Explicatio dicti Jeremiæ cap. 23, v. 24 favente præsentissimo coeli terræqué præside deo triuno ... Caspari Erasmi Brochmand [resp.] Thomas Joan. Bangius

21쪽

LVI Veνῖm, quum nihiliam sancte, alutariter dicti , quia

male interpretando quandoqued stra Vari cont/neat: geminum ψυχικῶ hominis interpretamentum eis quam accuratissima circumspectione praeca Pendum erit. LVIII. I ri mo , solicita admodum cura adpertendum, ne quisquam ex hoc D. Pauli sermone exsculpat, dipinam omni praesentiam generali saltem rerum sustentatione contineri. LIX. Nam licet haud in pili demus, divinam apud creaturas praesen m neutiquam ociolam esse, sed summe operosam , hippe nou

mori vitam, motum muniversam πα ν rebita contribuentem Aetor. 7, . G, D, adeoque easdem nimbiliter conservantem sentantem inde tu meu elicii ex sti esse Deum non nisi sola virtute&operatione res implere, ubstantia interim Dei supremum aliquod supramunda iii coeli lium elePata, consanter negamus. LX. Nam non oltim virtualem, quam vocant, sed π substantialem asi imi π praesientisimi numinis praesentiam convenienter verbo dixinoflatuipolso debere, pronomen αυτος clare offendit. Nam υτος seu ipsi simus Deus H, Municuique nostrum a D. Paulo adesse pronunciatur: π αυτος π ipsis Deus eII, in zo viPimus , moremur z fumus LX Deinde, summa aecurati one contra errorem implerianum notandum venit , in Deo quidem vipere, moveri re esse res hujus Universitatis, non tamen ut in loco quodam tauem errorem

in physictis suis aeseminavit implerus cap. i. phys Genes quaest. I. 'ui cum sua ipsius absurditate corruat, re Clarisiim. D. Meis erus in Philolophia sobria Sect. y, cap. 7, de mundo quaesisti arguteta nervos eundem refutaverit, tempori res Pro parcemus. LXII. Atque sic fuit primum momentum c. aliquot concoris dantium locorum scriptura consideratio, sacratissimae divinae impletionis voci dolatilis expolienda apprime serviens. Alterum jam

discutiendumsupereri psa nimirum impletionis cum implent. CH o- v collatio, quae ad eundemscopum cis M. LXLLI Ut autem δείδ. si ut o Catio inter IEHo v ΛΜ implentem, ipsitu impletionem et huc sisenda II hesis decima sexta unalum sequentibu ui ae alia , uas eum instinem praemisimus,

22쪽

- succedentium meliori tractationi subsidiariam opem conferrent, commodam instituendae collationis cynosurampraeberent. LXIV. Epicimis autem Averbo dipino, reuissorum Dei homini m

IEHovAM putam puram essentiam esse, α mmον, supra imies

vastissimas locorum intercapedinς imp m. N T

mnia tempora temporum di attemata summe variabilem, lupra

omnem e an silvam rotundi m et ra

rar funditatem diffusilvam attenuati aeris latitudinem 'ter sol ritualem ab omnibus extraneorum , essentias na varita am immunissimam, almam conditarum rerum O- tricem, promissorum verborum o vere realium constantinimam

tu luce istustrata, nobis etr ere murat L Et quoniam illa lux cuilis attento luce merissiana clariu LY VII. Ne tamen nostra voluntas desiderium digne decen

23쪽

prorsus relegetur motu naturae clientulus ' tum demum de Deia constabit, quam infinitis parasangis dirinis ad Minos E impletio, mnem aliam rerum naturabum repletionem sire fuerit inclusipa me ex pansiri se poriserelinquat. LXX. μὰ in confesso erit, IEHova non implere coelum terram instar grandis coeti circumlabentem aquam corpulenta vasti corporis crassiti implentis mj Genes r. v. aa; nec similem esse divinam coeliis terrae impletionem artificiosissimae pretiosarum gemmarum impletioni, qua lapis pretiosus, aspis vel Onyx c quondam cul' re auri cavernulis affabre inseriatus circumcludebatur 'nN a J ExoriaS,υ.ao:sede diperspi ni simum erit, admirandam coeli terrae impletionem , verissi-inam ipsiissimi Eil ova in coeloin terra omni prassentiam esse, nullo loco quamvis supereminenti praecellenti comprehensibilem, temporum mutationibus non variabilem, non modo virtua. lem, sedis sientialem, summe spiritualem, nulli accidentium viiscissitudini Viversitati obnoxiam, universis rebus in Dim M veis Iut arctatis actu implendis, perficiendis, fovendis ac sustentandis apprime commoda dc cessariam, adeoque summe opero. sam, eoq; nullo modo onerosam.

LXX Atque sic fui ipsus snpletionis um nativa signysis

eatio, tum ejusdem signi licationis vindicatio & digna considerati, jam ad evolvendi coeli & terrae nomenclationem seu appellationem, recta transeundum.

LXXII. Caeterhm fieri posset, ut aliquis rationis judicio fretus, huic nolirae de divina om si praesentia assertioni magnam ruinam moliretur, Iocutione coeliin terrae perperam intestecta. LXXIII. Nam hae coeli, terrae phrasi loco reli usus, nobis hunc in modum hostiliter insultare posset e Promittitis nobis talem omni praesentiam , qua D ElIS ita universo mundo aderit caesum reterram repleturim, ut omnes totius sextidui resis creaturae in eo sint, viPant, ae moveantur, eamque ex dicto Prophetico astruere conamini. Sed ver), aliud e I Deum implere caelum interram ista ubique praesentem esse. Nam νὴ indubitat verum sit, calum uer ram

24쪽

ram bina tantum esse manaum Dei opera, secundo, tertio ereat,nis die exactissime elaboram: DEUS ubique in mundo praesens non erit , qui bina saltὸm manuum suarum opera, scilicet caelam, terram replet. Ita aliquis a Perse partis patronus , nobis nostromet nocere posset telo tauodus rei datur, aut saltem hebetetur,

Tempori Quaerimus ran nomine coen es terrae, bina satirem manuum Daropera, reliquis exclusii in Prophetico eloquio intelligenda venianis

LXXIV. Nae ille immensam immensurabilem DEImχντ σαρκα, Psim. Ust, . 7, ,s graphice delineatam s depictam, arctuis anguliis valde sinibi limitarerit, propositi problematis assem tioni, quis retari volet. LXXV. Etenim licet faciles Hamus , quod sternu DEI Moses eaelum s terram velut duo distincta inersa a reliquis Venusigi titim nominatim primo Genesos capite perstringat, exactissimam

illiu elaborationem fecundae diei, s pulcherrimam hujus exornmitonem tertiae diei pianai diserta oratione assignans et tantum tamen abe L, at propterea in quoris scripturae loco , geminum primeis opus D EI hac locutione notetur , ut potius haec coeli re ter- νὰ phrasis ad ad mundum reliquamque coelio terrae creati ram designandam , non rar a Pritu DEI adducatur σοι

hibeatur.

LXXVI. Quod quia κρονομενον esse tum verbo divinitus repeislato, tum divinioribtu religiosorum hominum Deisuper eo meditatis roborandum erit. LXXVII. Verbum disinith revelatum si in consilium adhib-rimus: clare constabit, longe communiorem esse coetib terrae appellati nem, quam ut eam gemino saltem operi sigillatim exprimendo a Prophe- is adhibitam existimemus. LXXVII: Euando Regivi vates Psalm. Ia I IIJ, IT: Mel

25쪽

es amkhisedechus Abrahae benedicens Genesi Mari caelis terrae eon.

ditionem a DEO Domino coelio terrae Actor. Z v. 2 r Gen. a , i profectam esse, clareis nominatim dicunt eos hac caeli re terrae appellatione non bina itemsecundis terti' diei opera, sedpotius mundum vel universar totius sexti dui creaturam c tu primordiale coelum re terra primum rudimentum extitit Gene t v. l. hvelut o ενὶ λογοι, κατ εξοκήν componti, haud obscure ostendit D. Pauli, dum id, quod David Melchisedechus coelum re terram nominant, ille jam mundum Actor. II. v. a , exemplo Johannis Pangelista Joh. I, or jam κτίσιν Rom. δ, . t jam denique - οντα Om V, 7. ne a

re non dubitat.

LXXIX. Huic Paulinae interpretationi firmaudae inroborandae apprime ervire pote t locutio biblica , κα- βολη F κοσμια, παMatth. 0,i h. tis Heb. , ta Persiriptasnpenitur. LXXX. Nec non ipse Serpator CHRIsTus I Esus Dipo Pa L hae in parte suffragatur , Coelum terram Matth. a , . T. G Marc. II. . it. Per Seculum Matth. 3Ἀρ. o, ρ. aΙ, .ulia interpretatus eadem plane ratione qua in Epistola ad Hebraeos cap. ἔ, v. a su P. I, eandem τά min D lomtissem adhibitiam deprehendimus. X XXI. uocires, veluti e Vessa est ps terra mentio a Da vide re Melchisedecho Deti, verius citatu facta, reliquam κncri a

creationis communιone utiquam excludit qxemadmodum ex Psalm.

I 6 Exod ao II Actor ψ, y Apoc. luculenter patet: Ita empnaticis velut digito osten a coeli e terrae nomenclatio, rei qpum orbem divina praesentia privandum miniis arguit, sicut ex Ioliciara coltatione . , Sapient. I. cap. cum hoc Prophetico eloquio collia

gere longe manifestissimum promptissimum erit. UX X XLI. Neque desunt diviniores religiosi fimorum Dei hom num super hac serasi meditationes, quibus nostra assertio noPum'

hur acquiriti

LXXXIII. E quorum censu unum pro omnibuι, in primae in media, in ultima acie col ocamus Megalandrum Lutherum nostrum benedicta memorii, qui verba Psalm Ial, versa. a nunc

26쪽

nune thesis memorati in hunc modum citante Reverendo patre, Clari m. DAE. D. Resinio insu super eundem Psalmum Commemtario, Litaniis proxime praeteriti anni destinato explicat Coelum dc haec tota terra h. e. angeli, homines Muniversa creatura, cum omnibus quae in illis sunt fiunt ptaeterea divinitus. LXXXIV. uapropter concluse scitur, hae coeli terrae locutione, non bina duntaxat manuum Dei opera indigitaria Propheta Ieremia, sed hanc loquendi formam conformiter verbo di ino praeclarorum virorum, retiys, extendi posses debere, ad designan dum mundum vel totius sextidui creaturam. LXXXV. Veriwm, sicut unda undam pellit ita unum dubit aliud inrehit, importat. Audiens enim ratio multiceps illa eLva, toto mundo major, coeli re terrae appellatione mundum vel sextidui creaturam designari, nora forte glossemata cudet. LXXXV Comminificetur forιe tam numerosam rerum con ditarum multitudinem immensam corporum magnitudinem Eo aut fore valde onerosam, qui tot rebus implendis solus sui et, u aliquid de tot re tantarum rerum magnitudine' multitudine diminutum iri, si res velut in Deum arctentur auod norum maitornatum rationi glossema,quia nora indiget lima,

Πί imo Quaerimus:

Annonigo dist icio fit, famis integris rerum

proprietatibus, coelum terram implere di LXXXVII. Si rationis judicio hei standum esset, in sentem

forin sententiam complures haud inriti non ampropenderent, quam plane pertraherentur. Sed quoniam divinae iterae aliud statuenaum suadent, Spiritui SanZro Uripturis loquenti major erit habendas es, quam seductrici rationi.

LXXXVIII. Nam quam non di cile sit Eo, ita implere caelum terram, ut omnes in coelo terra creatura m

27쪽

ituanti moneantur , vel inde manifestum eradit quod si ras,

qui nobis homuncionibus humi repentibi numero prope innumerae granditate fere immense putantum in Dei oculis velut tenuissima a renula, minutissima guttula, levissimum lancis momentum, im) nihil reputantur.

LXXXIX. Expendatur mori, quod Propheta Esaias cap. o,

v. i sorscriptum reliquit: tum demum facio constabit, neutiquam nos haec a Ferendo a vero aberrasse. Ita enim dicto loco habent verba Esaiae e En gentes tanquam gutta e situla, tanquam flos pulvisculi in lancibus reputantur : en insulas ut rem minutissimania. Et versu i : Omnes gentes velut nihil sunt coram eo , pro nihilo Minanitate reputantur ei. Simili. ter disserentem lege autorem libri Sapientia cap. II v. I, 2, J. . XC. Neque subverendum ea , vel tantillam de rerum natuκπ-lium proprietatibus longitudine , latitudine, crassiti seu profunditate , interstitio , numero vel pondere diminutum iri arcta re in tima ista rerum in Eo subsistentia. DEUS enim rebus in se. ipso subsistentibu nusium imperfectionis incommodum infert implendo coelum re terram, quin potius ipsis universam Imρξιν, vitam, diritum o motum, coelum s terram repleturus, in sei o elargitur In ipso enim vivimus, movemur sumus Actor ly, and ipse est , qui nullius indigus, omnibus dat vitam: motum secundum omnia vers G.

Xc Ambus sic praesuppositu concludimuri licet latissimus siteoelii terrae complexu , vastis a terrarum blatii amplissimus oceani tractus , plurima insuia θlpae, montes murbes , im innumera prope animalium hominum corpora tantum tamen abect,

ut universae hae res vel vasta ui magnitudine vel copiosa multitudine Eo, in quo sunt, subsisIuηt, re a quo inplentur, perficiuntur, vel tantidum negoti s molesiae a ferre possint, aut hae in. timά impletione de Parum seu numero sim vasitate quicquam δε- perdi minuive queat, ut potius in El M velat ultimum complementum quasi arctata imperpestabili quodam sua perfectionis σ

28쪽

obtinenda desiderio vergant, visantur Mel uent suetiam stecta Apostolicum epiphonema Rom. H. v. ult. Omnia ex

ipso, per ipsum in ipsunta.

Eidem summo coeli terraeque praesidissit laus, honorvi gloria in se-

eula seculorum .