장음표시 사용
21쪽
22쪽
In gravi figura consumetur oratio Si quae cuiusque rei poterunt
ornatissima verba reperiri, Sive propria iV EXtranea, nam Uamque in rem accommodabuntur et Si graves Sententiae, quae in amplificatione et commiseratione tractantur, eligentur; et si X- ornatione Sententiarum aut verborum quae gravitatem habebunt,
de quibus post dicemus, adhibebuntur. In hoc genere figurae erit hoc exemplum Nam quis est vestrum, iudices, qui Satis idoneam possit in eum poenam excogitare qui prodere hostibus patriam cogitaris quod maleficium cum hoc scelere Comparari,
quod huic maleficio dignum supplicium potest inveniri In iis
qui violassent ingenuam matrem familia ConStrupraSSEnt, UlSAS-sent aliquem aut postremo necassent, maxima Supplicia maiores
Consumpserunt; huic truculentissimo ac nefario facinori singularem Poenam reliquerunt. Atque in aliis maleficiis ad singulos aut ad paucos ex alieno peccato iniuria pervenit huius celeris qui sunt adfines uno consilio universis civibus atrocissimas Calamitates machinantur. O feros animos o crudelis cogitationes lo derelictos homines ab humanitate qui id agere ausi sunt aut Cogitare potuerunt, quo pacto hostes revulSi maiorum sepulchriS, deiectis moenibus, ovantes inruerent in civitatem; quo modo deum templis spoliatis, optimatibus trucidatis, aliis abreptis in Servitutem, matribus familias et ingenuis sub hostilem libidinem Subiectis, urbs acerbissimo concideret incendio conflagrata qui se non putant id quod voluerint ad exitum perduxisse, nisi SanctiStimae patriae miserandum scelerati viderint cinerem.'Auctor ad 'erennium iv lj II-12. TranSgreSSi est quae verborum perturbat ordinem perversione aut traiectione. Perversione sic: Hoc vobis deos immortalis arbitror dedisse pietate pro vestra Traiectione hoc modo Instabilis in istum plurimum fortuna valuit. Item: omni invidiose eripuit tibi bene vivendi casus facultates. Huius modi traiectio, quae rem non reddit obscuram, multum proderit ad Continuationes, de quibus ante dictum est in quibus oportet verba sint ad poeticum quendam exstructa numerum, Ut perfecte et perpolitissime possint esse absolutae. u. d. Post a me Asia tota peragrata est Cum Summis quidem oratoribus, quibuscum exercebar ipsis libentibus; quorum erat Princeps Menippus Stratonicensis meo iudicio tota Asia illis temporibus
23쪽
disertissimus; et, si nihil habere molestiarum nec ineptiarum Atticorum est, hic orator in illis numerari recte potest Adsiduissime autem mecum fuit Dionysius Magnesa erat etiam Aeschylus Cnidius, Adramyttenus Xenocles. Hi tum in Asia rhetorum
principes numerabantur. Quibus non contentus Rhodum venimeque ad eundem quem Romae audiVeram Molonem applicavi, Cum actorem in veri CaUSis Criptoremque praestantem tum in
notandis animadvertendisque vitiis et in instituendo docendoque prudentissimum. Is dedit operam, si modo id consequi potuit, ut nimis redundantis nos et supra fluentis iuvenili quadam dicendi impunitate et Iicentia reprimeret et quasi extra ripas
diffventis coerceret. Ita recepi me biennio post non modo excitatior Sed prope mutatus. CICERO, Brutus, J IS-16. Aliud autem genus est non tam sententiis frequentatum quam verbis volucre atque incitatum, quale Si nunc Asia tota, nec flumine solum orationis, sed etiam exornato et aceto genere verborum, in quo fuit Aeschylus Cnidius et meus aequalis Milesius Aeschines. In his erat admirabilis orationis curSUS, Ornata Sententiarum concinnita non erat. Haec autem, ut dixi, genera dicendi aptiora sunt adulescentibus, in Senibus gravitatem non
Datur etiam venia Concinnitati sententiarum et arguti Certique et CircumScripti verborum ambitus conceduntur, de induStriaque non ex insidiis Sed aperte ac palam elaboratur ut verba verbis quasi demensa et paria respondeant, Ut Crebro ConserantUr U-gnantia Comparenturque contraria et ut Pariter extrema terminoratur eundemque reserant in Cadendo sonum quae in veritate muSammet rarius multo facimus et certe occultius. In Panathenaico aUtem ISOCrate ea Se Studiose consectatum latetur non enim ad iudiciorum Certamen, sed ad voluptatem aurium CriPSerat. aEC tractasse Thrasymachum Calchedonium primum et Paeontinum
serunt Gorgiam, Theodorum inde Lyrantium multosque alios quo si o&α8'ori appellat in Phaedro Socrates quorum Satis arguta multa, Sed ut modo primumque nascentia minuta et versiculorum similia quaedam nimiumque depicta.
In quo illud etiam notandum mihi videtur ad studium Perae
quendae suavitatis in vocibus' prum enim natura, luasi modula retur hominum orationem, in omni verbo PoSuit acutam vocem
24쪽
nec una plus ne a Postrema Syllaba citra tertiam quo magis naturam ducem ad aurium voluptatem Sequatur industria.
Quod quidem Latina lingua Sic observat, nemo ut tam rusticussit qui vocalis nolit coniungere. Id. b. LISo.In ea est crebra ista Vocalium ConcurSio, quam magna ex Parte ut vitiosam fugit DemostheneS. Sed Graeci viderint nobis ne si cupiamus quidem distrahere voces Conceditur. Indicant orationes illae ipsae horridulae
Catonis, indicant omnes poetae Draeter EOS qui Ut VerSum facerent, Saepe hiabant, ut Naevius
vos, qui accolitis Histrum fluvium atque algidam et ibidem:
quam numquam vobis Grai atque barbari. At Ennius SaEPE
et semel quidem nOM: hoc motu radiantis etesiae in vada ponti O. ISI-a. Nec Solum componentur verba ratione, sed etiam finientur, quoniam id iudicium esse alterum aurium diximus. Et finiuntur aut ipsa compositione et quasi sua ponte, aut quodam genere verborum, in quibus ipsis Concinnitas inest quae Sive Casus habent in exitu similis Sive paribus paria redduntur SiVe oppONUntUr Contraria, Uapte natura numerosa Sunt etiam si nihil est factum de industria. In huius concinnitatis Consectatione Gorgiam suisse principem accuimus; quo de genere illa nostra sunt in Miloniana Est enim, iudices, haec non Scripta, Sed nata
lex, quam non didicimus, accepimus, legimUS, Verum ex natura ipSa arripuimuS, hausimus, expressimus, ad quam non docti, sed facti, non instituti, Sed imbuti sumus. Haec enim talia Sunt ut, quia referuntur eo quo debent referri, intellegamus non quaeSitum ESSE Umerum, Sed Secutum. Quod fit item in contrariis referendis, ut illa Sunt quibus non modo numerosa ratio Sed etiam versus emcitur: eam quam nihil accusas damnascondemnas dixisset qui versum effugere Vellet-,
male mereres id quod scis prodest nihil id quod nescis obest pVersum emcit ipsa relatio contrariorum. Idem,SSet in oratione numerosum : Quod scis nihil prodest quod nescis multum obest.
25쪽
Semper ham, quae Graeci relaeso nominant, cum contrariis opponUntur Contraria, numerum oratorium necessitate ipsa eff-ciunt etiam sine industria Hoc genere antiqui iam ante Isocratem delectabantur et maxime Gorgias, Cuius in oratione plerumque essicit numerum ipsa Concinnitas. Nos etiam in hoc genere frequentes, ut illa Sunt in quarto accusationisu conferte hanc pacem cum illo bello, huius praetoris adventum cum illius imperatoris victoria, huius cohortem impuram Cum illius exercitu invicto,
huius libidines cum illius continentia : ab illo qui cepit conditas ab hoc qui constitutas recepit captas dicetis SyracusasJErgo et hi numeri sint cogniti et genus illud tertium explicetur
quale Sit, numerorue et aptae orationis. Quod qui non sentiunt, quas auris habeant aut quid in his hominis simile sit nescio. Meae quidem et perfecto Completoque verborum ambitu gaudente Curta sentiunt nec amant redundantia. Quid dico meas pContiones Saepe exclamare vidi, cum apte verba Cecidissent. Id enim EXSpectant aureS, ut verbis Conligetur sententia. Non erat
hoc apud antiquos. Et quidem nihil aliud fere non erat; nam et verba eligebant et sententias gravis et Suavis reperiebant, Sed ea aut vinciebant aut explebant parum. d. b. t 16 -8. Sed habet nomen invidiam, cum in oratione iudiciali et forensi numerus Latine, Graece pus ti inesse dicitur. Nimis enim insidiarum ad capiendas auris adhiberi videtur, si etiam in dicendo numeri ab oratore quaeruntur. Hoc freti isti et ipsi infracta et
amputata loquuntur et eos vituperant qui apta et finita pronuntiant; si inanibus verbis levibusque sententiis, iure; in Probae res, lecta verba, quid est cur claudere aut insistere orationem malint quam Cum sententia pariter excurrere Hic enim invidiosus numerus nihil adfert aliud nisi ut sit apte verbis comprehensa sententia quod fit etiam ab antiquis, sed plerumque Casu Saepe natura et quae valde laudantur apud illos, ea fere quia Sunt conclusa laudantur. Et apud Graecos quidem iam anni prope quadringenti sunt Cum hoc probatur nos nuper agninuimus. Id. V., IJ Iro-I. In versu quidem theatra tota exclamant, si suit una syllaba aut brevior aut longior nec vero multitudo pedes novit nec ullos numeros tenet nec illud quod offendit aut curat aut in quo ossendit intellegit et tamen omnium longitudinum et brevitatum in Onis Sicut acutarum graviumque vocum iudicium ipsa natura in auribus nostris conlocavit. Id. b. Diis.
26쪽
Quoniam igitur habemus aptae orationis eo principe auctoresque quos diximus et origo inventa St, causa quaeratur Quae
sic aperta est ut mirer veteres non ESSE OmmotOS, PraeSErtim
cum, ut fit, fortuito saepe aliquid concluse apteque dicerent. Quod cum animos hominum aurisque pepulisset, ut intellegi posset id quod casus effudisset cecidisse iucunde, notandum certe genus atque ipsi sibi imitandi fuerunt. Ipsa enim aures
vel animus aurium nuntio naturalem quandam in Se Continet vocum omnium mensionem. Itaque et longiora et breviora iudicat et perfecta ac moderata Semper exSpectat mutila Sentit quaedam et quasi decurtata, quibus tamquam debito fraudetur offenditur, productiora alia et quasi immoderatiu excurrentia, quae magis etiam aspernantur aures quod cum in plerisque tum in hoc genere nimium quod est offendit vehementius quam ad quod videtur parum igitur poeticae versus inventu est terminatione aurium, observatione prudentium, Sic in Oratione animadversum est, multo illud quidem serius, Sed eadem natura
Est autem longioris prima illa quaestio sitne omnino ulla numerosa oratio quibusdam enim non videtur, quia nihil insit in ea certi ut in versibus, et quod ipsi qui adfirment esse eos numeros rationem cur sint non queant reddere. Deinde, si sit
numerus in oratione, qualis sit aut quales, et e poeticisne numeris an ex alio genere quodam et, si e poeticis, quis eorum Sit aut qui; namque aliis unus modo aliis plures aliis omnes idem videntur. Deinde, quicumque Sunt sive unus sive plures, CommUnESne mi omni generi orationis-quoniam aliud genus est narrandi aliud persuadendi aliud docendi-an dispares numeri cuique orationis generi accommodentura Si communes, qui Sint Si dispares, quid intersit et Cur non aeque in oratione atque in VerS numerus appareat Deinde, quod dicitur in oratione numerOSum, id
utrum numero solum effetatur, an etiam vel compoSitione quadam vel genere verborum an sit suum CuiuSque, Ut UmerVS tedi
vallis, compositio vocibus, genus ipsum verborum quasi quadam forma et lumine orationis appareat, Sitque omnium lan COmpositio te eaque et numerus essiciatur et ea quae dicuntur orationis quasi formae et lumina, quae, ut dixi, Graeci vocant M. O. OS ISO-I. Esse ergo in oratione numerum quendam non est dissicile
27쪽
cognoscere. Iudicat enim sensus in quo est iniquum quod accidit non agnoscere, Si cur id accidat reperire nequeamUS. Neque enim pSe verSu ratione Si CognitUS, sed natura atque sensu, quem dimenSa ratio docuit quid accideret. Ita notationaturae et animadverSi peperit artem. Sed in versibus res est apertior, quamqUam etiam a modis quibusdam cantu remoto soluta esse videtur oratio maximeque id in optimo quoque eorum poetarum qui X cxo a Graeci nominantur, UOS Cum Cantu Spoliaveris, nuda paene remanet oratio. Quorum similia Sunt quaedam etiam apud nostros, velut illa in Thyeste: quemnam te esse dicam qui tarda in senecta et quae Sequuntur; quae niSi Cum tibicen accessit, orationis sunt solutae simillima At comicorum senarii propter similitudinem Sermonis Si Saepe Sunt abiecti, ut non numquam vix in eis numerus et versus intellegi poSSit. Id ib., S 183- . Numerus autem non domo depromebatur neque habebat aliquam necessitudinem aut Cognationem Cum oratione. Itaque Serius aliquanto notatus et cognitus quasi quandam palaestram et extrema liniamenta orationi attulit. Quod si et angusta quaedam atque concisa et alia est dilatata et fusa oratio, necesse est id non litterarum accidere natura, sed intervallorum longorum et brevium varietate; quibus implicata atque permixta oratio quoniam tum stabilis est tum volubilis, necesse est eius modi vinaturam numeri Contineri. Nam Circuitus ille quem saepe iam diximus incitatior numero ipso fertur et labitur, quoad perveniat ad finem et insistat Perspicuum est igitur numeris Strictam
orationem ESSE debere, Carere VerSibUS.
Sed hi numeri poeticine sint an ex alio genere quodam deinceps est videndum. Nullus est igitur numerus extra PoetiCOS, Propterea quod definita sunt genera numerorum. Nam Omnis talis est ut unus sit e tribus. Pes enim, qui adhibetur adnumerOS, Partitur in tria, ut necesse Sit partem pedis aut aequalem ESSE alteri parti aut altero tanto aut sesqui esse maiorem. Ita sit
aequalis dactylus, duplex iambus, Sesquiplex Paeam; qui Pedes in orationem non cadere qui possunt quibus ordine locatis quod effetitur numerosum sit necesse est. Id. b. S i 86-8. Sequitur ergo ut qui maxime Cadant in orationem aptam numeri videndum sit. Sunt enim qui iambicum putent, quod sit orationis simillimus, qua de causa fieri ut is potissimum iropter
similitudinem veritatis adhibeatur in saltu sis, quod ille dactylicus
28쪽
numerus hexametrorum magniloquentiae Sit accommodatior. Ephorus autem, levis ipSe Orator et profectus ex optima disciplina, paeana sequitur aut daCtylum, fugit autem Spondeum et trochaeum. Quod enim paean habebat tri brevis, dactylus autem duas, brevitate et celeritate syllabarum labi putat verba Proclivius Contraque accidere in pondeo et trochaeo; quorum quod alter e longis constet alter e brevibus, fieri alteram nimis incitatam alteram nimis tardam orationem, neutram temperatam. Sed et illi priores errant et Ephorus in Culpa St. Nam et qui paeana praetereunt, non vident molliSSimum a sese numerum eundemque amplissimum praeteriri. Quod longe Aristoteli videtur secus, qui iudicat heroum numerum grandiorem quam desideret soluta oratio, iambum autem nimis e vulgari esse Sermone. Ita neque humilem et abiectam orationem nec nimis altam et exaggeratam probat, plenam tamen eam vult esse gravitatis, ut eos qui audient ad maiorem admirationem possit traducere. TrochaeUm aUtem, qui est eodem Spatio quo choreus, Cordacem PPellat, Uia On- tractio et brevitas dignitatem non habeat. Ita Paeana Probat eoque ait uti omnis, sed ipsos non sentire Cum tantUr ESSE autem tertium ac medium inter illos, et ita factos eos pedes SSe,
ut in eis singulis modus insit aut sesquiplex aut duplex aut par. Itaque illi de quibus ante dixi tantum modo commoditatis habuerunt rationem, nullam dignitatis. Iambus enim et dactylus inversum cadunt maxime itaque ut versum sugimus in oratione, sic hi sunt evitandi continuati pedes aliud enim quiddam est oratio nec quicquam inimicius quam illa versibus ; paean autem minime est aptus ad versum, quo libentius eum recepit oratio. Ephoru vero ne pondeum quidem, quem fugit, intellegit esse aequalem dactylo, quem probat Syllabis enim metiendo pedes, non intervallis existimat; quod idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo, Sed eo vitiosus in Oratione, Si Ponatur extremus, quod verba melius in syllabas longiores Cadunt. Atque haec, quae Sunt apud Aristotelem, eadem a Theophrasto Theodecteque de paeane dicuntur. Ego autem Sentio
omnis in oratione esse quasi permixto et ConfuSOS PedeS, ECenim effugere possemus animadversionem Si Semper iudem utere
ut Sermo vulgi, esse debet oratio-alterum nimis Si vinctum, ut de industria factum appareat, alterum nimis diSSolutum, Ut ervagatum a vulgare videatur ut ab altero non delectere, alterum oderis- Sit igitur, ut supra dixi, permixta et temperata numeris
29쪽
nec dissoluta ne tota numerOSa, paeane maxime, quoniam Optimus auctor ita censet, Sed reliquis etiam numeris, quos ille praeterit, temperata. d. V., Stris I . Nec vero is CurSUS ES numerorum-orationis dico, nam est longe aliter in versibus-nihil ut fiat extra modum nam id quidem esset poema; Sed omni ne claudicans nec quasi fluctuans sed aequabiliter constanterque ingrediens numeros habetur oratio. Atque id in dicendo numerosum Putatur, non quod totum ConState numeris, Sed quod ad numero Proxime accedit quo etiam dissicilius est oratione uti quam versibus, quod in illis certa quaedam et definita lex St, quam equi sit necesse in dicendo autem nihil est propositum, niSi ut ne immoderata aut angusta aut dissoluta aut fluens sit oratio. Itaque non sunt in ea tamquam tibicini percussionum modi, Sed universa comprehensio et Species orationis clauSa et terminata St, quod voluptate aurium iudicatUr. Solet autem quaeri totone in ambitu verborum numeri tenendi sint an in primis partibus atque in extremiS; plerique enim Cen-Sent cadere tantum numerOS Oportere terminarique Sententiam. Est autem, ut id maxime deceat, non ut Solum ponenduS Stenim ille ambitus, non abiciendus. Qua re Cum aure EXtremUm Semper exspectent in eoque CquieSCant, id vaCare numero non
Oportet, sed ad hunc exitum iam a principio ferri debet verborum illa comprehensio et tota a capite ita fluere ut ad extremum veniens ipsa consistat. Id autem bona disciplina exercitatis, qui et multa Cripserint et quaecumque etiam Sine Scripto dicent Similia scriptorum effecerint, non erit dissicillimum Ante enim circumscribitur mente sententia confestimque verba Concurrunt, quae mens eadem, qua nihil est celerius, statim dimittit, ut SuoqUOdque loco respondeant; quorum discriptus ordo alias aliatErminatione Concluditur. Atque omnia illa et prima et media verba spectare debent ad ultimum. Interdum enim CurSUS ES in Oratione incitatior, interdum moderata ingressio, ut iam a Principio videndum sit quem ad modum velis venire ad extrEmum.
quod numerosum in oratione dicitur non semper numero fiat, Sed non numquam aut concinnitate aut Constructione verborum. Ita Si numerus orationis quaeritur qui Sit, omnis est, Sed alius a io
melior atque aptior si locus, in omni arte verborum; si unde
30쪽
ortus Sit, ex aurium voluptate; si Componendorum ratio, dicetur alio loco, quia pertinet ad USum, quae Pars quarta et extrema
nobis in dividendo fuit; si ad quam rem adhibeatur, ad delectationem Si quando, Semper Si quo loco, in tota continuatione verborum; si quae res effetiat voluptatem, eadem quae in versibuS, quorum modum notat arS, Sed aure ipSae tacito eum Sensu Sine
arte definiunt. M. D. Silao 2-5.
Sed quoniam adhibenda non numquam est, primum videndum est quo loco, deinde quam diu retinenda sit, tum quot modis commutanda Adhibenda est igitur numerosa oratio, Si aut laudandum est aliquid ornatius, ut nos in accusationis Secundo de Siciliae laude diximus, ut in senatu de ConSulat meo, Ut exponenda narratio, quae plus dignitatis desiderat quam doloris, ut in quarto accusationis de Hennensi Cerere, de Segestana Diana, de Syracusarum situ diximus Saepe etiam in amplifi- Canda re COICESSU Omnium funditur numerose et volubiliter oratio. Id nos fortasse non perfecimus, Conati quidem SaepiSSime sumus; quod plurimis locis perorationes nostrae Voluisse noSatque animo contendisse declarant. Id autem tum valet cum is qui audit ab oratore iam obsessus est ac tenetur. Non enim id agit ut insidietur et observet, sed iam favet processumque Vult dicendique vim admirans non anquirit quid reprehendat. Haec autem forma retinenda non diu est, nec dico in peroratione, quam ipsam includit, Sed in orationis reliquis partibus. Nam cum Siseis locis usus quibus ostendi licere, transferenda tota dictio est ad
illa quae neSCio Cur, Um Graeci κομματα, κωλα nominEnt, NOS non recte incisa et membra dicamus. Neque enim ESSE POSSUnt
rebus ignoti nota nomina, Sed cum verba aut suavitatis aut inopiae Causa tranSferre soleamus, in omnibus hoc sit artibus, ut, cum id appellandum Sit quod propter rerum ignorationem ipsarum nullum habuerit ante nomen, neceSSitas cogat aut nOVUm facere verbum aut a simili mutuari. Quo autem pacto deceat incise membratimve dici iam videbimuS; nunc quot modi mutentur ComprehenSione ConcluSionesque dicendum est. Fluit omnino numerus a primo tum incitatius brevitate pedum, tum proceritate tardius CurSum Contentiones magi requirunt, expositiones rerum tarditatem. Insistit autem ambitus modis pluribus, e quibus unum est Secuta Asia maximo, qui dichoreus vocatur, cum duo extremi chorei sunt, id est e