Oratio de institutione academica

21쪽

T Iem animi habitum ut in magnis illis viris suspicimus, ita quo erant

veri amore, aperte significare, censemus.

Necdum tamen verum illud ubinam reperiamus, intelligimus et quo magis Perquiramus atque investigemus, eo magis aufugere et abs mente et cogitatione nostra re dero ipsum videtur. Nam si neque in rebus extra nos positis, neque in nobis Oinuncionibus, neque in scientiis doctrinisque habitet, nequa audis studio omparetur, ubinam tandem latos et quo artificio possit ex latebris suis extrahi, penitus totosque nos ignorare sateamur,

n esse est.

Quid vobis videatur, nescio AA Mihi non ea os temeritas, ut erum ha tenus me invenisse, aut vobis monstraro pomo, existimem. Forsitan, si Plano, quid et qualo esset, teneremus, ut seri hominum mos amandi ardorla uesceret: forsitan veritati splendor praestringeret mortaliuin o los. Nos interim Verum quaerere, ne desinamus, illudque, quod facimus, amemus: Sic magna nos spes tenet, ore ut, nisi in hae vita, in altera saltem IIa Post mortem, quam veram vitam vereque vitalem adpellanaus, ea, quam constanter amavimus et unam coluamus, otiamur veritate. Ad hunc amorem in adolescentium animis excitandum, fovendum , alendum

quid inagis enica est, quam institutio academica Hic juvenes sunt generosi, qui non contenti achviastica puerorum institutione, altiora petunt, Pulcri eriusque studio incitati, amisitia et communium studiorum vinculo juncti, virtutum inter aequales aemuli ille hibliothecae, tanquam habitaeula ac domus summo ni ingeniorum. 3 virorum eruditorum ordo, quominomnia vita solentiis consecrata est, qui juventuti academicae prodesse eiusque utilitatibus at commodis inservis cupiunt. Plures in pat, nostra sunt urbes Ioel amoenitate, aedmniorum magnifi--ntia, incolarum numero hanc eidam nostram superantes Magnitume, splendore, opibus, di vitiis , mercatura superhi AmsisIodamum seseque

metropolin esse, juremerito Ioriatur Sed is regiae nomine gaudet atque

22쪽

exsultat Hagana civitas. Nam ibi Regis augustissimi domus et nobilis stirpis Mausiaeae. Quid magis ad hilaritatem laetitiamque montes componit, quam Roterodami mei, urbis forentissimae adspectu. Et tamen una Leida est hujus

Vollandia nostrae civitas eademica. aec antiquissima scientiarum edes. IIaee alnia Musarum domus. Haec Minervae sacra urbs inae Athenae Batavae. Plena isthaec urbs nostra monumentorum avitae gloriae sapientiae In orum, eruditionis Batavae. Hic hortus Boerhaavit, hic Albini supellex hic museum Brugmansit. Hic vixere et noruere Iitterarum heroes Scaliger, Salmasius, IIemsterhusius Ruhnvenitis, Valchenarius, yttenbachius ic senaculum est et auditorium, ubi vultus adspicere et voces audire divinas virorum illustrium videmur. Hi locus est institutionis academicae, quo aptiorem nullum, aut meliorem inveneris. Sic eademia est ei vita litteraria, in qua ut mercatores do mercibus sielitteratores de litteris artibusque, quae ad humanitatem Pertinent, sermones

miscent. Oderunt profanum vulgus et arcent. Nec aures Perstrepunt rerum politicarum turbae, nee clamores hominum do imperio certantium, ne i vidorum, aliorum amae obtrectantium, convicia, nee superbia et astus

nobilium. Scientiae suae vivit et veritati, hanc amat, diligit colit sacra gens ivium academi eorum. Sed simul diligunt amant, colunt omnes, quotquot agrant discendi ardore. Atque ita cunctos jungit idem amicitiae vinculum, quo quid carius esse aut pulcrius potest Aut quae possessio

maioris aestimanda est, quam amicus, quae tanto carior auro opibusque, quanto rebus istis inanimatis praestantior homo. Adumbravi A quam mente complector, eximiam civitatis eademicae speciem, non in alienas inluens peregrinasque universitates, sed in nostram intuens priscam illam eademiam Lugdun Batavam. Etenim curemus oportet, ne populorum aliorum instituta et mores mirati,

quod nos deceat nostrosque hornines, exquirere negligamus. Quid autem deceat, ab eo qui se ignoret, intelligi nullo modo potest. An credam , oraeulum illud Delphieum hominibus singulis editum esse, gentibus univ- ra non esse Nonne multa, quae Graecomun moribus erant decora apud Ro-

23쪽

manos turpia putabantur Quis vestrum ΑΑ. ΗΗ memoriae non mandavit, quae de hoc loco, in explieandis ossiciis, ab orator et philosopho Romano

tradita et praecepta sunt tenenda esse sua cuique ropriamque servandamitaturam, ut etiamsi sint alia graviora atque meliora, tamen nos studia nostra nostra naturae regula metiamur Ginitandos scenicos, qui non optimas. sed sibi adcommodatissima sabulas eligunt et ad quas res aptissimi erimus, in iis potissimus elaborandum. Quo minus audiendi sunt isti peregrinatores, qui facto tridui aut quatridui Per regnum hoc parvum itinere, de rebus nostris, ingeniis, moribus, studiis sententiam pronuntiant omniaque ad so suaque reserentes, Cum irrisione audientium militem lini tantur gloriosum quorum nonnulli tantae sunt iani'udentiae ut hujus judicii sui ovitatem et iniquitatem, editis libris, prodant ac divulgent. Quodsi docti upiatis preregrini de nobis audire judicium.

illius citabo, qui non triduum , sed decennium in Batavia degerat, Ruhrahenti. Naturam autem nobis propriam minus recto ex aliorum scriptis et sermo nibus, quam ex maiorum nostrorum studiis et monumentis litterariis noscere poterimus. Ea non tantum spirant libertatis sensuin, qui veluti quidam sanitatis odor Rubnhenio in hane regionem ingresso continuo ceu rerat, sed doetrinam reconditam promunt, pari simplicitato et elegantia insignem. Hoc sensu Boerhaarii illud simple veri a illum accipio, cujus doctrina justo meritoque modisinae eouecti a nomine laudatur summam nempe complectentis omnium temporum et lororum scientiae. O sensu Aabinus, origine quidem a gente Germanus, indole vero et studiis Batavus, non museum reliquit splendidum , sed parvam, at elegantem supellectilem anatomicam in qua non numerus speciminum , sed Persectio operis eminet. Hoc sensu in studiis viam regiam sequebantur patres et eam demum probabant sibique optabant eruditionem, quae ex ipsis fontibus esset petita. oesensu B rhaavius, Schullensius , Henas tertiusius eam in legendo ou- suetudinem tenuerunt, ut a veterrimo quoque scriptore gradum sacerent ad eum , qui proximus esset aetato eandemque aliis etiam atque etiam com

mendarunt.

Quae consuetudo quanti ait putanda cum ad scientiarum adcuratam cognitionem, tum ad rerum novarum anuentionem et existimationem ipsamque

24쪽

21 adeo artem critiem, tum ad nostrorum denique , quae vivimus, temporum intelligentiam, quis est . qui non videat ut hae demum litteraria et hist

rica methodus, cum omnem comprehendat scientiarum vitam , vere misi diei haberique mereatur.

Ecce pensum o quod nobis a maioribus datum est Hoc genere laudis inter reliquas Europae gentes excellere nobis licet Hoc nobis nomine carasit academia, nec minus cara parentum exemplis monitisque tradita disciplina quam quo loco habeant aequales, immo quantopere vituperent, ostendit nubes ephemeridum, quibus hodie obruimur, quibusque lepidus quidam Gallus idemque procax non erubuit vociferari, omnem contineri

scientiam luustro sic judicate ΑΑl, hanc academicam institutionis sormam, vere eruditam, vere classicam , nobis pio sancteque servandam esse posterisque tradendam. Sic quaemadmodum inter alias gentes suum iocum tuetur Parva gens Batavorum, sic inter universitates suum pariter tuebitur vindicabitque et locum et nomen academia Lugduno-Batava lDe institutione aeademita dixi ut potui ac debui, eam mihi persectissimam illius speciem animo cogitationeque usorinans, ad quam omnia nostra consilia, omnem artem, omnem denique disciplinam dirigere nostram oportebit: neque qualem video, sed qualem mihi opto inprimis, talem mihi inter dicem dum proposui. Qua quidem in re sicubi peccavero, vos mihi, quaeso, ignoscite Al neque me culpate quod ne in hac quidem aetatis nostrae

perversitate et bonorum studiorum contemptu de academia nostra rebusque academicis heno sperare desinam. Neque vos arbitror, de ipsa bene sperare desiistis, viri perillustres ejusdem Curatores quos salvos atque incolumes esse, laetamur omnes , vos eorum majorum successores, qui sic optime academiae salutem cur re censebant, si

Scaligeros, si Salmasios, si principes litterarum heroes, quovis pretio ummisque honoribus ad nos ut venireut invitassent quo laetum est, ut ab

25쪽

ipso principio et nascente sere academia Lugduno-Batava fieret sacrarium litterarum atque alma Musarum sedes, bonae denique artium doctrinarumque caussae firmissimum propugnaculum. Horum ad exemplar ea vobis firma stat sententia, nulla re melius aut aptius institutioni consultum fore, quam virorum pulcri verique amor ac studio Iagrantium disciplina. Nam quid musea, quid hibliothecae , quid aedes publicae, ros istae inanimatae quid prosunt, nisi spiritus intus alat hominumque ingenio foecundentur. Itaque pergite, viri amplissimi res nostras curare et communis servate tam patriae, quam academiae amorem lNos collegae conjunctissimi ejusdem praeclari muneris et mei socii

parique artium et scientiarum studio cognati, unam tuentur iustitutionis

academica caussam quodque singuli meero nequerint i junctis enitimur perficere viribus , ut ad omnem humatitatem omnelnque ingenii cultum inso metu iuventus academica. Vos litterarum humaniorum interpretes ac priscae venustatis ei elegantiae custodes seculi nostri barbariem ab ipsa propellitis eique eximium illi pulcri exemplar spectandum obsertis, ipsum in pulcro sectantes verum. Vos mathematici et physici l huic verum contuendum Dionstratis et in vero , quod inest, pulcrum . exponitisci utrique in pulcro et ero unam, qua excellunt, sequimini simplicitatem. Sic non vestrarum disciplinarum cuItoribus tantuin verum etiain theologis dureconsultis, medicis prodesse studetis: iisque profuturi estis, quotquot bonarum artium ac disciplinarum studia vere diligant. De disciplinarum sive ut Ilitato, si vo raestantia inter nos non Pugnabimus. Nam est cuique sua ad hominem exolendum egregia vis et esse citas. Sed de veritatis amore huiusve stabilitate et constantia pulcrum nobis certamen ineundum est, in quo qui perseverent ac Perstent, eos Primos, eos principes, eos optimos in hac nostra republica viros salutabinius. Nescio, quid alii sentiant. Mihi nullibi magis institutionis eademicae vis atque eximia indoles eminero videtur, quam in pulcro hoc civium acadet ni- eorum de veri amore certamine. Nam hoc quidem non opes Parantur, non gloria, non potestas, sed animo ingeneratur virtus, quae nobilitat. Unam igitur concordibus animis rempublicam hanc litterariam curemus, quae tunc maxime orebit quum non nobis nostraeque scientiae duntaxat, sed huic inprimis academiae vixerimus, communem in privata cujusque et Pr

26쪽

priam in sociorum salute propugnantes. Atque eo potissimum consilio senatus ille academicus, cui praeeas mihi licuit, constitutus est, ut hane commuin nem vindicaremus reipublicae salutem. Nam patrum auctoritato sancita vox

Hoc etiam nomine te compello, amicissimo an ordit qui ad hane nobiscum tuendam rempubi acad. vocaris. Te quam gratum mihi sit. collegam ejusdemque academia rivem alloqui, antea Perclitteras gigni licavi, nunc publice testor. Nosti, vir optime quae ab ineunte juventute inter uos exiliterit studiorum et animorum neeessitudo quam auxit deinde communis Reusdii amor. Ad tanti viri minen animo commovemur ambo. Quis

unquam homo sui magis humanus Quis pulcri, exi, boni amantior 3Sique sapientiae amore ac studio philosophiam iussi emus, quis magia philosophus Tu anima saneta haud invitus illve migrasti, quo pulcrum,

verum , onram suo splendor Ioeent in Natas illas, in quas mente cogit tioneque tendebas, Socratis, Platonis, Ciceronis, germanorum sapientiae amicorum, sedes. Nos ita tui memoriam colemus, ut animo in veritatem converso , tuum , quod nobis imitandum reliquisti . sequamur exemplar lTu quoque mihi compellandus es Cl. Verdam dilecte nostri Gelderi discipulo, tanto magistro perdigne Tu praeceptori tuo successor datus, ut ita uecedas, ut illius otium cum dignitate tuis nobis laboribus compenses nosque alterum nobis Gelderum datum esse, te mathesin docente gaudeamus lEt vobis novum munus gratulamur, eruditissimi viri juvenes Meursinge et Oogvliet mi jersi nostri, Legati Warneriani uterpretis, adjutores lUt ille scholae Hamaverianae decus est et ornamentum, ita vos estis eximiae nobis disciplinae ejersianae testes. Sic vivit inter nos et perenna nobilis eruditorum progenies. Sic discipulorum pietate praeceptorum tantorum digne colitur memorial Etiam opes nostrae hoc anno multum increverunt tum BihIiothecae publieae, qua aucta est Codd. MSS. orientalibus sexaginta duobus, nec non docto Iahoro duumvirorum meritissimorum res enho et de GeIder, quem justis encomtis praedicavit Peritus harum rerum judex, vle mekius noster tum Muse numismatum, cui accesserunt tam moneta, quam nummi memoriales sive historici, insigni numero.

27쪽

M eum anatomicum quosnam recondat thesauros, Sandisortius nobis exponere pergit, doctus ipsius interpres idque non jejune, aut tenuiter, sed plene, ut solet, et copiose. Memoravi academiae res prosperas. Nullaene mihi memorandae sunt adve me Ad hanc quaestionem quid respondebo, adolescentes optimi Vos respondete ipsi, non verbis, sed rerum testimoniis. Vos ne poeniteat, mortales inimicitias, sempiternas amicitias habere neque eo generosos

putate et honestos, qui cunctando, sed qui amando, qui amicitiam redintegrando, restituunt rem. Quid statis Non spectaculis et Pompa, sed concordia hujus academia vestra natalem digno elebrabitis Agita dextris jungite dextras eoque pacto foedere, tanquam hymno pulcherrimo, divinum laudate amorem lIta mihi magistratu abeunti, ita auccessori magistratum ingredienti, ita vobis rosessores Clarissimi ita omnibus academia civibus hune diem Deus sortune i

28쪽

A. 839. Di i Aprilis. Quoniam constabat Magnum Principem Russiae dis Is Aprilis Midam esse venturum . de tempore et Ioeo salutandi Principis deliberatum est. Res commissa Rectori et senioribus. Faceret Rector, quod Academiae honum et honestum arbitraretur. Dio 2 prilis. Pro-Rector ad Senatum retulit, quo modo absente Rectore Magnifieo. rem in causa Bussici Principis gesserit. Rem ita gessit Die 18 Aprilis Pro retor Seniores in Senaculum vocavit. Brevi antea quam institueretur deliberatio, saetus est certior, Principem constituisse ipsum eademiam visere venit cum Principe Mausiae et illustri comitatu. Duo a senioribus eum ad valvas Academiae salutantes, in Senaculum deduxerunt, ubi exceptus est a Pr Rectore, rogatusque ut sederet in sede Rectoris et ipse et Princeps Mauriae, hic ad sinistram Russi, sederunt. Pr Reetor sedens e regione, Principem Latine si allocutus estis LaxANox Ni LAI'M. agne Princeps Russiae la Pro-Reetor et Senatus Academiae eidensis a salutamus, nobisque et Tibi gratulamur de adventu tuo in Academiam,

olim praesentia Amaars Erat ornatam, multorumque ex

a nasia nobilium altricem. nriinoem humane respondit sermone Francim, et aliquamdiu

29쪽

moratus discessit. Princeps Mausiae Pro-Roctori gratias egit pro honore Russiae Principi et ipsi habito. Duo ex senioribus Prinopes ad valvas Academicae reduxerunt. Rector Magnineus hodie Pro-Rectori pro re bene gesta gratias egit. Die 12 Iulii. Leeta est Curatorum Epistola de Cl I. F. ANGORDT, Theol. Pros in Acad. Groningana ad Theologiam in nostra docendam invitato.' Rector ad Senatum retulit de Principe Mausiae haereditario et conjuge Sophia Wurtebergens propter matrimonium salutandis. Die 10 Sept. Pro ector retulit reges propter matrimonium Principis Mausiae et Sophdae Wurtebergensis a legatis ex senatu Academico esse

salutatos.

Lecta est epistola Curatorum de GIDEONE IANO VERDAM

Hathes Mag. Philos Nat. Doci vocato in Academiam Extraordinario Prosessore jure suffragii et beneficiorum ordinarii Prosessoris. Lecta est epistola Curatorum de exili adolescentium Academicorum qui a 830 arnia pro atria et Rege sumserunt, reponendo, hi optime maneret itaque fieret, quod ex deereto die II Iuuii 183 jussit. Curatores diem dixerunt 2 Septembris, si Senatus idem censeret. Censuit Senatus , et alia cum Curatoribus ordinavit. Di 2 Septi Pro. Rector, sequente euata et mi Iitibus Academicis cum vexillo in auditorium Academicum descendit habuitque, coram Curatoribus et ingenti auditorum multitudine . orationem tempori consentaneam Recitata decreti Regii sententia, cum signifero, quatuor rosessoribus, centurione et militibus eademicis in senaeulum prosectus , vexillum, a signifero acceptum reposuit.

30쪽

In auditorium reversus, orationem absolvit Milites Academici deinde in senaculum, quod petierant, admissi, Pr Rectori et Senatui gratias egerunt.

Die a Nov. Cl. G. I. ERDAM munus auspicatus est habita oratione. Lecta est epistola Curatoruin scribentium, legatum Baronem AATasuor ipsis dotio dedisse omnes libros M. de negotiis Geodaeticis et Astronomicis a. 80 - 18II in ollandia hodie regno Merlandiarum in gestic Curatores donum Iuhentes accepisse, inque Bibliotheeam Academicam reposuisse additum erat exemplum epistolae, a Barone, ammis ad Curatoresserimae. . Die 1 Dee. Cl. I. F. AN ORDΤ, munus auspicatus est habita oratione. Die 2 Dedi Senatus designavit viros Cl.

G. L. ΜΑΗNE, quorum nomina ad Regem deserantur, ut inde Rectorem Magnificum legat. Senatus seritam creari jussit nurn ex quatuorviris

Die 29 Dec. Reetor retulit se ex Senat decreto d. 24 Dee euiti senioribus salutavisse ALEx nnis, Principem Merlandiarum , qui sodem rerum suarum Midae fixerat.