Paulli M. Paciaudi ... Skiadiophorema sive de umbellae gestatione commentarius

11쪽

a sanctissimo Pontifice BENEDICTO XIV. finium regundorum

arbitrum datum volens lubensque suscepit. Cujus muneris procuratione tam sapienter desun stus es, ut senatus in frequenti concione honorificum & in omne aevum duraturum tibi decreverit monumentum ; scilicet Numisma aureum maxi mi moduli

cudi jussit cum lemmate FINIBUs PosITIs. S. C. quod auspicatissimam pactionem posteritati designaret , dc tui nominis celebritatem immortalitati commendaret '. Haec dum venetiis a Te gerebantur , alii Romae praedicabant expeditiones illas, quas sic complevisti, ut nemo paratior, vigilantior , aut compositior ad negotia perficienda accessisse videatur. Alteram nimirum ad Picentes secus Truentum, qua securitatem . tranquillitatemque abs vectigalium fraudatoribus malis dolis creptam . popularibus restituisti: alteram in Provincia Patrimonii. finitimisque regionibus, qua Xenodochia pueris puellisque alendis addicta . novis excitatis aedificiis, auctis proventibus . legibus constitutis dedicasti. Ceterum vitam sanctissime & laudatissime transigere, partim dissicillimis legationibus

obeundis, partim religioni conitabiliendae, avita , patria, do. mestica decora & ornamenta tua sunt. Tibique majorum tuorum exemplis tradita. Patrui tui magni INNICI CARDINALIs Antistitis Aversant memoria . & recordatio adhuc in ore omnium

Praeclara . Qui vir l quam erga egentes liberalis i quam sibi in omni vitae actione constans i quam bonarum in Ecclesiam paratium t Cujus vestigia quum adeo strenue ingressus sis, nihil est tantum quod non Christiana Respublica & praesenti judicio,& reliqui temporis expectatione a Te perfici atque obtineri

posse confidat. Quae quum ita sint, miraberis cur velim , Τe maximis --

cupationibus distentum hujus libelli vacare lectioni , & gravissimam, quae Tibi a Rom. Pone. imposita est, personam tam levi

a Lectissimus atque ornatissimus Comea Ludois pletatem , magnanimitatem , liberat uatemqt evieus FIanginius Patritius Venetus. quem ho- Ianici Caraecitat. 'advers. act. 27. 3O. noris & amaeitiae caussa eommemoro . totam netiis r 73 .

12쪽

levi momento inclinari, perinde atque ad eam te exstimulem , quae in viro gravi reprehendit Synesius ἐπὶ πῖς ρυδενος σπουδαρ υν in rebus nullius pretii fudit ponere '. Equidem nota sum nescius studiorum genus hoc nonnullis , hisque paullo asperioribus hominibus exsuccum, & ad nullam partem utile videri: ast virum te esse scio & magnitudine ingenii praeditum& in liberalissimis , rectisque doctrinis sic versatum, ut de hoc litterarum genere non adeo inique sententiam seras , vel quovis amplissimo homine non dignissimum censeas . Non enim quae fuerit Anchisae nutrix. non patriam nomenque Αrchemol i quaero . vel quot Alcestes vixerit annos : sed inanimo est ea scribendo persequi , quae partem Graeciae seriatae

planam faciant: monumenta reconditiora, atque in tenebris retrusa, proserant, aut saltem ad suas aetates revocent: quibus ritibus vixerint homines antiqui, quid ex his majores nostri acceperint, doceant. Quis autem est, inquit M. Tullius. quem non moveat clarissimis monumentis testata , consignata antiquitas 3 Multa etiam mihi sumo illustranda, quae mores &initituta vitae Hebraeorum ac Christianorum patefaciunt. Praeterea argumentum non ita tritum ac pervulgatum esse puto , ut curiosis oculis perspici non possit. Multi siquidem de Pileo. de Caligis, de Toga, de Pallio, de Anulis, Fibulis,

Armillis , deque Cingulis veterum disputarunt; ac ea omnia , quibus hominum vita regitur. ac sustentatur commentario aliquo illustrarunt: nemo unus , quod sciam . ea, quae de VH BELLIs in antiquis Scriptoribus dissociata atque dispersa sunt, copulavit atque collegit. Quantam vero cupiditatem hominubus injiciat novitas , non Te fugit, Docrs CARACCI E . Quod

si paucas adeo pagellas munusculum levidense censebunt alii ad observantiam in Te meam testandam haud satis idoneum; commovet primo illud quod Callimachus Grammaticus apud Athe

Ingens volumen ingenti mali Amile esse dixir. Vel muneris exiguitatem exscusabo eo essato, quo I. A. Flaminius in nuncupatoriis libellorum suorum persaepe utebatur . Recitabat ille quod

13쪽

de Artaxerse perhibet Plutarchus. Regem hunc potentissimum animum offerentis, non munus inspicere solitum ' . . . Quoniam vero inter scribendum , in eam quam Cicero vim ordinis & collocationis appellat, semper incumbo . &quamcumque άριεθοδιαν devito ; disputabo primum de Festis Graecorum , in quibus potissimum aderat Vmbella velut sacradi requisita supellex : quod vel maxime in his quae Bacco dedicata erant uiu venisse ex ipsis graecorum libris confirmabo. Occasione horum dierum, qui Deorum immortalium festi&sollemnes censebantur, non nihil adjiciam de Festo Tabernaculorum , in quo Liberi Patris caeremonias, & Vmbellae usum Iudaeos recentiores flagitiose retinuise docebo . Cereris deinde atque Minervae Sacra Eleusinia , Thesinophoria , Panathenaea excutiam , propterea quod in his religionis caussa Vmbella deserretur. Porro in praesentia Vmbella dignitatis insigne censetur ; sed etiam apud Persas, Romanos. Graecosque obtinuisse , testibus evincam ; quod paullo latius fundetur , ham Aulae Constantinopolitanae ritus aliquos recensere praeclarum visum est . Vt autem in Theatrum invecta si Vmbella, quo antea, ludos sub dio spectaturi, omnes adveniebant, insequens capitulum ostendet . Verum quia praeter spectacula, deambulationem , venationemque diligebant veteres , qua ratione Solis aestum devitarent, recitabo : deinde Graecorum superbiam & arrog ntiam in gestatione Vmbellae dicendo persequar, & Servorum inquilinorum genus Commemorabo , eX quo Ancillae umbelliferae apud latinos. In Balneo quum essent antiqui , Vmbella usos fuisse docet Vas antiquum , cujus figuram nunc primum damus : in ejus descriptione aliquantum immorabimur, multaque rei domethicae antiquae illustrandae

opportuna ex eo evocabimus. Inquiram etiam num mos atque

consuetudo Vmbellae deserendae servata fuerit apud Etruscos, in quorum vasibus frequens ejus delineatio. Ac ne rerum paristitione peccet disputatio , ex qua materia, quave serma, figuraque conficerentur Vmbellae exponam, di quantopere lauti,

14쪽

elegantes . in luxum effusi essent veteres huic etiam supellect ili apparandae palam fiet. Postremo quum Christiani non Ethni. corum exemplo perciti, sed natura ipsa docente ac magistra . antiquorum populorum mores fuerint imitati. de privilegio Vmbellae deferendae Viris Ecclesiae primoribus irrogato . non pauca scribam, ac Gemmam antiquo artificio factam adjiciam .& cui nam tribuenda sit imago in ea scalptae diligenter expendere non praetermittam. Equidem Compertum habeo multa exstare antiqui operis monumenta ad Umbellae formam, atque usum demonstrandum aptis imae, quae huic Commentario inserere haud commodum duxi, ne quae jam prodita sunt memoriae ac litteris . repeterem atque iterarem . Paucula potius seligenda de subadspectum subjicienda censui, nec dum ab aliis in lucem extracta, vel quorum προπτυπα non semel fueram contemplatus. Cetera quae ediderunt Boisiardus, Bellorius, Dempsterus . Montiauconius, Embrem uer, suis tantum lo- eis indicabo.

CAPUT PRIMUM

De Vmbellae resatione in sacris Dion aeis. Possucis , Pausaniae .Heochii , Atque Athenaei de ea re tesimonia expenduntur . Riinri interpretatio rellicitur. Pompa Alexandriae

jussu Philadelphi dedum

NON inscite Reinesius ἀπροσδιονυσα esse scribit quae de Dionysio e veterum Theologumenis tradita habemus . Illud tamen firmum & comprehensum video statas sollemnenque fuisse caeremonias Libero Patri addictas & consecratas, quae rato tempore summa religione perficiebantur. Ratum appello tempus festorum Dionysiacorum . enim vero notum id atque testatum ex antiquis Kalendariis apud Romanos liberalia. xv I. Kal. Apriles peragi, dc Bacchanalia aliquando singulis mensibus . Graeci vero , ut ego opinor , Orgia ter celebrabant , nempe primum in agris mense Posideone . deinde men

15쪽

se Lenaeone . tum Elaphebotione. Id etiam moneo, & anteis denuncio , nam ad rem pertinet, Orgia noctu plerumque peracta ', quod deinceps ob foedissimae turpitudinis infamiam edicto censuit coercendum Postumius Consul; atque in media Graecia lege perpetua sustulit Diagondas Thebanus φ. Sed dum Bacchi sacra orgia nomino , utor comuni Vocabulo , non certo atque proprio; nam ut est apud Servium . omnia apud graecos sacra significant , sicut caeremoniae apud latinos . Quae autem Trieterica appellabantur, ea puto suis. pompae plena , quae, alternis annis , omni apparatu , ornatuque celebra

bantur, & in quibus ludi sumptusiores, populi frequentia ac

multitudo quam maxima . Interea quum statutum sacrificium Baccho fieret, summa in omni actione sirperstitio, summum que studium , ne in vulgus profanum arcana dissiparentur, a

que manarent . At vereor , ne nimis trita κ proletaria consecrare videar, quamquam ita praefari multis de caussis noces.sarium duxerim ; quare id nunc mihi sumo dicendum quod instat, nempe in multis Bacchi Festis Vmbellam gestari consuevisse , non ad soris servorem , atque flagrantiam diminuendam ;non ad coeli intemperiem devitandam, sed religionis caussa; idque testibus planum faciam locupletissimis , quos ex omni antiquitatis memoria excitabo. Ηorum itaque agmen ducit Pollux , non quidem omnium vetustissimus, sed qui paucis

ρα ἐορτή. Sed timbraeulum usitatum es, ut Imbregeruli, Otim braculum gerit, iambraque , sub Da Bacchus remet, ct umbratile

a De propudiosis hisee pervigiIlIs sicut δe re. Iiquis νυκτισἔμνου ritibus . copiose fleerudite hae nostra aetate seripsere Alexander Paianelium de Cistophoria f. i v. is v. isc. Lugi Antonius Rivautella , de Jah Paullus Rieolvi parte prima Marinorum Taurinensium ib. 3 43. Laurentius Rererus de Numinis Greis risium Serpentiferis Colouiae Marchieae a. o a.

b Senatus eonsultum,quo anno T. e DLx II.

Raechanalia sublata sunt , e veteri tabula aenea dederat Fabretius Inscript. Domestre. v. . , .sed mendis purgatum , egregioque comment rio illustratum Matthaeus Aes pilus , vir sititim. Ingenio & scientiae copia . Neapoli et Fas. e Cicero De legibus x I. xv. Meursus lecti num Attinarum.ιιώ. li I. e . RR estituis dum censet Parondas aedit. Verburgii .d In Aeneid. rv. Paris r σε O. e Pausanias corinthraea, seu lib. x .QU. yν. it. Nethel se a 3.vὰ δε εs αυτὸν Διονύ- 'ν νυκτικατὰ ἐτυε κατον ου t. σσιεν

16쪽

FUllam '. Quodnam autem suerit umbratile hoe pessum docet

Neursus in Graecia Feriata v. ΣΚIEPIA , nempe quod Aleae' Arcadiae oppido in honorem Bacchi celebrabatur, tum etiam de Populis Atticae v. ΣΚIPON . Producebatur eo die sollemni indicata supplicatione, populo certatim confluente , sacrific lis longo ordine incedentibus Liberi Patris simulacrum , pampineis umbratum tempora ramis, carrucae apparatissimae imponebatur ; huicque insidebat adolescentulus e. Bacchantium numero, qui Vmbellam deserebat, majestatemque Numinis eo gestu ostenderet ac declararet: Meminit hujus Festi Pausanias in Arcadicis, ubi Aleam Argolici conventus participem de

scribit. ετι σου Διονύσου ναος μαγαλs tae. τουτω παραεπς Σκιερία

εορτην αγουσι. Quae sic censeo latine vertenda: Es ibi delubrum ac simulacrum Bacchi, in cujus honorem quot annis risum Vmbracm Ii agitant '. Sane aberrat a Pausaniae sententia ac narratione Ioachimus Κunius dum παραετος Otιερίαν εορτην ἄγου πι sic reddit: Huic anniversarios dies Fesos agitant', nec satis mirari queo cur id, quod rei caput erat, silentio praeterierit, nempe Vocem σκιεριαν; nam praeterquamquod peccat ipsa verso, ritus deportandae Vmbellae in Dionysiacis ita proprius & constans maxime apud Graecos , ut inde festi nomen deductum sit; quod vel ipsi Lexicographi vident, atque animadvertunt. quare He

tum , Ο bella Fasigiata , sub qua Bacchus considet. Eumdem prosecto morem qui apud Alcae oppidanos viguit, puto retinuisse Eleutherenses, qui Atticam & Boeotiam olim dirimebant. Aedem Libero Patri dedicatam signumque ejus habebant, hocque , teste eodem Pausania , agmine composito deducebant, utque reor , Vmbella rectum, opertumque, quod in re nou dubia iterum adnotare ille putavit non necessarium . ναος οὐ

17쪽

ris Fanum, non sane ingens , in quod signum i his sutilis annis , satis diebus deportant '. At quo magis res perspecta atque explorata sit, diserti si mum Athenaei testimoni uin recitabo ex eo libro . quo universam Bacchi pompam Vmbellaeque usum enarravit. Postquam igitur descripsit Alexandriam maxima celebritate omnis generis hominum florentem , populumque profusa hilaritate dies festos agitantem , quos in Liberi Patris honorem indixerat Philadelphus ; postquam oculis quasi subjecit Hierophantas vel Phallos , vel mytticam Vannum gestantes ; acclamationes ad tibiam landentes , aut inania cymbala , Ac aerea nablia collidentes :hinc Maenades hederigeras capita retrorsum vi jacientes . illinc Bassarides fluxis pallisque crinibus thyrsum quatientes , magnificentissimum Dionysii currum si C exprimit: πιτα τουτους πτρὰ

ῖμάτιον πορφυρουν χρυσοποίκιλον Iιχε-σAHάδα . Poshos quailior rotis currus agebatur a centum m octoginta viris , longus

cubitos quatuordecim, latus octo, in quo stabat simulacrum Bacchi . cubitorum decem, ex auro carchesis, Libantis cum tunica purpurea ad talos demit si, ae super ipsa Crocota pellucida : extima autem vestis circumjectapurpurea fuit auro variegata bella eam statuam) operiebat . Ut vero jam nulla dubitatio sit sive scriptorum verba, sive vetustatis reliquias spectare velimus, quin judicemus Vmbellam in sacris Dionysiacis adlatam Constanter fuisse , praestat recensere monumenta, quae ad id confirmandum videntur aptissima. CΑ-

a Atttea sin e lil ν r. ca'. xxix. ronae e Ireumambiebam . Insidebat eue in eur. b Dionis h08. lib. v. c.ιρ. iv. Πane statuam rui Statua Nytae , qtae ei Indiae urbs a Bac- aurei tristode a aurei cratero , a re aeque co- cho coniit .

18쪽

CAPUT SECUNDUM.

Monumenta aliquot σκιαδιοφορησιν Baccho sacram referentia .

Sardo x nunc primum evulgata . Pictura risis Tuscanici perperam a Monifaliconio explicata . Vetus Lapis ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΣΚIANSI resimitur.

ΕΑ maxime animis assigi nostris Gebat apud Tullium Simonides , quae essent a sensu tradita atque impressa. Itaque ut quod jam scriptorum testimonio percepimus, etiam oculorum commendatione menti tradatur, sub aspectum ponam vetera monumenta, quae σκια διοφόρησιν Libero Patri sacram exhibent contuendam. Primum est anaglyphum bene longum, quod ad zophorum praeclarissimi alicujus aedificii exornandum quondam puto adjectum , editum a Boisiardo ', recusem deinde a Montiauconio, atque a Gronovio . Alterum est gemma operis exquisiti & minime vulgaris, cujus exemplar atque essigies exstat in Collectione Embermayerii ab erudito Balero notis perpetuis illustrata ' . In hac potissimum Dionysius curru Vedius, temulentus, vinoque confectus, demittens caput , obliquans cervicem visitur . cui adstat Ariadne, iisque advolat. Cupido duplex: alter flabello languescentem Iacchum veluti refrigerat, alter Vmbella defendit. In anaglyptis vero marito quidem assidet uxor, sed Umbella, fulcro quodam , currus balaustio infixa videtur . Hisce monumentis te

tium adjicimus, quod ad Liberum Patrem pertinere nulli dubitamus ; estque gemma tota sui specie exstans, quae nunc primum in lucem prodit ex Museo V.Cl. Philippi de Stosch, a quo humanissime accepimus . B α Vti

19쪽

Utinam pars Daeta huius Sardonichis superesset', totumque σχηματισμον personarum exhibereti sed ex puellorum gestu Flabellum, Vmbellamque deserentium facile conje stabit quinquis artificem Bacchum caelavisse venas inflatum nectare dulci atque jacentem ; nam si haec nostra Sardonix cum gemma Em berm eriana Comparetur, c laturae delineatio ita perlimilis , ut eodem utramque spe stare mihi facile persuadeam . Accedit quod nulli Deorum , nisi Dionysio , Vmbellam adpositam νhucusque praesetulerint vetera monumenta. Erunt fortasse qui mirentur adpositum hic Genium alterum Lyram pulsantem , vel carmina canentem , quod Baccho extraneum, atque inCongruens illis videbitur . Sed multis argumentis, eisdemque historiae consentaneis permotus scalptor hocce symbolum potuit

adjicere. Apollini quidem Lyra dicata, at quae huic Numini

datas

20쪽

data , Baccho aliquando communia . Quid ipsius simulacrum . Lysippi opus , in Helicone positum , quemadmodum a Pausania memoriae proditum est ' p Non ne Pierius ille mons, in quo Apollo considebat, etiam Baccho sacer habebatur Z ita plane Euripides Iphigenia in Tauris .

Βακχευουσαν Διονυσρο Παρνασιον κορυφαν

&nsecratum 'Baeebo Parnassium cacumen.

Qui item in Delmnio Apollinem, Liberumque unum eumdemque Deum esse significari scribit . Nec id naturae ipsius alienum, quum ipse Bromius Vates , Vatu lue praeses crederetur . Aeschylus sane apud Pausaniam secundo Bacchi auspicio Tragoediis scribendis animum appulisse fassus est. Numisma insuper

exstat Familiae TITIAE . quod interpretationi huic meae firmamentum adjungit. Praesesert barbatum Bacchi caput, dependente capillorum cirro. & diademate alato decorum. Vorsum,

Pegasus posterioribus insistens pedibus advolatum se erigens,

cum lemmate Gintus TITIus . Omnes in eo conveniunt antiquariis inquit Havercampus ut poetae alicujus insignis cui Titio nomen fuerit, memoriam hic celebrari credant. Ursinus atque Begerus ad

Titium illum Lyrica, & Tragica poesi clarum , de quo Hora-

eius Epistolarum lib. I. Dis. III., pertinere sunt arbitrati. Havercampus vero nummum cuium existimat in honorem Caii Titii , quem studebant imitari L. Afranius , quemque laudibus effert Cicero in Bruto eap. xxv. Vtcumque res se habeat, Bacchus cum Pegaso, nempe Musarum symbolo , merito jungitur. quod Deus hic poeticis certaminibus maxime praesideret Ια nostra hac Gemma , Lyram exscalpsit eruditus caelator , quae musis aptissime tribui solet. Haec scribenti mentem subit Graecum excellentis operis anaglyphum; quod Genuae est in Museo PP. Scholarum Piarum,de quo multa jam inde ab anno MDcCXLII. mihi perscripserat Cl. P. Petrus M. de Ferrariis. Exhibet Bacchum Muscum , sive , quem coluisse Acharnenses tradie