장음표시 사용
11쪽
DA SIT ORITERAT 'sudor elici non potest, sed etiam in febribus calor augetur, kredditur acris, mordax partes igne quasi aetaneo siccantur, quod in lingua faucibus quandoque apparet, sitis invalescit, gravissimum in ejusmodi morbis toramentum, vigiliae atrocius urgent, hinc insequuntur tandem deliria motus convulsivi, imo mors ipsa. Unde
patet, male illos agere, qui in ejusmodi febribus aegro omnem potum interdicunt, ut sero nimis spissescente dor elici vix possit. S. XII. Mirum est, potum frigidum corpori aestuanti copiose infusum, sudorem ingentem statim ciere, Ut totum corpus eodem quasi dissuat. Causam quidam reddunt. quod is tunc statim evaporet, in halitus per universiam corporis peripheriam diffundatur, ac si lateri candenti aqua affunderetur. Sed an in stomacho talis subitanea evaporatio fieri, ac per tot viscerum tunicas, musiculos detegumenta, tam brevi tempore contingere possit, valide dubium est. Hinc aliis probabilius videtur, assum tum potum celerrime e ventriculo de intestinis per vasa lactea cor subire, inde rapidissimo cordis motu, Spulsis celeriore, qui in aestuantibus manifeste observatur, ad habitum corporis Ocyssime propelli, seriorOS , propter calorem patentes, emanare. Sed nec haec sententia pidinari satisfacere potest. Si enim vel rapidissimnus motus
concederetur, tamen mora quaedam requireretUr Usque
dum per viam tam longam tot ambages, ad arribitum
corporis pervenire posset sic non nisi post temporiis
quoddam intervallum sudor appareret Veritati itaque apud alios consentaneum magis est, potum frigidum non solum ventriculi, sireliqu arum partium membranos arum, ipsiusque cutis tonum laxare , ut pororum apertio inde
sequatur; sed etiam eousque refrigerare sangrinem, Ut ipsius partes fibroiae ad se invicem accedant, seros aeque,
12쪽
inde quasi excluta, in ambitu corporis e poris laxatis tua sponte elabantur. Quo minus vero dubia sit am inis coagulatio, numerosas noxas, potum frigidum, aestuanti corpori copiose ingestum, nisi statim corpus, side exerceatur , ex Minderer medicina militari in medium producunt. Caeterum de frigidi potus usu, dc adhibendi modo in febribus ardentibus , videri postum
Galenus Forestus, Amatus Lusitanus, Hermannus Gr he,aliique os XIII. Diximus T. n. sedorifera volatilia, media dinx esse: videbimus igitur singula seorsim Volatilia fiant vel talia, quae potissimum ex partibus salinis volatilibus alcatinis, vel simul oleosis constant, oc attenuando rarefaciendo operantur, siadoremqne potentissime movent, e g. salvolatile, spiritus aeci, cum aqua simplici paratus, et C. , oris, urinae, viperarum , fuliginis, clyissius disi Seus , --destribus, liquor C. C. si1ccinatus, flor Lamb. putrefactorum urinosus &c. Alia inia labstantia copiosius inconcentratius sialphurita volati foventiata, camphora scit inolea destillata , majorem corpori calorem conciliant, quam puriora salia volatilia: siquidem unicum granum istius aut horum una guttula plus caldi facere solet, quam decem grana salis volatilis.
Medii generis sadorifera gaudent particulis salinis
vicatinis, falsis nitrosis ammonaacalibus, nec non su phureis, sed minus explicatis cum terret gummosisque adhuc intricatis. Prioris ordinis sunt alcalia fixa, ex plantisper incinerationem parata, e . g. al absinth. card B centaur minor. c. Ad gallaec introsa pertinent, Daiat arcan duplic Ora latum Ammoniacalia sunt s
cum ejusque flores, simplices didies, una cum salibus,
13쪽
DE SUORIRERIT. is'. praecedente laudatis, per acida, v. g. v aut ris adfixitatis alicujus statum deductis. s. XV. Huc quoque trahi debent, li=hurea st tuos voLctilia, acidis tam castigata, icida ipsa, cum terreis summosis ac resinosis remixta. Qualia fiant Mixtura simplex egregium certes laudabile in pluribus casibus su idori rum Tinctura behoardica, uvis striato satura ita, acetum vini cum oculis cancri propinatum, aceta item theriacalia prophylactica Certum quidem est,acida per se nidorem non movere, quod si tamen conjunguntur pia rimosis partim eorum nimiam volatilitatem coercent, ocin morbis praecipue malignis, masiae sanguineae resilutio,.
nemintentantibus, eandem praecavent, utiquando a volatilibusi spirituosis vis adorifera, fermenti maligni exclusio sequitur , ab acidis adjunctis massae sanguineae Justa consistentia sarta tecta conservetur Ipsa etiam acida, si cum volatilibus juncta in salsi ammoniacalia inutantur, serum in coagulum abituriens resolvunt, cum alias sibi rei a coagulent. Ita pro resel vendi statu, in cassi ab alto, videmus oculos cancri cum aceto exhiberis unde ejus acor manifeste infringitur, sin sal quoddam medii generis abit, simulque sulphur vini haistenus lugatum, iterum in stomacho filiai juris, M. Seani non tam coagulat, quam fluxilem reddit, ejusque stagnatio,
nes expedit. XVI. Sulphureo terrex gummos exhibent radix stu, contrierve, ars aparillae, dic amni, scorZonerae. gentianae Eedoatiae, angelicae de radices aliae, amaro si,
pore praeditae lignum item fassasta di sanctum cui diaversimode praeparato, diaetae celeberrimus lun ex incompendiosi meth therap. incurabiles fere morbos sanan
14쪽
ir DISSERTATIO MEDIO INAUGURALIS bus decocta varia essentiae tinctura parantur. V. g. ecsentia lignor fumar pini, theriacalis equorsium etiam
Ra dij sata speectat quae in sero absumendo sagnatione ejus inpedienda, sanguine purificando, in morbis
praecipue chronicis , catarrhis , lue venereas scabie c. lingulariter essicaciam suam , usu praecipue continUato , Exeriant. Huc etiam referuntur ob sambuci, ebuli
juniperi dic flores sis, lac oris, ilia hisce silmilia, quae pro diverse volatilitatis vel fixitatis gradu, modo ad Volatilia magis modo magis ad fixa pertinent. l s. XVII. Post horum omnium familias inter udo fera media
recitanda veniunt mercurialia e g. cinnabaris, cum nativa, tum antimonii, item mercurius diaphoreticus incompositus, Gris, Iris, quae serum fundendo fluxile reddendo dissipationem exclusionemque ejus promO-vent, sin illis morbis, ubi id spissum glutinosum est , commodissime usurpantur. Quapropter in peste aliisque morbis malignis, quando vel ob asin, vel viscidi
talem seri, sudor nullus a medicamentis obtineri potest, volatilia urinos a mercurialia ac cinnabarina prudenti S-fime suadentur. Notabilis hic videtur Iocus, quem habet celeberrimus Rosinus Lentilius,in Mimee Med Curi de D. Κramero mercurialium medicamentorum insigni fautore, eum omnibus fere mixturis addidisse mercurium dulcificatum,pro incidendi,resolvendi confortandi scopo,imo alexipharmacam ei imbuisse virtutem, in febribus malignis fiamme iuspiciendam,eumque in febribus feliciter curandis, salivae potissimum fluxilis reddendae curam ha
his se subjungitque idem , ingens in hoc latice momentum situm esse , magnamque reportandae victoriae spem affulgere, quamprimum salivae fontes stubuli, antea obstructi, reserentur , quod etiam aliquot exemplis, ex febre maligna decumbentium, demonstrat. CVm enim
15쪽
DE SUORIFERIS. qenim salivae lentor&visciditas de universae massae angvineae simili statu testentur,simercurialia maximam seri fundendi vim possideant, fluxili reddito sero fermenta peregrina, massam fmguineam turbantia, inde facilius abscedere, rene sudorem exterminari possunt. s. XIIX. Ad medii generis sudorifera referuntur etiam theriacasia,theriaca Andromachi, coelestis diatessaron, mithridatiu, Ovietanum,dias cordium Macastorii Sylvii, dc quae iunt hisce similes compositiones idoriferae talexi pharmacae. Ubi non immerito quaeritur, qua ratione mithridatium detheriacasadorem moveant balaeus in meth meae SVValia vve, In disquisit therapedric aliique ratione opulo praestari asserunt, quibus etiam illustris ac magnific medeliuS patronus, hospes ac praeceptor meus omni obsequiorum lonoris cultu ad cineres usque deveneranduS, in Amoenit M. M. lib. a ct a c.s. fac accedit provocatque alaeus ad experientiam , theriacam me vi sudorem non
moDere Drachmam autem unam theriacae granum unum
opii circiter ingreditur, vel secundum compUtum, a me institutum, ad grana 6 theriacae granum opii recipitur,
,reliqua ingredientia, per se in tali dosiiadorem vix cient, cum vel plane non sintsiadorifera, vel non admodum valida. Unde quamvis celeberrimus Frid. Hos ann , meth. meae L. I. II. p. VI. recte existimat, miserrimum fore
theriacae usiam, si vim suam adorificam soli opio deberet; opium tamen sudoriferum pr. ecipuum Sin minima mole multum agens in tota compositione existit. s. XIX. Hac occasione commode disquiritur, qua rationesopium vim laam sudoriferam exerceat. Cum ab illustri
edelio sudoriferorum apex nominetur,&WalaeuS meth. Dieaep. m. III. id inter sidorifera excellere dicat. Videtur
autem partim per partim per accidens hoc praestare, di
16쪽
quidem per sdratione selis sitis volatilis, cum sulphure intime combinati unde sulphur eius resollabile humores quidem figit, a sale vero volatili id, quod tenuius super est,propellitur, c percutim expirat. Hinc ab opio quandoque ita perspirabile redditur corpus, ut sudor ejus odia rem redoleat unde Dioscorides,lib. .. I. inquit,odorem opii in toto corpore expandi de quo videatur Opio ia lib.
a. fAT. I. c. q. tot Per accidens vero id facit, quatenus somnum accersit: Jam vero somnus omne excretiones,
praeterquam sudorem sistitu dum blando sepore ligatis spiritibus animalibus, dc vehementiori eorum ad fibrasculaneas influxu,&hinc orta partium culanearum tensione praecipue in doloribus, coercito, contingit, ut poticulanei facilius aperiantur, laxentur, scieriam faciliaus elabatur. Non vero per se sola adeo commoda simiopiata , quam si aliis stadoriferis maritentur, ut ea o- pio vigorata incacius mdorem propellant, observatis simul illis cautelis, quae alias inopiatorum exhibitione requiruntue .
Tertio Ioco sunt diaphoretica fixiora alcatina, terrea, calciformia resta, alio nomine praecipitantia, absorbentia dicta, quae, etsi quoad primum aspectum, particulas activa vel nullas, vel paucas obtineant, nihilominus tamen effectum situm per iudorem manifestum exerunt, vel ad minimum corpus ad diaphoresin disponunt. Talia simi alcasina fixiora v. g. oculi cancri, C. C. philos praeparat, beZoar uterque tam orientalis,quam o cidentalis, terra sigillata quaevis , unicornu verum, fostale, eburii pr*paratum testacea,uti fiant conchae marinae, nostrates calciformia, ut dium diaphoreticum , egoara dic, ores Vale, sale, siadoriferum maximum Fabri custa, uti et ustum, ebur ustum vel etiam terrea inadstringentia, uti sunt radix bistorta intormentillae Ad hanc
17쪽
DE SI DORImri iselassem etiam referuntur, pulvere beEoardici Sennerti. Rolfincti, edelli, Ludovici aliorumque pulvis pannonicus ruber, pulvis Sabaudicus, pulvere absorbentes&praecipitantes, item magisteria, ex fixioribus hisce concina nata. Et thaec quidem omnia,etsi ultra ventriculum seu priama vias, vires si ias vix extendere videantur nisi forte aliorum spirituosorum vehiculo ad penitiores corporis recesius deferantur , vel ab ipso menstruo ventriculi resolvantur Sc ut ita dicam, volatilisenturo tamen manifestum in ambitum corporis aedorem excitant id quod acidum absorbendo facere, communissima est eruditorum sententia, quod terre ejusmodi acidum, in primis praecipue viis obvium aggrediantur, absorbeant di invertant, unde serum a vinculis suis, quibus antea detinebatur, liberatum, facilius postea a complexu sanguinis secedat, silc sudor insequatur. Praeterea vi sua praecipitandi fermenta peregrina fermentatione, spumescentiam in M. ne producentia , aggrediuntur, compescunt ,
eamque disponunt ad seros laticis dimissionem, simu
que ad aliorum recrementorum exclusionem. Diem rentia etsi quibusdam dissicultatibus prematur, tamen , quia quamproxime ad veritatem accedere videtur, etiam
hic nobis amplectanda est, donec meliorat magis prob hilis in medium proferetur. s. XXI. Ex hisce recensitis patet, amplum esse sedorisero.rum censium, eaque varie inter se differre, sediverso agendi modo sudorem producere. Unde statim elucet, non promiscue in quibusvis morbis, ubi sedoris provocatio indicatur, sine delediu sudorifera quaevis convenire. Non enim omnia pos uni omnia sed prudenti selectu dijudiiscio opus est, si quis vult ea dextres cum fruis in ussim trahere, recum laude in praxi medica progredi Modo
enim simulo opus est, rarefactione inexcitatione, quo
18쪽
in casu volatilia urinosa conveniunt modo calor magis excitanduso fermentatio vitalis erigenda, tunc volatilia oleos conducunt modo serum spissum nimis fluxile reddendum, tunc attenuantia resolventia, serum fundendentia conveniunt modo propter dolores, vigilia , im quietudines Iactationes corporis , sudores etiam jussi non prodeunt, in illo casti optata, cum sudoriferis alexipharmacis leEoardicis, item praecipitantibus juncta, ossicium faciunt modo natura fraeno opus habet, me- bullitionis&turgescentiae in massa sanguinea impetus coercendus, d tunc acida, reliquis mixta, idem absorbentia praecipitantia fixiora , laudabilem effectum exerunt . Et haec omnia pro diversa morborum conditione diverso morbi tempore, diverso seri an inisque&habitus comporis statu, prudentis Medici judicio practico relinquum s. XXII.
Ustis Adoriferorum in variis morborum generibus latissime se diffundit, adeo ut quidam quartam partem mor- horum per sudorifera curari posse statuant, imo mancam es nullam esse medicinam , his si carere oporteat. Et vigem cum alias per sudorem seros a praecipue excrementa evocentur, insudorifera hanc excretionem promoveant, per eam M. Se a particulis effoet; liberatur, simulque ex habitu corporis solidiore absterguntur quoque ramenta incongrua, praecipue salina,&humores excrementiti fuliginosii, a tertia coctione emergentes, vel quicquid a laudabilis nutrimenti natura degeneratiam, illi molestum evadit Contingit itaque, ut humores setosi aquei concitatis sudoribus perspiracula cutis, tanquatotidem parvos caminos evocentur, m. Se , cetur, depuretur,ssii languinis motus, calor consistentia sui juris fiant e Sunt itaque optima universalia evacuantia,&locum habent in omni Languinis&seri sta
19쪽
DE SUDORIFERIS. . Pgnatione, extravasatione visciditate, coagulatione, in inflammationibus, morbis ab inflammatione oriundis, in tumoribus varii generis , in sero ac sanguine a maiasmate peregrino infecto, in refraenanda nimia sanguinis ebullitione ac effervescentia, in serosis seu catari talibus defluxionibus, item ubicunque serum superfluum excutiendum motus ac qualitas vitiosi corrigenda in mor- bis chronicis ac lentis, ab obstructionei sed vi ciditate ac lentore lymphae enatis, nervis descerebro pituita obses-dis, in acido hostili edomando inervando ad circulationem sanguinis promovendam. Conveniunt in febribbus quibusvis malignis, exanthematicis, continuis intermittentibus, imo in ipsa peste cacheetica seros di-jositione lue venerea, aliisque seri vitiis, etiam exteranam corporis cutem varie afficientibus, sicuti in particulari enumeratione per praecipua capita videbimus. s. XXIlI. In peste,morborum malignorum principe, sudoris r maximi sunt momenti ina sudorifera cum cordialiabus alternata, utramque paginam hic absolvere videntur Et quidemiab primum statim invasionis momentum in satis effatu digna dosi medicamentum assumendum , Ut largusiador insequatur, nec sommo ante indulgendum, quam alexipharmaci operatio sit absoluta imo spatio in horarum aliquoties nova sudoriferi dosis repetatur, vel si ui quandoque contingere solet, omitu rejiciuntur is, statim nova dosis offeratur. Si in ullo morbo, certe in
hoc observandum est monitum summe necessarium, p=Mi L is obsta, ne morbus atrocissimus principia vitalia subru- at. Et certe quod tam multi e peste moriantur, praeterquam quod hunc morbum tanquam flagellum Dei irati, extremam ejus vehementiam agnoscere debemus, haec tamen non itifim causa esse videtur, quod neglecto primo morbi mitio, cum vel minima alteratio sentitur ustis alexia
20쪽
is DISSERTATIO MEDICA INAUGURALIS
alexipharmacorum generossiorum negligatur, vel suspem datur,donec aegri decumbere cogantur; quo tempore morbus iam altiores radices egit, quam ut eliminari possit. Pares vires exerunt sudorifera in febribus malignis pestilentialibus petechialibus, exanthematicis, febribus castrensibus morbo ungarico limitibus, in quibus morbis vix commodiore via , quam per sudoriferata putrida iasmata, in M. Se concepta, eliminari possunt Et si quidem purgantia, vomitoria, vel etiam V sectio locum quandoque habent, quae tamen quo magis status ad malignitatem accedit, eo minus conveniunt lnon nisi in principio morbi locum obtinent, reliquum morbi decursum sudorifera sibi vendicant has enim natura vergit, e Hippacrate monentes ducendum est , per loca maxime convenientia, ut sic venenum, a cem tro ad circumferentiam quantocius educatur. f. XXV. Variolaeo morbilli vix aliter, quam per expellentia sudorifera curari volunt adhibita tamen cautela, ut status ebullitionis, seu desipumascentiae M. Seae, rite obseravetur Si enim ille sit in minori, quam par est, gradu, conatus naturae juvandus est , ut sussiciens heterogenta secretiore ad habitum corpori propulsio contingat ,
quod per sudorifera volatilia optime fit. amo salia vola filia hic maxime fiunt proficua, etiam in illo casus ubi
propter errorem eXternum, retrogressum minantur, tunc
enim hostem , penetralia subruere conantem, valido impetu ad exteriora denuo propellere solent. Si vero ille ebullitionis motus intra mediocritatis leges sese continet, ita ut nec deficiat, nec excedat, tunc nat ira bene operante, Medicus fere tantum spectatorem agit, vel levioris armaturae militibus naturae suppetias fert Si vero illa ebullitio nimia sit, validior, ac turbulentior, quam conducit, xioribus iraecipitantibus, illo tumultus Orn-pesic