Artis medicae principes, Hippocrates, Aretaeus, Alexander, Aurelianus, Celsus, Rhazeus

21쪽

A Q U I S ET LOCIS LIBER.

tempora animadvertere, quid horum quodque pos-st emcere. Non entiab quicquam habent limilc ;1ed multum L ipsa a se ipsis, & in litis permutationibus distentium. Deinde Vero VentoS tum calidos, tum frigidos, maxime quidem omnibus hominibus communes, ac deincepS eos, qui unicuique regioni sunt proprii. Oportet autem & aquarum facultates considerare, quemadmodum enim gultu ac pondere differunt: ita & facultates cujusque multum discrepat. Quare quum quis Ad Ur- hem tibi ignotam pervenerit , hunc ejus situm considerare oportet, quomodo & ad Ventos , Rad Solis ortum jaceat. Non enim aequales vires habet, quae ad septentrionem, & quae ad austrum; neque qupe ad eXorientem solem, & quae ad occidentem sita eis. IIaec autem quam optime animadvertenda sinit, y quples init circum eum d quae ,

num palustribus Utantur ac mollibus; an duris Sccx sublimi aut saxoso loco scaturientibus ; λ an salsis & concoctu dissicilibus. Terra etiam inspicienda, nuda ne sit, & aquis careat, an densa &irrigua; & an clivo in loco liti sit , & s id cata ;an vero sublimis & frigida. Hominum quoque Victus ratio, quanam maxime dei ectentur, inspicienda , an potatores, lurcones, Sc otio dediti; an exercitationibus & laboribus gaudeant ; & non edaces lint, & a potu si hi temperent :& ex his sin

gula conliderare oportet. Haec enim praecipue quidem omnia, aut certe plurima probe si quis no- Verit, quum ad urbem tibi ignotam per Venerit, eum neque morbi regioni humili ni CS, neque communium , quae sit natura, latere poterit; Ut neque in morborum curatione hae litare, neque RheΓ-

rare possit quae contingere par est, li quis haec prius provide non noverit. ni Vero noverit, is cujuSque temporis impendentis tu anni statum

22쪽

praedicet, & quoslibet morbos, tam state, quaeshyeme urbem communiter inVusUrOS ; tum Om nes proprios , qui cuique eX Victus mutatione impendere debeant. Qui enim temporum mutatio nes , astrorumque OrtUS, & Occasus, quo pacto horum quaeque eVeniant, observaVerit, is utique futurum anni statum praeVidere poterit. Hac ratione investigando, qui tempora praenoVerit, i SmaXime cujusque naturam cognoverit, & plerumque sanitas illi succedet, minimumque in a te a recta via aberraverit. Quod si cui ista ad meteororum speculationem pertinere Videantur ,

is si a sententia discesserit, facile iii telliget ad artem medicam Astronomiam ipsam non minimum, sed plurimum potius , conferre , quippe quum una cum anni temporibus hominum ventriculi mutationem subeant. Quonam autem pacto quae diximus singula consideranda & exploranda sint . luculenter exponam.'

De civitatum natura pro ratione situs es venio rasin , quibus ipse persantur. civitas ventis calidis est exposita, iis vi- delicet, qui inter brumalem solem orientem& occidentem perflant, & huic hi venti sunt peculiares; a septentrionalibus autem VentiS protecta est; huic civitati copiosas aquas & subsalsas , easque sublimes , aestate quidem calidas , hyeme vero frigidas esse necesse est. Et urbes quidem, quae soli & ventis probe sunt expbsitae, & aquis PIObis utuntur, eae quidem hujusmodi mutationes minus sentiunt; quae vero aquis palustribus

23쪽

Α TU IS ET LOCIS LIBER. sec lacu stribus utuntur, neque probe ventis ac soli sunt eXpositae, eae magis. Ac si quidem aestas sicca fuerit, morbi celerius desinunt ; sin vero pluviosa, diuturni sunt, phagedaenasque eX qudVis COU- se in ulceribus suboriri eis consentaneum. Et homines, qui hanc incolunt ciVitatem, capita humida, & pituitosa habere par est, Ventresque ipsorum cerebro perturbari pituita a capite defluente Et ipsorum corpora, plurimum imbecilliora esle. Neque ad edendum , aut bibendum idoneos elle;

nam qui capita debilia habent, haud strentii sunt

bi vero hi ipsis vernaculi sunt ; primum quidem mulieres morbis , R quae ionibus obnoxiae sunt :deinde niuitae ex morbo non natura , sunt steri les , R frequenter abortiunt. Pueris Vero superveniunt convulsiolies, & unhelationeS , quaS PUerilem affectum esticere, Se sacrum esse existimant: viris autem intestinorum dissicultates, & alvi profluvi , & febres querquerae, & hybernae diuturnae, pustulaeque multae nociairnae, & haemorrhoides in sile. Pleuritides autem, & peripneumoniae , Se

febres ardentes , Sc quicunque morbi acuti censentur, haud crebro excitantur ; non enim fieri

potest, ut ubi alvi liquidae sunt , ibi morbi invalescant. Lippitudines ita super oboriuntur humidae,

neque molestae, neque di titill nae: nili eX temporum mutationibus morbus aliquis omnibus communis occupet. Ac tibi quinquagesimum annum transgretii fuerint, defluxiones eX capite s l per Venturit, quae homines paralyticos faciunt, ubi caput derepente insolatum, aut frigore correptum

fuerit. Hi quidem morbi sunt iis famili tes: praeterquam quod ii quis universetis occupaverit morbus eX temporum anni mutatione, hujus etiam participeS erunt. Quaecutique autem urbes iis ex

24쪽

opposito sitae sunt ad ventos frigido inter occ simi solis aestivum, & oriuntem aestivum, ipsisque ii venti sunt patrii: ab austro vero, & calidis Ventis sunt protectae; de iis urbibus sic res se habet. Ρrimum quidem aquae tum durae, tum frigidae magna ex parte dulcescunt. Homines Vero S robustos, ac siccos esse necesse est: & plerosque ventres inferiores duros , Se siccos habere ; superiores autem fluidiores: hiliososque magis, quam pituitosos esse. Capita vero sana habent, D dura; dc plerumque Vasa ipsis rumpuntur. Morbi autem

populares ipsis sunt , Sc pleuritides multae, &qui censentur morbi acuti. Necesse autem est ita se habere , quum ventres eorum duri imat. Suppurati quoque multi fiunt eae qua Vis occasione: hujus autem rei causi est corporis distentio, ac vasorum durities. Siccitas enim , & aquae frigiditas , vasorum rupturas evicere solent. Edaces

autem tales naturas esse necesse est, Se non multum bibaces: non enim fieri potest eos simis esse

multum Voraces , multumque bibaces. Lippitudines autem his oboriri per temporis intervalla necesse est ; duras tamen, S vehementes adeo fieri , ut statim oculi rumpantur. Sanguinis item eX naribus eruptiones junioribus triginta dianis Vehementes aestate generantur. Morbi etiam sacri appellati: pauci quidem; Verum Vehementes Contingunt. Hos vero longioris Vitzae magia, quam alios homines esse par est ; iisque ulcera citra inflammationem suboriri, neque eXnsperari. MO-Tesque magi S agrestes, quam benigni. Ac viris quidem hi morbi vernaculi sunt ; praeterquam 11

quis omnibus communis eX temporum mutatione accidat. EX mulieribus autem , primum quidem multae siccse Sc adstrictae fiunt propter aqua S,

quae sunt durpe, crudae, Sc frigidze; purgatione S

25쪽

A II I S ET LOCIS LIBER 7 enim mensium non contingunt idoneae, sed pall- cpe, & pravae: deinde dissiculter pariunt, neque valde abortiunt. Quum Vero pepererint, puer OS nutrire non pollunt. Lac enim ab aquarum duritie, cruditateque, extinguitur. Tabes etiam frequenteS a partu contingunt; prae Violentia enim ruptiones, ac divulsiones habent. Ρueris autem livdi opes in testibus fiunt, quamdiu parvi fuerint ; qui deinde aetate procedente cVanes Clint. Ρubescunt autem sero in hac civitate : de calidis quidem ventis, frigidisque , & urbibus ad

hos litis, hoc modo, velut ante dietum est,'seres habet. At qupe civitates ad ventos qui sunt inter aestivos ac hybernos solis exortus, litae sunt,& quae his contrario modo se habent, de iis ita res est ucscunque quidem ad Orientem Solem sitiae sunt, eas aequum est fulubriores esse iis, quae ad septentrioncm conver e sunt, & iis, quae ad calidos ventos obversae sunt, ctiamsi stadium solum intersit. Primum enim moderatius se habent calor, frigus: deinde aquas, quae ad Solis Ortus sunt , omnes limpidas esse necesse cit , Scodoratas, & molles & amabiles in hac urbe suboriri. Sol enim exsurgons, & illustrans eas cas. rigat ; matutinum enim templas ubique occupat ipse aer, Ut plurimum. Et hominum sornaae bene coloratae sunt, y floridae magis, quam alipe,

nisi quis morbus prohibeat; λ clara voce praediti sunt homines; L ad iram, & intelligentiam praes

tantiores sunt iis, qui siti sunt ad septentrionem, siquidem & reliqua, quae in ea nascuntur, meliΟ-ra sunt. Et civitas , quae hoc modo sita est, Veri maxime similis est , quod ad caloris frigorisque temperationem ; & morbi quidem pauciores , &mitiores generantur, similesque sunt morbis, qui in civitatibus oriuntur ad ventos calidos conver-

26쪽

S Hippo ΑΤ Is DE AERIBUS,sis. Et mulieres hic valde fecundae sunt, y facile pariunt, & de his quidem ita se res habet.

Quaecunque vero ad occasum sitae, & a ventis ab Oriente spirantibus obtectae, tum calidis Ventis te

Viter perflantur, tum frigidis ab uriis seu septentrione ) necesse est , eas urbes situ morbo si 1 1-mo este praeditas. Primum enim aquae minime sunt limpidae; causa vero est, quod matutiniim tempus Ut plurimum occupet nebuloni S aer, qui aquae immixtus, ejus splendorenn obscurat : non enim Sol, nisi .in altum evectus, splendescit. JEstat autem, mane quidem a lanae spirant frigidae, Sc ros decidit; caeteriim Sol ad ipsas occidens, homines quam maXime' percoquit Quare n homines de- olores, ac in famos esse par est , Ω omnibus prγedictis morbis participare eos nihil prohibet. Gravi etiam Voce pr editos eiie, Sc raucos, consentanel 1 ut plurimum propter aerem, qui est, impUIUS , istic, ac morbosus est. Neque enim ab aquilonibus Valde expurgatur ; 1ion enim perseverant ii Venti; 'qui vero perseverant, R ipsis incumbunt, aquosissimi sunt; quoniam tales sunt venti ab occidente perflantes. ' Similis autem est autumno maxime situs hujus civitatis secundum diei mutatio nes , eo quod magnum intercedat disci innen inter matutinum tempus & vespertinum. De Ventis

quidem, qui commodi sint, & qui incommodi. ita se res habet.

De natura palustrissm lacri rium aquarum , U earum , quae e fontibris scaturimi t. Eterum de reliquis aquis commomordre VO-t lo , quzo morbos, , ik quae sal uberrimae sint:

27쪽

ge quae mala ab aquis fieri consentane uni sit, seqube bona ; pl urimum enim conferunt ad sanitate m. Quaecunque igitur palustres sunt, L stabiles, & lacusis es, eas necessie est aestate calidas esse, & cractas, & tidas; quUm cnim non peΓ-

fuant, & aqua pluvia nova semper accedat, ScSoleas exurat, neceiic est, Sc decolores, & pra-Vas & biliosas esse. Hyeme vero glaciatas , &frigidas, & turbatas, tum a ni Ue, tum a glacie, adeoque maXime pituitum gignere, & raucedines excitare. Bibentibus autem splenes semper esse magnos , plenos & compressos ; & ventres duros , Sctenues, & calidos. Humeros vero, & jugula, Scfaciem extenuari; in splenem enim carneS Colliquescunt, qua ratione graciles eVadunt. Tales Vero edaces , & siticulosos este par est, Ventresque tum superiores, tum inferiores siccisi imos habere , Ut medicamentis Vehementioribus Opus habeant : atque hoc vitium tum aestate, tum

hyeme ipsis eis consuetum. Ad haec autem ip:ῆς etiam hydropes plurimi maximeque lethales generantur ; aestate enim dysenteriae multae incidunt,& di irrhodae, Se quartanae febres Se diuturn e Hi autem morbi protracti, ejusmodi naturas ad

hydropes deducunt, & perimunt: Sc hi quidem morbi) ipsis aestate oriuntur. Hyeme Vero jUnioribus quidem peripneumoniae & furores morbi ; senioribus autem febres ardentes propter ventris duritiem. Mulieribus Vero tumore S ObOriuntur, se pituita alba, Sc in Ventre ViX con cipiunt , Sc dissiculter pariunt fetus magnos , Sc tumidos; qui deinde in educatione contabes cunt, ac deteriores evadunt: neque purgatio in mulieribus post partum commoda contingit. PUU-ris vero herni3e superveniunt ; potitiimum quidem Sc viris varices, Se ulcera in tibiis . proin-

28쪽

1o HIPPOCRATIS DE AERIB Us deque ejusmodi naturae longeVae esse non possunt; sed ante debitum tempus senescunt. Ρr2eterea Vero mulieres conceptum se in utero habere putant, Sc quum partus instant, Ventris moles evanescit: hoc autem contingit, ob hydropem, cum eo uteri laborarint; & has quidem aquas eXistimo ad omnem rem perniciosus esse Secundo Vero loco , eas quarum fonteS eX petris scaturiunt duras enim esse oportet) aut illic, ubi calidae aquae existunt, aut ferrum nascitur,

BUt des, aut Argentum, aut durum, aut sulphur, aut alumen, aut hilumen, aut nitrum. Haec enim Omnia caloris vi generantur: non itaque eX ejus modi terra bonae aquae nascuntur, sed durae, at

que aestuosae, quet eque) dissicile minguntur, natui egestioni contrariae sunt. Optimae Vero sunt, quaecunque ex sublimibus locis, & terreis colli bus fluunt: hpe enim & dulces sunt, & albae, modihumque vinum ferre queunt. Hyeme Ver calidae fiunt; aestate vero frigidae ; ita enim ex profundissimis fontibus scaturiunt. MaXime Veroed S laudare oportet , quarum fluxus ad Solis CXOrtUS erumpunt, & maxime ad aestivos. Eas namque limpidiores, leves, ac boni odoris esse nece lie est. Quaecunque vero sunt salsae, & indomitiae, & durae, non omni quidem ad bibendum bonae sunt: aliquibus tamen naturis , Ω morbis Cales aquae in potu, quandoque Commodae

sunt ; de quibus stati in dicam. Atque de his ita

se res habet; quarum quidem fontes ad orientem spectant, hae certe omnium Optimae sunt. Secundariae Vero, quae inter aestivos solis exortus ;& occasus emergunt; & magis, quae ad eXortus. Tertiae Vero, quae inter occasus aestivos, & h hernos scaturiunt. Pessimae Vero, qUae ad RV-

strum, & quae inter hybernum Soli S eXOrtum,

29쪽

IIA GU I S ET LOCIS LIBER.& occasunt: Sc hae quidem ad australes partes valde praube sunt, ad horeales vero melioreS. His autem hoc modo illi convenit: quicunque sanus est , & valet, nullum discrimen faciat, sed semper eam, quae praesens est, bibat. Qui Curaque Vero morbi causa vult commodi limam

quam) bibere , is si ita fecerit, maxime sanitatem assequetur. Quorum quidem ventres duri sunt, & ad hoc, ut succendantur idonei , iis quidem dulci limae , & levi limae , & limpidiisim2e conserunt. cruorum vero molles inferiores o ventres,& humidi, & pituito si sunt, iis duri limae , Crud illii-nvae, subsalsae conveniunt ; sic enim resiccari maxime poliunt. Quaecunque enim aquae coctu sunt optim me, & facile liquescunt , eae Sc Ventrem maxime laXare, & eliquare post unt; quae Verosunt indomitze, Sc durae, & maxime coetu difficiles , eae magis constringunt Ventrem , Sc re- siccant. At vero falluntur aliqui homines de aquis salsis propter imperitiam, propterea quod ad eas alvum solvere existimant salsa esse dejectoria ; maXime enim contrariae sunt alvi dejectioni: sunt enim crudae, & coqui nequeunt Quare venter ab ipsis magis adstringitur, quam eliquatur; Sc de fontanis quidem aquis sic se res habet.

CAPUT IV.

De aquis pluvialibus, e nive , arit glacie Ortis.

DE pluvialibus autem, Sc quae a nive fiunt, quomodo se habeant, dicam. Quae igitur pluviales sunt , leviitimae Se dulcissimae sunt,

30쪽

12 HIPpoc RATIS DE AERIBUS,Sc tenuissimae, Sc limpidissimae. Ρrimum enim Sol quod tenuissimum & levissimum est in aqua, educit, & sursum rapit. Manifestum autem hoc mare facit, siquidem quod salsum est, isthic relinquitur, ob crassitiem Sc gravitatem, Sc fit sari quod autem tenuissimum est, Sol sursun

Xapit, ob levitatem. Sursum autem tale quid educit , non ex aquis solum lacustribus , sed etiam e mars, Sc eX omnibus, in quibus aliquid

humoris inest: inest autem omnibus in rebus. )Quin & ex ipsis hominibus tenuistimum, & levissimum humorem educit. Maximum Vero hU-jus rei indicium sumere licet, ubi homo in Sole

ambulaverit, aut sederit veste indutus, quascumque corporis partes Sol aspeXerit, eae non OXU-

dant: Sol enim, quicquid apparet sudoris, sum sum rapit. Quod vero sub veste contegitur , aut sub alia re, sudorem emittit ; per Vim enim elicitur a Sole, & exprimitur sudor; servatiax

autem a tegumentis, ne disperdatur a Sole rq Uum Vero in umbram Venerit, totUm corpUS1mailiter sudore perquit; non enim Sol amplius

assulget. Ρropter hoc autem, ex aquis eae citis sine putrescunt: Sc odorem pravum habet aqua pluvialis, eo quod ex plurimis collecta est, ac permiXta, ita ut celerrimi putrescat. Ad haec Vero ; qUUm ejusmodi aquae raptae sunt, Se in sublime evectae circumferuntur, aerique permiX Usunt, quod turbidum est in eis, ac tenebricosum eXCernitur, Sc secedit Sc fit aer , Sc nebula: quod Vero tenui simum, Se levissimum, relinquitur, &dulcescit, dum a sole uritur ac coquitur. Quin &alia omnia, dum coquuntur, semper dulcia eVadunt. Dum igitur dispersa, necdum collecta, fuerit, in sublime fertur. Ubi Vero coacerVnta, ac simul derepente a ventis inter se contrariis in