Disquisitio physicomathematica, gemina, de vacuo itemque de attractione quibus probatur, nullum in rerum natura dari, vel posse dari vacuum; ipsaque experimenta variorum, ... Autore Antonio Deusingio ..

251쪽

fremitu acuto externum aerem ad se traheret; & cum aquae orificium ina

mersiam haberet,per epistomium jam

apertum, tantam ad se aquarum copiam attraxit, ut Recipiens pene repleretur, Mihi ergo nullum amplius est dubium, inquit, quin verissimum sit, aerem per aquam,' per oleum, & per quodcunque deni que corpus se insinuare, ut, si Natu- .rae vis inseratur, silccurrat, di vacui periculum praestet. Qua in re, inquit , me valde confirmat Experiamentum lampadis Cardania Nam in ejus turricula perpendiculariter er Aa , oleum iuspensem immotumque manet, eo quod orificium insernum,

ex quo selo essi re potest, ipse ole

pondere suo incumbente sit obsitum& oppessulatum, & aliunde aeri non pateat in tuniculam ingressus ullul, quo locum olei defluentis supplere queat. Nihilominus tamen, si lampas accendatur, di flammula el-

252쪽

DE VACUO 233 clinii oleum violenter ad se rapiat; jam aer paulatim & imperceptibili ter per eandem portulam,qua oleum extrahitur, insidiose subit, & supra oleum in turricula se diffundit, nunquam id facturus, nisi oleo per o cultam igniculi vim extracto Vacui periculum urgeret. Idem hac etiam Tatione non semel se comprobasse refert idem Cornaeus. Vitrum alia quod , angusto & ob longo collo praeditum, inquit , cum aqua r plectem , subito ita inverti, ut ad perpendiculum deorsum penderet. Quo facto deprehendi, nihil omnino

aquae cffluere, quantumVis ore ape to esset: Nimirum, quia omnis aeriaditus praeclusus esset, qui non pos set per guttur vitri, ab aqua pendu la occupatum & obsessum, subire. Deinde coepi succussione vehementiore aquam violenter deorsum e cutere , vel immisse etiam per os vitri stramine , aut lignea sestuca , alia quot guttas partim prolicere, par

253쪽

i3 D E VACuo. tim evellere; quod cum fieret, vidi

semper eadem opera aerem sese si1 . ingerere . & iteratis bullulis aquam, pervadere , & locum ab ea defestum replere. Norunt & hoc Naturae mysterium aurigae & nautae nostri , qui vinum in vasis bene obseratis,& sigillo etiam communitis , Ut ne quid per viam expromatur, deV hunt: Nam sponda & orificio silp riore inlaeto , inserius circulorum aliquo, quo vas colligatur, paulum submoto terebro soramen viamque Baccho exituro saciunt: Quia vero

norunt , vinum metu vacui in vase

finita . stuereminime posse, nisi aer in locum subeat, & usu ipsb com- periunt, per soramen a se surtive sa-ctum, ne stillam unam quidem profluere , spondam vero ob sigilli reverentiam attingere nullo modo volunt ; hoc agunt : apposito ad soramen ore, quantum possunt aeris inflant, tantum vini & n amplius so-

xas proliciunt.

254쪽

DE VACUO. EPICRIS IS N n. FAciunt haec ad pleniorem declarationem

materiae alicujus ipso aere tenuioris, quamvis eam cornaus non recte intellexerit. Nec mirum videri debet Recipientem aethere repletum , admisisse tamen aqua mihis aethere emigrante , dum corpora ambientia compactiora reddita, expansionis- siti conatu ad statum naturalem denuo nitebantur , ac diniissium ante aethera inter suas particulas vicissim recipiebant.

Ad s. Negat Corninus, ita posse evacuari Recipientem ab avi e mul-toque minus ab aqua, ut per ipse E perimenta superius liquet, ut deinde totus ab aqua sursum irrumpente repleatur. Nunquam, inquit, ii ei enus eo rem perduxere Vacuistae . .

Et quamvis eo perducerent, inquit,

non tamen recte concluderent, i

tum prorsus aerem fuisse expulsum: Quia exigui aeris portio, per rarit tem dilatata , potuit replere Recipientem, quae deinde aqua irruente. ita condensetur, ut propter eri,

255쪽

a36 DE VACUO. guitatem a nobis non facile percipiatur, vel cum aqua se intra ejusdem

poros commisceat. E P I C R I S I S O o. ΡUsse Recipientem in totum evacuariaere vel aqua, praeter rationem negatur a cornao, ut ex seperius dictis liquet. Caeterum ipse aether, qui ob violentam ae ris vel aquae extractionem in Recipientem ingreditur, relinquens corpus ambiens coriis stipatius, is irrumpente aere Ves aqua den uoemigrat, atque inter corporis . ambientis particulas revertitur. Mirus autem Peripateticorum conceptus est, posse particulam ali quam aeris, v. g. pisi quantitatem habens , ita rarescere, iusque alterius corporis admissione inter hujusce particulas, ut totam Recipientis capacitatem adimpleat s ac vicissim in tam exiguam molem condensari :quod quomodo non supponat atque invotavat penetrationem dimensionum, humanus animus certe non concipit.

Ad 7. Negat D. Scottus in E perimenti modo secundo, ) hacte ΠUS totam aquam extrahi potuisse: Et si vel id fieri contingat, dicent

Aerem tenuem per ipsam aquam, Vel inst

256쪽

DA VAcuo. 2 7 insensibiliter vel sensibiliter subiisse:

velut paulo ante responsima. E P I C R I S I S P p.

DE tonui aDe, ut vocant, seu assere potius , aut materia su-li , omnium corporum poros parmeante, adeoque non per aquam duntaxat,sed & per vitrum ipsum subeunte, dictum jam serpius. Ut adeo in Recipiente, utut Aere vel Aqua Uacuo, revera tamen Vacuum absolute non sit.

Concludit D. cormem : retantum abest, ut experimentis omniabus hisce vacui aut possibilitas, aut existentia comprobetur , ut potius imposs1bilitas ejusdem firmius quam antea apud me & animum meum constabilis maneat. Ε P I C R I S I S D.

Q Uamvis autem vacui vel existentia vel possibilitas revera non comprobetur praedictis Experimentis, ut liquido constat ; impossibilitatem egus tamen ratio cinio notiticeor,ai, sc. per rarefactum intus aerem, ac sola rarefactione sui oenne spatium explentem, nequaquam everti, iussicienter ostensum est.

257쪽

vo Experimento. a. C, Um Trusillus post repetitas

L diutius agitationes, crescen te difficultate nequit amplius educi in anteriora , quid retinet ' Nulla nova serruminatio inter extremum capitis Trusilli & operculum astarii, cui proximum est, & a quo ante rercedebat in agitationibus antliae ' nisi adhaeresc entia inter ipssim & tale operculum, ne detur vacuum inter illa. Sed quid retinet operculum asi arii, quod ante sequebatur caput Trusilli, ad nisum trahentium in

anteriora moti l Non vacuum, quod dicatur extracto h ventre vasis aere, nulloque in locum illius silccedento corpore, ibi faetum; non enim mera negatio corporis, ante in vase contenti, potest exercere resistentiam contra tantum conatum plurium 1

258쪽

rium. adnitentium in anteriora trusillum educere , & consequenter Operculum assarii, capiti illius proximum, & de se tam facile mobile. Retinet emo corpus remanens intra vas, quod in antecedenti agitatione aniliae vi agitantium ulterius rares etibile, sequebatur secundum partes operculum assarii consequenter in anteri 'ra conniVens ad caput trusilli, ab illis in interiora educti: post modum vero multis partibus illius edu viis , ad eam tenuitatem redactum est intra vas , ut 'ulteriorem nova eductione per tales vires tentata, ns queat admittere; ac proinde,dum es

teriori disterisioni sui resistit, sistit

operculum soraminis assarii cum quo pariter ne vacuum admittatur,

consistit proximum caput trusilli. Ex quibus , inquid, comprobatur virtus , quam in literis impressis ad Patreni Grandam probavi inesse corporibus, pro servanda unitate contiguitatis in universe, ad siste dum

259쪽

et o DE VACU . dum corpus proximum, quoties ad remotionem illius non potest succedere aliud. Ubi etiam, inquit, Epistola secunda explicata rareseetio, nullis vicultatibus N B, aut subtiliori substantia , inter particulas dens oris, interpositis. E P I C R I S I S Rr. A D bare ulteriori Epicrisi opus non est,

cum 'at stiperflue de impossibil1 Aeris rarefaistione, nulla si ibtiliori substantia i ter particulas aeris interposita, sit dichium. Epistola autem D. racchii, qua talis raresactio credatur explicari, a nobis visa hactenus non est ; illam interim explicationem omni findamento ac ratione carere, ium certissimi: quod idem liquet ex antecede

tibus. ε

χ. Cessante agitatione aniliae, clause episthmio, vaseque a siphone remoto , dum postea revoluta

clavi illud reseratur, quid est quod

tanta vi externa corpora attrahit ad Vas , C quo per agitationem antliae eductus est aer Id certe praestare non potest

260쪽

DE VACvo et Ipotest nitera negatio corporis ante contenti intra illud: aptisume autem praestat residuum corporis quod ro mansit intra vas, nimis violenta distensione sui illud replens e quare aperto soramine se recolligens, Viqua suam naturalem dispositionem reparat, contrahendo se ad minorem locum, adducit exterius appo

sita, ad replendum locum qui a se

relinquitur : aperto vero epistomio intra aquam, pro Varia mensura &dispositione aeris se contrahentis, ad viam in collo apertam, attrahita hinc inde aliter atque aliter aqua, quae varie discerpta in tali medio spumam exhibet. EPICRIS IS scD Um adhuc aer aliquis rarefactus stipe

est in Recilliente, is certe, quantumvis subtiliore materia interfusus, data via corpori cuicunque ingredienti, se denuo recolligit , ac vi qua suam naturalem dispositionem reparat, contrahendo se ad minorem locum, adducit exterius apposita, ad. te

plendum locum qui a se relinquitur ue ut lo-L quitur