장음표시 사용
1쪽
PHILIPPI BERO ALDI BONONIENSIS ORATIONES:
Philippus Beroaldus Martino Boemo discipulo suo,
Ollegi nupar oratiunculas nonullas uariis ac me teporibus & argumentis cocinatas. east te ipulsore tradidi 1pressoribus 1primendast quae fortassis tutius 1tra chartacta mea supellectile delituisset sicuti prius situ pulvereo obrutae delitescebat. Sed mos geredus fuit tibi id a me petitionibus prope quotidianis eMagitatisque mei nominis amatissimumesi quatulacuq; est eruditionis studiosissimum cognouia E t sane tu unus in primis id facis qd faciendudoctis imi scriptores preceperui: Ut prsceptore no minus Q ipa studia ames:eul ad patris uice colas:qui di ipse animoF pares merito nucupari pol. a sicuti pa rentes filioν corpora effgiant: Ita pceptor discipuloFmetes format. quae res tato pciosior uideri solet quato homo iterior homine est exterior pstatior. Tu uero
ge quo cepisti mi Martine 1ter scholasticos Trasmota nos pbatissime: di litterapstudiis ut facis uigilatericube. Eniuem suauissimi tui mores Ingenii specim ei Naturae docilitas N auiditas inexhausta discedi spondet tale te futuF:ut quadocul 1 patria repedare desti naueris domuitionet capesse possis tecu cu cultu nitorei itali Fgenuino opuletia quoq; litteraFi Bo miam reportare. Hic aute libellus ut opinor neq; tibinei tui similibus sordescet propter retu quas cotinet non iniucunda uarietate, Vale di dilige doctore;
2쪽
oratio habita in enarratione Georgici carminis atq; Traillli:qua laus rei rusticae cotinetura. . Rudesis litterarsi professoris officium estp Viri prestatissimi Verba rebus quas tractaturus est accomodare& orationem illis applicare scriptoribus quos est enarraturus . Vt scilicet talis sit prima oratio qualis est rerum explicandarum futura materia. Et queadmodum ille ineptus dicitur esse precator qui aqua a libero uinum precatura nymphis: ita praepostem, ille uideri potest
enarrator: qui in principio suarum enarrationum ua gatur extra propositum.& dum amphoram facere debet urceum format. Nec immerito uetus ille uituperatur orator qui cu diserte diceret di volubilitate uerbo ru raperetur causam omnino non tangebat: unde prudens auditor di iudex bene in qt di bene. sed quorsum istud tu si tam bene Nos igiis ne ab ossicio boni pro setaris discederemus ea hodierno die dicere institui mus quae agricolationis Virgilio di historiae scriptori Traquillo sint accomodata. Quae dum a nobis explicantur Uos omnis queis benigne attenteq; audiatis: Nec inuiti sexquihoram ossicio litteratorio impliatis: Ea ensm ut speramus audietis Quae uoluptati uobis sit audiuisset Et utilitati meminisse. Vitae hominu traditae sui dus: Rustica di urbana. Qu ς queadmodum loco distinctae sunt ita teporis iteruallo separatae. Lo a ii
3쪽
ge enim antiquior rustica est i Cu rura diu ante urbes inuentas homines coluefit:& immenso anno numero agricolae urbanis antecellunt. nec miru. Cu diuina natura dederit agros ars humana edificauerit urbest Ipsam uero rustica uita eruditissimi bifaria diuiserunt
uidelicet in pastoricia di agriculturam. Alia enim scietia coloni est. alia pastoris. neq; ide sunt pastio di agri colatio: Quae ab exiguis piacta primordiis ad id di gnitatis processit ut rustici urbanis preponerentur: Vr apud uetere, Romanos rusticstribus laudatissimq iudicarentur: Vrbanae uero ignominiosae. Et apud antis quos grscos illustrissimus sist pastor erat ex quo ali Os graeco uocabulo polyarnas alios polymelas alios polybutas uocitarunt. a multitudine uidelicet agno'eouiu ac boum. Romani cu uirum bonu laudabant eubonu agricolam bonui colon si appellitabat. Amplissime enim laudari existimabatur qui ita laudabatur. In lato denil honore latam estimatioe apud priscos fuit rusticatio ut impatores Romanos no puderet manibus Triumphalibus colere agros: Tractare semina Disponere arbusta:& eade diligentia metiri arua qua castra & eadem cura exercere ligones di sarcula qua gladios di pilae ipsi proceres urbis in agris moraban tur. Et ut inquit elegiarum scriptor. Centum illi in prato sepe senatus erat. Et cu cosiliu publicu desiderabas a uillis accersebane in senatuim quo uiatoribus nome est iditui senatores
4쪽
duceri; in urbe accersentibus. Aranti Cicinato uiator attulit dictatura. Serranu inuenere seretem oblati ho nores. Porcius Cato ille censorius di omniu bona varitu magister agricolendi studiosissimus fuitidi uillati cis uoluptatibus in primis oblectabas. Inter externos quoq; Abdolommo agru coleti reginae Tyrio ultro traditu e & ultro oblata sunt regiae maiestatis isignia. Preterea nobilissimaφ familiab no aliude cognom ta sunt si a rebus tusticanis. N a Fabii. Lentuli. Cicerones a leguminibus quae quisl optime serebat cognominati sunt i Pisones a pinsendo nuncupati. Multa quoq; noia hemus ueteF RomanoF partim a maiore partim a minore pecore deducta. N am iunios bubula
COS. Statilios tauros. Pomponios uitulos cognominaueriit. Et Porcii Catones:& Annii caprae ide dicune. umetia Italia nuncupatione traxisse a uitulis quos neci antiqui iratos uocabat: Et RomanoF populum a pastoribus esse ortu nemo non novir. huc adde st, ex agricolis gignune milites strenuissimi:di optimi rones ex robusta rusticorii iuuentute deligebane. Fira Imiora etenim salubrioraq; sunt corpora eoru qui sub ldio artus roborat fotiset uersansu qui in urbibus tua lconsepta umbrosa desides coctant. Et hinc me herculles esto greci Romanii Tepta esculapio medicinae deo extra urbes edificabant. Quia uidelicet credebae fidelius costantiust illos ualiturosiqui in agris si qui in ciuitatibus habitaret hinc illa veletu Romanorum
5쪽
mascula proles agrestibus operibus exercitata & sub dialibus durata laborib9 bellicos tumultus martiaris
exercitati oes facile sustinuit diaduersus externos hostes semper uictrix semper iuicta svrexit. Eniueropora Illi ita partiebane Ut nonis tantu diebus res urbanas revisitarent reliquis septe diebus res rusticas exer ceret. Unde di nundinab co uentus costituti. Preterea cum mercatOF questus sit periculosus di calamitosus cum feneratorum inhonestus di dedecorosus in Cia opificum sordidus di illiberalis r Sola est agricultura ex qua questus stabilissimus honestissimusq; consequit
minimel inuidiosus: Quam Aristoteles in oecono mico pqtissima secundu naturam possessionum es e comemorat.inqua Catonis oraculum uitem questuosissima iudicauit. Scropha uero pratis primatum bo nitatis dedit: a quo aliqui prata parata nominauerui.
Hinc locupletes appellati loci hoc est agri pleni. Et ip/ sa pecunia ipsumi peculium a pecore nomen sortiun turtquod in rusticatione questuosissimum est, Quod lunu diuitiaru genus apud ueteres usurpabat . Extant tramen auctores inclytissimi qui autumant pecuniam ia nota pecudis esse appellatam: qua signatus fuit e
arre num us a Servio Tullio rege Romanorum.The seu quoqr apud graecos memorie proditu est signassenumum bovis notatut ita ad agricolationem attico prouocaret. V nde hecaton boon quod est centu num
morum:& decaboon quod est decem appellant ab eq
6쪽
nummo i in quo effigies bovis erat insculpta. Quin etiam luculentissimi scriptores fortunatiorem beaticremi rusticorum uitam Q urbicob esse dixerunt. I
olim Delphicus Apollo Aglaum psophidium dixi. esse felicissimum: Qui paruum quidem prediolum
colebat sed annuis uictibus large sufficiens t Ex quo nunqegressus ferebatur. Et Dioclicianus imperator imperio imperatorial purpura depositis festinabunodus se contulit ad Tranquillitatem rei rustice quietio simam illlic in ocio beatissimo cosenuit. Et Atalus Rex omissa regni administratioe hortos sedere cepit& gramina seminare. Vnde nQn minus uere u eleganter scripsit Mantuanus Homerus O fortunatos nimium sua si bona norint
Agricolas. Quibus ipsa procul discordibus armis Fundit humo uictum facilem iustissima tellus. Idem secundum litteratam uitam qua nihil est excet lentius nihili amabiliust Exoptat uitam rusticanam scribens facundi ssime. Rura mihi di rigui placeant in vallibus amnes Flumina amem siluasq; inglorius: Et ab oratio docentissime dictum est. Beatus ille qui procul negociis Vr prisca gens mortalium : Paterna rura bobus exercet su is Solutus omni senore .Lucretius quoqide uita rustica loquens ait -
7쪽
Tum loca tum sermo tum dulces esse cachini Cosuerat. A grestis enim tum musa vigebat. Et ab eodem ocia agricolab dia hoc est generosa nucupantur. Merito igitur de agriculturalia honorata ta laudata tal frugifera no solu priuati scriptores precepta tradiderunti Verum eri a reges opae preti u se facturos existimarut si de re rustica libros codidissent. Nec tale scri
ptitandi ruincia maiestati regiae indecora esse crediderunt. Sique Hiero. Attalus philometor: Et Archelaus Reges. Xenophon & Mago duces de rusticis rebus diligetissime Pscripserunt. Coplures uero minori sol tuna. no minori cura apud grscos negotiu istud striaptis Odiderui. Apud latinos aut M. Cato. Q dictus e
optimus Orator.optimus Senator. optimus Impator
Agricolatione Ciuitate Romana donauit. di ea loqui latine primus instituit. Cuius liber extat eruditi Isime coscriptus.& Opter uetustate adoradus. post huc duo Sasernae pater di filius. deinde Tremellius scropha. Cor. Celsus Iulius atticus. Iulius grecinus Iulius hy/ginus. N gargilius Martialis hac materiaPsequii sui. QuoF uolumina Calamitate tepoF di icuria morta liu deperdita desyderatur. Ex his uero Q legutur Teretius Varro rem rusticam expolivit. Plinius copositissima brevi tate uenustauit. P4ladius decetissimo ordine distinxit. Columella aut tau rusticationis parens eam diligentius erudiuitidi totu disciplinae corpus luculentis uoluminibus coplexus est. Sed nos maxime o
8쪽
nium Virgiluim Maronem Veneremur . Qui quasi canon fuit posterioribus scriptoribus agriculturae poepta petetibus ab eo uelut a lege quada. Quo uno Columella pcipue est usus archetypo et qui Carmine rem
rusticam fecit eloquetem. Eal unus ommu maXime
illustrauit.qui lato maior est heliodo alareo 1 hoc scribendi genere apud grFos prestantissimo:quato Ma
tua maior est astra. Laudationibus Maronis I presen tia supersedebimus ecu illius lata sit gloria ut nullius laude crescat. nullius uituperatioeminuat . Hoc unuobiter dixisse contenti simus Virgilium tantum in ter latinos poetas omnes excellere quatum iter minores stellas Iuna spledescit Culino fauor principum nomen conciliauit. Sed ingentu diuinum eximiae Φ uirtutes fauorem principum di populi comparauerunt. Qui hoc solus assecutus est. ut appellatioe poetae Virgilius apud latinos intelligatur. Sicuti apud graecos Homerus sicut nucupatione urbis Roma significae. E st enim poeta haud dubie incomparabilis di que ce teri omnes longo iteruallo subsequantur.ut uerissime scripsit Quintilianus: ec olim populus romanus auditis i theatro Virgilii uersibus surrexit uniuersus .ec presentem spectantei poetam tanu alterum augustum est ueneratus .Hic est ille quem oes scriptores certatim extollunt. De quo Alcinus poeta sic scribit. De numero uatum siquis seponat homerum
Longe erit a primo quies secundus erit.
9쪽
Et si post primum Maro seponatur homerum
Longe erit a pruno quisl secundus erit. Huceti aduolligua uernacula excelletissimi poetae Fraciscus Petrarcha.& Dates floretinus summis lau dibus decorarui. Cosensus eruditoue est nullu latinoFpoeta F. P. Virgilio esse comparadu nedum aequipa randum. Quia Lactancio nostrosypumus. a Seneca Vates Ma Ximus. ab Augustino poetaruomnlu pre clarissimus di optimus appellatur: Quem Alexander Romanus imperator Platone poera F nuncupabar. Enarrabimus itaq; consultissimum rei rusticae illustratore. Et diis bene iuuantibus Virgiliana georgica auinspicabimur. In quibus tam emunctus ram eloqueS ta
eruditus est: tam denil absolutus consumatusq; Vt no pauci ingenio doctrinam prestistes. eorgicu Maronis carmen E neidi illi diuite anteponere no uereatur. Ego uero ut hoc diiudicare no ausim .ita illd affirmare non dubitem 1 georgicis Maronianis tanta esse rerum uerborul copiam:tantam multiformis doctrins cognitione:quata in paucissimis scriptoribus no uisse meminerim. Enarratio huius poematis comple cretur enarratione Columellis Catonis. Varro is atq;
Palladii. multa quoq; plinians eruditionis cu Virgi
liano carmine enodabimus:que prophanum uulgus ignorat. Eidem etia lectioni multa iurisconsultoFa comodabimus. apud quos tituli sunt reru rustica ut
de fundo istructo. de seruitutibus predioFimium re
10쪽
gendorum: de aqua quotidiana oc estiuar de sonteidetiuisiti multa id genus . inter legendu obseruabimus. si curiosi lectores georgico fuerit diuus Augustinus
diuusq; Hierony. qui sepius cule istius poematis citat testimoniu di in primis Hieronymus i epistola ad rusticu monachu Verius illos decenter usurpat: Ecce supercilio clivosi tramitis undam elicit: quoF pulcherrimorum uersuu Spectatores esse admonemur in decretis. Di.nouissima de cosecratione. Lectioni maronta
nae copulata erit lectio Suetonii Tranquilli scriptoris candidissimi Cui consensu eruditq3rdae palmam uitis impato scriptitandis.Et queadmodu Virgilium rei rusticae scrip rores ex eplar habet: Ita Suetoniti tauducem posteri sequii sunt i hoc genere schibendi n de Iulius capitolinuspsi tesse illo modo dic ordine scribere uelle de impatoribus quo Suetonius Traquillus scriptitauit. Et diuus Hieronymus scriptoFecclesia stimF Catalogu texens ducem statur Tranquillum. di eius uolumen de grammaticis 6c rhetoribus uenu stissime conscriptu habet R rchetypom Idem a Flauio vopisco scriptor emendatissimus oc candidissimus appellat cui dicit familiare fuisse amare breuitate. Erit opς preci u i Traquillo lasi 1 lucidissimo speculo confltemplari a mores quae studia laesit uiroF maximoF:
Quo cognita ulta sentetia illam Platonis uetissima esse coprobabit preclara i genia i Queadmodu uirtures maximas ita uitia quoq; maxima Pducere solere,