Philippi Beroaldi Opera. Orationes multifariae a Philippo Beroaldo editae recognitaeque cum appendicula aliarum quoque oratiuncularum

21쪽

DE HISTORIA. te

no Historiau praestat i ut etia praeteritis seculis uixisse uideatur.& illi mehercle adolescentes qui Historias habeant ad manum i di exempla Illust iu uirorum in

promptu: tanto senibus sunt anteponedi: quanto plu ra negotia complectitur Historia muliorum seculos isi faciat hominis uita longissima. huc addetquod qui bonus orat*r esse concupiscit:in pumis abundare de bet exemplorum copia i & nosse es plurima. Nam csi sit Historia testis temporum i lux veritatis i magistrauitae nuntia uetustatis inihil ambigitur i quin Orator optimus esse non possit: nisi fuerit antiquitatis exem plorum i cognitione instructissimus:nisi historias p inde ac ungues suos habuerit exploratissimas equo niam ut iquit Quintilianus: Historia alere potest ora tionem molli quodam ac iucundo succo . Est praete rea operaeprecium in uoluminibus Historicorum ossexempli documenta uelut in illustii monumento posita intueri unde quae imitada sint i depromere ac no bis proponere ad imitanduiquae fugieda fugere potasimus. pulchrum est i ut inquit uerissime Diodorus: ex aliorum erratis i melius instituere uitam nostram et di quid appetendum fugiendumve sit: ex aliorum exemplis possis cogno lacte. Vnde haud immersto Demettius Phalereus Ptolomeum Regem subinde ad monebat ut libros lectitaret quoniam quae amici nCn audent principibus demonstrare: ea omnia in libris scripta repetiuntur . Hoc est in cognitione rerum

22쪽

salubrelati frugiferu: scire quibus artibus 'qua dis plinatqbus moribus maXima iperia orta sint: M axiami Imperatores nomen sibi immortale pepererint. Et econtrario qua uitiorum labe insecta amplissima re gna corruefit:& ex summo i imum praecipitauesit. ad summa Historia ad id quod honestu est i capessendusflamati Detestatur uitia probos extollens improbos deprimens. Historiar ut iquit uerissime Victruvius pse tenent lectores: cum habeant nouarum reru uarias. expectatioes. Utinam nobis Deus ea ingenii memoriael diuina uim codonasset:qua Porcius Latro de clamator egregius fuerat decoratus tqui cu oes H isto/tias unus omnisi notissimas haberet:iubebat aliquem ducem nominaridi euestigio eius omnia acta cursim diligenterico memorabat. C sterv cu omnes Histo

rici sint legendi adeundi ediscendi: scriptores potissi mu latini rerut italicaru ac maxime romanab enarratores sicut mihi uidet /sunt adoradi colendi lectitadirnec unqua e manibus dimittendiudq; duabus potissimu de causis faciendu uidet /quonia di rerum nostra . tium cognitio magis ad nos si externaru ptinere exi stimatur: di quod Historici latini sanctiores ueriorestgrocis scriptoribus fuisse creduntur pugnant enim inter se oes sere grae v scriptores:& alter alterius medacia refellere conatur.ita Ephorus HellanicuiTimeus

Ephos Philinu Polybius i Herodotu si plurimi raufabulatorem reprehedunt.hinc a Satyrico poeta diag

23쪽

DE HISTORIA.

esse credimus. Quicquid graecia mendax Audet in historia. Dissidii aute atq; discordue illoF causa hec potis i mu fui se ii aditur:quod nulla unqua cura greciae populi adhibuerui:ut praeclara facinora scribereturi ac publicarentur:ideoq; magnam scriptoribus mentien di licentia fuit:q cum partim res gestas ignoraretipartim affectionibus ducerenturinon Historiam conscri pserunt /sed mera medacia. Cotra apud Romanos: ut omnia pro ut gesta fuerunt:incorrupta integra atq; si deliter conscripta haberentur: Pontifices maximi res ora singuloF anno litteris mandabant: efferebant in album tabula domi propositatur eet populo pote stas cucta cognoscedi: ec hi anales maximi nominas bantur. Hanc aute similitudine scribendi secuti sunt Piso: Fabius Pictoridi ille Cato Porcius esum bonas artiu magister a Plinio nucupatus: qui sine ullis ornamentis sine pigmentoru coloribus sine fucato nitore monumenta reru gestaru reliquerunt nuda recta atq; simplicia prima illa imprimis obseruates Historie te

ria ueritaterita narratio Ois Iutilis lac penitus mara efficitur ι sicut corpus animatis tutile fit oculis effossis. uti

luculente scriptu est a Polybio. Deidecu ingenia eru dito iam seculo in dies magis excolerenturi& facudia uberior politiori profluereti eloquetissimi apud R manos ad scribedu Historia sese applicauerui:qui nout superiores tantumodo narratoresfuere: Sed etiam

24쪽

exornatorest ait illustiatores maximi extiteruntiqui ut pote diuino igenio praestates uiri Historia affectio nibus omnibus icasuum uarietate mirabilii egressisii bus iucundis resperserunt:& quibusda flosculis quasi pratum distinctam uariegataq; decorarunt: qui cum omnes sint excellenti ssimi: Cum omniu lectio iucu dissima ac utilissima futura sit i cu omnes haud dubie suspiciendos ac lectitados esse censeam rTitus Liuius imprimis enarratioe dignissimus mihi uisus est: di iucun ditaris utilitatisq; inter alios refertissimus : Cuius lectio omni u scholasticoφ auribus animi si lati s factura sit.est.n.dulcis candidus di effusus: di eo nullus Hi storico melius comendauit mitiores affectus i apud que ola cu rebus i tum pinis sunt accomodatissima. qui I narrado mirae est iucunditatis clarissimiq; cad ris et qui ut uerissime dixit Quicilianus tin cotionibus supra qua narrari potest: est eloquetissimus:Cuius la crea ubertas lectorε detinet auocatipascit omnibus pinectionibus ualidissime comouet:& quo uult maxime impellit:cuius diuins facundite nihil addi potest cuius orationi t si quid demasrex elegatia detraxeris queadmodum de Platonis oratione Phavorinus di cere solebat. Idem graditoqus estiti sententiaF graui

tale di maiestate uerborum. ide copiosissimus nec ta men longus. Nam ut inquit egregie Martialis.

No sunt longa quibus nihil est quod demere possis . Non igitur immerito Diuus Hieronymus testatur

25쪽

DE HISTORIA. 14

quosdam ex ultimis Hispaniae Galliarumq; finibus uiros Illustres Romam uenis . t uel ob hoc solum ut ' Titum Liuium lacteo eloquentiae fonte manantem contuerent Hui ut Plinius in epistolis inquit: posteaqhomine uidere statim I patriam repedarunt. O te sce licem o te beatum Tite Liui i Cuius unius uidedi causa uiri nobiles tot milia passuum coiecerunt eX peni tissimis regionibus proficiscentes. tot mores incultos tot invia lora superarunt. illa profecto illa diuina uir tus est existimanda quq in uno homine rantu polluit tantu effulsit ut ad eu uisendu tanqua ingens celebr dul miraculu Galli Hispanil sollicitaretur. merito Quitilianus Liuiu ster caeteros scriptores legenduee praecipit i scholis. Quonia scilicet candissimus est& maximus auctor historis Merito& nos Liuisi ex omnib9 unu delegisse videmur:que publice hoc anno P fiteremuri Cuius libri oes cu lectitadi sinti&in mani bus quottidie habedi No ne Esc Decas Liuiana qua diis bene auspicacibus ordimur enarraret ResicisDeca dibus est anteponedamsi ne haec in primis uolumina a Livio diuinitus scripta fuisse celandum est Et haec Psecto Decas i hocm. nomine Liviani libri a numero denario nucupantur quam bella tquq cotineti eteris. bellis maiora fuerut i tam reliquas decadas antecellit Laudat Origene Adamatiu Hieronymus:qd cui caeteris uoluminibus omnes superauerit in Cauco Canticorum ipse se uicerit . Laudatur a Cicerone Crassus

26쪽

Orator quem cum in agendis causis co sensu omnisi

cuctos semper exuperaueritu extrema actio e a semereiplo superatu esse testat. Praxiteles inter statuarios a

Plinio celebrat : peride ac marmoris gloria superaueerit et semet. hoc ide di nos hodierno die de Liuio me rito dicere possumus:qculcsteris deradibus cfretos antecelluerit: i hac semetipsum uicitidi mehercules ut dica Viri clarisssim liquod sentio:eode aio Liuius bella scriptitauic quo Romani gesserulaeode transi fulmiestitu exercuit: quo Ro. populus arma tractauit: eadeuigilatia acubuit chartis qua Ro. milites discipline militari 1cubuerutr& Mediusfidius uidet populus Ro. uel ob hoc unu ta memorada facinora gerere uoluisse ut illa a ta luculeio scriptore describeretur . ct res haud dubie luculetas uerbis luculetis equauitique quoties cui i manus sumo:no legere u1deor bella sed tracta re:& ut icti Hierony. de Paulo no audire uerba ised tonitrua an Livianis uoluminibus uidere uideor Imporatores concionabundos i milite'; suos eXhortantes

ad pretia alacri animo capescenda: Senatum de rebus dubiis consultantem: hostes hinc formidolosostrein pidare: Romanos illinc furibundos inuadere: Deniq; apud Liuium omnis rei militaris disciplina contine

turlomnia stratagematatomnes calliditates imperatoriae demon strantur. Leges Senatus Populiss decrera: Omnes denique artes: quibus domi forisque uiuitur conspiciuntur. Sed proh dolor quantam iacturam

27쪽

DE HISTORIA. u

passi sunt omnes litterarum studiosi ex cetum decem uoluminibus Livianis depdiris: ct om niatquq unqua

Romani pseptingentos annos gesserunt praeclara fracinora ueluti in unum redacta corpus noscere potuita sent. Quanto dispendio affectus est Ro. Po.cuius tot ac tantaF rerum gestarum memoria cum libris Liuii pariter interiit . Quantum uerae famae detrimentum illustrissimi Imperatores subierunt: quorum nomina fingent sempiterna di gesta memoraretur si Liviana

uolumina non intercidissent. Quod si defunctis ullus est sensus prosecto Livianos manes Uemiscere crede dum est tot labores in cassum sibi fuisse susceptos:tot

nequicqua uigilatas noctes tot frustra conscripta uo lumina:quae si extaret omnia nihil prperea nobis fo rei desideradum.haberemus in quo ocium ti quo te

pus bene collocare possemus: di tamen nobis ut pote somniculosis uix artas suppeteret ad legendu:quae illi diuina quadam ben nitate praedito suppeditauit adscribendu.qui etiam Dialogos ut inquit Seneca/Philosopho more conscripsit. Sed querelae ab exordio nostrae enarrationis procul absint:nihil nec nobis nec ipsi Liuio promturq. Caeterum cu sapientis sit seruire teporibus: Nos quoq; teporibus his serviamus:qbus cum arma vigeanti bella horrida perstrepanti Cum omnis Italia bellicis tumultibus squiali Classica pis nent. Cu Mavors telum suu quatiat: Bellona domianeturridoneu esse uidetur ut scriptores eos potissima

28쪽

legamus:qui bella describunt. haec ergo sit nostra mi litia. alii bella gerentinos legemus alii sub Dio in ca

pis patetibus intuti pugnabunt:nos pugnas cofectasi umbra I scholis tuti recelabimus. hinc aures nostras Liuius personabit:inde Silius Ambo eadem bella fa cudissime narrates .ille soluta oratio e. hic uersu heroi

corqui non minus historicus si poeta iudicandus est. Qui stilo Cothurnato di charactere grandiloquo to nare ac fulminare uides: qui bella no scribere sed beulare: ui optime couenit Illud oratianum. Audire magnos iam uideor duces Non indecoro puluere sordidos. Ardens est Concitatus terectus:idem Cadidus Co piosus atq; sublimis Qq carmina maiore cura scribere: u ingenio creditus. Multum habet neruoF: plurimulacertorum:totus bellicis rebus accomodatus:qui nominus eruditionis afferre possit: Q iucuditatis. Mira est in Silio rerum recoditatum copiat uaria ac multi plex loco' t& maxime Italicarum urbiu descriptio. multa Historiarum cognitio. Et cu Virgilium illa se licitas igenii soluta oratione reliquerit:Cum Cicero nem facundia illa genuina in carminibus destituerit:

Silio contigit id i quod paucissimis dii dederunt: ut

idem esset re maximus poeta 1 di summus Orator qui utruidi Maronis di Ciceronis opus felicissime iple,

uerit i quod Epigramaticus poeta elegantissi me des '. mostrat his uersibus cu de Silio loqueretur .

29쪽

DE HISTORIA. is

Facra cothurnati non attigit ante Maronis Impleuit magni a Ciceronis opus.

Idem alibi Silium musarudecus appellat. Sed qd ptu . ra: Livii di Silii factata:uirestigentu eruditioiciterit

uirtutes eximiae sese nobis quotidiana enarratione eκ hibebul: sese offeret:ostentabui clarius Sole fulgetes. . Ego uero omni diligetia studio uigilatia elaboraboι enitariati contedam:ita singulos nodos enodare: ita implicita explicare:ut quemadmodum uos mihi or namento maximo futuri estis.Ita ego uobis sim non minimo emolumento . Hoc mihi in animo est uelle

prodes ei Vobis sit uelle proficeret Dii faxint ut utrilutrunq; propositum implere possimus. . Otatio habitas enarratione epistolay Ciceronis N . Lucani Counes laude Poetices. Oro .I III. Aximu deorsi munus est Viri Circuspe m ctis imit&quo nullum maius excogitari potest teloquetia i Qua una uel maxime sepavit hominem a cstetis mutis animotibus Deus ille parens & mundi fabricator quae quia sermone carenti irrationabilia merito uocantur . E lo quentia homines palabundos in agris atq; dispersos gregavit 1 populudi ex seris atq; 1matb9 mites red didit di mansuetos. Eloquentia multae urbes consti tutae sunt plutima bella restincta Firmissims societa/res t Sanctissimae amicitiae Comparam, Eloquentia mortales immortales .efficiuntur. Metito iras fleo

30쪽

Namina de omnium regina rerum oratio a doctissimis niicupatur: Cuius tanta est dignitas: tanta potetiari ta maiestas:ut Duce Eloquentia diis similimi esse ui deamur:Et homines eloquetes tu oratores nomina tui tantum reliquis hominibus pstare creduntur:situ homines bestiis antecellunt. Nihil Medius fidius eloquetia diuinius repiri potest:nihil commato Oratore prstantius: Caeterv cu eloquentis partes Omnes sacri sint ac uenerabiles et caeterist aliaru artium studiis an teponendae Poetica in primis sacratissima est: qua an

tia primaria quada Philosophia ee tradiderut:Quae ab 1eute nos state uiuedi formula doceret:que morest

Os pueri tenerum balbul poeta figurat . Mox etiam pectus pceptis format amicis. Instruit exemplis inopem solatur di aegrum. Quaobre ciuitates grFOF eruditissimς liberos i Postica i primis erudiebat: sotu Poeta sapiete esse dictita res. Et ut Diuus Augustinus scriptu reliquit et Poeta theologi nucupati fuerunt: Cum de diis imortalibus diuinitus multa coscriberent. Quales Orpheus Mu- seus iLinus fiuisse traduntur. Eniuero artis Poetics studia ut Cicero facudissime scribit:Adolescentia aguir Senectute oblectat: Secudas res ornant:aduersis piu gium ac solatium prebent. Delectant domi: no impediunt latis :pernoctat nobiscum:pegrinantur: Rusti