M. T. Ciceronis Cato Major, Seu De Senectute, Dialogus; Ad Titum Pomponium Atticum. Somnium Scipionis

21쪽

DE SENECTUTE. Consulatus anni decem internaxis-

periorem fuisset. Ex quo intelligitur, Pyrrhi bello grandem sane fui se; et tamen Sic a patribus acCepimus. Niliit igitur asserunt , qui in Tegerenda Versari Senectutem negant, similesque sunt, ut, si qui gubernatorem in navigando agere nihil di Cant , cum alii malos scandant, alii per soros cursent , alii sentinam exhauriant; ille autem claVum tenens quietus sedeat in puppi. Νon facit ea, quae juVenes: at Vero mullo majora et meliora iacit. Non Viribus , aut Velocitatibus , aut celeritate corporum res magnae geruntur , sed consilio, et auctoritate, et sententia, quibus non modo non O bari,sed etiam augeri senectus solet.

22쪽

DE SENECTUTE. I 5Nisi sorte ego vobis, qui et miles, et tribunus, et Iegatus , et consul Versatus sum in vario genere bellorum , Ce8Sare nunc videor, cum bella non gero. At senatui, quae sunt gerenda , praescribo, et quo modo: Carthagini male jam diu cogitanti, bellum multo anto denuntio ; de qua Vereri non ante desinam , quam illam excisam esse CognoVETO.

Quam palmam utinam dii immortales tibi, Scipio , reservont, ut aVireliquias persequare t cujus a morte quintus hic et tricesimus est annus: sed memoriam illius viri excipient

omnes anni Consequentes. Anno ante me Censorem mortuus est, decem annis post meum consulatum , Cum consul iterum, me Con8ule , Creatus

osset. Νum igitur, si ad centesimum

23쪽

α6 DE SENECTUTE. annum Vixisset, senectutis eum Sus poeniteret 2 neC enim excursione , ne C Saltu , nec eminus hastis , aut cominus gladiis oleretur ; sed ratione et consilio, et sententia: quae nisi essent in senibus , non Summum consilium majores nostri appellas

sent senatum.

Apnd Lacedaemonios quidem ii ,

qui amplissimum magistratum gerunt, ut sunt, sic etiam nominantur senes. Quod si legere , aut audire Voletis externa, maximas respublicas ab adolescentibus labefactas, a senibus sustentatas et restitutas reperietis.

Codo , qui vestram rempublicam tantam amisistis iam cito Τ

Sic enim percunctanti, ut est in

24쪽

DE SENECΤUTE. I7 Naevii poetae Iudo, respondentur et alia, et haec in primis :

Proveniebant oratores novi, stulti, adolescentuli.

Τcmeritas est videlicet forentis aetatis ; prudentia , senescentis. VII. At memoria minuitur: Credo , nisi eam eXerceas, aut si Sis natura tardior. Themistocles Omni imcivium nomina Perceperat : Num igitur censetis eum, Cum aetate pro cessisset, qui Aristides esset, Lysimachum salutare solitum 3 Equidem non modo eos noVi, qui sunt; sed eorum patres etiam , et avos: nec sepulcra legens Vereor, quod aiunt, ne memoriam perdam : his enim ipsis legendis redeo in memoriam

mortuorum : ueC Vero quemquam

senum audivi Oblitum , quo loco

25쪽

ρ8 DE SENECTUTE. thesaurum Obruisset : Omnia, quae C ant, meminerunt ; vadimonia

constituta ; qui sibi, quibus ipsi debeant.

Quid jurisconsulti 3 quid pontisces 2 quid augures 3 quid philosophi

senes 2 quam multa meminerunt manent ingenia senibus, modo Permaneat studium et industria; nec ea solum in claris et honoratis viris, sed in vita etiam privata et quieta. Sophocles ad summam Senectutem tragoedias secit: quod propter studium cum rem familiarem negligeaee videretur, a filiis in judicium vocatus est ; ut, quemadmodum nostro more , male Tem gerentibus

patribus bonis interdici solet ; sic tuum , quasi desipientem , a re familiari removerent judices. Tum

26쪽

DE SENECTUTE. D 9 senex dicitur eam subulam, quam i nmanibus habebat, et proxime SCTipserat , cidipum Coloneum recitasse judicibus , quaesisseque , num illud carmen desipientis videretur : quo Tecitato , sententiis judicum est li

beratuS.

Νum igitur hunc , num Homerum , num Hesiodum , Dum Simonidem , num Stesichorum , num ,

quos ante dixi , Isocratem , GOP-giam , num philosophorum Ρrincipes , Pythagoram , Democritum ,

num Platonem , num Xenocratem, num postea Zenouem , Cleanthem, aut eum, quem vos etiam Romae vi distis, Diogenem stoicum , coegit in suis studiis obmutescere Sene lus 3 an non in omnibus iis studiorum agitatio vitae aequalis fuit 3

27쪽

3o DE SENECTUTE. Age , ut ista divina studia omittamus , POSSum nominare eae agro sabino rusticos romanos, Vicinos et familiares meos, quibus absentibus, numquam fere ulla in agro majora opera fiunt, non Serendis, non PCT-cipiendis, non condendis fructibus: quamquam in aliis minus hoc mirum : nemo enim est tam Aenex, qui se annum non putet posse Vi vere : sed iidem elaborant in eis , quae sciunt nihil omnino ad se pertinere :

Serit arbores, quae aIteri secuIn Prosint,

ut ait Statius noster in Synephebis. Nec vero dubitet agricola, quamVis SeneX, quaerenti, Cui Serat, TeSpondere : u Diis immortalibus, qui meu non accipere modo haec a majori-

28쪽

DE SENECTUTE. 3Iα bus voluerunt, sed etiam poste u ris prodere n.

VIII. Melius Caecilius de sene alteri seculo prospiciente, quam illud:

aedepol, senectus, si nihil quidquam aIind vitii Apportes tecum, cum advenis; unum id sat est, Quod diu vivendo, multa, quae non vult, Videt.

Et multa sertasse, quae vult: atque in ea quidem , quae non Vult, SMΡe etiam adolescentia incurrit. Illud vero idem Caecilius vitiosius r

Tum equidem in senecta hoe deputo miserrimum, Sentire ea ae lato essB Se odiosum alteri.

Iucundum potius, quam odiosum: ut enim adolescentibus, bona indole praeditis , sapientes senes delectari tur, Ieriorque fit eorum senectus, qui a juventute coluntur et diliguntur ; sic adolescentes Senum

29쪽

3I DE SENECTUTE. praeceptis gaudent , quibus ad Vi

tutum studia ducuntur : nec minus intelligo me vobis, quam vos milii esse jucundos. Sed Videtis, ut seneClus non modo languida atque iners non Sit, Verum etiam sit operosa et

Semper agens aliquid , et moliens ;tale scilicet, quale cujusque studium in superiore vita fuit. Quid, quod etiam addiscunt aliquidῖ ut Solonem versibus gloriantem videmus qui se quotidie aliquid addiscentem senem fieri dicit; ut ego seci, qui graecas litteras senex didici: quas quidem sic avide arripui , quasi diuturnam sitim explere cupiens , ut ea ipsa mihi nota essent, quibus me nurio exemplis uti videtis: quod cum fecisse Socratem in fidibus audirem ,

Vellem equidem et illud: discebant

30쪽

DE SENECTUTE. 33 enim fidibus antiqui) sed in litteris

certe elaboravi.

IX. Nec nunc quidem Vires desidero adolescentis is enim erat Iocus alter de viliis senectutis in non plus, quam adolescens tauri, aut elephanti desiderabam : quod est, eo decet uti; et quidquid agas, agere Pro Viribus. Quae enim Vox potest ESse Contemptior , quam Milonis Crotoniatae 3 qui , cum jam senex esset , athletasque se in curriculo exercentes videret , aspexisse I certos suos dicitur, illacrymansque dixisse, At hi quidem jam mortuici Sunt 33. Νon Vero tam isti, quam tuiΡse , nugator: neque enim ex te umquam es nobilitatus , sed ex latoribus et lacertis tuis. Νihil Sextus AElius tale, nihil. multis annis ante