Institutionum iuris canonici siue Primorum totius sacre iurisprudentiæ elementorum. Libri quatuor. Authore Francisco Antonio Phoebeo Societatis Iesu

471쪽

q6o Instit. libaCan. III. gare se ad non petendam solutionem

uebiti . 3. Praecipua pacti diuisio est in pactu

nudu,& in pactu vestitum siue legitim. Pactsi nudu dicitur quando sistitur in sola mutui coeti senius & obligationis declaratione absque aliquo extrinseco supcrueniente, per quod veluti vestiatur &plus roboris acquirat,ut puta quando nec 1tipulatio intercesiit , nec scriptura per litteras aut chirographum , nec traditio ullius rei ex parte alterutrius &c. Pactu

vestitum est quando aliquid eiusmodi

extrinsecum accedit, puta vel stipulatio, x et scriptura, vel traditio , vel iuramentum &c. q. Quia autem etiam eX praecisa mutui consensus & obligationis declaratione nascitur saltem obligatio naturalisse mandi rem pactam ; ideo de iure Canonico, cuius est obviare periculis animarum, etiam nuda pacta seruanda sunt

eX c. l. de pactu. dummodo eorum obseruatio non Vergat in animae detrimentum ut habetur in cr . eod. Hoc autem adeo

firmitatem habet , ut siquis indultum habeat ab Apostolica Sede aliquid faciendi, sed de eo non faciendo pactum fecerit cum aliquo, cui pacto expresse non

derogetur in indulto; tunc pactum Nobligatio eiusdem seruandi vigeat , non obstante eo indulto Apostolico, iuXta s

472쪽

s. Ex his inferunt communiter Cationi stae, ut videre est apud.Abbat. &Felivum in c. r. de lactis, etiam ex pacto nudo de iure Canonico oriri actionem idest ius petendi in Ecclesiastico iudicio id quod p roinisium est: nam actio conceditur in iudicio , si lex asistat promisitioni factae l. legitima c. eod. 6. Transactio est quaedam species pactionis, & consistit proprie in pactionstcrca rem dubiam & litis incertet facta non gratuito, sed aliquo Vtrinque dato,

aut retento, aut Promisso, quo a lite recedatur, ut constat eX l. I. V. de transadris Liransactio 38. c. eod. Dicitur circa rem dubiom , quia de re certa & liti nothobnoxia, puta de re iudicata a qua intra temptas legitesnum appellatum non sit, transactio regulariter est nulla, in L Elegunter 2 g. verisse post rem iudicaram h de condictio ne indebiti. Dicitur etiam litis inceriae quia trali tactio proprie non fit, nisi de re dubia propter litem fisceptam aut suscipiendam , cuius exitus sit

incertus. Dicitur demum aliqMo υtrinque dato . atii retento , aut promisso : quia nisi

quid tale fiat, dicitur pactum gratuitu

seu amicabilis compositio, non autem a

transactio proprie dicta. T. Transigere possunt quotquot ibberam habent rerum administratione in

473쪽

q6Σ' Anstit. Canon .Lih.III.& facultatem alienandi. Ex defectu talis facultatis non potest Praelatus Ecclesiae transigere de rebus Ecclesiae suae in praeiudicium eiusdem, itaut scilicet transactionis effectus. extendatur etiam ultra mortem Praelati, nisi de legitimo consensu Superiovis c. De caetero s. σ c. Ueniens 8 de transact. ut notauit etiam Glos. in

c. ex multiplici de decimιs v. eandem i

conuentionem .

8. Transigi potest de qualibet re dubia & litigiosa, nisi sit per aliquam le

nitit spiritualia, his annexa , puta be

neficia Ecclesiastica, ius patronatus &c., dato pro illis, aut retento , , aut promisso aliquo temporali, propter speciem fimo niaec .constituitis q. alijsque iuribus de tr. sectiomb. Items eXcepta est causa matrimonialis , super qua nec transactio, nec amicabili compositio fieri potest, eae c. s n. eod. cum sit res decidenda secundum Sacros Canones a iudice Ecclesiastico Mne contra eosdem contingat vel matrimonium legitime contractum dissolui, vel illegitime initum perseuerare . 9. In iure quoque ciuili de quibusdam transigi prohibitum est, ut puta su- pei causa criminali quq poenam sanguinis non irroget , si criminaliter agatur , transigi non potest inter Accusatorem α Retini, quamuis id non prohibeatur

474쪽

tra' Oct. ηs 3 stiper causa capitali, eXcepto adulterio,, de super crimine falsi , iuxta l. Transegere IS. C. de transact. Item prohibitum est, de ijs, quae in testamento veΙ codicillo relicta sunt, transigi si ire iudice , & non ita spectis cognitisque testamenti verbisti De his 6. j. eod. T l. quemadmodum test amenta seriantiar. Prohibita

demum quoque est sine iudicis authori-

ente & causae cognitione transactio de alimentis ire ultima voluntate relictis,

eod. quia scilicet periculum esset', aliquet . contentum modico praesenti facile renunciare sibi relicta', & alimentis in posterum carere contra mentem testatoris :quae ratio cuim celset circa alimenta iam praeterita, propterea in cit. L De alimemtia permittitur de praeteritis, alimentis, transactionem fieri' ., io. PrScipuus transactionis effectus.

est, ut per illa mi finis litibus vel motis vel mouendis imponatur, itaut postqua semel bona fide & legitime ea facta suerit, nullo pr textu retractari possi, siue instrumenti postea reperti, siue praescriptionis, siue priuilegii &c. ut habetur in c. l detra a f. Inde est quod transactio parit exceptionem litis finitae , , ut patet ex ijs quae supra diximus in hoc libG. tit.

475쪽

664 digit. Canon. Γ h. ΠI. stat.in s. Adeoque Reus aliquis ab Actore conuentus coram iudice super aliquire, si opponat de ea re iam factam fuisse transactionem inter se & Actorem , eo ipso non solum vincit in causa, sed et i impedit omnem litis ingressum id progressu a , quemadmodum impta iret, si excipiendo opponeret , rem fuisse alias iudicatam, nec appellatum fuisse intra tempus legitimum.

476쪽

I, INSTIT V TION V R

T I T. I . De accusasionibus 4 Vadoquidem ex diu., citis aci initium libri, Praecedentis , iudiciu aliud ciuile est, . aliud criminale; cii eX positum sit toto eodem libro quouspertinet ad cinite, sequitur ut de criminali dispici armis,exordium sumenteS a , modo, quo iuXta Sacros Canones in stituitur, ac deinde gradum facientes adlcrimina , quae sunt eiusdem iudicii ma, . teria , & a8 poenas, quibus absoluitur , quae erunt materia sequentium rubrica

xum a

a. Criminale nidici tim nihil omnino simile habere cum caeteris iudicijs,do quibus supra locuti sumusis asseritur i α

quicquam quo d aliqua magis praecipua

477쪽

466 Instit . non dib. I m. rudiciorum, ut puta quoad initium seu institutioncuti cum ciuile per actionem: at criminale per accusationem, inquisitionem, aut denuntiationem instituatur: quoad litiem, quia in ciuilibus agitur ut aliquid detur Actori , ini criminalibus

autem ut puniatur accusatus: demum in

aliquibus etiam quoad progressum; tum quia in ciuilibus probat tantum Actor, ex l. qui accusare q. C. de Eden. sed in is, criminalibus quandoque & Actor &Reus, i. v bifalsi 22. C. ad leg. Corn. de falsis , & ἰ.fallaciter vis. c. de abstitionib..tum, etiam quia in criminalibus multo clarior probatio requiritur contra Reum quam susticiat in ciuilibus , ut pluries insuperioribus indicatum est . CSterum quoad plura utrumque iudiciorum gemis conuenirc manifestum est , cum ii . utroque libellus porrigatur , iuretur de ν

calumnia, examinentur testes &c. Vt n

latur ibidem a Glos. citata 3. Instituitur itaque criminale iudicium vel per accusationem , vel per de nunciationem , vel per inquisitionem ,

c. super his I 6. de accusarion. σ c. licet. Heli 3 i. de Simon. Est autem hic accusatio iuxta H08. in Sum. h. t. criminis alia cuius apud iudicem competentem, iussi riptione interueniente , ad poenam

iacia delatio qtiae definitio seu descriptio

collii Drtur etiam ex l . C. de ac ADII πα

478쪽

Τιt. I. De accusationibus 4ό7 q. Fieri ista solet per libellum accu satorium, in quo contineatur nomen iu-- dicis, accusatoris,& Rer , item delicii lo cum & tempus, ut supra dici imus in lib. 3HMy. ex ι. Libellortim eod. ac praeterea subscribat se accusator ad poenam talionis, hoc est obligationem in se suscipiat subeundi eandem vel similem poenas, 11 crimen delatum non probauerit, quam Reus probato crimine pati debuisset, at que hoc est quod in iure intelligitur nomine inscriptionis. Eiusmodi inscriptio, statuta olim fuit , ne facile quis ad accusationem prosillaeto, sicuι 7. . eod. sed quia fortasse propter eius nece istate multi deterrebatur ab accusando, unde plura criminanianebat impunita;ideo pallimi eius. vlus a soro recessit,pro quo consule da est palliculariu regionu consiletudosia Quilibet ad accusandum ini foro, admittitur tum pro sua suorumque iniuria proseque da. siue ad interesse priuatu, , tum ad vindictam publicam, nisi specialiter & expresse. reperiatur iure prohibi tus , quemadmodum aliqui prohibentur

piopter infirmitatem aetatis aut seXus : ut

mulier,& pupillus;aliqui propter delictu propriu, ut infames aliqui; propter con- , ditionem suam: . ut filii contra parentes, & liberti contra patronos aliqui propater suspicionem calumniae: ut illi qui fata sum testimonitim subornati dixerunt, re

479쪽

68 Insili. Canon. Lib. IIII. sic de pluribus alijs , qui fule recen sentur in Lqui accusare 8. Urjeqq.s fac accuy II 0 u. c. Probibentia I 3οι I. q. 1. & pluri-huS cc. m. q. . ubi etiam inter caeteros numerantur laici qui Clericum accusare prohibentur , ut in e a. ty 3. q. I. AClerici quibus vetitum est Laicos accusare , Vt iI1. . SIcus Saceru tei 5. ead. clausis q. tum ad vitandum irregularitatis periculum si poena sanguinis a ficiatur accusatus , tum quod reuerentia status Clericalis id exigat ut his odiosis litigijs &minus laudabilibus accusationibus se noimmisceant. Has aliasque a publica accusandi facultate exceptiones , Olos imc. i. de aecusation. his vexsibus comple- titur s .eminaiavillus, delalus, crimine te

Suspei , quaestu corruptus, sortileg s.

6. H dicta procedunt praesertim quoad accusationem ad vindictam publicam . Si enim acciuent ad suum dumta-Nat, aut suorum , a sus Ecclesiae inte esse, plerunque non repelliantur , i xta ι. Hi tamen 11. . de accusationis sed Maliquae sunt criminum species a comI-Ni

480쪽

Tis. r. De accusationibres nt ea regula e Xceptae, ad quorum scilice e accusationem admittuntur etiam pleri que illorum, quibuS caeteroquin accusaro prohibitum est , ut suis infra locis indi- cabitur , ubi de illis particularibus criminibus sermo erit , 7. Illud tamen hic admonendi sumus, si de fa eo contingat accusatorem maliquem inhabilem ad accusandum accedere, nec a Iudice e X ossicio, nec ab accusato Per e Xceptionem repelli, nota propterea Processam accusationis inuali daris ut teitatur communis opinio satilq- convinci' arg. teXtus in c. PIa x.de excep-in 6. ubi valet iudicium cum excommunicato, si contra eum non fuit exceptum

3. Personet, quae accusari criminaliter polsitit, sunt generatim omnes delinquentes. sine ulla sexus differentia, etiaimpuberes pubertati proximi qui praesumuntur esse doli capaces, ex l. Pupillum II de νου. ire r. quamuis postea posse interdum Iudex miseratione aetatis mitigare illis poenam, itinia ι. Auxilium 37 9. In delictis de minorib. Excipitur ta mea ab hac generali regula de linque ns, qui sit in suprema aliqua dignitate , po testateque constitutus , cuius accusatio durante eo munere regulariter intentari, aut saltem examinari non potest, L qui accusare 8. . de accusat σ t. si adulteriu'a8. m e P. ad lig. Iunde adulter . Item