Francisci Eulalij Savastani ... Botanicorum, seu institutionum rei herbariae libri 4

151쪽

Monstrabit Radiee noras , circum obsta parvis Glandibus , & strumas pitulis imitata rotundis. Forte f1J venenato petiit te Scorpius ictu pNe multum , ne quaere : minor Τibi certa saIutis Signa refert Clytie , curvo quae flore figurat Illius intentam meditata in vulnera caudam. Sic alias aliis plantas praetendere signis Quae lateat virtus, em sint sua dona medela . .

At rν licet id praestent quandoque haec symbola ,

Corporis & partem signent virtute levandam, Ne tamen his tu fide i carent his saepilis aequa Quae pollent medicae stirpes virtute, neque aImo Quam gremio fovere , notis assinibus edunt. Quot plantas inter titulo consentur ovanti

Cardiacae , Hepaticaeque , rudi quin ulla figura Hepatis, aut picti reserant vestigia cordispAdde Γ3J tot assictis rerum pubescere formis Egregios caules, illas quin ordine raptim Respiciant ullo , aut apto quidquam indice signent. Renibus an quidquam, referunt quos semine. lentos Phaseolos prodesse putesὸ an gliscere Cordi. Aut Medice stirpem Cochleat ,ant molle Corindum, Quod foliis vulgo illa suis , hoc semIne Cordis Praeserat efigiem , dc claro sibi stemmato plaudat δ

scitur, scorpronis in morem recurvus

a. Fallacissamum vero red guttvr h. m. iudiciam . Tum qui , titust alιquando signa isthee plante virenti respondeant; ιβ iramen maior earum numerus est , quς certe alieni Hum H icorporis parri , aut morbo saluta e3, 6. m. earent Asnaenri s in cardiacit , mpaticis, ae Cephalicis multis pronam es UM '

dera.

3. Tum quia plantarum pIurimς pares rerum imagines exprimunt, ad quas tamen nullam prorsus respectum habent. Sie Phaseoli' Betrust. Fagivolo , Semina Ranum . Madiea cochleara vvl

152쪽

Falleris, rJhis medicas quisquis math cautus in artes Duceris indiciis di non haec obnoxia dextrae Paeoniae morti menta virente sunt Iudicra veris Gaudia, Naturaeque ioci ludentis in herbis. Sic apibus Iu dunt florentibus orchides: Hirci sic barbam simulat Tragopogon ; Cornua, torquent Quae Fomu graecum siliquae ; Genitalia quaedam Vascula , Pastoris , forma plane indice , Bursae Dant nomen, Uituli caput explicat Antirrhinum. Quin tamen haec ulli dubiae sint Paeonis arti Indicio , aut ullum praestent medicaminis omen. Quidρ Jquod eas referunt interdum symbola partes, Queis stirpes alth praetentum insigne perentes Non modo non iusta prosunt virtute, sed obsunt. An f 3J non pendentes peregrino h caudice fructus Cordis in essigiem trudunt Anaeardia λ Cordi Quis tamen hos putet auxilio turgescere ρ praesens Virus alunt potius , quo mens correpta furentem Penthea , vel scenis agitatum reddat Orestem . Quam 4Jbene pulmoni similes formamq; coitire in q;t Et molle ingenium videas concrescere fungos Arboreos persaepE ; tamen praesagia formae

Irrita thessalico potius tumuere Veneno.

Tu-ne ΓsJ propinato Tithymali ex ubere Iacte, Quo nil ad sensum riget acrius , ubera siccae Juveris Altricis , cessantiaque arte lacessas 3

r. Ludentis ις potius meare rudimenta habenda sunt; non fretis,ae aper expresse in Orebidum foribur, Hircina barba in Tra vv. ne, Ital. Barba di Capra: cornua in Faungryci, Hetrusi .FLengre Co , Siliquis e Bursa Pastoris in Planis cognominis vastulo seminali , Vitulinum Caput in Vasta a Murirrhιno, re simatia , qua nullo indicio sunt ad =em medeam . a. d bsc : plantarum qusdam eas interdum carpaνἐs partes reo Prasutant, quιbus , non modo salutare4 nen sunt, sed qMam ma-

3. Sic Anacardν , Hetrus. Anacardo, fructua Cον reprasentat; est tamen perniciosus, ac virulentus. 4. Fungi aliquor arborei pulmones Mura , calore, ae spouiosa mota litie ad unguem referunt; qui tamen mali ni sunt, as venenata . s. Tithrmaιο rum Decus acerramus tam similis sa nimo taRι in

153쪽

Ah st J frustra indicita his Meditur t altius omnis

Herbarum 3 irtus repetenda , ct avita potestas.

Primus J Apollin os fruticum qui nosceret usus Dauidides Superum dono sitit. Ille virentum

Herbarum nimio quandam corgeptua yiaiore Lustrare ingenia , & vastέ comprendere mente veris odoratam pubem a muresque , genusqus. His Sophiae aggressiis divinum flectere Numen. o Dea , concentu unanimi quae sidera , & aequis Naturam regis imperiis, & Numine torqpes; bi Tibi Taurorum pullena caede securis Non nequicquam aris tepuere , ct mille Sabaeis Frugibus incensus Gabaon ; nec inutilis ultri, Terrasque , tractusque maris . collesque supinos Herbarum luxu Natura ex nat inani, Illarum ingenia , & certas da noscere sciet mas, Atque potestates , medicis atque insita fibris Munera , Paeoniasque aegris expromere vires. Sic tua non tenebris tatu em damnata peribunt Promeritat amplae tuisque magis celebrabere donis. Τalibus orantem dictis , arasque tenentem Audiit aeternae soboles pulcherrima mentis; Atque olli extemplo , dictμpta nube , capacem Quae dudum enca umbrabae caligine mentem, Immicuit, seseque 'lis confessa nitentiore t Rogas , inquit, quae Prudentisinis Rςguin,

Ne dubita , referes: simul haec , simul Α via secum Exultantem animis Iuvenem rapit . s3J Lst procul, Ingens Qv a Libani latus in viridem discedit hiatum ,

Naturae domus . Elusium ; genus o utibus unde est Arboribusque , satisque , corymbiferisque viretis.

Hic s J in mandis herbisque. α stirpibus alma

154쪽

omniparens instabatteam ei retim undique Nymph Nereides mixtim , Dryadesque , levesque Napaeae, . Naiadesque alae res , & oreades , ordine pensum , Quaeqtie suum partitae , operi curamque , manus luet Addebant , viduisque arvis sua texta parabant. Pratenses fel Beroe , natu quae parvula , fungos Fingebat facili ductu , formaeque salubris IndicIum , candentem animam inspirabat odoram. Olli etiam in uicos , fucosque educere , & algas Ludus erat , gravior ramosa lithophyta mitis. Parte saJ alia , Drimoque,Τhaliaque, Phyllodoceque Gramineam lath sobolem , sylvamque Cyperorum Frectam e ingentem , studiu fallente laborpin , Curabant, & nunc erebra interno illa , flexus Nuuc varios , caudasque seras, villosque, jubasque, Telaque, P nidulasque graves, squamas'; bicornes Addebant, grato miscentes seria ludo, Ast alias aliae soliis pubentibus herbas, buffruticesque satu ducebant dispq re, & arte Daedalea initantes operi sua pensa ,trahebant: Paeonium fur Uebat opust 3J pars addere fores Certat agens , crebr' vernent seu stamine , pictis . besi petatis di s J pars poma etiam , bacςasque , corynibo u Aptat, & aut siliquas , aut vascula ducta fovendis eminibus , sua quae propriis in si unia plantis. Arborei sy I gravior generis, fruticumque pO entum Cura aliis erat r has valido deducere nisu Stipitis asprceres immania membra , torosque R R

155쪽

Ramorum ingentes , aequataque Tobora Caelo. Et nune differtos rugoso cortice textus Addere . nunc vario foliorum errore comantum Luxuriem, conive decus , vel inertis Iuli.

Has baccis, prunis aptas gentilibus illas Edere , vel pomis plantas ; Siliquasque sonantes His donare , it Iis siecos sine tegminς fructus. Pendent sal parietibus vastis longo ordine circum Collatae rebus facies , exempjaque et sucςi Vitales , auriaeque labris ingenxibus innant .

Atque elementorum partes , mixta unde ricurrune

emina , foetificique habiles ad germina rores. Ipsa sedens thalamo in medio rerum Arbitra stirpi vires cuique suas virides infundit in anus νμssignatque notas, & avitat insignia formae. Tunc Violae , reditum maturans Veris, honestum Aptabat vultum Genitrix, formamque novabat. Tres animae amatus , iquidae , tres nubis odorae

Addiderat, gelidi tres Roris , & altilis aurae. Jamque suum petatis paliors in urgebat ἔ ab alto Cum Dea Cpelipopenr Thaumantide vecta curuli Affuit, & Juvenem frondentibus intulit antris. Dbstupuit subito aspectu N tura , smulque Pene sinu excussi calathi, ct reuoluta Ministris Daedala texti r oculos fulgor nnvns urget inertes . Tum Sophie his animos addens: Ne absillite coeptis, Nymphae, inquit, mea cura; haud haec ab uinpure cur si

Venimus huc alarri, aut vestro turbare recessus. Pergite: vestra adsum Praeses gratissimat me clim

i graditur Juvς nis , Regum flos inclytus hie est, Davidi des milii desponsust me Vindie e , veltra Fas olli lustrare adyta , dc spectare labores.

ueeptam revocate oppetam, Sic mandat; at illae Protinu3 incubuere omnes , rppetitaque docti Pensa manu e seliet oinuis domus h a at odore , - Instat Davidi dea , vernantiaque orsa Sororum Persequitur visu , mentenique ad singula ν uit. . In . a. P ηνima item alia ad Paetica Tongraphist dee ι , - venusta

156쪽

'In rJ quatuor disereta videt lath omnia elaris

Gernii narim Arboreum quaedam succrescere nomen;

Quaedam ire in fruticis alio haec sub itammate dici Suffrutices , illa innumeris dare stirpibus herbas. Queis ca, Caulis in inimε asturgit lignofus , ct idem Annuus , Herbarum ex ima sobolescere plebe Disciei 3 at is dura gracilis queis sorte perennat igneus, haud tamen & gemmis par mole creandis, Sus ut cum media de gente virescere; qualis Rosmaris , & erebris viget alta Lavendula Spicis, Insultatque notis , subjebisque imperat artis. Quod si Gemmiparas non uno supita plantas Crassior attollat , multusque evadat in auras, Splendidius Frutieum celam se tollere equestri. Patricio s demum cIarere ex ordine classisHrboreae , truncus vasta que is mole perannis . )ι.

Assurgit simplex , annosaque brachia iactat. Tum gynera his eontenta vagis sub cIassibus haurix

Praeterea,&numerum, cu Itumq; , artemq; recensetet

. celeberrima p rassimam Plantaνum Hvisio in quaναον summa Genera , in Mis res sellirae, Frutices, Sufutieea, ct Herbas capta oeea ne strictim enueleatur. 2. auarumeumqtis cautes annui fans , μνba appellamur , si a Radices perennant, sive Deus; uel etiam qua caule non tiguos funt , licet perenni , ne Braselea Deeras nonnaelia , is aliqaan

157쪽

Quin si generi quae cuique rato distrinune substene . .

Discretae sphcles , lustrat: qil seminate ducat Dissimiles Anemona suo-s quot Carduus , hirtis Sentibus hic minitans , . illic mucronibus horreus . , Squameusthamat is , radiis aut asper acutas a . , obtusis rursum.telis hic mollior- , illic Lanceolis pugnax iterum , saturoque virBre iHie vernans, illic maculis variatus , & albo, Ante ta) alias, medicas penitus disquire Te vires at Cura subit: quae de nussi a Radicibus , & qirae Corticibus , Iignisque , atinis aut frondibus insint . . Sedulus evolvit; flores quoque ,& addira flori. . 1 Semina, fructiferosque satuς,lacrymasque Iiquentesa Quae duro fruticum rumpuntur cortice sensim . . Scrutatur re Iegen a vitaeque iuvamina disicit . Nee rerum Natura Parens quidquam abnuit ζ. Omnes

Quin reserat fibras lustranti, & singula pandita Ipsa aciem Sophie texta ad subtilia firmat. Non illum i 1abanus nutrit quam vertice , Cedri . Vis Iaruit : non quam muris , ignobile germen,

Hyssispus servat, tenuique obvoluit aut ictu. Haebarum Naturam animo complactizψr Omnem. .

i Compos ubi voti sensit sibi Numine pestus . Davidi des compleri , animis micat, 2 sua dona Gratatur Sophiae r gliscit sub Corde voluptas. Sin alte arcana fretus iam Padia de mentem . '

dira Naturae , Diva Duce , tecta relinqui sEvaditque foras , superasque excedit in auras. Ad Dea, ne qua alius secretum insistere limen Auderet, uiridem rursum laterclusir hiatum,

158쪽

obstfuxitque soreos frondentesque obdidir umbras. . . I :Nee tum visendi incessit malesana libido Quemquam alium , nac opus deuiquam fuit i ta ipse repassa Davidides monimenta domus vulgavit, di cium Tradidit herbari nil seclis venientibus artes. νsed ca non ilia diti viguit fortunai tot ausu Tot studiis exculpta Viri documenta ruinis Sectorum perie iacent tumulata vetusti Temporis excidio tristi demersa favilla. Non aevi tamen invidia sita munera pasta est Corrumpi Sophie arma i Reeolvi in nubila Lethra . , Sensit ut illa , poli summa demisit ab arce. Quae lucis pars alma suae stellantia caeli i 'Atria lustraban, Rallonem, Uxbesque docere . , Iussit amans , terriν & praeluceret Malignis. .. Illius imperio Rerum Exparientia soleis Juncta comes , non certa satis quae prodere: una Argumenta , fidem dubiis di iungeret herbis. His ducibus via factat , iterum qua abstrusa paterer o Insita vis herias . medicaequa accedezec Arti. . iri ngre r 3 saetae ductu Rationis , ag estis Plurima se explicuit virtus r plantae Illa latentem Temiperlamir vario passim mmst ne opere Nop s elydqcuid , viresque exprompsit 1nustas i . . x

Algentesque Acidi tulit, Ausurἱque saporis o

iniisquia Amaritiet torquet; morbisque levansus :

Herbatum Ingenium cura sic prodidit aptum 3 imaturamque acie rursum rimata Magis a esis ...

159쪽

Hinc si etiam varios didiete seponere in usus Germinis ejusdem partes , variante palati Judieso carpi studia In eo trista jussis. Interdum say insectis δ vilibus argumen sim Duxisse haud puduin 1 fi qua est pascentibus illis Aut fastidiri visa . aut intacta relimus, Fnrtivi aut vitii, aut taciti suspecta veneni Credita stirps ; Iabis sed eontra Immunis adess. Hoc 3J primum signo Gens Europaea per altos

Ammericae saltus errans Ignara locorum, Quos vescos raperet fructus ex arbore novit.

Nemph avium quos picta eohors Iibassee , eduIe Edidie Ie , natosque fami sine oaude premendat. Αst s J avido emictis si qua missuque,samev 'Visa peti stirps certa . vigens viri ute reposta, IIIa licet nostro non es e pervia sensu. Commendata ν uves nimirum Insecta sapores Scrutantur nobis subtilius t aerior illis Gustus inest . tenues fugiunt nee Tenuia sensus . Hoc siJ ductu fi quando aliis haraescere plantis, m

160쪽

Hortensem culicem deprendes , sed Marabas Et nigrum genus , & parvum , depascier acres sEt Calidos suetum caules. Te Fervida Iberi, Vosque elata selo pa Hii Nasturtia cultu , mperie assimili pollere licebit de illas Conjectare , parique acres succendier aestu. Inde saJ Jacobaea: Oppax Virtute putatum Erigeron , aeque g*rmen quod carpat utrumqu Et nigris Eruca notis insigitis, dc auro. . 'Insectis saJ quanquam non certa ex omnibus aeqv. Argumenta ; satu nam sunt quae pamphaga nullo Non sese oblectant, nullique addicta vagantur . Sed 3Jlevia haec: maiora tulit documenta, nova aΕx aIiis , his quae praestant. Animantibus artes. Inde s J Sagax Ratio Dictamni haerentia contis Spicula Virtutem didicit , sylvestribus illam Per Dictaea Capris passim monstrantibus arva.

Inde s sa chelidoniae foliis , succoque malignam ἐν di antenaque sub una bra aciem purgare Magistes. Hausit hians oculis ab Hirundine i c6 Salvia lentis

Fausta puerperiis usu comperta Leaenae,

Cervarum seselis. Γ7J Notas Tibi, lubrica serpens,

T. Me dassus indi ἐο eνaditissimus Rajus Mobaam , is luneris-nem vi 'ibus inaes parat; quia plausam i ,scriminatim utramisque deHascaevir Eruca quadam maculis nigris , er anno x a ruersis interdistincta. a. Nan est antem observatio hae eerta, ct Vniversali u eriuro, eenaris Insectis , fune enim plera M., aut Pammua . AEM PHι phara , ' a nullam fere esca genu aversantκr. 3. Patiora daducta ex perfacturibus Mui μηρ μου argumenta, quι-bus aceepta referenda est plurimarum Virtutum cognitis. 4. βw S3lvestrium caprarum indicia Dictamni, Dσι. Dittaino Cretico , patuit Virtus. eujuι tastu harentia excutiunt tela. s. chelida uiam, Ital. Cesidolata , vssui salisares mam Hirundines

monstravere,vexatis pullorum ocullis ilια medentes. Plin. l. 8.e. 27.