장음표시 사용
501쪽
ducta fint, sed plerique eorum,Manes, Lucus, Bellum, Ossicium,Parca, Ludus,otium, Caehim, Eumenides, M alia nonnulla nomina per contrarietatem dici existis inarunt,& in eis vocabulis dcriuandis repente, ac forν sitan inconsultd ad antiphrasim confugerunt. Quo rum ego c ut aperiam meam sententiam a nullum per contrarium dici arbitror,si diligentius M ipsa nomina,&qμx per ea signi fican tur,respicere voluerimus. Ac singillatimvnunquod que quod propositum cridisserendum videtur,
Nouem vocabulafalso per antiphro
Idnes, Lucus.Bellum, 'is, cium, Parce, Ludus, Otium Gaium, π Eumenides. Anes ut grammatici credunta dicuntur Manet, oram propterea qubd honi nequaquam sint
per antiplirasim . Si manes dii inscrorum' sunt.patior aequo animo per contrauit apo sepellari. Si manes aduersum quid signifiacent,non moleste seram ita deduci,quale est illud,duos quisque patimur manes.Sin vad manes pro anima, at que umbra sumantur,cur manes dicti,quia non boni Manum significare honum,nec nos latet qui ,& Macro hii Saturnalia, M Marcelli de significatione verborum librum legimus:vnde M sorsitan mane tractum est, ab auspicio boni ominis, ut reliquis diei partibus bene, ac pro eae succedant omnia. Manes velli cur aliunde deducunt,quum absque ulla contrarietate et a o Tηs manias, Graeca dictione, ae furorem,aut inuniam sis gnificat,uel si quibus Graecae literae displicear a mano verbo Oficisci queat Manare no ta aquarii fluetia,quam solis propriu est in emittendis radiis, vn poli'mane oris
sine sumpfit, P in ea diei hora 2I manare iocipiat, Isr
502쪽
emittere radios,& dcmum spargere lumine terras . Solverb cum decurso inferiori lici nisi lictio nobis critur, videtur ab inseris, D profundis manibus prodire, ut iam nostrum hemisphaerium c6pleat.Unde&quia de polis arctico ia antarctico noster Maro loqueretur, in hunc modii cecinit in Georgicis, Hic vertex nobis semper sa'hlimis, at illum Sub pedibus SNκ atra videt, manesio prosundi.A manibus igitur sol oriens, manare videtur, atq; inde ad nos resurgere.Nec id dixerim, quba ab his sol exeat, qui zodiacum circulum ambiens eade signa Pcr annos singulos certa lege metitur, sed qubd ita vi deri soleat Ucchanti multitudini, qua ratione, & alia quoiu nomina nonnullis rebus ita indita sunt. Nonne N Aegium mare idcirco quida appellatu ferunt, quba crebret in eo insulae procul aspicietibus specie capram vis
cleantur nec tamen illae capre sunt, sicut nec a manibus
sol oritur,qui inde ab imperitis,& in octis manare cresditur. Sive igitur a mania Graeca dictione,sive a mano a Latino verbo manes dicti sunt, certe pcr contrariu nori Lucus dicuntur. uid lucus Nunquidnam per antiphrasim dicetur Clamat vulgus grammaticorum fieri lucum a lucendo percontrarium,quba n luceat. Uerum si dilia gentius aduerterint,intelligent prosectb longe se a vera derivatione aberrare.A lucendo dicitur fateor, sed per contrarium nequaquam dicitur. At credendum Qui tiliano est, Lucus dicitur, quia umbra opacus parum Iustceat. E t beatus Hieronymus ad Faustinum,An tibi hellus videaris,quia Fausto vocaris nomine uasi no MIucus ideo dicatur,quod minime luceat e Ignoscat nos his Quintilianus, det pater Hieronymus Veniam, qui
magna approbante prauium testium corona,non ambigue appellatus est .qubd in nemorum opacitate in arborum frondentium umbra, sacrificiorum ignes splendoscant,luceant holocaustomatum flainmae . Ital lucos dicatos ubim diis Iegimus: nusquam luci commemorast
tur,nisi dei cuiusqua,aut alicuius sacrificii habita memn e Illud Seruius diligenter aduertit, nunquam sine religione
503쪽
religioneaucum esse a vergilio positum. Hoc qui dubi,
tant,percurrant singulatim Maronis libros. Iam subeut Triviae lucos.Lucina,& Diana recte se habent. Latet arbore opaca Aureus L foliis,& lento vimine ramus, Iunoni infernae dictus sacer,huc tegit omnis Luc', di obsmatis claudunt convallibus umbrae.Lucus non sine inssema Iunone ponitur Aeneas ad Sibyllam '. Nec te neo quicquam lucis Echate pietfecit Auernis.Lucos Proserapina comitatur. Sale iterum illud,Sed me quum lucia Echate praefecit Auernis, Ipsa deu poenas docuit, per. omnia duxit.Sed & ibi luci non sine numine tefertitur, proxima Circss radu tur littora terr Diues inaccessos, ubi solis filia lucos Assiduo resonat cantu. Et in alio lo/co de Turno: Luco tum sorte parentis Pilunni Turnus sacrata valle sedebat. istra tam multa ex eodem poeβ ιta testimonia referuntur.Quid apud caeteros probatissio mos autores Silius Italicus saepe lucos memorat , sed nunquam tamen a religione seiungit. Et in te tio libro
de hello Punico, Lucos, nemorolasti regna Tornigeri Iouis,ia fulgentia templa columnis. Et in verbis AKν
statii sacerdotis,Has umbras nemorum D couexa cacumina ccclo,Calcatosq; Ioui lucos pce Bostar adora . Et rursum in alio loco: Inter anhelanteis Garamantas coraniger Ammon Fatidico pendit venicua secula luco. Is ipsum apud eundem poetam in pleri s locis. Statius uipse poeta illustris non praeter hanc significationem l
cum posuit unc viridis late lucus iuga celsa Mineruae Propter opacat humum.Sicut M L Manus sacratum nomus scribens ait: Lucus erat nunquam violatus ab suo. Iuvenalis autem lucum Manis dixit,ia deum cum luco erudite copulavit: Nola magis nulli domus est sua,
quam mihi lucus Martis De quo & pulchre Pompeius Trogus in .xliii. historiarum libro M ipse quoque luν
cum Martis appcllans. Propertius quoque pari rati ne lucum posuit cum religione coniunctum: At nunc
desertis cessant sacraria lucis. Itaque & in sacris Tibria quum de sectificiis a tur,precipitur iuxta altare lucum.
504쪽
N arbores non plantari. Id quod Hieronymns noster
scribens in . xii. prophetas nonnunquam refert. Et in
Exodo Moysi praecipitur,Aras gentilium destrue,& coninge statuas,lucos. HMde.Et in.iii. Regum lib. qua de Asa rege verba haberentur,Insuper & Macham mastrem suam amouit,ne esset princeps in sacris Priapi, uin luco eius,quem consecrauerat.Sed infinita pene hvsiusmodi exempla reperiuntur.Cicero denim in tertio de Natura deorum,ubi de fisculapiis sermo est, ac de teistio fisculapio inquit: Cuius in Arcadia non longe a Lusio flumine,sepulchrum,& lucus ostenditur.Nec in tur per antiphrasim luci dicuntur, sed qubd in nemoruvmbra luceant sacrificiorum Rammae, ubi accensi se, per flagrant altaribus ignes.
ellum Bellum cui plerit autumant per antiphrasim dici ρtur,qubd bellum.Lbonum nullo modo sit. Nos autem omittamus qubd multa saepe bella neque mala, neque turpia sunt,ut illa quibus vel iniuste sublata repetuntur, vel prob. Ysatur iniuria,u pax tutior,ac firmior compas ratur.Bellum non ambigue a helluis dictum est.Belluas tum enim maxime proprie hella sunt, eadem. Ob feris nos flagitiosorum hominum mores ad homines sunt translata.Nam genus hominum suo ingenio,tum iustistiae praesidio, tum linguae, ac verborum disceptatione contentum est Hanc verb nominis huius deductionem negare nemo poterit,qui veterum scripta diligetius adsUertit,Ciceronis in primis, qui in primo de Officiis lishm,nostiam sententiam sua autoritate confirmat.Nam
quum sint,inquit,duo genera decertandi,unum per dis Repationem, alterum per vim, cum. illud proprium sit hominis,hoc helluarum,confugiendum est ad postestius,si uti non licet superiore. Quibus verbis ostendistur bellum potissimum ad helluas pertinere, quae suscis
pere homines non nisi inuitos decet.
Cncium ossicium,qui vim ve horum ignorant, dictum pu/tant per contrarium ad ossicio, qudd nemini noc
o praeclara deductio, d egregia doctum.
505쪽
DE NO. UOC. FAL PER AN T. DIC. 49
cium dicitur quba nemini noceat. Unde haec tam crassa rusticitas Quid est, obsecro, officium e Quid sibi
vult lih r Cicironis de ossiciis Illic nano traditur viri tis laudem in aetione consistere.Quemadmodum ver, vitium,& peccatum inter se differunt,quba alterum has hilus est mali instituti animi, alterum actus malorum, atque exocitatio ara virtus bene compositae mentis h. Diius.Cfficium virtutis operatio,& exercitatio qusdam honesti tis.Quemadmodum ossicia ducerentur ab honestate,& ab omni genere virtutis satis explicatum amistror libro superiore. Ita Cicero inquit.ii.de Ossicaria in virtute consYdorantur. Frequentia quaedam, ac multitudo actuum, quibus animi habitus comparatur, partus habitus acquisiti habitus exercitatio. Cricium profectd nihil aliud est,quam virtutis,quae habitus animi 'quaedam exercitatio. Itaque & persorum officium vocabant Stoici Katorthoma,quod rem gestam feliciter significare videtur. Geritur omu,quia ipsum actio quaedam est. Ossicium igitur effectionem quandam significat virtutis, & ab emcio ob eam caussam originem traxit.Adcst huius dedustionis, ait L tentiar,nec minus doct rina,& eruditione,quam sanctistate praecellens,beatus Ambrosius inclytus doctor sucri eloquii, qui & ipse de ossiciis libros elegantissimos edidit. In quibus caetera praeclara omnia,hoc pererudiste: Ossicium,inquit, litera immutata quasi essi umtur, propter decorem sermonis. Huic igitur assentiri debemus,non Vulgo imperit aum grammaticorum. Sed iam satis de ossicio, nunc ad reliqua pergamus. Parca enim quinto loco proposita est , Parcae per Pax contrarium dicuntur , qubi nemini psrcant , sicut illi dicere consueuerunt , qui se grammaticam artem docere profitentur. Sed quae tandem docent anteo quam discante Parcae tria fidi sunt secundum pOotarum fabulas, quatum sub iure tinentur omnia, quae
506쪽
Hem fatorum pollice ducunt,longa serratis moriunt secula pcnsis.Qtram ob rem ut veteres opinabatur lius manae vitae Parcae praeerant. Quae quoniam parcissis me impertiantur,ita a parco,vel panao dictae sunt: qui ates maxime humanae vitae angustias patefacit. Sed hoe magis explicuimus in his commentariis,quos in Uergislium pridem exorsi sumus.M.autem Varro, i cum seritio lihenter,a partu dicit Parcas nuncupari, bd partes praesint,ia immutatio literae facta est. Quam sententiaia A. eLfirmiter roborat lib.iiii.NOELAtticiQuo in loco verba facit de tempore humani partus.At vulgus gramaticoru neqs Varronis legit de originae Latinae linguae
libros,qui maxime ad gramaticos spectant, net quid i Gellius sentiat,caeteri Φ veterum probatissimi magni isti iena . Sed siue a parco, seu a partu Parca dicitur,pet antis
Ludus iam prodeat in medium,quod nomen,& per dcontrarium ita appellari tradiderunt artis grammaticae dpro sessores,quorum explodent sententiam, qui accura3tius vim,ati originem vocabulorum perspexerint. Lωdus,inquiunt grammatici,eo dicitur,quod longissime sita lusu.Ego dici arbitror,qubd ad eos Iudus pertineat, qui Oximissime losus sunt Ad pue tosnam ludus pcui ldubio spectat.Et probe Flaecus,Et puer es,nec te quicin iniss ludere oportet.Quam obrem duplex institutio, Mdoctrina ab eruditis viris tra di solet. Altera enim puerilis est,u tenerioris aetatis. Altera grauior, ad grauiores ἡ vitos pertinens.Hanc partitionem Pythagoras obseruas re solitus est,ut apud A.Gellium cernere licet. Leuiorem institutionem significauit Iuvenalis,Et nos ergo manus ferulae subduximus. quod ad grammaticorum Rholam pertinet. Et nos consilium dedimus Syllae,priuatus ut altum Dormiret. quod ad declamationes,& thetorum scholas telanur.Nam agehtur quidem virum secerit saν pientct Lucius Sylla cu dictatura sponte deposuit,an poli' nesciuenit litetas,il lq obiectare C.Caesar solio erat: iec gramaticae artis,uthetoricae studia ad leuior instina
507쪽
tionem pertineti Contra philosophiae, M oratoriae artia exercitario iuris deni ,Ω legum peritia constantiorem aetatem docet.Et Marcus Tullius secundo de Oratore ad Q.Fratrem,Magna,inquit,nobis pueris Frater opinio fuit,laCrassum non plus attigisse doctrinae,. quam tum prima illa institurione potuisset.Itam puerilis institutionis,ludiis proprid nuncupatur ,in quo prima aetas in res leuiores instituitur. Quocirca n magister ludi non
agas, qui gramaticam artem praecipit,consueuit a Moteribus appellari: ut quum dicitur Dionysius iunior Ἐρrannide depulsus,ludum Corinthi apermisse,ne inopia, tin egestate premerctur,puerornm eruditionem lud complectitur,u leuitatem quandam inserioris discipli nae.Quare M ludere est aut leuiter scribere,aut leuiter dit serere.Hinc VergiZIlle meas errare boues incernis Mipsum Ludere quae vellem calamo permisit agresti. Aliovet, in loco,Ludens haec ego teste te Priape Horto caramina digna non libello,Scripsi non nimium laboriost. Quid Marcus Tullius in Paradoxis Ego verti illa ipsa quae uiκ in gymnasiis, M otio Stolici probant,ludens conieci in communes locos.Non sunt Fabi.Quin iliani sententi Delphici Appollinis oracula,ut cis tanta sit adlubeda Desmon hoc uidit Ouintilia.Nea enim dixis set ludum appellari,qiibd longissime a lusu sit.P.Teremtium non satis aduertit verborum omnium diligentisismum, apud quem Laches in Hecyra de mulieribus,In eodem omnes mihi uidenmr ludo doctae ad. malitiam, M ei ludo si ullus est)maetistram hanc esse cetia scio.Iυlud quom manifestins in Phormionet, ubi Geta seruus ita inquit.Restabat aliud nihil,nisi oculos pascere, sectari in ludum ducere, M reducere. De virgine enim sermo erat. Atque pbm In quo discebat ludo ,exaduersum erat ei tonstrina quaedam.Quod siquando ad res grauiores ludus uspiam vertitur aede mihi) proprietas, M vis im
sa verbi transfertur.Quare Cicero de claris oratoribus ita de Isocrate,qui erat rhetor inquit,Cuius domus eunctae Greciae qWasi ludus quidam patuitiatin officina di
508쪽
cmds. id est quasi ludus certe sciebat Cicero ludummon ad grauiores disciplinas, sed ad grammaticam. MN puerilem institutionem pertinere, qui utique luma est prae maioribus,atque altioribus scientiae, & philosophiae si diis. Neque est igitur ludus longissime a lusu , nec semper
vera literatores profantur. Iam verb orium aggrediamur,in quo nomine postissimum nemo arbitratur antiphrasim posse euitari. Itaque plerique omnes dictum putant per contrarium, quod non ocvus sit,u velox,sed segne potius, tardum Cocvum quo pacto,inquiunt, velox est Id est enim Ορ us apud Graecos, quod quidem absolutum nequa' quam inuenitur in Latinae linguae vis.Ex quo orimum profectum l. st,holeris genus,a celeritate quadam ac vestlocitate nascendi,hanc basilicam vulgb ,& regiam heraham vocant.Paululum hic nobis philosophandum est. Duplex nanque setrur vitae genus,quod ad hunc locupertinet:Contemplatiuum Vnum,Actiuum alterum,de quibus multa apud philosoplios saepe tradita sunt.Et negorium quidem ad activum spectat vitae genus. O a ad contemplativum. De his Cicero primo de oratore, Perbeati mihi illi videntur esse,qui in optima republica eum vitae cursum tenere potuerunt,utvel in negocuo mne periculo,uel in Orio cum dignitate esse possent.Et Lactantius in primo sacrarum innitutionia de viris, Ut suara iam ad nostrum negocrum contulisse videantur.Macrobius autem saper sexto Ciceronis de r. publica libro, duplicem asserit virtutem,negoriosam scilicet, M o siam:& illam attribuit ciuitatum rectoribus,& gubcm toribus rerum publicam .hanc philosophis, M qui rorum scientiam speculantur. Quemadmodum igitur mi
in nego is versantur, seipsos exercent ira multi, magis qui se adoria conse .unt.Magna negocyota vitae exeracitatio est. longe orioset maior, in qua celeritet mens, assiduecti versatur.Neque mens unquam quiescit, Vt imist quoque Cicero ait. Sed & Thales Milesius unus
509쪽
de septem sapientibus,mentem dicebat velocissimam esse eorum, quae sunt. Nam per uniuersa discurrit, aetum mens Maxime exercetur,arque versatur,quum maφaame a corpor ac sensibus scinngitur, in illa meditastione mortis,quam philosophi tradunt,atque eria nunc potissimum,quum longius a nego is abest,quae menotis exercitationem, ac celeritatem impedire consueueo runt. Nam qui dicit orium desidiam,intertiam,segniciem,negligentiam,pigriciam,torporem,idem significor grammaticum eum constat agrammaton esse,hoc est literatorem absque literatura.
Illud pulchrum est Attilii ut ait Plinius eruditissime ,
simul ac facetissime dictu,Satius est Ocyosum esse, quam nihil agere. quod quum maxime oriamur, tum misxime contemplamur, cogitamus, scribimus . Itaque quum sumus necessariis nego is, cini vacui,tum auemus aliquid videte, audire,dicere. Cognitionem: rera occultarum, aut admirabilium inter o andum aggre/dimur. Id ergo tempus quum a negocvis feriamur, uinos totos contemplationidedimus,Orium iure appel' latur.Quare M saepe usurpamus,quam milii orium lacteit ad te scribam.
phia comsumere consuevimus. Illud quoque similiter, Quantum mihi vel fraus inimicorum,vel causa amicosmm,vel respublica tribuet o i,ad scribendum potissu
Et Plinius in epistolis , Ex communibus amicis c gnoui te & disponere orium, D sene. Ac nequis ullo pacto desidiam suspicaretur, statim intulit,Multum audire,multum disputare, quumq: plu/rimum scias,quotidie tamen addiscere aliquid. Et in calce eiusdem epistolae precans loquitur, Quado seceo sus mei non desidiae nomen, sed potius tranquillitatis accipient .qubd ocvum non desidiae si ed potius tramquillitatis,quum cessamus a laboribus,& nego is, Mimpcnssi,studio 2Φ studiis rerum, & contemplationi ino
510쪽
dulgemus, ubi mens prosectb celeriter, velocitersti vensatur.Sed quo pacto haec intelligant nebulonese Maios ra sunt,quam quae ab imperitis grammaticis como sciqueanti ui autem orio abutuntur, hi aliquid addere consueuerunt, ut Terentianus Μenedemus ad filium, Nulla alia ex re istud fit,nisi ex nimio ocyo.Nimiu oc appaeauit quod vituperaret:& languidum , Ω inutileo um vocare solemus,quod vitio datur,quod valeti' ' Maximus industriae, ac studio maxime cotiarium vidori dicitia mobrem idem ipse Valerius libro septimo' . gestorum mirabilium duplex o um constituiti Alterii quod etiam inertibus vitandum,alterum quod strenuis quo interdum appetendum est.Neque enim qui remtrio Vtuntur,ita seriantur, ita cessant,ut laguore,ac desii dia torpeant, cuius. vim nominis in arbitror nemo unquam aduertit,nisi forte diuinarum literarum praeco Ptores,qui cum scirent id esse orium,quod modo dixi. mus,desidiam cum vocarent,vocabulum erudies distorquentes, maluerunt o ositatem appellare, quam Ocyb Et erudite Eemardus nouo usus nomine,Ocyositas,in. quit, mater est vitioriam,nouerca virtutum .Et coenobistarum pater Benedictus in ipsa monachorum institustione,Oriositas inimica est animae.Quia igirur inter c templandum,at in ipso orio celerius mens,animus. Versantur, ab ea celeritate, ercitatione. studiosiore animi ductum,tractum. o um est. vi Cicero etiam ostendit de legibus, Natura ipsum hominem celeritate mentis omauit.Sed satis de orio dictum arbitror. Plu/raautequam de reliquis idcirco diximus,quia pulchera
rimarum,occultarum di rerum veritas tam facile persuaν deri non potest,vulgo praesertim reclamante, ac refragaν Coelum te grammaticorum. Nunc verb de coelo pauca dicere
incipiamus. Coelum c ut pleri aiunt Grammaticio cottario nomine, asi celatum dicatur,qubd apertum in.
Phocionem Atheniensem libeter imitamur, qui gloriari solebat in eo,quod plurimθm a vulgi sententia, vel po uus dementia dissideretiRectius Actium sensisse credis