Historia Caroli Magni imperatoris Romani. Ex praecipuis scriptoribus eorum temporum concinnata, studio Iohannis Ioachimi Frantzii, Argentoratensis. Accessit Eginhardi Carolus. Et praefatio Iohannis Henrici Boecleri, qua institutum hujus opusculi decl

91쪽

ossicio q: distri me, quisq; tributu in bonum pubi cum et . . Sanxit & alia quae ornamento pacis . splendori ac dini per imperium inservi t. Mendicis vagant bus quicquam tribui vetuit,sendos esse 'nicia i regioni inopestiuos dictitans : si quidem ac validos labore victum quaerere, ac desiderio siuiscere mami jussit: P 'pessacris vlibus destinatas inlocupletioli siemps sin xtes partes distinxit,auas egenis , tertiam sacerdotibus rperii tui. In aedibus te quioribus donaria aequa lance inter paupeos ac sacerdot particiis est. Nundinas diebus sellis ademit, ne uos veneranaa antiquitashqnori divino destinasset, pessima im- mutatione hominum commercio cederent. Ebrietatem & de te istandum illum morem , quo dum alior in salutem bibendo coiri reputamus, nostram per imus, ut militibus, ita cuiuscunque ordi niscotiditu nis, sexus h minibvsseverissia interdixit, vitiorum matrem penitus otirparie adlaborans. a res homicidas & hi luc modi crimi committestes, si ad asylum, templumve sera delapsi forent, repeti aut vi exto 'eri voluit. Quod si quis taceris

tum, Antistitum,sive Proesectorum reddere illos ecusabant,des tisdatione damni caveret, ac juramento sonfirmaret, si quispiam.

fames pietate an udebita mi in saevirent in homines, aut inclemens foedoque torpore ς'rruptus aer premeret terras, non expς statis decretis suis subditi statim a clementissimi Numinis a lxilium confugerent, ejusque miserico diam supplicibus elicerent votis. Praesertim si victus inopia &me urgerentur,quisque pro virili alimoniam s is procuraret,ac di

si genter caveretur, ne intolerando pietio an non seniret aut extra imperij limites distraberetur. Ipse jus summo studio dixit, si pius mane dum indueretur, t nta apud eum temporis jactura erat: simul ministris aulae, quicquid eo die expediendia foret, iniunxit. Uno per omnes septimanas die praesens causas dijudicavit, non tamen promis uὸ eas cognostebat neq; alias ad ipsum provocaba tur, nisi cum populus injusta iudicum ordinariorum sentenesa se gravatum putaret,aut res judicio eorum major existeret, prout d claratur constitutione illa, quam in librum secundum prae ceptorum civilium retulit. Devictis Langobardis non defuerunt.

92쪽

erii Ro L O suaderςnt , ut omne nomen Langobardotii Italici extirparet, se setque sortassis vitiat, ad subtrahendam no-

vocum motuum materiem, nisi invidiam Italorum veritus suisse: Erant etiamque atalicae genti longa consuetudine adeo ut indiscrete propemodum viverent, praesertim in his ibi

bus, quae sub , ipsius gentis imperio per annos a . & amplius fuerant. igitur administrandarum retum facultate adempta,nilio

acerbius au eos statuit , ac tantum leges Movas ad edicta Langobardorum, quas praesens usus desiderare videbatuti adjunxi . Men festo iusanni & ventorum plerosque patriis, liueGermanicisum tabulis insignivit, cum antea non amplius quam quatuor vent sum nomina Germanico sono frequentarentur. Et Januarium

quidem adulamoriat Marthim hei monat Aprilem Pili onat Novembrem , dio bilirionat Decembrem, mitigmonat vocavit.

caetera apud umbardum reperies,nec operaepretium fuerit, ing la hue arans te. Tentavit etiam Grammaticam artem Patrio sermone introducere, nec tamen perfecit Quoniam q-isin imperio ac regnis, legendaq; per orbem terrarum pace belloque Rep. fueritC AROLUS exposui: nunc familiarem eius vitam, quio usque moribus atque fortuna domi es intersiosegerit,pa cisperstringam. Periliam,'um fili set e ac reverentia temper coluit, sest memoria item Saxonum eaedem ad Asiam

flumen,amisit, ac regio more ad s. Dionysii propter Parisios mar ti ejus tumulo inferendam misit. Sororem quoq; Gistam summo honore prosecutus est, haec a primis iuventae annis vita Alitaria DEO servire desideravit,& in eo vitae genere mortem subii: F tris Carolomanni fata superius executi semus. Duxiise primam rem , Gallienam , Galastriae Toletani Regis filiam crustiniamus ibit, caeteri deLui sterga Langobarda pronuntiant. Hanc Desiderii Regis filiam non diu in matrimonio habuit, sedanao vertei terivelut praediximus repudiatam patri remist,permittetuemagis quam approbante matreBertina,quae praecipua connubii concili trix aegre disrumpi adfinitatem videbati Baraniis celebris occasionum captator, Imperatorem tum temporis a Pontisce Steph no deterritum fuisse inb interdictione sacrorum scribit, ne cum iam foeda gente sanguinem misteret: id cum,quod sciatmnullus

93쪽

scriptorum moneat,nos homini sua relinquimus. Mox Hild ar dena E gente Suevotum nobilissimam sedit nam de omnibus mulie bris sexus dotibus praecellentem in matrimonium accepit, haec sex liberotrum parentem iacit : e quibus Carolus de Pii inussic It liae, ille Germaniae & citerioris Galliae Reges, in flore aetatis vivente patre absumpti sunt, Ludovicus Aquitaniae Rex tegristum Mimperii liceres extitit; filiae tres, Rotari is, Bertha, Gislata

nuptae vitam traiis erunt, quanquam illam maiorem nata Cor stantino Graecorum Imperatori desponsatam sui sie ferant , iive malet liene, sive mors Rotdrudis mox insecuta conmibiu distra

xerit. Defincta Hildeordi paulo ante obitum Berthae matris, Fra stratam Rodolphi Comitis Francorum filiam uxorem habuit. Eou duas suscepit filias Tlaedra iam de Hild rudim: sed ea quoque

. iis concella Luiu rdim Alemannam sibi sociavit, cuius tamen. matrimoni podemo i tilis fuit. Cum Leonem Papam reduci Romam imperate ruisim conjuge orbatus fuit' dc paulo post dec tus imperii insignibus Irenes orientis Imperatricis nuptias pez legatos expetiviti sperans utriusq; imperii opes connubio copulari isto polle. Irene satis ad id propensa fuit , sed Aetius spado tanti negotium momeim dissipavit, 'c ad gubernacula productus, laetieri cito potentia , out lunarravit ius. Con, deinde legitimo, matrimonio superinduxit , quarum unx. Rochaidem filiam, Mathalgardis Rothildim,. Gerscinda Saxoniaci generi Adetrudim, Regina Drogonem de Hugonem filios,Adel

vinda Theodoricum.Him mel trudis Pipinum gibbo deformem ipsi

procreaverunt. In his e Carolus, quod de Rararius recte iudicat minor sespi iuventus est 'im it matri moui assitatem foedo com cubinarii in amplexu maculaverit. Nentes E pipino Italorum Reage vidit, ino inter filius Iern hardus purem in regno excepit, cas aerae neptes cum filiabus C A RO Ll pari honore & cura educat sunti Iulios ii amprimum aetas idonea sitfficeret, liberalibus stu-

dijs admoveri, dein more Francorum equis .armis, venationibus exerceri: lanificio adsuescere, colo de suse,ne per otium tor perentioperam impendere, adi omnem Eanestatem erudiri. v luit. Dierorum tantam in educatione curam habuit , ut cum mi requiesceret , nunquam absentibus illis coenaret , nun quanti

94쪽

uam sine illis uer saceret. A sequitabant ipsi filii , filiae v

- pone sequinantur, quarum extremum agmena satellitum num

roselecti claudebant. Illud summopere micandum fusi , quod

invenustissimae sotinae natas haberet, Ar paterno amor eas pro sequeretur, nitu. am unquam marito elocaverit , di contubetnio

earum carere se non poste constanter adfirmavelit. Quamobieri domesticis infortuniis maculatus alto silenti' pressit dolorem si nullaprobri sitspicio unquam extitisset. Duabus maximξconis rationibi impetitus, feliciter ultus authores, evasit. una Germ norum suit, qui Hatra 6 Comite praecipuo seductore in caput jusscetasta consilia agitaverint, sed detectis insidijs comprehen si partim oculis privati, omnes in exilium missi sunt, neque quicquam illorum capi a poenas dedit, exceptis tribus, qui ne comprehenderentur, strictis gladi se defenturi, ab immissi, trucidati

sunt. Altera in ore periculo constitit. Dimisso enim , Panno nicistumultibus milite, & soluto Ratisbonae conventu, qui tentiundis Elipandi erroribus institutus est,s: AROLUS cum nausis regni negoti a expediebat, magis mulierculae implebant lam, Frastra lae reginae uilici p stantes. l nimadvertens Pipinus quem nothum C A R OL I ex Himmestrudi diximus, de patre tollendo, immutandaque regni sorma cum Francis quibusdam a

nus proximε antece eb x, in templo conveniunt obii rati, speciepietatis ac celigionis nefaria consilia agitantes. Forte sortuna sacerdos L ngobardus delitescens in templo omnia excepit, nec moratus diu, intempestano te ad CAROLUM venit, Winnentiaque conjurationis seriem aperit. Statim conscii sceleri conduntur in car res , Pipinus in coenobium detruditur. Dum iudicium exercetur, & quaestiones habentur de conjuratis. CAR LUSad Pipinum nostrum delegavit, qui exquirerent ab eo, qu nam poena conjurantes dignos censerent. Tunc Pipinus hortum, steriles herbas evellens, repurgabat. de intςllecta adventus legatorum causa, Rex, inquit, hoc insiturum meum seda fulisset, non ego miser vitrem ingrata lacu bHin Uι fuero. Cum legati veth -xum summain non percipientes, ulteriori interrogatione eum se-tigarent, tu verbis opus esse respondit, irent modo de Regi haec

M. a renui .

95쪽

i emanciarent. Reversi conquerinitur de Pipim: ciperbia, quis contemneret Regis imperium vix tria verba respondisse, quae qui- animi sensa non explicuissent. Intellexit C A RO Lus responsi 'ini, & conjuratos pam in capite multavit, partim in cru cem tr. unum in altissimo monte, arcem unde longe lateque prospici posset hahentem , in cacumine montis suspendi iussit Cati conjurationiam Frastradae resinae crudelitas serebatur, quae virumclua natura ci ementem ad asperiora aliquando impelleret. Illam crudelitatem non esto ferendam conscii facinorum tumida atione inter se mu stabant, & ob unius seminae impotentiam virum seculo suo majorem tollete decreverunt index ad a XCIT. promotus privinia fidei suae accepit. Hi satiri. aliis rerum humanarum miseriis jactatus C AROLUs magis at quemagis oculos suos ad beatissimam illam aeternitatem sustulit,. ac sui inde supremae fata praemeditans di honere res sua S ®norum curam inter filio distiibuere decrevit. Octavo igitur,. . quam decederet anno. vltimae voluntatis iocinentum iacit, hoc ordine ut Galliae pars cum Hispania , vas conia δ: Narbonensis, provincia,Tarantasta de Cottiae: Alpes. Lud ovico obvenirent, Pi pino Lang bardia,Italia cum adjacentibus .sseptentrione Germa nicis regionibus Germaniam, Galliam Lugdunensem,Celticam temque Saxones, Suevos, de

as, C A R O L tas major natu possideret. Dati: tamen cuique alterius ditione agrid urbes, quo facilius alius alii auxilio esse posset ac si quem mors , nullis relictis liberis rapuisset, statresmajori concordia haereditatem adirent.. Hoc consilio, si Gree pipinus terris eriperemnquicqvid Lycum Padumque inte laeo Italiae, Hadtiaticus sitius az ducatus Spoletanus

C A R O Ll fierent . quae 'erti supra Lycum Pipini fuissent, nec

non dextram Italiaeac insulas Tyrrhenas Ludovicus obtineret. St. Carolus decederet, Ludoricus Galliam Celticam , Pipinus Germa nias accipere Sin Sovicus diem obiret, Pipinus Galliam Narahonensem,Hispaniam usque adiberum, nam ibi Francorum imperium finiebatur, Carolus Aquitaniam & Vasconiam sibi vindi, 'contigerent; ut fratrum alicui mortuo liberi seperessen illi cumpatruorum consensu patriin regno succederent, hortatus. est as

96쪽

ΗΘ adhaec filios suos,ut suo exemplo moniti Ece es atrocini ,

pro vitibus sus perent, foverent ejus alumnos ,remo erent, stesa sorores nubere cupientes pro dignitate generis viro illustii collocarent, selitariam vero amplectentibus vitam necestaria laute subminis rarent. Ipse denique quamdiu sitam protraher ,siimmam in omnia regna potestatem sibi reservavit. De caetero figmentum est in cerebro Baronis natum, quianv propugnare audet, imperatorem de rebus imperii Rom. nihil sanxisse, quod eam quidem successionen, potestiti Pontificis reservatamve leti Inmptum esset multis talia exsequi, quandoquidem & Theianiucujus verbis testamentum C A RO Ll recitat Bar his , alto silentio ea in voluit,& verδ inbardus cum caeteriscertatim reclamar, pro- ulmox Ludovici exemplo monebimus. Illud sorte non omiserim assirmare , pr demissimum imperatorem gravissimis indu

elum rationibus, ut inter fratrum tres illo adhuc tempore neminem ad imperium extolleret. Omnem thesaurum dc res quae mo- .

. . veri possent, per unam& viginti metropolas quas vocant, dividi voluit. Exsueranc Roma, avenna, Mediolanum rum Julij, Gradus, Colonia, Moguntiacum , Salisburg im, Rothomagus, Treviri, Vesontium. Lugdunum , Rhemis, senones, Arelatum , Vienn , Tarantalia, Ebrodunum , Burdegata, Turones , Bituri pes auod legatum solennibusliteris confirmatum,st remque a Li dovico post mortem patris praestitum est. Auream praeterea mensam,& tresargenteas, quarum una Romam , altera Constantin polim,tertia orbem terrarum pulcerrimo artificio caelatam habe

bat, vendi ac pecuniam pauperibus erogari jussit, ut quem vivum elementissimum patrem experti essent, Ejusdem beneficia post bitum quoque agnoscerent. Septem deinde interpositis annis, quum Carolum & Pipinum filios praematura morie, sibi praer pios, ct se parum integra aetate , nec rebus agendis amplius id nea esse, cerneret, Ludovicum filium , spectantibus atque consentientibus regni proceribus consortem imperij laborumque s

cium ac Comitem renunciavir, jamque .intuens illum, accede, inquit, , ct coronam capiti Tuo, non tam dignitatis ornamento,

97쪽

rem metu ,dilige, praeceptu e- obsequere, tutor russam ct Hi se

in ilia immunem non, soror o Decessarios domi amisitia Oogici rimi re cole. Doctare suros ct animarum curatores summa animi errantia venerare,cumsubdub Tuu velutili tris age, quorumconsili, ιν reru ac pios itas deles, prudcntcs, o arisia inimisos haberi. Temere νοὸ aut inconsulae neminem mini rorum exauthora, aut uos te remove.

ccys. Si dimisso in Aquitaniam Ludovico acquiescebat paulatim C MI O LUS, satisque jam domi satis foris sibi videbatur fortunatus

nisi quod exhaustum immensa laborum, negotiorum, onerum se corpus , ccolestem requiem & amplexus creatoris sit desideri iet. Cui remui dirin voti compos, fatia us terrena gloria nec minus, adversis probatus,anno post communicatum filio Augustae dignitatis apicem factus eae Versabatur tum Aquitani, saepe vena tionibus,quas valetudini suae accommodatis sinias duc hat, indulgens cum media hyeme valida febris torpentem primo adflixit. id morbi genus sentiens, ut in febribus smebat, ad omni cibo se abstinuit , ratus hoc remedio vim ejus depelli aut certe minui pocse. Verum accedente lateris dolore, quam pleuron G ci vocant illoque inediam adhuc retinente, nec aliter quam rarissim' potu sustentante corpus, septimo postquam decubuisset die, quum an-

. num aetatis xxx ii. attigisset, regnaret x L . R iri ani imperiun

orbis administraret xiii. percepta prias sacra communione, in suae . resblutus initia,animam coelo,ter corpus reddidit. Mors ejus e Videntissimis ustentis praecognita es . Nam pons, quem ad Mo-guntiam Rheno commiserat , tribus horis, velut praediximus, conflagravit, de cum aliquando in vi x esset, fax ignea medio afre volit iis tanto impetu lariis eius strinxit , vi cingulum ab ense dis olueret. Palatium Aquense vexatum terraemotu fuit. Templa ietiam augustissimum , quod Aquisgrani peri erat, fulmine qua satum, de hominis inscriptio, qua PRINCEPS CAROLUS deii

tabaturale adusta est, ut literae, quos PRINCEPs referebatur,prinitus delerentur. Solis tandem 5 Lunae fulgor, sex ante morien ejus diebus atro colore immutatus fertur. Defunctus igitur est Princeps animo maximus , corporis vigore acerrimus, secundis non elatus, nec adversis fractus, prorsus utrique fortunae par,

i borum patientissimus, inprimis bellicae militiae , non otio castr

98쪽

ruin Miluetus , tantis denique adornatus virtutibiles, quanta, vesnatura mortalis recipit, vel industria perficit. Religionem Chri stianam qua ab in fantia imbutus erat , ardentissima pietate excolait eo usq; per adsiduana ejus meditationem evectiis, ut ipse priceptor A lbinus , & alii fani, risimae disciplinardoctores in gravissimis fidei momentis consilium atque j laicium ejus expetiverint id quod vel ex literis , quas S ronius Annalibus inseruit, ad C A . R OLUM ab Albino,. C AROLO ad Albimui, missis eviden 'iter apparet. Verbi divini dulcedinem, efficaciam. solatia impigre sect abatur, mane & vesperi tate notiurnis horis templum ingre-

diens, curabatque ut cuia 'a, qua par erat honestate gererentur, - :dituos creberrime commonens, ne quid indecens aut sordidum

inserti sacris aedibus, iive in illis servari permitterenti Sacrorumi vasorum ex auro dc argento, & vestimentorum sacerdotalium

gentem suppeditavit copiam. Eruditione in liberalibus studii prout ipse pollebat insigni, sic d ustores artium & disciplinarum mino bonore aisecit Scholas etiam, Academias, Collegia ubique

.excitavit. Ferunt illis tempore viros duos cum Britannicis merca-.toribus ex Hybernia in 'Galliam delatos, quum alii suas merces proponerent, magna voce exclamasse , id lentiam venalam habere: Verbat multis excepta passim ludibrio aut admiratione homi num circumferebamur. Tandem perlato in regia rumpre, CAROLUS accersitos eos de venali merce adpellat, rursumque prosei s sapientiam, qua mercede venditam vellent, interrogat

postquam victu & vestitu docentium vendi illam expositum es set, C AR LUs unum Parisios, alteruth Pas iam collocavit, cura negotii Albino commissa , qui incrementa harum schola uiri debita opera promoveret. Devictis Saxonibus Osi ab rugae coia legium instituit, speciatim edicens, i in eo Graeci Latinἱque scruptores explicarentur. Neque verb industria eius ibi substitit. Vii. XC . de coepiti sed institutas semel Academias omni studio fovit cuius rei memorabile & dignum magno Principe exemplum habemus.

Accidit enitri aliquando, vincturus 'riculam depuerorum pro sectibus, quos 'arisiis Clementi Scoto commiserat,.orationes,catimina, panegyricos, scripta alia exhiberi sibi jubereti ubi tenuio res praetexinerosecisse, Nobiles verb gaudiis corporis dedito cuir

99쪽

cultum animi neglexi se derrehendit, illis ad dexteram 'ses' ai ,r i quidem Mariti viri'te, inquit , c ρυ, 'mos ini, qui amperio go toti fundis eo roba erunt sacerdotia in suis maTonti catin maximi. usi ros in aula adscisco, ex vobis Senatores optabo, vos in Chriam Patrum , O. album Pratoris adlegam. Deinde ad Nubilia liberos versus,quosa laeva collocarat, viritust serensitam animi, pos , ait, comatuli ac delicatuli,freti.opib- elatenium

diligoti L. Illustravit illam aetatem rarus quidem , tamen aliquis . doctorum cir M um proventus. Paulinus Patriar a 3 Herienses in re iacia celeberrimus,concilio Francos urtensi. Praecipue Aresce : ... bat. Aioinin tauro praeceptor I A R OII nostri inter primaeruditi α inis sidera Musnerabatur. Paulvi a mi Diaconus in percensendis

superiorum ieculorum gestis occupatus fuit. Hunc everso Lan gobardorum Principatu in Galli avectum C AROLUS

in amore prosecutus, 'libertate etiam donaviti sed deinceps ii tentumnovis molitionibus, acque dei: Desiderii Daeonii

lia agitantem in Diomedea s insulas sero sint , ibi Paulus exilium: aliquot annos tolerans, postea i tu Adalpergae Beneventanae.

haeeDeside ij filiasuit Eutropi, iustoriae aliquot libros adiecit,

ac Ca suum Romanorum vitas , luliano ad iustiniani tempora pertexuit. Reconcilcitum aextremo senectutis si alio Imperatori bisse,carmina xltro citroquemissa fotisostendunt Inter Gallosio dis quidam ad imitatumem Eusebii sanctorum acta breri xcvlli. stylo conlignasse traditur. Talis circa religionem de priscipuum ejus fulcrum eroditionem conservandam C A R OLUS suerat. cui proposito caeteri mores, & vita omni virtutum experimento clara egregie respondebat, Homines peregrinos viareia amicitia principali liberalitate,& numero fere gravi aut suae fovebat, sic vestitu patrioli. e. Francico utebatur. Lineis primo indumet tis totum corpus tegebat: deinde tibialibus ac tunica in volutus, quae limbo seri vindiebatur, fasciolis crura, & pedes calciamen-

100쪽

etis constringebat, ct expellibus murinisconsecio est racelium ros ac rectus hyeme muniebat. sago Veneto amictu & ajiqi semper accinctus erat, cujus capulus ac baltheus vel auro fulse bat, vel nitebat argento, habebatensem gemmis distincturn, iatio tamen non nisi in praecipuis solennitatibus, vel si quando eYtera-

rum gentium oratores adessent, conspiciendus erat. Peregrina

verbuestimenta neque unquam sibi adplicabat,&acerrime ode- rat semel tantum Romae, petente id Adrianis Postilice, iterunt. . Leone successore eius supplicante, longam tunicam & chlamy-ὶ dem sumebat, atque calceis Romano more formati, incedebat. Un solennibus ac festis diebus, vestem auro textam, & calciamenta gemmata, θc fagum bula adrea adstrictum gestat, i, diademate quoque ex auro & gemmis conflato ornabatur aeteris autem diebus habitu non mulcum a privato abhorrente dignoscebatur. Cum Germani Fraiicique Gallorum saga virgita imitarentur,dc in eo habitu coram C AROLV omparerent , indignabundus, , in i lit, Ger 'vani mei, Dan uegentium domi res, mali ominis ro est, quod inhabitumisiorum , qui imperio vestrosi erisunt transeatu. Vos Gallorum vel 'ei, trianimum restrum vobis auo ent. Quid laceri tui

patini ne medium quidem corpus tegentes, non aestum, non frigus arcentes mos iurant, statin uiue editio, ne posthac Germaniae importarentur inhibuit. Dotibus etiam, quae vulgus inprimis i jesta venerationem inducunt, nequaquam caruit. corpore suit am plo atque robusto, statura eminenti, quae tamen justam non exce deret, nam septem pedum suorum mensuram explevisse, ex uin- constat. Apice capitis rotundo, oculisgrandibus ac vegetis,naso paululum mediocritatem excedente, canicie pulcra, facie laeta ac hilari spectabatur, unde aut horitatem stanti ac sedenti maiaximam sormae amplitudo conciliabat. Quanquam cervix obesa, & venter projectior videretur, tamen haec caeterorum mem-bxorum celabat aequalitas, incessus firmus, totaque corporis habitudo virilis erat. Voce quidem clara utebatur, sed quae minus corporis sormae conveniret, valetudine prospera, praeter, quod antequam decederet, quatuor annis crebro febribus maceraretur. ad extremum viro etiam pede claudicaret,&tunc quidem plura suo arbitratu, quam medicorum consilio faciebat, quorum opstam pene exosam habuerat, cum assas carnes, queis adsuetus erat,