Ioannis Francisci Farae, Sassariensis, I.V.D. eximij , archipresbyteri Turritani. De rebus Sardois, liber primus

61쪽

corsica sandinia altri. buta Sardinia Praetoria prouincia. u i i Praetores Sardinia.

3 De Rebus Sardois,

Fuit eo anno Corsica Sardiniae attributa, atq; ex duabus prouincijs una prouin cia facta, & uno Sardiniae nomine insignita, ut Rusius, Sigonius, dc Onuphrius referunt.

Anno deinde 3731. quatuor Roma creati sunt Praetores, ut duo ex his Romanus, & Peregrinus in urbe manerent, duo uero in Sardiniam, Siciliamq; nouas proia uincias mitterentur; qui ius prouincialibus dicerent, & si res cogeret bellum administraret, Solino, Sigonio, & Onuphrioreferentibus. Itaq; Praetores infrascripti sub consulibus Sardiniae prouinciam admini lirarunti annis 177. usq; ad tempora Caij I viij Caesaris hac serie. Anno 3 7 7 S. M. Valerius fuit primus Sardiniae Praetor, Soli no referente . 3736. . . . . Sardiniae Praetor.

Hoc anno Sardinia facta est consularis prouincia,& sortitus est eam C.Attilius Regulus, Guspiano, de Polybio reserentibus.

62쪽

Liber primus. 3T

Q. Manlius Torquatus Sard. Proprae.' Liuio, &Sylio. 3747. in Mutius Scevola prorogatus. S. P.

Livio. 37 8. Q. Mutius Scevola prorog. S. P. LitI. 37 9. Q. Mut. Scevola prorog. S. P. Livio. 37So. L. Cornelius Lentulus Sard. Pr. Livio. 37SI. P. Manlius Valsonus Sard. Pr. Liu. 3 7 a. C. Arunculeius Sard. Prae. Liu. 37 3. C. Aurunculeius prorogatus Sard. Prae. Liu. 373 . A. Hostilius Sard. Prae. Liu. 373 . Claudius Sar. Prae. Liu. 373 6. Cn. Octauius Sard. Prae. Liu. 3 7 . 7. T. Claudius Nero Sard. Prae. Liu. 3 7 8. P. Lentulus Sard. Prae. Liu. 3739. P. Lentulus prorogatus Sard. Prae Liu. 376o. M. Fabius Buteus Sard. Prae. Liu. 376 I. M. Fabius prorogat. Sard. Prae. Liu.

3 6 a. L. Valleius Tappulus Sard. Prae. Liu. 3 7 6 3. M. Porcius Cato Sard. Proe. Liu. 376 . L. Attilius Sard. Prae. Liu. 3763. T. Sempronius Longus Sard. Prae.Liu. 3 7 6 6. T. Sepronius prorogat. Sard.Prae. Liu. 3767. C. Cornelius Merenda Sard. Prae. Liu. 376 8. L. Porcius Lycinius Sard. Prae. Liu. 3 7 6 9. Salonius Sarra Sard. Prael. Liu. 377o. L. Oppius Salinator Sard. Prael. Liu. 377 I. L. Oppius prorogatus Sard. Prael. Liu. 3772. Q. Fabius Pictor Flamen Quirinalis Sardiniae Prael. Liu.

63쪽

De Rebus Sardois,

3 7 74. Pulvius Sardiniae Prael. Liu.

3773. C. Aurelius Scaurus Sard. Prael. Liu 3 7 6. L. Post humius T cpsanus Sar. Pr. Liu. 37 7 7. Qi Nevius Matho Sard. Prae. Liu. 3778 Cn. Sicinius Sard. Prae. Liu. 3π79. C. Terentius Istra Sard. Prae. Liu. 3 7 8 o. M. Pinarus Sard. Prae. Liu. 378 r. C. Menius Sard. Prae. Liu. 3782. L. Valerius Levinus Sard. Prae. Liuis 3783. T. Ebutius Sard. Prae. Liu. S. D. 3 7 8 . C. Mumius Sard. Prae. Liu. S. D. Hoc anno facta est consularis prouincia ob belli magnitudinem ,&sortitus est eam T. Sempronius Cos3 83. M. Popilius Lenas Sard. Prae. Liu. S. D. T. Sempronius Gracchus Pro- . consul in Sard. Eo anno consularis

prouincia remansit ob belli periculum.

3 8 6. Cn.Cornelius Scipio Sar. Prae. Li. S.D. 3787. M. Attilius Sard. Prae. stetit in Corsica, Liu. S. D. Cn. Cornelius Sard. Prae. 3788. C. Cirteius Sard. Prae .stetit in Corsica, ct M. Attilius Praetor in Sardinia.

Liu. S. D.

378st. Sp. Cluvius Sard. Prael. Liu. S. D. 379o. L. Furius Philus Sard. Prael. Liu. S. D.

3 79 I. M. Recius Sardiniae Prae. Liu. S. D. 3 7 9 a. P. Fot eius Capito Sard. Prae. Liu. S. D. 3793. C. Papyrius Carbo Sard. Prae. Liu. S. 3 794. M. Matius Torquatus Sar.Prae. Liu.S.D. 379 S. M. Fonteius Sard. Prae. Liu. S. D

64쪽

' Liber primus H

A--A .. . M. Porcius Cato Sard. Prae. Volaterrano, Plutarcho, & Alex. ab Alexan- dro 3 331, 38 33 Sardiniae Praetor. L. Aurelius Orestes. Cos. prouin clam eo anno consularem ad miti,

strauit. . TC. Gracchus eo anno sard. Quaestor. Plutarcho& hiuij Abbreuratore.

383l6. . . . . . . Sardiniae ori

L. Aurelius Orestes Proconsul in Sard. M. Aemilius Scaurus senior stipendia in Sardinia facit, Cornelio Nepote

reserente.

3 43- 3 8 48. M. MetelIus Sard. Prae. Russo, ct Eutro, pio. M.AemiIius Scaurus iunior Sullae Pripi. gnu SSard. Praeturam obtinuit, in qua cum no satis abstinenter egisset a Sardis repetundarum accusatus, a Cicerone una cum quinq; alijs defensus est, ut VoIaterranus inquit, & l. i. extant fragmenta orationis Cicero- nis, in quibus Bastaris Norensis ui- .iri . Ii fugientis e Sardinia ob Scauri ad uentum meminitas 369. 3869. Antonius Marianae Aionis Sard-Prael. Liuij Abbreuiatore reserente. . . . . L. Philippus L. Syllae Legatus, occiso

inAntonio, insulm pro Sylla ad- ministrauit

. . I .i , tal

et i

65쪽

'uolutio Sardorum. Secundum bellumPunicum ob Sardiniam susceptum Prodigia in Sardinia uisa.

Obsides a

Sardis dantur.

De Rebus Sardois,

ministrauit , teste Liui, Abbrevia' Α--a tore. 3 8 8 3. T. Albutius Sardiniae Praetor. ' 38 gr. Cn. Pompeius Sardiniae Quaestor. 3 9 6 6. Appius Claudius Sard. Prael. Sabel- 39o6.-iL . lico, & Plutarcho referentibus.

His teporibus anno scilicet 373 6. fuit 3 36. quaedam seditio apud sardos orta, quae tamen a C. Attilio Cos. facile subit composita, ut Polybius, Sabellicus, & Cuspianus

tradunt.

Anno deinde 3 44. Carthaginenses, 374 conquesti Sardiniam fraude Romanorum interceptam, Bellum secundum Punicum Romanis intulerunt. Dira prodigia statim in Sardinia uisa sunt; nam Equiti circum hunti uigilias baculus, quem iri manu tenuerat arsit; littora crebris ignibus suis re , scuta duo sanguinem sudarunt; & milites aliqui isti fulminibus fuerunt; Solisq; orbis minui uisus fuit, ut Liuius, Orosius,& Sabellicus reserunt. Eo antio Romani obsides a Sardis p tiere , eosque Cn. Servilius classe 1 2 o. quinqueremium, teste Liuio, & Polybio,

accepit. - Anno autem a. O

8 6. quo Minani apud

66쪽

Liber prim s. 3

-di Cannas insignςm acceperunt cladem, Cornelius S rdiniae Praetor, qui nec sti8e . dium, nec strum piatum habebat , aec sibi a populo Romano ob aerarij inopia pote rat subuenire, quantum argenti frumetim opus habuit a Sardiniensibus socijs Ro manorum ciuitaxibus exegit, Li uio, & SabG -., 29. ar 6. lico referentibus. Itaq;l anno sequentvvmi. Sardor u .p ri n ceps abi Han ni bal oCarthagi, nensium duce, ut in quid Eutropius, uelabi

Harsicora Sardiniae Rege,ut Volaterranusa Massicora seu insulae primario, ut Liuius, solicitati ad Sardiniae Carthagin en ses clandestinam legationeali miserunt, nunciantes,in Sardin μ parquimnen ei. Romanorum exercitum esse, ueterem Procito rena Cornelium prouinciae peritu indo decedere; no u una expectari; ad hoc fessos iam animos Sardorum esse diuturnitate imperij; de proximo ijs nno acerbe, atq;lauare imperatum : graui tributo, & cesta- 1 Iil 14 .iatione iniqua fiumenti oppressos; nihil rdeesse aliud, quam authorem ad quem deficerent. Quo nuncio accepto, Hasdruba H dris ιlem cognomento Caluum ducem in Sar ψἰμμε iudiniam Carthaginenses deligunt, &mille peditum, ac mille, & quingentos E quites cum praesidio ita, nauium longa

67쪽

ο De Rebus Sardois,

tum decernunt. Sub idem sere tempus, A A. Cornelius Mainula, qui aduentu noui Praetoris Sardinia excesserat , Romae retu-

2. . qui status reru-inlati esset, ad bellit,i& desectionem spectare. Q . Mutium, qui successi stet sibi, grauitate coeli, aquarumq; aduenientem exceptum, non tam in periculosum, quam longum morbum implicitum, diu ad belli uitii sustinendam inu tilem fore; exercitumq; ibi, ut sitis firmu iii pacatae prouinciae praesidium esse, ita p irum bello, quod motu iri uiderctur , qu i ,o re patres decreuerunt, ut Q.. Fulvius Fla cus quinque millia peditum, quadringentos equites scriberct, eamq; legionem priamo quoq; tempore in Sardiniam traij ciendam curaret, mitteretq; cum imperio quo ipsi uideretur, qui rem gereret quoad Mutius conualuisset. Ad eam rem missus est Q. Manlius Q. Manlius Torquatus: is naualibus lon- ηqμψ με aes Caratim subductis, naualibusq; sociis

classem sari armati S, ut terra rem gereret, ex lociorum

dinia. auxilijs supra uetcres copias duo, & uiginti millia peditum, mille, & ducentos equia tes consecit ; cum his equitum, pdditumq;copijs prosectus in agrum hostium , haud procul ab Harsicora castris, castra posuit.

68쪽

Liber Primus. ' I

Harsicoras tum serte prosectus erat in Pellidos Sardos ad iuuentutem armandam, qua copias augeret: filius eius nomine Hiostus castris praeerat. Is adolescentia ferox, antequam Harsicoras, & Hasdrubal cum auxiliaribus copijs adessent, sub Manlij accessum castris ad praelium egreditur; nec magno certamine fusus, fugatus' est. Sardi uiriliter pugnantes ad triginta millia caesi, & mille trecenti ferme uiui capti fuere ; reliqui cum Hio sto ad urbem nomine Cornu, illius regionis caput, se receperur. Pacata eo praelio Sardinia strisset, nisi classis Punica cum duce Hasdrubale, quae tempestate deiecta ad Baleares fuit, in tempore ad spem rebellandi aduenisset. Manlius audito appulsu Punicae classis, Calarim se recepit, & Harsicorae occasio datur Poeno se iungendi. Hasdrubal copijs in terram expositis, & classe remissa Carthaginem, duce Harsicora, ad sociorum popu

li Romani agrum populandum prolatus,

Caratim peruenturus erat, ni Manlius obuio exercitu ab effusa eum populatione continuisset. Primo castra castris modico interuallo sunt obiecta; deinceps procur sationes; leuiaq; certamina uario eventu

Pellidi Sardis Hio tu, Sam

dorum exemcisus Dux. Sardoru cae des.

cum Punica

classe in Sar

dinia.

69쪽

Hlota mors. Remanorum vi Ioria.

Hasdrubal, Hamo, o

Mago Carthaginenses capti. Harsicora

mora.

inita; postremo descensum in aciem, signis'; collatis iusto praelio per quattuor

horas pugnatum est, fortuna neutro inclinante. Postremo Romanus uictor Hiostsi cuspide transverberauit, duodecim milliae hostium Poenorum, Sardorumq; inters

cit; mille, quingenti sunt capti,& in his Hasdrubal Imperator, Hanno, &Mago Barchini, sanguinis Hannibali propinqua cognatione iunctus. Signa quoq; milit ria septem, & uiginti cepit. Harsicora, qui

cum paucis equitibus praelio uiuus excelserat, audita filij morte nocte, ne cuiusquainteruentus coeptum impediret, mortem sibi costiuit. Carteris urbs Cornu, eadem, quae antea, sugae receptaculum fuit, quam Manlius uictore exercitu aggressus inter

paucos dies recepit: deinde aliae quoq; ciuitates, quae ad Harsicoram, Poenosq; defecerant, obsidibus datis dediderunt sese; quibus stipendio , frumentoq; imperato tiro cuiusq; , aut uiribus, aut delicto Caarim exercitum reduxit; ibi nauibus longis deductus, impositoq, , quem secu aduexerat, milite, Rumam nauigat, Sardiniam subactam, pacato'; nunciat Patribus,& stipendium Ouaestoribus, frumcntum

Aurum di

70쪽

Liber primus. M 3

uimmo tum aedilibus, captiuosq; Fuluio Praetori tradidit, ut ex Liuio, Sylio, Eutropio, Volaterrano, & Sabellico constat. Eo annos Ennius insignis Poeta cum Manlio in ab Ennius Sardiniam uenerat, & ab ea postea non re cessit, quousq; M. Porcius Cato ex Africa Quaestor decedens eum Romam deduxerit, ut Sylius, &Plutarchus tradunt. Is Cato Sardiniam Praetor subegit, & in Cato in Samea fuit ab Ennio Graecis literis eruditus mis . .

aetate iam grandis, ut Volaterranus,& Nau dum. clerus.

Annis sequentibus, usq; ad belli Punici si nem, insulam cum duarum legionum D Varum te' praesidio fere semper Praeto res custodiere

&classem ad tuendam Sardiniae oram h classis pro ars , bucre. Cumq; anno 3732. esset fama, naualem apparatum Carthagine esse, Sc Poenos nauibus ducetis omnem oram Sardiniae, Siciliae, & Italiae impleturos, ad Sardiniae praesidium additae sunt quinquaginta longae nau es, quas P. Scipio ex Hispania in

Sardiniam Aurunculeio tunc Sardiniaea ν16. Praetori transmisit. Et an no 3 73 6. C. Octauius Sardiniae Praetor octuaginta onerarias Poenorum naues, frumento, seu praeda Hem ei Pur trusca onustas, circa Sardiniam cepit. Itaq; ' p