M. T. Ciceronis Cato Major, Seu De Senectute, Dialogus; Ad Titum Pomponium Atticum. Somnium Scipionis

11쪽

14 DE SENECTUTE. Iuptatibus carerent, sine quibus Vi tam nullam putarent ; tum quod Spernerentur ab iis, a quibus ersent coli soliti: qui mihi non id videbantur aCcusare,quod esset accusandum.

Nam si id culpa senectutis accideret, eadem mihi usu eVenirent, reliquisque Omnibus majoribus natu ; quOTum ego multOTum cognovi senectu tem Sine querela, qui se et libidiuum vingulis laxatos esse non moleste ferro ut, nec a suis despicerentur. Sed omnium istiusmodi querelarum in moribus est culpa, non in aetate :modexati enim, et nec dissiciles, nec inhumani senes tolerabilem agunt senectutem : importunitas autem et inhumanitas omni aetati molesta

LAELIUs. Est, ut diois,.Cato: Sed

12쪽

DE SENECTUTE.35 fortasse dixerit quispiam , tibi propter opes , et copias , et dignitatem tuam , tolerabiliorem senectutem videri; id autem non posse multis contingere. CATO. Est istuc quidem . Laeli , aliquid ; sed nequaquam in isto sunt omnia : ut Themistocles fertur Seriphio cuidam in jurgio Pespondisse , cum ille dixisset, non eum sua, sed patriae gloria splendorem assecutum: σΝec hercule , inquit, a si ego Seriphius essem, ignobilis ;ti nec tu , si Atheniensis esses, CI u rus umquam fuisses n. Quod eodem modo de senectute potest dici: neque enim in summa inopia non IeVis esse senectus potest, sapienti quidem ; nec insipienti e tiam in summa copia non graris. Aptissima omnino sunt, Scipio et

13쪽

16 DE SENECTUTE.

Laeli, arma senectutis , artes exercitationesque virtutum, quae in omni aetate cultae, cum diu multum quo vixeris , mirificos efferunt fructus , non solum quia numquam deserunt, ne in extremo quidem tempore aeta

tis quamquam id maximum est )

Verum etiam quia conscientia bene actae Vitae , multorumque bene factorum recordatio, jucundissima

IV. Ego Quintum MaXimum ,

eum qui Tarentum recepit, adoIescens ita dilexi senem, ut aequalem :eras enim in illo viro comitate Comdita maritas ; nec SeneCtus mores mutaverat: quamquam eum Colere coepi non admodum yandem natu, sed tamen jam aetate PTOVectum :nnuo enim Post , consul primum

14쪽

DE SENECTUTE. II

fuerat, quam ego natus Sum λ Cumque eo quartum Consule adolesCentulus miles profectus sum ad Capuam; quintoque anno post ad Tarentum: quaestor deinde quadriennio post factus sum; quem magistratum gessi consulibus Tuditano et Cethego , cum quidem ille admodum Senex , suasor legis Cinciae de donis et muneribus fuit. Hic et bella gerebat, ut adolescens, cum plane grandis esset; et Annibalem juveniliter exsultantem patientia sua molliebat :de quo praeclare familiaris noster

Unus qui nobis cunetando restituit rem; Non ponebat enim rumores ante 8alutem rErgo magisque magisque viri nunc gloria claret.

Tarentum Vero qua Vbilantia, quo consilio recepit 3 cum quidem ,

15쪽

18 DE SENECTUTE. me audiente, Salinatoaei, qui, ami εο oppido , sugerat in arcem , glorianti atque ita dicenti: is Mea DPE-u Ta, Q. Fabi, Tarentum recepisti: si Certe, inquit ridens: nam nisi tu

Nec Vero in armis praestantior, tuum

in toga : qui consul iterum , Spurio Carvilio collega quiescente , C. Cur vilio et C. Flaminio tribunis plebis, quoad potuit, restitit, agrum Pi-

contem et Gallicum viritim contra Senatus auctoritatem dividentibus :Rugurque Cum esset, dicere ausus est , optimis auspiciis ea geri, quae pro reipublicae salute gerercntur ;quae Contra rempublicam fierent, Contra auspicia fieri. Multa in co Viro praeclara Cognovi : sed nihil est admirabilius, quam

16쪽

DE SENECTU ΤΕ. I9 quomodo ille mortem filii tulit, clari viri et consularis : est in manibus laudatio; quam cum legimus , quem philosophum non conteinuimus)Νeo vero illo in luce modo, atque in Oculis civium magnus; sed intus, domi- qne Praestantior : qui sermo 3 quae praecepta 2 quanta notitia antiquitatis 3 quae scientia iuris nugiarii 3 multae etiam, ut in homine vomatio, lit-lerae : Omnia me moxia tenebat, non domestica solum , sed etiam extornabella: cujus sermon se ita tum cupide

fruebar, quasi jam divinarem, id, quod evenit, illo exstincto, soroundo discerem neminem.

V. Quorsum igitur haec tam mutita de Maximo quia profecto vide iis, uelas esse dictu, miseram suisse talem senectutem. Nec tamen Om

17쪽

IO DE SENECTUTE. nes possunt esse Scipiones, aut Μ ximi, ut urbium expugnationes, ut Pedestres navalesVe pugnas, ut bella a se gesta, ut triumphos TeCordentur : est etiam quiete, et pure , et eleganter actae aetatis placida ac lenis

Senectus; qualem accepimus Platonis , qui uno et Octogesimo anno SCri- heus mortuus est: qualem Isocratis,

qui eum librum , qui Panathenaicus inscribitur , quarto et nonagesimo anno scripsisse dicitur , vixitque quinquennium postea : Cujus magister Leontinus Gorgias, Ceritum et septem complevit annos ;neque umquam in suo studio atque opere cessaVit: qui, cum eae eo quae-Τcretur, Cur tam diu vellet esse in

vita : u Νihil habeo , inquit, quod

si uecusem Senectutem n . Praecla-

18쪽

DE AENECT UTE. IITum responsum , et docto homine dignum Sua enim Vitia insipientes , et Suam culpam in seneCtutem Conserunt , quod non faciebat is , cujus modo mentionem feci, Ennius,

Sient sortis equus, spatio qui saepe supremo Vicit Olympia, nunc senio consectu' quiescit.

Equi sortis et victoris senectuti comparat suam; quem quidem PTobe meminisse potestis. Anno enim undevicesimo post ejus mortem, hi Consules , T. Flamininus et Μ'. Acilius facti sunt: ille autem Caepione et Philippo iterum consule , mortuus

est: Cum ego quidem V. et LX. annos natus , legem Voconiam Voce magna , et bonis lateribus suasissem. Annos LXX. natus tot enim vixit

19쪽

ρα DE SENECTUTE. Ennius) ita serebat duo, quae maxima putantur Onera , Paupertatem et senectutem, ut eis pene delectari videretuT. Etenim, cum contemplor animo, reperio quatuor CauSas, Cur Seue lus misera Videatur: Unam , quod

avocet a rebus gerendis i alteram , quod corpus faciat infirmius ', tertiam , quod privet omnibus sere voluptatibus ; quartam , . quod haud procul absit a morte. Earum, si placet , Causarum quanta quamque sit justa unaquaeque, VideamuS. VI. A rebus gerendis senectus

abstrahit 3 Quibus 2 an iis , quae in

juventate geruntur et viribus Τ ΝuIIaene igitur res sunt seniles, quae Vel infirmis corporibus , animo tamen administrentur 3 Νihil crgo age

Di iti

20쪽

DE SENECTUΤE. 23hat Quintus Maximus 3 nihil Lucius Paulus, pater tuus, Scipio, SO-eex optimi viri, filii mei' ceteri senes, Fabricii, Curii , Coruncanii ,

cum rempublicam consilIO et auet

ritate defendebant, nihil agebant PΑd Appii Claudii senectutem RC-

cedebat etiam,ut caecus esset: tamenis, Cum sententia senatus inclinaret

ad pacem, ot foedus iaciendum cum Pyrrho , non dubitavit dicere illa , quae Versibus persecutus est Ennius:

Quo vobis mentos , Tectae quae starct Solebant Antehae , dementes sese sexere viai q

ceteraque gravissime i notum enim Vobis Carmen est; ct tamen ipsius Appii exstat oratio. Atque hanc illo egit septem et decem annos post alterum consulatum , cum inter duos