Dissertatio medica inauguralis de sudoriferis quam consensu et autoritate illustris ac gratiosissimae facultatis medicae Jenensis

31쪽

va Iano plethora praesente lapius conducit copiam sam inis imminuereri, portionem ejusdem per ense se-ectionem extrahere, ut reliqua massa commodius regi, dc inure in motum concitari possit., trala s. XLII. videndum porrdin sudoriferorum exhibitione,quid valeant vires, quid ferre recusent. Essica enim sunt remedium , in res robustas vel saltim sufficientes em. poscUnt, dum apertis cutis spiraculis simul aliquid mia rituum incalidi dissipatur, imo nisi motus in rebus observatur, facile corporis dissolutio insequitur. Distinguendum tamen inter vires resolutari oppressas. Uippe in malignis, ubi statim summa virium debilitas, malignitatis praecipuum indicium urget, tantum abest , ut iudorifera prohibeantur, ut potius valida, imo brevi aliquoties repetita exigantur, si priora non atisfecerint: neque etiam tunc viriuii debilitas inde metuenda est, quia haea malignitate oppressa , a sudore argo insequentes reveneno simul expulse, potius redduntur fortiores. Unde verissimum est RoIfinci es tum, eum, qui peste correptis spatioris horarum , quater vel pius si1dorem non excitat parum profecturum esse.

- Eonstitutioni P ad tabem pronidi biliosi, crebros aut nimis protractos i adores, in S-que calida sudorisera non ferunti eum, secundum Hippocratem, lib. a. de vici ratione, sudores omnes exeuntes

siccent mattenuent, corpusque humore privent: Desinde nec habitu obeso praediti, quamvis facile adent, aeque tamen sudoriseris multum lacessiri debent qui propter pinguedinem vasa sanguifera , respectu reliquae

corporis molis langustiora habent , a commotione anxietate praecordiales ac sui cationes patius itur. Uth anhelosa incuria respiratione patet, quam cursus ia

32쪽

conscensio locorum acclivium ipsis excitant, habetque , Sam Ledelius, M. N. C. Dec. . . . ob Iac exemplum

foeminae pingvis , ab imperata sudatione vita funine. Corpora autem pituitos , quae humoribus abundant, mollem laxamq; cutem aut habitum rarum, facile perspirabilem ipsa ampla habent , ad sudorem aptiora existunt aetas puerilis, graviditas, puerperium modificant sudationes, ut mediocres tantum admittant. In omnibus etiam ad coni erudinem est reiiiiciendum, di quaerendum, an alias facile veli culter rudaverint inde enim cognoscitiar, an non tantum permittatur, sed etiam indicetur hoc auxilii genus. o. Ad sudoris protrusionem aegroti non sunt cogendi. Dantur enim homines vix unquam sudantes; quorum cutis media estate inter maximos labores semper aret, allegatque Sam.Ledelius: l. c. foeminam Grunbergensem, ex qua prius vitam, quam iudorem quis extorsistet Qui vero humores resilailes, cutem traiulabilem habent neutiquam tamen nimis diu in sedatoriis detinendi sant, donec stil virium exsolutio lipothymi , ipsaqne mors sequatur. Cujus rei duo tristia exempla idem Ledelius annotavit. Quippe porrexerat Medicus Iuveni, i Sannorum medicamentum ut per sex horas continuas sudaret cum vero post biliorium viribus destituto, frigidam vel finem se doris petenti utrumque negaretur, e halabat miser animam. Virgo nubilis adeo iub lecto ad sudorem cogebatur, ut inter deliquia animi mortuis associaretur. His jungi meretur historia, quam B Rolfinc.

me . . sectat, commentat Ab c sect. I. c. II habet de

Principe, quem, in stuphalidorem omni vi elicere cupientem accensi vapores spiritus vini extinxerant. Sic illustris Nedelius recenset exemplum de juvene, qui, cum leve hiis venereae initium pateretur, aemItyricus illum

33쪽

mntinua sudatione pluribus hebdomatibus urgeret, resaei hinc nimis sanguine, viribusque inhaesitis, fatis cedere coactus fuit s. XLV. In ipso sudandi a tu probe etiam videndum, ne cam

re nimio vires aegroti resolvantur. Licet enim calor ad sudoris provocationem multum conferat, tamen is itata moderandus est, ne vires, quorum conservationi Mediacus potissimum studere debet, prosternantur. Nequem enim a solo calore ambiente , sed etiam ab interno impe lente medicamento sudor excitari debet, si eum proficuum esse volumus, peccatur hoc in casu toto die, dum stragulis ita corpus obtegitus, ut sudantes vix respirare possint, typocaustum ita simul intense caIefit, ut aer ado spirationem vix sit aptus,insanissimi etiam diutius ibi commorantes, deliquium animi incurrant. Sic miserebmeria Te torquentur aegroti febricitantes, praecipue vero variassis morbissis laborantes, ut nimia adstantium cura nullam per respiratiotiem refectionem obtinere possint,

rein ejusmodi facile lalubilibus corporibus virium insigne

dispendium sequatur, inad plures hac ratione animam emhalare, cogantur. Hinc etiam sudores, quos in baIneis idconicis stas calor externus proritat, non adeo probantur: quia, si medicamenta simul offeruntur,ea non tantum i-dorem provocant, sed iliternum simul humorum vitium corrigunt, utvertunt, i peregrinas in ras,lymphae sanguini impressas,ac fermenta maligna extinguunt,quod per plum ambientis calorem non aeque obtinetur,'

chilum usque probe stragulis tegatur, solo enim brachio vel pede exserto, sudoris Huvium etiam in reliquis paratibus coercetur brachia corpori admoveantur crura at

trahantur, ore simul stragulis iubjecto, d corpus quietum

34쪽

iendae quia Iaci tonitas sudor impeditur. Si nec

hac ratione sudor sequitur, apides caletam linteisque

obvoluti sub brachias inter femora admoveantur, vel la- genae stanneae, aut vesicae aqua calida plenae Eo vero tempore a cibo&pom abstinere melius est, mixturae tamen cujusdam roborantis, cordialis cochlearia aliquot vel aliud quoddam reficiens , v. c.bucella panis albi in vino intincta, eoncedi possunt. Sudandi finis erit, monente Paraeo, cum vel exstolriincipient vires,vel refrigerari manans humor Male oro consulunt aegrotis, qui per g. l. horas

sudorem coiitinuaret jubent, ubi lassicere potest unica in

altera ad summum. Cavendum enim,ne carnes nimiae,

diaphoresi colliquentui &animus deficiat tandem languo

re: sed tantum sudor ndulgendum, quantum natura fera

vere, quam una vice modum excedetido, vires prosternetes nec inutile consilium videtur eorum, qui in morbis, unicae iudoris psyvocationi non cedentibus, prima vicendoriferum in largae satis Iusta dosi propinant, ut sic thdor insequatur ieinde vero,ad hujus excretionis ulteriorem provocationem, singulis et vel f horis aliquot cochleari a mixturae cujusdam sudoriferae praescribunt, ut sic continua quidem, sed lenis saltem ad circumferentiam propulsio contingat Prima enim vice , monente Roluncio satius est in multa, quam pauca quantitate ea e hibere, ne materia solum agitetur, sed etiam expellatum. Mota enim quando S, sed non promota materia, nec Adore medicamentum insequente, sepe prius habent aegr Circa quantitatem doseos medicamenti videndum,ne leviori morbo validius opponatur siadoriferum,uel contra. An ero quantitas hunioris educetidi indusiorum nume-

35쪽

DE SUDORIFERIS.ro definiri debeat, uti malaeus in sua meth meae propo nit, ita ut infimus gradus sit, si unum tantum indusium seu linteum madefactum sit, mediocris sit duo, summus

vero si trian id prudentiae Medici reliquendum esse judico, cum raro locum habeat.

Quo tempore sudores simi ciendi, etiam observam dum est. Et quidem utiliter in morbis summe malignis&pestilentialibus statim ab initio morbi sudorifer alexu pharmaca exhibenda Scrudor imperandus, ut sic quantocius veneni virulentia principiis vitalibus inimicissimala,

quam remotissime per ambitum corporis extrudatur curri

reliqua universalia praesidia, aliis morbis praemitti solita, hic et sint nociva, vel certe minus secura, sin solis sudoriferis alexi pharmacis unica spes salutis resideat. In reliquis, ubi malignitatis metus abest , monente Fernelio lib. . pathol uti non equidem commodum tempUs est principium morbi , ubi humores crudi , sudores ante coctionem saepe numero irriti simi, quibus nulla fida Elutio morbi committi potest sed toto dicta,

cum levamine, optimo laccessu, mox in limine invasi . onis per tincturam beEoardicam , pulverem C. B. robsambuci, similiaque fido excitatur. Rectius tamen . non nisi praemissis praemittendis, sedorifera exhibentur,&coctione praesente vel apparente, si initium status, vel finem au enti, quo tempore ipsi natura sequestrationem inutilium meorum excretionem molitur. In morabis accessiones habentibus, Sc per periodos invadentibus, commodissimum tempus videtur paroxysmi declinatio. Tunc enim natura Medico auxiliatrices manus porrigit. quae ipsa tunc humores ad ambitum corporis trudit .

Non inutili tamen consilio puiueres antis rites, abstra bentes fixiores aliquot horis ante invasionem febris ex.

36쪽

Circa utendi tempus etiam notandum, ut ventricu lo vacuo, chylo jam constes: assumantur, ne humores

crudi in venas universiam corpus rapianturia Commodissime igitur summo mane sudatio instituituri ut ea per

somnum matutinum ulterius promoveatur. ReIIquo' tem

diei tempore, cum coctio ventriculi absoluta, de alvi devesicae excrementa deducta sunt. Huc referri non incometane potest e tum Celsi, b. a. c. a. quando InquIt, qvi non concoxit, ex toto quiescere, ac neque labori se, ne que exercitationi, neque negotio credere debet, nitis riculum si indicatum , incurrere voluerIt. Et cum circa tempus exhibendorum medicamentorum aliud litmce tu adsita elemonis , si asseruis ipse dilationem patia hir, 'per plures dies sudori vacandum, optimum tempus videtur esse vernum, post autumnala , minus commo dum aestivum, omnium ni iam hyemese .

Indicavimus in antecedentibus, quibus subsectis

sudorifera conveniant, et i eos nominavimus, quibus cum circumspectronesingulari dari debent Nocent autem sudorifera omnium maxime phthissicis tabidis, hecticis, ad marasmum inclinantibus, ideo quia inhis nutriens roscidum, humidum absumitur,ac alias hi aegroti ad sudores colliquati vos facile sunt proni, ut inde corporis conta escentia, summa debilitas, in spirituum dissolutio insequatur facillime enim hi sudant, desii vel lenissime compus tegitur aut quamprimum in somnum incidunt, in clausis oculis, odoris profluvium adest adeo ut potius sudoribus coercendis,quam iis provocandis studere debeat Medicus Nec in contrarium allegari potest exemplum,quod Olm orrichius, mri iussi o. 'et de muliere phthisica pene desperata habet; quae post febre retechialem, hortis Ladotibus matutinis, atramenti in-

37쪽

DE SUORIFERIS. 3sstar nigris , cum sanitate rediit in gratiam. Hanc

enim vere phthissicam&ab ulcere pulmonum talem fuisse, incertum est, neque etiam sudores per medicamenta tuere excitati Galenus, comment in lib. I. prognosic. Hippoc. ab initio libri affert exemplum inistre provocati sudorra. Cum enim imperitus quidam Medicus adolescentem,l dore syncoptico, diaphoretico languentem, demittitet in balneum,&d sudoris copia,ibi eaeuente, garus estet, tanquam exacte oportunum tempus comediastet, aeger

iub eodem sudore paulo post animam exsudavit unde medicaster a familiaribus , quod aegrum interfecisset,

accusatus est.

s. CLI. . . Peccatur etiam, si ebullitione sanguinis nimia pr*sente volatilia usurpantur sive eadem in minori gradu

existente, fixiora in usum trahuntur. Sic intermittenteS nimis volatilibus tractatae, a nimis frequentans sudoribus, facile in continuas abire possunt id quod experienti di delius observavit. Idem refert, quartanarrum purpuram incorrigibilem quasi inde reportasse visendam, simul ac corpus aeri exponeret et in alio dolo rem cariti perpetinam, inque puelIa lipothymiam frequentem esse ortam. Quo insuper alta cautelae sint circaliam materiam observandae, hinc inde gne11-hus nostris monitum est.

38쪽

udibus excitus dudum meritisque paternis, Ingenio, studio, nobilis arite pari: Hi se Tuis monstras dignum sudori.

Arboris ut germen fructibus exi- Salais hos plausu genuinos talabores

Excipit in capiti praemia digna pa

rat.

Macte nouis titulis superabis Iaude pa

rentem s

onos Tibi felices nostra Camoena

vovet.

claris o Dn Doctorando, ob ietatem, modessam, erudirimnem candorem iunge care o ex animo applaudii

39쪽

Omnia fecisti, Medi iam quae poscit Apollo:

Omnia faul a TIBI gratus Apollo dabit.

Egregios conatis nobilissimi DB, ALLMACHERI Medicinae Doctorandi dignissimi, commensalis , amici sui navissimi, fauso omine prosecutus scrib.

Iohannes Guillelmus Ba serus,

Fac Philos enens Adjunctus. Ulta diuq tulit, studuit, sudavit hal sit

Sedulitas tandem nunc stuperavit onuS.

Cur sudori eram laudas, VIR DOCTE leva

Sciliceti labor hic nomen homen habet: Namq; ex illorum numero est industria, queis fit,

Largus ut e toto corpore sudor eat.

Qui studiis si dare solat recreatur ab ipsis Vnde refrigerio E quoq, Musa beat.

NobilissimiDn Doctorandi laudabiles ludiorum fines gratulabundis ita prosequitur, paucis multa precatus

Iola annes David Baterus,

Jenensis.