Veterinariae medicinae libri II Johanne Ruellio suessionensi interprete.

261쪽

vini dextantem et libram, Hadratem semunciam. Mustrum paruum

strum maius uncias h GT ,.se,p.s VETERINARIAE MEDICINAE 1 HANNE RVELLIO SUESSI NENSI INTERPRETE

FINIS.

263쪽

PETRUS RVELLIVS LECTORI.

Ne te,candide lector ei Veterinariae nomenclatura fortasse alicubi remore, tundictionu quarundam quae non ita passim occurrunt,aut ab usu quo, tidiano paulo videntur remotiores,expositionem hic ad operis calcem adiiciendam putauimus. Quam,qua potuimus sedulitat ex Catone, Varrone, Columella, Plinio, alij b classicis authoribus late gratiam iniremus optime lectar,collegimus. Tuum erit nostram hanc operam boni consulere. Vale.

Admissarh dicuntur mariti equarum,qui admittuntur ad coitum. Vnde admissura. Albuginargemata, Midem sunt: sentiis morbi oculorum. Amylum,sine mola factum Amineum vinum ab Aminea regione, ubi nunc salernum est, Amurca,fex olei, quae contra culices Sc limaces vim habet maximam. Amina est morbus qui infaucibus esse consueuit . Tria sunt eius genera. In primo nec tumor, nec rubor apparet ullus, sed emacescit corpus, ocmembra soluuntur, de spiritus includitur. In secundo rubor est cum tu,

more, obmutescentia,pallar,singultus .la tertio fauces tantum cum rus bore intumescunt. Dicitur autem angina stirici si rum, quod est angere, Attri,in verbo ulcera.

ua inter cute graece dicitur,trium generuaympanites,spiritu inflante, a forma vehis res sono quos dicitur. unde tympanici. Ascites a figura viris, quando in unum aqua cotrahitur. Leucophlegmati assuehypos arca,tertium,corpore inaequali tumoribus. Mula,quod graece mi, i vocaturo Mutati idem fere quod minutatim, Ategiae ex hyias frondibus 8c ramis scenae quodam topiario opere fiebat, ut in castris alijsve locis frondibus culmis viticulis alijsep rebus tempo'raria struuntur domiciliat qualia ad umbram in hortis erigebatur,vii per aestatem homines ab insolatu sese vindicarent. Auripigmentum id est quod rmissi a Graecis nominatur.

Balanus vocatur glans quae aluo subducendae clysteris loco subdituri id ex adipe bc nitro faetitabatur patre plurima, Balsamum hqrbam significat,ae arborem balsami.

Bima duom trima trium,quadrima quatuor annorum.

Broci dentes dicuntur qui dextra ae sinistra parte paulo eminus prominet. Graeci eos quibus dentes prominent,appellant cmeis M.

264쪽

DIFFICILI ORUM VETERIN. MEDI.

Brutia pix est secundus liquor crassior defluens a ligno igni circundam, ,

rursus in cortinas teneas coniecta spissatur ae coagulatur. 'Bulimon communis lingua intempestiuam de magnam famem vocati Buparticula adaugens est. Bulbi megarenses a Megaris ciuitate Graeciae. Buprestis, genus est cantharidis.

Cannabinae, possessivum a cannabe hqrba. Cancellati per cancellos. Cancella ligna sunt inter se modicis interuallis in transuersum annexa, quibus scenae d tribunalia de fenestrae muniebatur. Gallis tresibs. Canterius equus cui adempti suntlesticuli. UCarcinoma est durities cum inflammatione,interim dc vicere,liuidi coloris ac subrubidi anans sanguinerraros non cohuerendirecuruantuid ine venulae atq; pili. morbus insanabilis. Cardiacus,sive a corde, siue ab ostio ore stomachi, quod stae vocant, morbus est ex nimia imbecillitatemrporis. quod quidem stomacho lane guente immodico sudore digeritur. Canes est putrilago Se vetustas. unde cariose a carita cilia:nomen est serpentis, a caruitate dicti, quae de amphilenae vallice

en V dicitur. O . Ceratum a cera dicitur.

Ceruicis tumore increscentem intercutem dc asperam arteriam, Graeci vocantavo modo caro hebes, modo humor aliquis mellis aquaeve similis includitura quibus sic turgent guttura, gutturosos Latini vocant. olera est comune vitiu stomachi ais intesti m. nam simul & deiectio& vomitus est: prater' haec inflatione intestina torquentur,ialis supra infracperumpit, primum Rus simili deinde ut in ea recens caro lota esse videatur,interdum alba,nonnunquam nigra, vel varia. ordum foenum se natum. unde de humenta chorda.

maest quidam caulium delicatior teneriors cauliculus. mare in brassica dicuntur,quae vere proximo postprimam sectionem ei caulibus colliguntur,vel c ut alij dicuntu tenuiores cauliculi. Cimolia creta ab insula Cimola,qua utuntur fullones investibus abluedis.

hanc nunc vulgus terram seponariam vocat.

hortes sunt villarum intra maceriam spatia. hortales gallinae,quae in corte domi untur.

Clauus graece ,rotunda specieicioris albufit in plantis digitiis pedum maxime, fiunt & callosaq*aedam in cadido oculi tubercula,quae claui non

minantur oculorum.

265쪽

DICTIONUM INTERPRETATIONES.

Clitella diruntur ea quibus sarcinae colligatae mulis portanturiunde muliditellam. Ibria attende dici non solum medicameta oculorum,sed aliarum quoq; rerum. Item Comelius Celsius collyria ponit pro medicamelis fistulam, docens quomodo debet fieri collyrium ad fistulas curandas.

mitialis inter notissimos morbos est,qui &maior nominatu sest autem qusdam totius corporis conuulsio.animal subito conciditiex ore spumae mouentur.deinde interposito tempore ad se redit,& per seipsum cosmogit. Id genus morbi in equis syderatio vocatur. Concoqui diciturcibus in stomacho. Condylomata tubercula qui circa sedem coronamiis partis eius consistunt. Coni, nunc cupressi. riuo dicitur in vere is cum pellis ita tergori adhaeret,ut apprehensa manibus deduci a costis non possiti ea est infesta equino pecori, &buabulor quae non aliter accidit, quam si equus ex languore aliquo ad maciem trudam sylaestrem asparagum vocant. xendicem coxam exponit Nonius. Cunila bubula hirta est qua se tuentur testudines contra serpentes pugnax

turri Graeci amon origanon vocant.

rona pars est pedis in brutis. Crenae sunt incisurae,i quibus crenata folia lassim vocatur oe est serrata sectaque per ambitum. in sagitta quos partis extremae sectio,in quam

neruus inseritur arcum tendere volentibus rena dicitur. Cremor succus expressus egrano macerato. Cruditas redundantia stomach quae nascitur ex aegra concoctione.

Cubitorem equum vocamus qui libenter decumbit in sulco vel itinere aevitio decumbendi est obn ius. p nila hqrba est appellata a nota Graecis origanum.. us quo quis insidens equo alterum quantu potest resertime trahit,calapen Graeci vocant,gallice galop,ec hinc gallopera

Decapulare est de capuli in capulam deplere. Vnde decapulatores quicam lis oleum deplenti sunt enim capula vasa ansat Decussare est in decusses formare ais diuidere. Defrutum vinum ad tertiam partem decoctum. dicitur autem a defervenado. unde defiutariae cella. Debubo, corticem detraho. Deser euacuare ex vasis.

266쪽

DIFFICILIORVM VETERIN.OMEDU

Despondere animum,est statuere finem vitae. Dysenteria exulcerationem intestinorum significat,cum strigmenta qua, dam cruenta redduntur. harunculus vermis est tineae similis, non in ventre,sed in lacertis,femore

tibis i parte Aegypti superiore copiosus, qui latera quos paruuloruinfestatim eiuru hic sine dubio.

Ebulus hila est faciens baccas in similitudinem sabuci. Elephantia est morbi quoddam genus,ab elephantorum cutis similitudine

di inimicrebris summa corporis parte maculis ac tumoribus,rubore paulatim se in atra vertere. hoc morbo laboratibus no ora modo ais manus,

sed surae quos ac pedes inflantur. elephantiacos vocant ulgo leprosos. Ellychnion dicitur id quod ex papyro tortum in lacernis uritura lychnion quos in hoc significato legitur. Elutriare id significat quod Graecis hoc est de vase in vas trafferre, quod quidem & trasuasere latine dicitur,sed rarius fortasse 'latravata

Enterocela dicitur cum intestina delabuntur in scrotum, epiploceli cum omentum,hyoc a cum in alterum e testibus humor cofluit. Omne ilias species nostri vocat hemias. Rame cum venarum ramis quasi Va ricosum scrotum tumetata Epiphora morbus est ocularius.

Equi stabulum est equorum,ab equo t ouila,& boui . Erymium litia est inter aculeatas in primis clara contra serpentes,&ve,

nata omnia natans. eius radix bibitur aduersus ictus mors sic tumcapita vocant officinae. Eruca vermis arcuatim serpe ab erodedo vocata. vulgus chenissam vocat. Emu genus leguminis quod vim medicaminis obtinet. Esitare,forma frequentativa a supino esum derivatur.

Fatitant,resoluantur,deficiant,languetant. Fibulare est alligare, cum quibusdam quasi fibulis coagmenta conectuntur. Fibulas Graeci ut nominant,futuras quae vulneris oras paulum constrahunt,ec iungunt,quo minus lata postea cicatrix sit. Ficus ulcus est fici similitudine. imine Graecis nominaturaeam excrestitiae id quidem generale est. Sub eo vero duae species sunt,alterum vicus duetrum ae rotundum, alterum humidum 8c inaequale. Flaccidi dirutur,quorum aures pendulae,& non arrectae sunt. inde flaccesto, hoc est languesco. a flaccis auribus derivatur.

267쪽

DICTIONUM INTERPRETATIONES.

Flores ini sunt seces, Foria, stercora liquidior sic dicta,quod facile feratur foras.inde forioli equi dicuntur qui ventrem solutum habent. Fraces,oliuarum sunt carnes, Fracescere dicuntur oliuae,quae collecta cadore ae vetustate putrefiunt. Hesum dicitur,quod infractum & cominutum est sicut & fabaehes quae molis franguntur. Frietur, hoc est teratur digito. inde compositum astrio, inhio, ae subitio. Friabile id latine dicitur,quod facile disteritura vulgo vocant hola Furunculus dicitur ulcus nascens passim in quacuns parte corporis.

Vocant

Garu liquamen ex pisce. Glaber glabra glabrum, depilem significat. Fabrat nuda sine pilis. inde

glabricies. Glaucinum graece dicitur oleum mustum, hoc est expressum antequam oliguae calcentur ais premantur. nam i vi, graece,mustum latine Gliscere est crescere. unde gliscit, crescit valde per instructionem epularum Gluma est folliculus grani, ut dicatur grani theca. Grossi sunt pri time ficus,quae velut praecoces non maturescunt

Haemorrhois intra hedem nascitur immaturi moti specie,interim sine tu:berculo. scissuras habet Me sanguis effluitiinterim leuis rubtam; tu moremnec sanguine remittens,propter quod haemorrhois caeca dicitur. Herniae, in verbo enterocela Hygrae vocantur liquidaemplastra, sicut xeri quae sunt arida.Hyoscyamos herba est quae 3c altercum latinis, apollinaris,de symphonia ca appellatur. Hirudo vermis in aquis habitans, quae & sanguisuga appellatur. etenim in potu hausta, adhaerens faucibus sanguinem ducit. incremento suo transitum cibi praecludit.

Iecinoris morbum Graeci Imemta, vocat. dextra parte sub praecordijs vehea mens dolor est:idems ad latus dextrum,& ad iugulum humerum paratis eiusdem peruenit. Iocinerosi,qui vitio iocineris laborant, Ileos morbus dicitur cum excrementa in stomachum resiliunt,atq; deinde per os reddunturiomninos intestini gracilioris morbus ileos dicitur.

268쪽

DIFFICILIORVM VETERIN. MEDI.

Ileta dicuntur, qui ideo intestini gracilioris morbo laborant. hoc genus

morbi Graeci vocant die'si lacerniculum ab incernend genus est cribri. Informicationes, siue formicantes verrucae, arcis myrmeciae dictae, quasi sit aliquis pungentium formicarum sensus. Infundibulum instrumeti rustici nomen est,quo vina diffundutur in dolia. Intertrigo ab interter quando simul membra interteruntur,& confricam tur,accedente sudore, Intestini plenioris morbus est in ea maxime part quam cietam esse propo: nunt,vehemens inflatio,vehementes dolore dextra magis parte intestianum,quod verti videtur, prope spiritum elidit. in pleris i post frigora

cruditatesq; oritur. Intestini tenuioris morbum Graeci appellant. is modo supram, bilicum,modo sub umbilico dolorem mouet.fit ex alterutro loco inflamismatio, nec spiritus intra se transmittitur,si superior pars affecta est. Ischi adici morbo coxendicis laborant,qui & coxarij dlaututinam coxendix vel coxa graece laxi dicitur. Iubandes nuces sunt maiores.

Distribui in lacinias, id est in particulas separari. unde lacidatim,id est particulatim, Laseris Eutra datissimus est nomine Iaserpitium,quod Graeci silphion vore cant. Cuius succum vocant laserimagnificum in usu medicamentis piae ad pondus argentei denaris pensum.

Lentorem, tenacitatem,& viscositatem ex humore procedentem. Lethargus est marcor, de inexpugnabilis pene dormiendi necessitas cum alienatione mentis,

Lienis ubi affectus est, intumescit, simul edicum eo pars sinistraeaque dura est,&prementi renititur . venter intentus est. aliquis etiam in cruribus tumor est. Liparae medicamenta pinguia sunt,&, ut Celsius ait, leuia. Lippitudo oculorum inflammatio est, i cum tumore in his dolor est,se,quiturm pituitae cursus nonnunquam copiosior,vel acrior,nonnunquam utras parte moderatior, graece Liratim adverbium, per hiras. Liviuum oleum dicitur sponte fluens,no tortivum, sicut mustum litiuum quod sponte fluit antequam calcentur vum te emitu Graeci vocant Locos proprie appellant genitalia taminarum.

269쪽

DICTIONUM INTERPRETATIONE s.

Lotium urina est. Lumbago, lumborum vitium,&morbus, Lumbini ventris animalia sunt, ver u figura, aegraeci astaridas vocanti Lutra vasis genus est,a luendo vocatum et a quo elutrarer, quo supra.Luxa ae luxata membra,suis locis mota de soluta.vnde luxatio.

Malagma a verbo graeco piso iis . quod est molliolae eo utimur in duritie mollienda, Malicorium est putamen mali punici seu granati. Mandrae vocantur equorum, ovium, & boum, aIllorum huiusmodi ani, malium receptacula & claustra. trices dicuntur,quae ad progenerandum apri sunt. Medica haerba est quae vulgo melica dicitur. semel sata decem annis durat. Hi nunc seri coepit.burgundiense foenum rura vocant. Meliceris viceris genus,quod a faui similitudine nominatur. idi duas spe cies habet. Alterum iubalbidum, uruculo simile,sed maius,ae cum dolo, re maiore. Alterum est minus,super corpus eminen durum arum,subauitide,subpallidum,mash exulceratum. Muscarium, equorum setosa caudae pars vocatur,qua ad arcenda inuolam lium muscarum agmina ututur. In orbem quos radiatas Lerbarum coama cacuminas in fasces coacta,latini muscaria vocitauerunt. Myrmeciae dictae sunt in genitalibus,sed foeminita palmis, de inferiorisbus partibus vere ablupini amplitudinerquae ideo sic nominantur,quia formicae modo punganti Mysiatum vinum a Mysia urbePhrygiae.

Mucea mucorem contrahatiinde mucesco,&mucosus. Muti sal cum aqua medicatum & induratum.

Nasturtium haerba dicta,quodnasum torquere faciat. Nomae dicuntur vicera quae depascunt corpus orant serpendo, Obstipi dicuntur quibus colla ment, vin humerum capita sunt inclinata. Ocymum dictum a verbo graeco ocys, quod valet cito,quod citat alvu veruterinisad genus pabuli sunt segetes virides sectae antequa ferant siliquas, inde far ferro caris farrago diciturinonnunqua ex hordeo,quae hordea: cea farrago dici solita est,quem graeci vocant age ili. Oculorum suffusionem graci nominant. interdum oculi potens

270쪽

DIFFICILIORVM VETERIN. MEDI.

tiae qua cernit, opponit. Offa,massula & frustum. Opisthotonici in verbo tetanici. Orthopncea est circa fauces malum,quod in difficultate spiradi consistit di, citur , quando non nisi recta ceruice spiritus trahitur. m

Papularum duo genera sunt. Altera est in qua per minimas pustulas cutis exasperatur,&rubet miteres roditurimedium habet pauxillo huius: tu de serpit: idq; vitium maxime rotundum incipi eadem, ratione in orbe procedit. Altera est quam a graci appellat, in qua similiter quidem, sed magis cutis exasperatur exulceraturque, ac vehementius de rodit, sub ipsis auribus oriri solet, ibi inflammatione orta.d abscessus

genus est.

Pastillus est forma panis parui in quo latum arida medicamenta aliquotas

more inunguntur.graecis enominatur.

Percolari est siquorem colo excerni, Pervitia appellatur quisquis admittit.eo enim adiutante equa alligata celerius admittitur,nes equi frustra cupiditate impulsi semen eiiciunt. Phalangium,aranei genus. Phthisiis oritur fere cu ai capite nonihil in pulmone destillat. hine exulcera, tio acceditaex hac febricula leuis fit: aretia cum quieuit,tame de repetita Pinn pro penna. LPinsitum intelligitur id quod vulgo dicitur pistum de molitum.

Pollinem modo pro flore farin modo pro Machin re detrita in nutu puluerem sumiti Pollinari cribra siue excussoria, rinaria, viciaria, Polypus est caruncula modo alba, modo subrubra, adinares obsidet. Porrigo dicitur in capit barba,supercili quoties inter pilos quedam quas iisquam resoluuntur,aliae madentes, De siccae,nunc ulcerato loco. csiue ulcer a graecis histipis vocantur. ' Praecox dicitur quod cito matures ita Horitet, incitet,inuite allectet. Premonia siue pleribon Celsus dicit esse cum recedit ab ungue caruncula non line magno dolore,ut videri possitequod reduvia quos nominatur. Ptisana videtur esse pultis genus ex fatina hordeacea. ' Puli id est nigrasullum enim nigrum vocanti

Paelicies pro prouentu & tatura pulsorum.&citur&pullatio.