Aristotesis contra ocularem demonstrationem nihil valere ait. 2. . Od

289쪽

27o DE VACUO. solummodo aer rarescat donee ad lim

i ει ὰ Deo Mi praestitutos perveniat, quos limites ubi attigit, cesset pistilli agitatio , &co nihil esse. id opus

est, inquit, ad limites a Deo prae- 'stitutos recurrere , ubi ad oculum patet , pistillum non selum agitari . tamdiu posse, quamdiu aer mira-hi e Recipiente potest verum etiam quam diu libuerit ' 3. Putare , si major adhibeatur in agitando ulterius pistisio , si angi ortere vaF potius ,

quam vinci Naturam vacuum abhor- .rentem, inanem esse imaginationem, ait, eorum, qui EXperimentum non viderunt: si enim Vitrum rotundUm, fuerit : quanthlmcunque continUetur agitatio, nunquam fractum iri, etiamsicqui adhiberentur, qui diu noctuque in extrahendo Iaborarent. Hinc patere 4. sine fundamento a Peripateticis dici , solummodo tam , diu continuari posse extractionem, 'qua Hupotest rarescere aer, se mins lius. s. Errare Peripateticos: dum μ

290쪽

dum resistentiam seu dissicultatem in pistillo extrahendo adscribunt aeri exiguo intra Recipientem adhuc contento, & quasi in nihilum redacto ; cum tamen resistentia illa a scribenda sit aeri extra circumfusernotum enim esse quod nihilum nitiis possit operari. 6. Quod Peripatetici dicunt , parum EDd aeros , quo in vase globuli instar conssicitur, quam aqua sursum ebulliente com- pletum est, illum esse aerem qui antea

rarefactus totum vas implebat, esse contra experientiam, &visum oculi : clare enim conspici, qua ratione in violenta illa aquarum irruptione, spiritus, qui in aqua latitant , &aer proprie sunt, agitentur, & sursum Una cum aqua compellantur ; qui spiritus dum spatium vacuum in viaim reperiunt, eX aqua Verumpunt& sursum tendunt. 7. Quod addunit Peripatetici, bultas, expugna aquα , cta diu proxistentiaem vase, oriri , esse contra claram &