장음표시 사용
11쪽
I mente nostra, cui respondere debeat aliqua motio in fibri lolis cerebri. Haec autem motio excitari nequit nil per sonum vocabuli ejusdem, si enim sonus non sit, quam nam adsignabimus causam istius conflictuso Diversis igitur sonis diversae excitabuntur motiones ris si diversae, diversas quoque ideas repraesentabunt. Pronuntiemus itaque unam pol aliam has voces: Deu nimirum T Die . . . cc diversi prosecto soni sunt vocabula illa, quapropter illinctos quoque conflictus excitabunt in cerebro ac diversas proinde ideas acquiremus. Quid tamen in causa et quod unam eamdemque ideam diversis hisce vocibus vulgo percipimus 3 Nonne ergo cadit, a penitus convellitur Syltem illud motionum atque conflictuum in ner Uulis, fibris cerebri, quod tamen necelle est invocemus, si velimus mentem hominis ense corpoream Quaerimus adhuc quandoquidem eodem sono idem etiam generatur conflictus, cur igitur non eadem excitatur idea si vocabulum hoc audiam z ego a a Graecis nempe prolatum dicere ae a Latin is di legere a significat. Ex allatis exemplis facile eruitur, arbitrariam esse prorsus verborum significationem cin hypothesi autem, quod anima humana sit corporea, necelsari naturalis elset eorumdem lignificatio, utpote quae oriretur ex certis, atque, terminatis partium materiae motionibus. Husmodi naturae est veritas , ut nunquam desint argumenta queis confirmetur, sed ultro sese offerant eis caciora semper Qvalidiora. Ad confirmandam igitur propolitionem nostram infinita propemodum, ac saepius clurrunt in vita, quilms nihil fortasse sit aptius nihil accommodatius. Ex innumeris hoc unum liceat in medium asterret si quando vel Flumina ope Cimbarum tranamus vel Littore solvimus,' ripa montes videntur discedere , nos vero eodem semper
loci consillereris Provehimur ortu, Titiusque Urbesque reis vir Haec exhibet sensus, .utique motum in ripa in arboribus percipimus . Contradicit interea ratio, errorem detegit in aensuum errore adhuc perdurante non destitit , quin adversetur
12쪽
setur ideis obversantibus. Vidente me arbores atque Littus, exoriri posse motionem quamdam in cerebro atque exinde ideam facile intelligo nihil tamen in causa est, cur modo exoriatur conflictus alius, ex quo percipiam me falso opinari
motum verum in Littores in ainoribus . Perceptio haec igitur Postrema non ex motionibus partium materiae fit, fit tamen quomodo Concludamus ergo, quod revera, aliud fumus nos,
aliud sensus, quidem eum ipse fallitur possumus nos-IDL
uae autem de motu apparenti dicebamus, eadem de magnitudine Lunae respectu Fixarum; eadem de haculo aquae immerso, ac de sexcentis hujus generis phoenomenis dici possent quemadmodum innumera adhuc proferri possent argumenta quibus contra Materialistas maneat immota nostra procpositio Animam nempe humanam esse substantiam a corpo re omnino diversam , ac proinde incorpoream.
Ex distis repugnat materiam ejusmodi esse naturae, quae possit cogitare velle & eligeres quamobrem evanescit Lohit dubitatio omnis supti hoc, quamque lib. IU de intellectu humano et ca Ill pluribus ac pluribus argumentis confirmare contendit m Habemus, inquit, ideas materiae, Cogitationis verum intelli ere sertasse non possumus utrum Ens mere materiale cogitet nec ne Et quidem contemsutionis ope non eo tandem pervenire licet, ut dilucide demonstremus corpus aliquod a Deo ipso dispositum atque ordinarum ne quaquam a flectum esse potentiain percipiendi 8c cogitandi re Primis hisce okii conatibus adversamur adfirmantes luidem nos ideam habere tum perceptionum tum materiae, e talem esse in nobis ideam cogitationis, ut cum idea mate in riae hon convenia Materiam nempe operari non intelligimus his per mo tum partium, quemadmodum dentonstrabamus sua perius perceptiones autem, atque ex iis p fluentia judicia exoriri non posse intelligimus ex motionibus, quae coexistere nequeunt in eodem loco' tempore , sicut coexistere ae
13쪽
eonvenire in nobis sentimus plures' plures ideas, si quando judicamus & ratiocinamur. Quare optime & ad rem opponebat eidem Lokio Stintingineetus α Cognitio omnis quae est in nobis, justa Lohium ipsum, fundamentum habet ideis. Ideam vero , quam habemus generatim de materia estidea substantiae solidae extensae, ac figuratae idea vero spiritu cogitationis est huic omnino contraria r adfirmare igitur, materiam posse cogitare , idem est prosecto ac confundere ideas materiae spiritus ΣαInstat adhuc Lohius atque ita ratiocinatur die illud unum optime concipimus de corpore, quod possit impingere in aliud, atque ipsum quodammodo assicere. Praeter id confusa omnia atque incerta. Motus autem nihil praeter motum producere potest, si philosophamur ex deis quas habemus
super hoc. Non raro tamen animadvertimus, corpora producere, voluptatem .dolorem, ideas quoque coloris, Sc ni Fateri ergo cogimur Deum revera communicasIe motui potentiam producendi fictus tales, quales producere nequaquam posse jam putabamus. Quid igitur obstat, cur Deus
non communicet, immo communicaverit corpori facultatem
intelligendi, quam possibilet in eo non intelligimus quandoquidem potuit jam communicare corporibus ipsis facultates ejusmodi, quas tamen in iis convenire posse non putabamus Nullam in hoc invenimus contradictionem, quod nempe Deus Ens cogitans omnipotens donet, si velit, gradus aliquos perceptionisin cogitationis corpori disposito per ipsum atque ordinato, prout opportunum ipse judicaverit. αSed responsio in promptu est non enim ideo dicimus atque adfirmamus materiam impotem esse ad cogitandum, quia non intelligimus modum quo id fieri possit; sed ex eo id eruimus, quod actio ipsa cogitandi, facultas repugnat
omnimode cum altero ex corporum attributis. Inertia sunt corpora id novimus ad motum itaque excitari necessario debent per causas externas Actio autem cogitandi manat ex
princidio intrinseco, quod in subjecto ipso cogitante reperitur; la quoque notum Inertia igitur convenire nequit in eodem subjecto quod agit libere nullisque externis impellentibus
14쪽
tibus causis . Impossibile nempe in data substantia intelligimus id quod cum uno salic pugnet ex attributis ejusdem substantiae. Et si nullam invenit Lokius contradictionem in eo, quod Deus efficere possit ut materia cogitet atque ratiocinetur; nos quidem invenimus atque aperte cognoicimus. Si enim dicamus hoc ipsum Dei omnipotentiae impossbile, non utique eam Divinae potentiae tribuimus extensionem, quae aequalis sit capacitati mentis humanaes sed meris id asserimus, quandoquiden, inter infinitas Dei perfectiones an numeratur, illa, qua contradictoria nequaquam uniat in uno eodemque subjecto. Ex hiice omnibus patet quam impie in hae verba
proruperit Lokius cap. memorato tae Negare non possumus,
inquit ille, inest in nobis quiddam cogitans dubitatio ipsa
qua super hoc menti observatur uberrime demonstrat illius existentiam attamen utrum materialis illa sit, seu potius im- materialis ignoremus melius quam disquiramus. Nulla au- 'em urget necessitas , ut Philosophus sese determinet promentis spiritualitate vel contra, quemadmodum existima-tunt plerique ex quibus nonnulli immersi veluti mente in materia, nihil nili materiale opinantur existere caeteri autem materiae naturam subtilius atque altius investigantes, neque intelligente quomodo convenire possint atque uniri cogitatio cum extensione solida, ex eo concludunt atque ad Pirmant pertinacius materiam ipsam adeo impotem esse cogitandi, ut neque Deus ipse hac facultate eam possit Li- struere ramis ferme verbis Lokius ille, qui brevi admodura oratione, affectata hac dubitatione super mentis subitantia, plurcs traxit ad materialismum fortasse, quam traxerint caeteri omnes qui animam corpoream aperte dixerunt sed pos rem haec oliti impiissima verba in quibus latet venenum exqui litissimum, facile resutantur ex iis quae nuper afferebamus Philosophi namque illi qui materiam impotem, cogitandi arbitrantur, non ideo talem ipsam existimant, quia non intelligunt quomodo convenire possit extensio solida cogitatio; sed quia repugnat revera dari posse in corpore facultatem cogitandi' volendi contrariam omnino ac directe
15쪽
is oppositam attributo Inertiae, quod certe est in materia
Quandoquidem exploratum est in Brutis multa nimis concurrere, quae ipsis cognitionem quamdam adjudicent; ipsa vero neque esse puras machinas 3 mera automata uberrime demonstretur substantiam ideo immaterialem in illis Lokio concinit in epistolis philosophicis, atque ex Brutis argumentum desumi. Bruta enim ainquam materialia omnino considerans, atque in iis animadvertens non pauca nec levia cogitationis indicia a pari concludit, non repugnare men tem hominis uti interialem Producere ea, quae a Brutis
omnino materialibus aliquatenus producuntur. De spiritualitate mentis humanae Lokius, ollairus eum paucis viii sunt dubitasse tantummodo Hob situs tamen in Elementis illosophiae, Mirahodius io suo Synemate Naturae, Tolandus, Co ardus 6ccaeteri Materialistae palam propugnarunt, aninum hominis elle corpoream atque idemonstrarent operationes cogitandi, volendi profluere ex corpore, plura varia excositarunt Systemata, quae quia merae sunt hypotheses, Win id recidunt tandem , ut operationes illae fiant per motum, non est cur immoremur in iis refellendis satis enim sunt, quae jam contra jul modi motum superius attulimus.
COROLLARIUM ILCOROLLARIUM III.
16쪽
DEmonstrata jam mentis humanae spiritualitate ad
ipsius Immortalitatem evincendam moto progrediamur. Quamquam vero praecipuum illud sit Christianae Religionis fundamentum atque Dei ipsius testimonio confirmatum Me thaphvsic tamen est sola ratione duce idipsum adstruere. Duo autem praenotanda occurrunt a tequam id aggrediamur. Et primori Immortalitatis, nomine intelligimus anti viventis durationstri perpetuam α Ens autem vivens illud elle dicimus, quod habet in se operationis principium Secundo, immortalitas hae eae absoluta et seu 2 intrinseca, dicitur si in ejusmodiante reperitur, quod nullum in se habeat sui interitus principium immortalitas vero di relativa et sive re extrinsecari Enti illi attribuitur,
quod a nullo Ente extrinseco destrui, de in nihilum redigi
Hisce praenotatis absolutam immortilitatem animae nostrae convenire primo contendimus ipsin enim ejus esse naturae adfirmamus quae nullum in se cortineat sui interitus principium Secundo adfirmamus, illid, animam nempe humanam a nullo alio Ente Deo tantum excepto destrui polles in nihilum redigi adeoque salieni ex hac parte imis mortalitatem relativam animae ipli merito attribui. Et quoniam ratio omnis suadet animas humanas Increati Entis vo-Iuntate nullatenus perituras, hinc tertio adfirmamus immortalitatem relativam ex hac quoque parte animis piis non elle denegandam. Ad primam propositionis partem quod attinet si naturam atque ellentiam animae humanae diligentius considereni is hanc ipsam inde structibilem elle ac perpetuo duraturam necellario inferemus. Ex prinia enim mpositione manifesto
17쪽
patet eam esse omnino ineorpoream, simplicem ideo & partibus quibuscumque vel minimis prorsus expertem. Si partes vero non habet, principium ditiolutionis ac destructionis non habet profector causae quippe corruptionis illolutionis ac destructionis nocere illi, neque illam aggredi ullatenus possunt. Cum igitur mens humana propriae destructionis atque interitus principium nequaquam in se coiitineat, immorta. Iitate absoluta ipsam gaudere dicemus. Propositionis vero pars altera patet manifestim me a quovis enim Ente creato nullam prorsus substanti .im produci
ex nihilo aut in nihilum redigi posse intelligurius. Illud unum igitur superest demonstranssiana,in io nempe
ab Increato Ente Mens humana conservetur revera, non autem in nihilum redigatur. Quod quidem pluribus argumentis licet confirmare. Et sane corpus pol mortem tti corrumpatur ac dii lolvatur non perit tamen neque perire, anu hilari potest nisi Dei voluntate. Id non eis ci experientia docemur. Qua igitur ducti ratione adfirmabimus animas potius a Deo anni hilari Scilicet ea erit rati, quod nobilioris ac simplicioris sunt conditionis animi quam corpora. Verum praeterea, illud est, quod suapte natura minime obnoxius est morti animus noster verum illud, quod a Deo creatus est talis. At quid ineptius quam allerere, Deum creatle animos sua ipsorum natura immortales, ut posthrevissmam temporis durationem , ac non raro unius diei vel etiam horae unius admirabiles illas substantias ad nihilum revocaret Non sanae mentis profecto ellet qui Aegyptiam molem sua pilus natura pluribus saeculis duraturam extrueret, ut eam ne vel uno elapso die dirutam vellet ac comminutam. Quid autem indigitare videntur, nil animi nostrae imis mortalitatem, facultates illae quae in antim ipsa reperiuntur,' quae in immensum atque infinitum tempus seruntur, Providentia scilicet Intelligentia Voluntas c. Quid est quod
Aeternorum tam cupidi sumus atque ad aeterna vel imprudentes studemus in eo quod duraturum speramus oblectamur
quam maxime finiti cujusdam boni ac terminati finem a tingere vel etiam praevidere veluti perhorremus ΘΒ Ve-
18쪽
18 Verum Malia non minoris eerte ponderis suppetit ratio, qua id ipsum evincamus. Imprudentillime namque inficiare. mur cum nonnullis ex antiquis Philosophis praeesse universo
huic Gubernatorem aliquem ac Rediorem, a quo omnia regantur 3 in ordine contineantur, virtuti praemia vitiis de-hitae poenae rependantur Nullam etenim intelligimus dari posse bene ordinatam Rempublicam, in qua merces proposita non sit virtutibus, criminibus poena. Sed vetus querela est, omniumque comprobata experimento saeculorum, improbos atque sceleratos homines deliciis plerumque affluereis divutiis, prosperam vitam agere, nullas pro gravissimis delictis Poenas exsolvere gementibus interea honis in angustia in calamitatibus, nec debitam virtuti praeclarisque gestis mercedem recipientibus t igitur ii Redior ille supremus ac rerum omnium Gubernator est admittendus, admittamus quoque necesse est, quod ipse delictis hominum poenas, virtutibus praemia rependat. At viventibus illis in corpore non rependit plerumque post mortem itaque alius erit animorum
status, in quo justi premiis, scelesti vero debita poena assiciantur. Et quoniam virtutes, delicta quoque ratione obiecti, ad quod referuntur dicenda sunt infinitar infinitus etenim est Deus poenae igitur malorum bonorum praemia erunt i finitar infinita autem quoad durationem, non vero quoad intentitatem capacitatis namque finitae est anima humana. Si autem infinita sit oportet quoad durationem merces animorum, animi igitur qui vel bonis istis aeternis perfrui debent vel poenis excruciari immortales erunt, neque ad nihilum redigentur.
Ratio ergo omnis suadet, quod supremi ustissimique
Numinis voluntate non pereunt animae pereunte corpor da sed permanent immo, atque in aeternum conservantur.
Si anima humana revera est immortalis, quemadmodum demonstrabamus superius non mirum proseo to quod super hoc univerialis semper fuerit, atque hodie sit cunctarum
19쪽
Gentium omniumque hominum pesuasio Chaldeos, Indos, Magos, scios antiquissimos ab Ennio appellatos in hac fuisse sententia exploratum est. Nobiliores vero Graeciae Philolaphi Thales, Pitagoras, Socrates,in alii pene innumeri in eadem fuere sententia, quemadmodum videre est in quaestionibus Tusculanis & lib. i. praecipue, ubi Tullius plurimorum Philosophorum eritis propolitis tandem concludit montemere nec fortuito creati lumus; sed prosecto fuit quaedam vis, quae generi consuleret humano, nec id gigneret aut aleret quod cum exantiavisset omnes is ores, tum incideret in mortis malum sempiternum et Quid plura Lucretius ipse qui perire animas cum corporibus adfirmabat, victus tamen est veritate, imprudenti ratio vera surrepsit rscripsit enim Lib. R versis Cedit item retro de terra quod fuit anteis In terram; sed quod missum est ex aetberis ris, Id rursus Coeli fulgentia templa receptant. Hobbeso, Corrado, Socino caeterisque omnibus , qui mentem perire a junt cum corpore non probantur quidem quae de universili omnium consensu super animae nolirae immortalitatem asserebamus. In testimonium nempe adducunt plures recentes Populos ex America Africa, ut tentotos praecipue qui vel nullam agnoscant vitam post mortem vel nihil incorpore credant existere. Inter Neotericos Philosophos non paucos recensent, qui noli ram reiciant sententiam inter veteres, Stoicos, Epicureos praesertim Sectam Sadducaeorum inter Judaeos nonnullos inter atres plos Ecclesiae rverba denique proserunt Eccletiastae cap. III. IX , ubi ait αUnus interitus est hominis & iumentorum, Maequa est utriusique conditior sicut moritur homo, sicis illa moriuntur . . . .
Nihil habet homo umento amplius Quis novit si spiritus Filiorum Adam ascendat rursum si spiritus jumentorum descendat deorsum λ Mortui nihil noverunt
amplius nec habent ultra mercedem, Haecis ejusmodi alia opponunt Hobbes,in qui cum eo idem opinantur.
20쪽
Sed ofitra eos dicimus primo quod gratis asseritur,
populos memoratos nihil immortale, nullam vitam post interitum corporis agnoscere. Haec vulgata fuerant quidem de Populis nuper detectis; sed contrarium prorsus ruitur ex Kolto atque Malleto quorumdam autem viatorum relationes falsitatis jam arguuntur a caeteris Europaeis, qui cum iisdem nationibus frequentiora agitare coeperunt Commercia. Guamquam si ignorantiam hujusmodi admittamus in iiDdem nationibus, nullum pro lecto robur accedet Hobbelianorum opinioni cum enim ex eorum confessione barbaraedint prorsus .ferae Gentes illae, de immortalitatem animarum possunt ignorare, quia neglexerunt ea super re animi exercitationem. Sed ne neglexerint quidem sicut nec adducaei, neque Stoici neglexerunt ejusmodi inqui litionem; quid inde Non tanti facienda est infrequens ac debilior ipsorum
turba, ut adversus innumeras Gentcs, ac sere omnes nobiliores Philosophos, infirmare possint universalem de immortalitate mentis persuasionem. Theologorum vero Patrum testimonia quaedam detruncata, & mutilas sententias incassum proserunt adversarii r ex contextu enim Me aliis Patrum ipsorum operibus erui mus manifesto illos inter caetera Religionis dogmata Immortalitatem quoque Animae humanae aperte atque ex prosello
docuille. Hac enim eversa non est quid amplius disserat Theologus de poenis ac praemiis, quorum spe vel timore homo in ossi iis erga Deum, Proximum contineatur. Si igitur pauca quaedam aliquando occurrant in Theologis ipsis,
quae immortalitatem videantur destruere, sanioris critices regulae omnes docent explicanda haec esse, Wreducenda ad sententiam, quam alias ex professo tuentur Auctores.
Ad testimonia vero quod attinet scripturarum, quae ideo ab impiis .estrictae frontis hominibus proferuntur, ut radicitus evellant propositionem hanc nostram, non possumus, quin cisicacissimis verbis utamur Danielis ueti in demonstratione vangelica, propositione quarta et non desunt, inquit clarissimus Austor, hac aetate homines in sacris voluminibus non tam vitiorum suorum medelam, quam im-