장음표시 사용
51쪽
posterior ad species usere in t ψ. d. o. empl. p. ΠΥ . antitas enim in proprio significatu μνι ολιέως speciei plerumq; opponitur. Donesi. d. Trisis. Vocabulum au. tam naturae pertinet proprie quidem ad species rerum corporalium, per analogiam tamen etiam ad species rerum incorporalium trala itur. Done 2Goc Fum.Eoae Trici .
Suntq; eae res certa Vela initio statim, vel ex post facto, sive intervallo: Ab initio statim, cum res unica vel ad indue viduum determinata in obligationem est deducta ex postfacto, quando quid ab initio generalite in obligationem deducitur, quod tamen postea per electionem aut designationem determinatur. Huc referri possunt omnes omnino contractus, ex quibus res vel factum in obligationem deductum, certam aestimationem recipit,&exqvibus certi quid condici potest istare cre . LaeVO. XXXIV. De his ergo casibus certis definivit Imperator bor quod interes dupli quantitatem minime debere excedere, ubi terutini excussionem merentur, ut illationi nostrae eo magis laserviant. Sciendi m itaq; duplum hicaecipi ut alia ita de hoc in loco inclusive seu mixtum,cum implicatione seu involutione simplic/.yr. l. . ibi cum .
venti rei ipsius principaliter debitae vel in dispositionem
deductae, certae quantitatis vel naturae, eui accedit obligatio ad inter . Ut si res quae vendita nec tradita est empta sit decem: tunc hoc pretium, quo res vendita est,in es iactu erit simplum, sive proprius loquendo, ipsa res vendi ta, quae est verum simplum, omnino censetur tanti esse, quanti vendita, ita ut pretium ex parte emptoris ad inter in agentis sit ponendum simplum qui ac tantum On . sequetur nempeio. pretii nomine alia decem nomine μνεDodmuresti arg.LII. ZEHIUM.MIANU.ZAEE
52쪽
tractibus id quod interest, dupli aestimationem superare, rierum quide ui est, si ob adversarii culpam intersit,quod demum est inure e cujusquam l. . a. ἶ-. d. in tit.jur. trum vero si dolus malus intervenerit , taxationi dupli locus sit haud parum inter Dd controvertitur. Nos negantium retentiam sequimur, cum hoc casu non tam ad rem certam praestandam sit actio, quam ad dolum latificiumq; vindicandum, quod tanti est , quanti damnum datum , adeo, ut totum quod interest etiam rei estimationem excedem ultra duplum veniat praestandum L a. o sq. dae ad L aqvi l. s. pr. ct empl. Quae sententiasummam habet aequitatem,ne alias lex altavid atur fovere malitiam, Mot d. f. m. b. qq. Nec nocet quod ad damni efficiendi differentiam nihil valeant scientia mignorantia seu non minus ignorans venditor v. g damnum det, quam serens. Nam paena obdolum culpamve infligitur .id quod intreeu, poena est Ianorantia autem culpae plerum qi expers est. XXXVI. Et haec quidem de casibus certis demonstrasse ad praesens Maena asserendum, poterant tussicere. De casibus quoque incertis nunc nonnulla subjungenda sunt. Horum autem definationem, ex opposivione dehisnitionis cetiorum, facile emergere posse existimam frsunt enim casus incerti juxta Bariolum, Certam aut tam qua te in ve rem non habent, sive qui non respiciunt certam rem principalem , sed habent aliud specificum obje tum , quod est incertum , ut adeo difficulter probari possit ejus rei aestimatio , cuius evexsingulari conventione, neq; ex communi hominum usu, certitudo vel modus queat desumi. Reseruntur eo a
53쪽
trahentibus non aestimati,in quibus si promittitur aliquid
fieri, vel non fieri Tr. d. th. . c. a. actiones quibus possessio petitur . o. g. I.LN.3. l. i. Ie . ib.&plures species sin . obligationum ex delicto, ex quibus ad id quodintereis agittir. . Contractus etiam vel quasi contractus, quoruna obligatio in eo potissimum confistit, ut aliquid fiat vel non fiat, o Tab Tr. de altero tanto Fur p. art. I. g. 1. yemadmodum Q. Autor inContractibus Empi. Locat. c. quosdam casus excipiendos putat, vel uti, si venditor promiserit nulli alii quam mihi vendere, quod non fecit M. I. pen. d. E. Casus enim
iste non potest nisi incertus esse, quia principale dispositum, sive debitum se. alii non vendere, non habet ceristam quantitatem , aut naturam ut non resolvatur nisi
in id quod intererit , quod tempore pacti incertum. Similiter si agatur quidem de re habente certam naturam aut quantitatem, si tamen habeat implicitam susceptionem periculi adjunctam non concludetur sub casibus certis, sed incertis. Exemplum est in I. g. . daeae E in . s. g. . d. Locati. Ad quod etiam referunt obligationem indemnitatis praestandae de qua revis deri potest Mes. in Comm. ad tit. d. M re judicata mi XXXVII. His&similibus Casibus, Iustin.adfinem duplinea taxavitiaequeis interes, sed arbitrio judicis reliquit,ut ipse aestimaret in rei veritate,quantum interesset a ctoris, vel rei eum enim ejus utilitatis aestimatio variet, pro factorum diversitate ita ut aliquando nihil istest, ideo certa juris regula, uti supra dictum, determinari ne quit,perinde ut nec eaeterς quaestiones faeticjudiciales rigi Arsib.ι.ibet.ad Neoaec.iLc items LI. PριGI .s
54쪽
' XXXIIX. Ne autem arbitrium illud omnino vagum fit,ipse Imp. d. n. subjicit instructionem monendo judices, ne audiant exquisiitum aliquod commentum de figmentum litigatoris vel causidici, quo damni aestimatio immodicis perversionibus in circuitus inextricabiles redigitur, sed ut subtiliter veram damni dati nucri cessantis ratione inquirant, Le.ex factorum varietate&circumis stantiis religionem suam informent, an revera intersi detum ejus aestimationem reddere reum jubeant. XXXIX. Quoniam autem utroq; in Casia Inter
propter incertitudinem ejus, qua de paulo prolixius
hactenus a nobis est actum, probandum venit, nec solum praetendendum,ideoq; quibus modis illud probetur, paucis quoque ut indicemus,haud inutile erit Probatur autem id γοdmierest LTestibus .L . fabis C ae M. quapro eo quodinterest ibMFg Mnigi roccis .c.mG.Baert in ivn.nI9δ. . Iuramento in litem si idquodinteres ex eo Io adversarii, vel latiori culpa, quae in arbitrariis actionibus tardat solutionis procacia est,' id ad 9 3. I. acti. 7Φ&praesumptus dolus censetur, aut saltem dolo compara-. Utar Oa.dae opis non item si ex nuda culpa petitur ρώ quodvi anteiam. Emiaecn. ψα d.R. V. Dolum autem intervenisse prius probandum est e. ult. x qua vi
aut mei.&judex aditus juramento modum statuere debet,
Se certam summam seu quantitatem praescribere,quam jurans in jurando non excedat . . g. ciniisjur. ne propter immensam Linsatiabilem cupiditatem lucri, qVi agunt, nomine Om,quod i tersit, in infinitum, ubi possent,jurarent, facile manifestum periurii crimen incurrerent. Illud tamen tenendum, tam in hoc juramento, quam in necessario propter hominum levitatem invorundamnieticulosam in jurando difficultatem ad hunc probatio-
55쪽
nis speciem non temere prosiliὸndum LI Z. Ad instit. Is . Lm Join si adiae probationes supersunt, ad jurisj tirandi religionem tanquam remedium extraordinarium non esse confugienis dum C. d. Dr. delib. III. Instrumentis ut cum servum, quem Titius sub poena promiserat, aliquis avertit tunc contra iurem, ad probandum, Danti actoris intersit, poenae documentum satis erit t. 96 Afurt. r. Catian.in Fntag. de eo qPodinteres c. . IV. Probatur id quo interes per viros rei vel usus, de cujus lucros aestimatione quaeritur,peritos LI. d. en inlli Paul. d. Cas. in LISI I . a d. d. V. O. n. 3. I. n. regund veluti mercatores cum de
lucri titimatione lis oritur, qvod ex mercatura fieri solet. V. de ultimo cum maxima decernendi in eo, νod interest, judici sit permissa potesta suos. f. r. 2 st quod vi aut lana. ideoq; prohibitum ipsi non est, ex conjecturis veram νω quod interest, aestimationem desumere, quia & conjecturis veritas inveniri potest 3. S. Hur.3 Quod genus probationis etiam Jur Sax Observatur, quo damnum emergens vel lucrum censens ab iis, qui petunt, per conjecturas aliquas vel circumstantia liqvitando summari saltem probatur, atq; super eo postmodum sententiam moderatoriam judex fert. Nov. Eo LMmp. a.tit.Iovi Mosi.
XL. Haec de Forma modisq; aestimandi & probandi
interesse progredimur ad Finem ejus, qui ultimus in executione este consuevit, cum per reliqua acquiratur, licet ratione intentionis omnium debeat esse primus, ut illum primo appetamus, postmodum media , quibus ille consequi possit, inquiramus vid. Wrsensi adtis. d. d. IV I. in pr. Causa autem finalis velut anima apsius dispositionis Nov. ra. c. aδ. Gail. I. OB I. n. S. diligenter est inspicienda f. cae es. Tut. I.D. M .furi designa siqvidem qualis res sit censenda d. Maa. c. J.αά. in . tr ae frigiae. bona an vero mala. Si finis rei est bonus etiam bona ut res sit, necesse est, modo accedant media etiam licita cap. fraternit in .E . d. frigiae Gail. r. ob Io. n. LXLI. Finis autem est, ut praestetur, quo conservari inter homine Societas Civilis, atq; adeo salus publica obtineri
56쪽
neriae promoveri possit, quae requitat, ne alter eum detrimento ac injuria alterius fiat locupletior Magnam enim inter mortales natura introduxit indigentiam, ad quam explendam Iussicientiam bonorum constituendam Civitates primitus coaluisse tria latitium est ut ita conjunctis viribus, quae ab uno expleri non potest, sublevaretur indigentia. Ut adeo appareat, finem Civitatis
esse bonorum suffaeientiam Aris. lib. I. Pol. c. a. Haec tamen aliter plane obtineri non potest, nisi accedant praeter naturales sive . Originarios modos adquirendi, variae permutationes , hodie post nummum inventum varia contractuum genera.Nulla autem permutatio, nisi sit aequalitas ast sane aequalitas non est, quando alter cum alterius damno ac injuria instrumenta vitae aufert, ad se rapit, perdit, vel alio quocunque modo dolose circa ea versetur.
Quicquid igitur indigentia expletionem impedit , h. ει illa negotia, quibus indigentia sublevatur reddit inaequalia, illudCivitates evertit locupletari vero cum alterius damno injuria tale quidesie,ex praemissis constat, quare per illud Civitates evertentur, quibus eversis neq; Resp. salvae esse possunt; si hoc, contrarium eius ad conservandam inter homines Societatem Civilem, de promovetidam salutem tam publicam quam priva orum maximὸ
necessarium erit, quod est Interesse cujuslibct praestatio. XLII. Hactenus spectavimus i quod interest sis: nunc pergimus ad Estectum ejus qui duplex ea , velprimis vel a primo ortus Primus vel personam spectati Debitoris vel Creditoris, faei Actoris. Respectu illius effectus consisti in ipsa obligation qua Creditori L. Actori ad praestandum id ob stringitur Reus: respectu vero personae agentis eMctus consistit in eo,quod ipsi ea ipsa adquiratur obligatio Tacultas consequelidi id a uod sua interes, damnum datum vel lucrum interceptum
areo ipsi non esse. XLIII. Ab effectu primo aditum facimus adortum, qui consistit in Remediis,quibus idquosti teres persequi potest. Ma. gnata, autem hic nostrorum est concertatio, utrum illud peti pos sit, jure actionis, an vero deducatur in condemnationem per i dicis ossicium tantumst posterius assirmare videtur inter alios n
57쪽
' . id. 3. M. . it.H. quem tamen resum Rufov. M. Qui quid sit nos illorum sequin tu se' lenitam,qui jure actionis id venire autumant sive partium conventione qyae tamen accidentalis conventio non constituit protinus certam ediis quod inter es spe- eiqm,neq; addit poenam obligationi. Illa enim certa est 3 uir. I. d. Stip.Lult. d. aegraei stipulat sed hoc tamen operatur ut ipso jure istionis peti possit Vel ipso jure deducatur in obligationem,uel in locum ejus, quod petitur, principaliter subrogetur. Similiter &in casibus incertis Exceptis casibus certis, in quibus&debi tum principale Maceessoria damna simul petuntur,ubi, si in obligatione principali nulla horum facta mentio, interesse judicis officio debetur. XLIV. Sed cum interesse hoc quod hae enus consideravimus,per universium jus sparsum atq; diffusum sit, uti sepra ostendimus,non immerito subdubitant Dd. aliquam certam praescribere actionis formulam, qua petere id debeat Actor qui propterea pro ratione Contractus ipse videat, ex qua demum actione sibi agendum sit, ne per exceptionem inepti libelli causa cadat. XLV. Hic autem non incommode subnectere placet quaesti 'nem nobilem,an solutast.sorte,vel alias restituta re principali,creditori factori salva ejus quo interes petitio remaneatZde
qua ut recte judicare possimus,merito cumrasadcf.d Heoqνod certo loco c. n. l. duestinguendum esse censemus, an idquo interas, veniatjure obligationisin naturam principalis sapiat tin tunc illud m. post solutionem sociis peti potest,&an id solum officioi adicii praestandum hoc ultim5 casu, soluta sorte cessat officium judicis d. l. ult. l. s. g. a. d. AEE. V. Ergo etiam idquod interest, quod ex officio judicis debetur,4 creditor accipiendo sortem Inter remissisi e cenissetur Ufre Iasta Viae it me non procedit si creditor solutionem sortis protestando acceperit.Solet enim protestatio servare jus protestandis . . . g. r. viAmodperiresby
XLVI. Tandem superest, ut de Foro sive judicio, in quo de Inter agi possit, desipiciamus Parum siquidem est jus nossee quod interes, nisi&sciatur, quomodo, aut quo in loco illud
obtineri possita .La.daea O.I Obtiner autem Interesse, quem
admodum jus aliud suum cuil tribuendum, in judiciis potest
58쪽
Quorum vigor ideo est in medio constitutus, ne quisquam sibi ipli permittere valeat ultionem LI . d. v. Sed ut Iudicis os ficio sua cuncti jura gubernent contineantq; manum, ceu dicere solitus imp. Frider Barbar.Non siquide est singulis concedendum quod per Magistratum publice fieri debet, ne sit occasio majoris tumultus faciendi Li 6 M.f. R . Quare si quis putet sibi competere jus, actionibus experiatur, ne sibi ipsi id dixisse videatur contra Tu Cnequis insua causa jud cum vis censeatur etiam adli: bita, quoties quis id quod deberi sibi putat, non per judicem reposcit,ut jus crediti amittat, qui rem ullam debitoris non sponte datam absq; judice possiidet temere ιυ. aequodnnet cause l. I.
XLVII. Qua in re Actori accurata diligens eli ad hibenda circumspectio antequam Iudicem adeat, ut competentem comellet, ne protinus in ipso portu naufragium faciat. Etiamsi enim vel juitissimam causam foveat, merita causa proposuerit optime atq; sententia desuper impetraverit,nisi tamen competens adiecit forum, actio redditur nullat. t. si a non compei. Jud Vand. , de nullis proces sub tit de orae remoae viae procin.2. Quod e- etiam in Camera, licet alias nullitates processus, modo de meritis causae constet, in illa regulariter non attendantur, obtinere tradunt, Gai obfu 2 M ob S.ex M. Camp.s tit.' ut non immerito sorum competens basis ac lapis angularis totius ludicia dici possit. - XLVIII. Estimatur autem serum competens, tam a parte
Iudicis quam parte litigantium ex tribus, loco, Causis personis vi enim novit quodnam territorium quisq; Iudex habet, causas tAm ejus Idictioni assignatas, cum personas, etiam forum competens exploratum habςt , ,αXLlX Coronidis loco subnectere placet quaedam de innitate quam cum eo quod interes habere videtur primo purasci compensatio ejus quod creditoris interest, usu caruisse suae pecuni: dum ea debitor uteretur. Hanc autem cognationem D ex eo colligunt, quod usurae, moribus praesertam hodiernis, non ut usurae aed ut ibitero seu lucrum cessans, iublica lege taxatum petantur, Corna. con I Dn Rol Pea cons I g . Domin. Erancisas. D. Nich scc p. a. variar decis n.4 ἱ-3i
59쪽
Intereste dein Creditori geresebet merden Anim de Creditor stiri ius esthen Sub vor en bellinil tensati eterminiicht absit.'lod n&c. Nilod postulatum magno pragmaticorum applausit
receptum esse teitatur Hagen d Uur. n. IM. T sqq. Ber . r.eonclus. 38 n. 33.ersv mc inhus observ. o n. ιε. Praeterea, quod passim receptum sit ut cre luto omisa probatione eiu ouod interes tanquam admodum dissicili, quincunces usitas petere possit, teste Colerop. I. d. Proce execur. o. n. v. ne .
quod&placuisse Electori Sax. Augusto, apparet M Ordin. P0 und n unberlichen Contracten&c. Diss at in mi solo thremitte c. vers. de moste sit die φ .uluiae sies liber mi 1. 1Minligen assen, hau mege scines Interesse in te aliberii Bemei se an massen. Tandem6 in Im-vstum Inter in usurae, definitione tum causis, etiam num
realiter, aeque ut nomine differre cognosi untur, tali uiras, ut
60쪽
tatem versatur, Vult. d. l. n.6 . q. me tandena ait Proeati j ea causa differe constat ex eo . quod accessiones aliae petantur ob pecuniae usum aut dilationem solutionis, 'ae proprie sunt usurae Aliae propter moram damnum emergens, & hae proprie interis se constituunt Neq; hanc disserentiam sublatam esse per d. recessum deputatorum uti nonnulli arbitrantur, Henr oγmelsMrchen dis inaug. Argent.de eo quod interes, th.ar. ostendum Tab. allagaoc. g . L. Magis autem adhuc alienum esse interesse a poenae, quod valde ejus assinem esse antumant etiam Dd. CXL o. .dreb. creae ita ut interdum vix secerni invicem possint, quapropter etiam uno nomine venire nonnulli existimant, sed falso, inae l. Da l. a daeDepos. U. F. a. idd. d. aediti edictὼ inde liquet quia poena est certa,ta quod interes incertum, ut ostensum supra Poena etiam debetur etsi nihil intei sit l98 9 7. daed. V. O. f. s. I. Eod. Don. 6. Com. IS. Pae I g. adiit. d. d. fur. n. Giphan inae Lun. alii. Et haec de utilissima hac materia, non pro ejus dignitate sed ingenii imbecillitate institutiq; ratione dicta sussiciant. minus enucleate excussis veniam m. pertietur, spero, candor benevoli Lectoris D E O interim sit Lausin GLORIA sempiterna.
uspiciis pergas iam JURIs in arteseeundis Et carpes fructus sic studii innumeros
LEgibus ut totus studiisqv vacaveris hocce Indicat egregium specimen ingenii.
Strenuusin doctam tentas descendere arenam,
Atquὸ tuum doctis thema probare VIRIS. En hine laetitiamque tui laudemque parentes Sument, si pulchr eurris in hacce, a. Hi ne plaudunt omnis, ego gratulor ipse, JEHOvAImpleat atque beet coepta favore suo. Paucula hae bene talentia contestanda ausa eum πρυ--ione omnigenapis peritatu μινι luit PRAESES.