Exemplar horologjorum solarjum ciuilium. Duas complectens partes, exponuntur in una verticalia, in altera varij generis horizontalia. Auctore Carolo Maria Carafa Buterae, Roccellae, ac Sacri Romani Imperij princjpe

31쪽

EXEMPLAR HOROLOGIORVM

DE SPHAERA COMPENDIATA

SIVE DE HOROLOGIO UNIVERSALI

Aequinoctiali.

pant duae lamine perpolite ex aere, quadrata, vel oblonga una A.B.C.D. phaerica altera E. F. G. H. quae ita inuicem componantur , ut phaerica E. RG. H' supra latus Iam me quadratae, vel oblongae A. B. ad varias

Poli altitudines modo deprimi, modo extolli facilὸ possit , quadranie cum gradibus diuiso, clauo ad latus A. C. firmato , vel ad Il.D. aut duobus lamillibus supra postis , in quibus descripti erunt gradus Poli altitudinis sumpti ex aliquo quadrante. Deinde facto celuto in medio laminet phqric E. F. G. H. Circulus horarius beneficio Circini describatur, qui initio facto a meridie, be media nocte bifariam in horas XII. cum suis semissis, S quadrantibus diuidatur. Rursus aliae duo laminae minoris magnitudinis, sed figurς altera parte longiores M N O in I. KRS. compingantur eodem modo, quo supra, ut ad quamcunque Poli altitudinem latus M. N. supra latus L Κ erigi possit, quae duae laminae supra centrum quadrati circuli horarij E FGH cum dioptra suis pinnicidijs composita, ita clauo figantur , ut circa circulum horarium circumduci possint: Indice horarum supposito in lamina M N O P. qui centro circuli hora ij correspondeat pro horis Solis; pro ciuilibus vero ad minorem distantiam horae semita in altera laminae parte. lInsuper in lamina M NO atitudines signorum Zodiaci annotentur hac lege . Ad aliquam distantiam plura circuli seementa pro diuersis polis ex centro dictae laminae ad dexteram, & fuistiam describantur. Item ducatur linea Z V. per centrum laminae M N O quam in partes aequales secet, quae sit aequinoctialis pro sgnis πια . quod si facto centro

in s ctione dicta lineae cum circulorum tamentis, tum ad dexteram, .lum ad sinistiania latitudines ortivas ad eamdem semidiametriun transferas ex tabulis amplitustinis ortium in

serius describendis in data Poli altitudine, notatis Zodiaci signis, habebis Horologium Astro

nomicum Italicum,&Babylonicum: quorum usum excipe.

Erecto circulo horario supra laminam A B C D. 5: similiter lamina M N O supra Iaminam L ERS. ad propriam Poli altitudinem clauo firmatis. Pro horis Italicis utere bracchiolo dioptrae, cui inscriptio inest Hor. Ita l. Et lincam fiduciae ad datam tuae regionis altitudinem appone supra latitudinem ortivam in lamina destriptam in currentis fgni die , quae latitudo in Grad. 3 o. intelligatur diuisa: Et tandiu circumuolue ruminas MN L ΚRS. donec radius solaris dioptrae Graminibus correspondeat, nam Index horarius Solis, quas indicabit horas, erunt horae Italicae Solis; iudex campani horae Italicet ciuiles. Pro horis vero Babylonicis appone bracchiolum dioptrae pro horis Babylonicis inscriptum super latitudines ortivas in labentis signi die in propria Poli altitudine, Sc idein operare , prout in horis Italicis , ut supra. Et index Solis dabit tibi horas Babylonicas, quae initium

sumunt ab ortu Solis. Pro horis tandem Astronomicis , non amove horologium a loco, & situ, in quo inuenisti horas Italicas, vel Babylonicas, nec utere dioptra, sed circumage laminas M N OLΚRS. ita ut nullam porrigam umbram extra dictas laminas: Nam Index solis iuppositus, dabit tibi Horas Astronomicas, sue ante, sue post Meridiem, quaelitas.

35쪽

so EXEMPLAR UOROLOGIORUM TABULA AMPLITUDINIs ORTIVAE CAI CULATA QUINIS DILBVs

ad instaseriptas Latitudine .

36쪽

sOIARIVM CIVILIUM PARS II. ITABULA AMPLITUDINIS ORTIVAE CALCULATA QUINT DIEBUS

ad ins ascriptas Latitudines.

signo

O. C

Dies signo.

C. M

G. M. G.M. Tata G. M. rem G. M. G. M.

G. Mauru

38쪽

soLARIUM CIVILIUM PARS ILTABULA AMPLITUDINIS ORTIVAE CALCULATA QUINII DILLVS

G. M

3. 28 23. d

Dies G.M. signo.

ssi. Α,

Dies signo. CI

39쪽

EXEMPLAR HOROLOGIORUM

ARII METIUCUM UNIVERSALE

Sive Tabulae , quae per Solis Altitudines singulas Diei Horas indicant.

Xperientia nos docet, Arit metricum Horologium inter non pauca horologiorum genera, quanto facilius, tanto exactius este: Quia operae pretium non est, ut Stylus sit recte positus, Acus magnetica ad suam declinationem redactii, lineae iuxte descript , neque alii laboriosi operationes, quae in construendis horologijs necessariae sunt; sed simplici Quadrantis eleuatione, ac Tabulis subscriptis habebis in puncto obseruationis altitudinis Solis horam quaesitam. Quod ut facile assequi possis , tria erunt tibi in primis cognitu necessaria. I. Gradus Solis in Zodiaco, qui per diem Mensis inuenitur. II. Eleuatio Poli supra Horizontem in propria regione III. Altitudo Solis supra Horiaeontem usu Quadrantis cognita. His praecognitis ad sequentes Tabulas Altitudinum Solis accedes: Et in Tabula Altitudinis Poli tuae regionis quaere in area Tabuli diem labentis signi, de in eadem columna altitudinem Solis quadrante inuentam, siue ante, siue post meridiem ; nam ad sinastram trabebis horam Astro micam , supter vero altitudinem Solis, inuentam horam Italicam.

40쪽

Exemplum.In eleuatione Poli Grad.3 7.die primo M siit Altitudo Solis deprehensa Crad. so. 3 3. haec ante meridiem correspondet ad horam X. Astronomicam,& ad horam Iq. min. IGItalicam: Post meridiem ad II. Astronomicam , & ad I 8. min. I G. Italicam. Tempus autem an si antemeridianum, an pomeridianum, facile est dignoscere; quiausi altitudines Solis supra Hori Eontem per aliquod temporis spatium crescunt, pronum stabis, quod tempus tuae obseruationis est ante meridianum, sin vero decrescunt, pomeridianum.

Vsus vero Quadrantis ad sumendas Solis Altitudines talis erit. Sumito Quadrante,& eonuerso fho latere A. B. versus Solem , eleuetur, aut deprimatur, donec radius Solis per respondentia foramina F. G. Pinnacidiorum transeat; Nim filum cum suo pondere perpendaculariter cadens, Cradus Altitudinis Solis, in calce Quadrantis descriptos,

monstrabit.

Vtilitas tandem sequentium Tabularum Altitudinis Solis parui non est momenti,Mprecisὸ ad recognostendum aliquod Solare Horologium, an sit bene , vel male compositum, praesertim Verticale , cuius praxis talis erit . Expecta, ut umbra styli iuxtae cadat in aliquam horam designatam in carta, vel lapide ligurio, eo modo, quo Bl. q. docuimus: Postea ipsemet tempore sumas Quadrante Altitudinem Solis 3 deinde perquire subscriptas Tabulas, ut cognostas quaenam hora conueniat ad Solis altitudinem obseruatam; si erit eadem in Horologio delineata , Horologium erit persecte elabor tum; Aliter, si murus declinat a Meridie in occasum, vel a Septentrione in ortum, ita ut pars sinistra Horologi, citius currat, & dextera tardius, Horologium erit compOstum ad maiorem declinationem muri; s e contra, ad minorem. Declinando vero a Meridie inortum, aut a Septentrione in occasum, & pars sinistra Horologij citius eu rat, ac dexter tardius, erit Horolosium ad minorem muri declinationem consectum, si E contrai d maiorem.

Haec Sapientibus satis, imo plusquam satis.