Commentarius de datis et promissis pro iustitia vel gratia obtinend. in extrauag. ab ipso, S.D.N. Gregor. 13. qua innouatur extrauagans Bonif. 8. ea de re olim aedita ... Authore Martino ab Azpilcueta ..

131쪽

1 Ex quibus infertur primo, Noua ratio l. secundae. Rtertiae isde cond. ob turp.causquatenus habent:offendere legem,qui dat, uel accipit aliquid, ut recte iudicet: Ratio enim comunis,& antiqua est: Quod qui dat, uidetur da re ad corrumpendum Iudicem, & qui accipit, uidetur accipere pro eo , quod tenetur facere , quorum utrunque est turpe: Ratio autem noua ex praedictis collecta,est, aueod res inuendibilis & inaestimabilis uenditur aut emitur, aut bonu pecuniarium,& aestimabile, pro actu Iustitiae uirtutis,qui est inaestimabilis, datur uel accipitur. II. Infertur,Non solum peccare Iudices Ecclesasticos, sed etiam seculares, non solum Pedaneos, & mediocres, sed etiam supremos & Monarchas, qui etia circa prophana emunt uel uendunt, uel uolunt emere,uel uendere Iustitiam sassumendo eam pro uirtute, vel actu eius, qui est Iudicium, quo ius redditur, ut in hac Extrauag. &in LIustitia T de iust. & iuri accipi diximus su p. not. I 6. aut dare vel accipere aliqWid pecuniarium, in pretium vel stinem principalem eius: Offendunt enim legem naturalem et diuinam , qua vetitum est inuendibilia, et inaestimabilia

vendi,aut quod in effectu idem est) pro illis in pretiu uel finem principalem aliquid pecunia aestimabile dari uel accipi: Et constat omnes eos legi naturali, et diuinae subiici

c. Non liceat Io dist. c. Sunt quidam a F. q. I. c. I. det probat.

Tertio Infertur, munera Iudicandi non posse iuste uendi vel pro pretio dari a recognoscentibus superiorem, interris, in quibus praedicta Auth. Vt Iudices Sc. et praeducta lex Sancimns uigent, esto Domini directi et utiles pagorum, et oppidorum, illa cum suis Iurisdictionibus libere uendere possint. . I. in . x Quarto,

132쪽

it 6 De datis ct prona. pro Iust. Ita

Quarto, quae nouissima conclusio est Impetrationes & prouisiones munerum iudicandi, quas Reges & Principes faciunt, ignorantes esse male datam uel promissam pecuniam mediatoribus,ut ea eis obtineret, esse surreptilias, S nullas, quia tacetur quiddam verum, quod expressum retraheret Principem a tam facile concedendo e Nec o stat resolutio inserta Maa. Confess.c. Q.num.86. post Rod decis. 32. de rescrip. in nou. & alios quos citat, & sequitur Felyn. vi cap. Postulasti de rescript. Quod licet omnis e

pressio falsi, quod expressum redderet Principem dissiciuliorem ad faciendam gratiam, eam annullet, non tamen omnis taciturnitas veri, quod expressum redderet dissiciliorem ad concedendum, Idem facit, sed tantum illius,

quod Iura iubent exprimi: Non inquam id obstat, quia praedicta Iura prohibendo , ne quisquam pretio ad illa

munera assumatur ; expressu uel tacite inniscant in i petratione illorum, id non esse tacendum, sicut l. 3. C. de episc. aud. statuens, ne crimen pluites quam semel remittatur , tacite uidetur exprimere, ut in impetrationer missionis secundae, prima exprimatur, quae est uera, Sanemine hactenus, quod sciain, reddita ratio illius dicti Guillelmi recepi. a Bald. N aliis ibi, R alibi communiter, scilicet: Quod remissio secunda poenς homicidii novalet, non facta mentione de remissione alterius praehabita: Naratio, quae a Bald. & ab aliis redditur, quod Princeps dif- scilius concessissct secunda expressa prima, nihil valet, per resolutionem supra dictam, quam late probat Felyn. ubi supra, eo praesertim, quod collatio facta a Principe multis criminibus irretito valet, si illa crimina non inducant irregularitatem, uel inhabilitatem ipso iure ad ben

133쪽

scia, & tamen certum est Principem dissicilius eam facti rum fuisse, si id sciuisset. Quae illatio non solum uidetur procedere in terris, in quibus praediista iura seruantur,sed etiam in quibus Principes,& Reges eiusmodi officia vendunt, seu in corripensam alIorum obsequiorum, Robligationum conferunt: Nam licet in illis licite vendantur a Principe pretio sibi noto, no tamen licite venduntur alio maiori sibi ignoto, Quia etiam ipsi nequeunt iuste vendere, nisi seruatis duobus a Thoma requisitis,quorum Alterum est, ut pretium pro eis datum sine gravamine populi recuperari possit: et ita iniuste uenderetur pretio maiori sibi ignoto, quod difficilius,quam ipsi putant, recuperari posset sine populi gravamine: S proinde grandia peccata peccare, qui pro intercessione ad huiusmodi officia impetranda, grandia pretia, ignorante id Principe, contra

legem inanimatam, et animatam capiunt, meritoque t neri ad restitutionem, licet censuras non incurrant.

6 III. Principaliter dico, inaod non possunt etiam accupere circa secularia,et de se uendibilia, pro ossiciis malis, uel male praestitis , uel praestandis , ad corrumpendum vel decipiendum Iudicem, uel gratiae Authorem: Iudicem quidelia,suo ferat sententiam iniqua uel nullam , uel

abnuat, aut disserat ferre aequam: Grat ae uero authorem,

quo faciat eam, quae suam potestarem excedit, uel quae Reipub. uel priuato praeiudicet, uel quae sit scandalosa, uel uetita Iure naturali,uel diuino,uel humano, ut non po test ipse derogare, uel non subest causa id faciendi, Quia nemo ex iniquitate sua debet reportare commodum l. Ita cue fullo fide furt.c.Sedes Apostolica de rescrip.neque ob turpem causam quaerere l. prima, et per toti tit. Κ et C. ob

134쪽

C. obturp. caus, Non autem possunt accipere aliqua pro officiis, quae non praestiterunt, R mentiuntur se praestitisse, quod haec Extrauag. in uerbo factngunt grauiter significauit,ut supra not. 19.diximus. Idem iacit illa parcemia fumos uendereJ quae pro re apparenti, Nnon existenti, aliquid accipientes damnat, ut etiam Budarus lib.tertio de Asse annotauit,& probatur l. prima.ff. de condici sine causNec etiam possunt aliqua accipere pro officiis etiam iustis praestandis, quae tamen non intendunt praestare: Et sacceperunt iuste pro iustis praestandis,quq intendunt pra stare , & postea non praestant, tenentur accepta restimere, i quia in priori cas accipitur sne uera causa,& cum sali cia, ac mendacio pernicioso, R ita sine iusta, uel cum tu pi causa. Posteriori uero, quamuis acciperetur ob iustam causam, ea tamen non praestita, redit ad non causam, ut habet d. l prima ff. de cond. sine caus. Non etiam possunt aliquid accipere pro officiis, quae tenentur facere, factis, uel faciendis eo modo S tempore, quibus ad id tenentur, quia, ut praedictum est, turpiter accipit,qui pro eo quod

tenetur facere,accipit.

IIIL Principaliter dico , quod circa secularia pecunia restimabilia, Rideo uendibilia, & locabilia, possunt praedicti in quaestione contenti, accipere, quantum illa uere V lent, non solum tanquam donatum mere liberaliter, de tanquam debitum obligatione antidorali, siue in gratiaruactionem, sed & tanquam debitum lege propriae iustitiaupro officiis, obsequiis, uel operis iustis praestitis, uel praestandis, quae non tenentur praestare,uel praestitis, aut praestandis modo longe utiliori, eo quo tenentur praestare, Spro interesse maxime damni emergentis: Nam quibuslia

135쪽

In Extrahian Ab ipso Greg.XIII. II '

bet magnis, et paruis debetur etiam lege iustitiae merces, praemium, honorarium, lege,consuetudine, conuentione

iusta statuta, vel boni viri arbitrio statuenda,pro labore, industriia,et studio, quae suscipiunt in procuranda alteri Iu- stitia uel gratia, nisi alias ad id gratis faciendum teneam tur: Tunx, quia nemo tenetur facere beneficium de suo c.Precariae IO.8. 2. per quod glos mem. 83. dist. in summadidit: Non teneri medicum ad curandum gratis infirmum diuitem, ideoque petere posse mercedem,etiamsi infirmus nolui stet curari, ergo nec gratis impendere laborem, nec itidustriam,nec operam suam,adeundo Regem, uel alium Magnatem, vel herum, vel amicum pro alio, intercedendo pro illo: Tum, quia potest quis accipere mercedem pro assistentia, quam alteri facit,et pro fideiussione, et pro usu gratiae, qua ualet apud alium, et opera sua, ut habet expresse l. Hoc iure 3 primo ff. de donat. et etiam pro de-

sensione l. letum 3.Licet isquod met.caus Quae comunis sententia est, ut tradit Dec. in l. Culpa caret ff. de regi tur. ergo potest quis petere mercedem laboris et industriae, intercedendo apud alium Summatem,mediocrem, vel infimum adhibitet: Tum, quia potest quis pro suo interesse

praesertim damni vitandi accipere recompensam, i 3.sside eo quod cert. loc. l. Vinum is de reb. cred. l. unica C. de senten. quae pro eo quod interest, etiam in mutuo, glositi c.Conquestus de usur. At multi praedictorum intercedem tes pro ali s apud Reges, Principes, et alios, perdunt obligationes antidorales,et suas spes,siue expectata ab eis beneficia ob cognationes, amicitias, et obsequia praestita,eo quod in compensationem eorum concedunt eis sic illa, ut

satisfaciant illis obligationibus: Ergo recte possunt acci

136쪽

Pro De datis S prona pro Iust. ι c.

pere iustain recompensam ab eis,quibus cum hoc damno gratiam vel iustitiam impetrauerunt: Tum denique,quod lege naturali, diuina et humana, dignus est mercenarius mercede sua Luc. io.et t. ad Corinth. y. R c. I. I3. q. I. Vnda N Advocatus, et Procurator, Negociorum gestor, exemcitor, Institor,Professor literarum, Medicus, A ssessor mior, Curator, et id genus alii, possunt petere sua honora, ria, salaria,et iustas remunerationes iuxta l. primam 3.pr,mo et per tot. E. de var. et extraord. cog.et noti in l. Sala, rium, et t. inii mutuam. g. salarium T mandata et latius per Speci in tit.de salar.et titulo de magistr. ubi ponit so

mas peredi At ii de quibus quaestio proposita est,dici possunt Advocati, Procuratores, Negociorum gestores, vel Opitulatores eorum,quibus procurant quaerere iustitiani Vel gratiam, ergo iuste possunt recipere, Tandem quod Thom.tam usu,qua Theoria recepi. ubi supra ad Ducissi. Brab. rndit ei licere accipere pecunia pro ossicij s publicae potestatis,duobus seruatis, nempe ut emens sit habilis, et pretium tale, quod sine gravamine subditorum possit recuperari.Per quae omnia idem esse dicedum quoad officia praestita circa spiritualia diximus in Manual.Consess. cap. 23. n. Io6. Videlicet: Non incurrere Simoniam illum nisdiatorem , qui etiam circa spiritualia accipit iustu aliquid pecuniarium pro labore,cura et studio quae impendit pro alio, in honeste adeundo, rogando, et alias curando, aut

aliquod interesse lucri emergentis uel damni cessantis sub eundo, quo aliquod beneficium Ecclesiasticum alteri conferatur, neque qui iustum pro tali labore ante uel post eususceptum, soluit. . Dixi supra in hoc dicto . Quantum illa uere ualentJ

137쪽

quia non possunt plus accipere tanquam debitum de iust tia, et ita non tantum quod notabiliter excederet ualore laboris,industri .studi' curae,et interesse subitor u uel subeundoru,Tum,quia hoc dictu fundatur in lege Iustitiae comutatiuae et in omnibus contractibus,sive nominatis, siue ' innominatis,qui ea nituntur,seruanda est aequalitas dati et recepti lux . illud Ad Thessal. . Nequis supergrediatur fratrem suum uel circumueniatJQuae regula est perspicacissitni Scoti in dist s. q.2.art. z. quam ad utile propositu

in materia Cambiorum retulimus in Manual. Confesse. 17. n. 283. C. quamque late significat Thom.2. 2. q.cl.art.2. quae etiam colligitur etiam ex Aristotele . Ethicorum.

Dixi etia in praediisto dicto squae no tenetur praestareJquia nemo potest honeste accipere quicquam tanqua d bitum de iustitia, pro eo quod tenetur gr iis facere lux. l.

2. 3. et 4. f. ult. E. de condict. ob turp. caus.

Addidi tamen gratis quia qui tenetur facere aliquid

sed non gratis,iuste potςst accipere quod meretur: arg. l. Metiam 3. licet KQuod met.caus. et eorum quae adduxit Decius in Reg. Culpa caret fisside reg. iur.

Addidi item feodem modo quo tenetur praestitis uel praestandis quia qui tenetur facere aliquid aliquo modo,& facit illud longe meliori et utiliori qua teneatur, posset

percipere tantum quantu modus ille meretus, Verbi gratia:Tenesquis ex ossicio,mediocri affectu& proptitudine ad deserenda aliqua petitione scripta uel uerbale ad Principe, uel Iudise,uel quemvis alium non tamen tenetur maximo affectu et promptitudine id facere, nec instare pro expeditione, nec rogare ut sic uel sc expediat,uel respor- dea nefre ut petita concedat, praesertim cumulate et cc -

138쪽

piose:dat sedit eo modo amphori,certe pro illo ampliori officio aliquid meretur, quam si mediocri tantum modo , quem ossicium suum requirit faceret,non mereretur quia quod Iuris est de toto quoad totum est de parte quoad partem L Quae de tota ff. de rei uenae S modus faciendi, est circunstantia, seu pars actus, S ita , ut potest capi pro actu non debito,potest capi pro modo hon debito, actus debiti, Summopere tamen caueant ne instus amor ha bendt,persuadeat ei, se plura, S utiliori modo praestare, quam praestant,cum aliqui nec tot,nec tam bene, qua d bent, id faciant.

Addo idem esse dicendum de dante quod dictum est de accipiente, scilicet: Quod licet dare alteri quod licet ei de

iustitia accipere, eisdem rationibus.

Non obstat huic dicto haec Extrauag. quia illa intelligenda est de dante et accipiente nullo iure debit pro ipsa Iustitia uel gratia, debitis fieri, et factis uel faciendis eo . modo quo debentur: hoc autem doctum de dante et a cipiente debita de Iustitia. et non pro ipsa iustitia, sed pro labore, industria, et studio uel interesse, quae de imstitia non debent subiti, saltem gratis et eo modo quo

subeuntur ..

Non obstant etiam l. 1 3. et 4. f. sn. T de condict. obturp. caus. Quia illae intelligendae sunt de accipienterrono quod tenetur facere gratis, dc eo modo quo ita tenetur facere , de de dante malo animo ad corrumpendum iustitiae uel gratis authorem, quo animo praesumitur dore qui dat pro eis faciendis: per praedictam id. quae pro sumptio cessat in foro conscientiae per dicta supra notab.

2. num. I .

139쪽

8 i Ex hoc dicto 4. R in eius probatione N. declaratione diistis infertur primo. Quod qui mediatores & opitulato res lege, uel consuetudine, partium impensis sunt sustem tandi , ut hodie frequentius Ad uocati, Procuratores, N. Notarit,possunt stipendia taxata uel boni uiri arbitrio taxanda petere, & accipere: uia licet ad suam operam

impendendam teneantur, non tamen tenentur Cain lim

pendere gratis, Imo & ultra stipendia sibi praestituta, quae mediocri modo fungentes ossicio suo merentur, possent aliquid amplius accipere si longe meliori & utiliori in do id facerent,puta eundo aliquo, monendo aliqua,instando rogando, & diligentius, & breuiori tempore quam ex

ossicio tenentur, expediendo.

II. Infertur, Cubicularios, Secretarios, & alios iam uliares Principum, Magnatum, & Iudicum, qui ex ossicio suo tenentur mediocri modo facere copiam ingrediendi supplicaturis, uel precaturis eis, uel supplices libellos ad eos referre, R responsa eorum ipsis reddere, nihil tamquam de Iustitia debitum posse ab illis accipere, si ea tan

tum mediocri modo,quem ossicium eorum requirit, pro

stent: Quia id tenentur gratis facere, posse tamen si longe plus, S longe utiliore modo, quam ex ossicio tenentur, id praestarent: Quod multi praestant, humanissime excipiendo , docendo, & monendo partes supplicantes, quid facere&quomodo se gerere debeant, quo cupitis potiantur, quique instant, S rogant pro breui & commoda expeditione, ultra quam o cium eorum requirat: Qui si hoc plus non accipiunt, gratiam sacere, S de Iure suo partibus remittere, ob idque gratia, & remuneratione agni censendi sunt. ι R Σ Contra

140쪽

124 De datis ct prona. prolust. E ci

Contra uero, qui nolunt facere, & expedire mediocri' sab . tem modo, ea quae ossicium eorum requirit, nisi prius eis aliqua Xenia uel dona mittam Vr, quique gratias a' Principe iactas, uel sententias a iudice latas nolunt expedire,donec eis fiatMel praebeatur aliquid pecuniarium, ultra iura sibi debita,& ita supplicantes, & litigantes, in Curiis Principum,& Iudicialia, cum multa ina pensa morantiat & delibnent, non solum peccant, sed etiam restituere tenentur, non tantum impensas, sed etiam' ea quae receperunt : In

pensas quidem, quia qui causam damni dat damnum d disse uidetur, cap. Cn. de iniunt Qui occidit H ad leg.

Aquit. Accepta vero ob hanc causam, quia turpiter prolatis, quae tenebantur sacere, sunt accepta : iuxta praedicta l. 1. 3. &4 3. sn. de cond. ob turp.cau. sine ullo iusto titulo, S causa, & ita non solum tenentur restituere in foro interiori tanquam turpiter accepta , & non turpiter data, iuxta ea quae ponimus in Man. Consess. cap. 77. n. 3. et 34. sed etiam in foro exteriori possent condici, & repeti coim dictione ob turpein causam iuxta praedictas leges, imo S condictione sine causa, tanquam sine iusta causa data iuxta l. primam is decond. sine caussi P

ν V. Quod licet pi dicta de quibus est quaestio proposita, non possint capere pro spiritualibus, ut primum diactum habet, neque de suapte natura inuendibilibus, ut habet secundum ,. neque pro ossiciis malis, uel male pri stitis, uel praestandis, ut habet tertium, neque pro bonis , dc bene pi stitis, uel praestandis, tanquam debitum de Iustitia, si ea eo solo modo, quo praestant, praestare tenentur,ut habet quartum , licitum tamen est de se accipere donatum mere liberaliter, propter ossicia bona, bene