Quarta fen, primi [canonis]: de universali ratione medendi / Interprete Jacob Mantino

141쪽

CAPUT XXX. 6

coctum adipes. oesypi,ceratum ac olea quae in libro compositionum medicaminiam ira dita nobis sunt, ac solutiva purgatiua medicamina quaecunque fuerint, huius sunt generis. porro ea quae mollificant, debent post

evacuationes administrari, si evacuatio con

uenerit itidem quae postemata maturant vel aperiunt. Inter vehementer soporatiua primum est succus papaueris , seu meconion, quod optum vocatur, mandragora, radici atque ipsius cortices, lapauer, hyoscyamus, de cicuta. solanum somniferum, lactuca, ex horum summa est nix de aqua frigida Saepissime praeterea committitur error in doloribus qui ab extrinsecis causantur,ut a calore, vel frigiditate, aut eminentia puluin rium, aut incommodo decubitu, aut casu, dum ebrius est, alio simili,quorum causa intrinsecus quaeritur,&s delinquitur quapropter oportet id non ignorare,nec latere.virum adsit lethora, nec ne, sciatur utrum adsint causa ipsius plethorae iam notae. Et fortasse causa extrinsecus proueniet, clam intrinseacus impresserit velut qui aquam biberit frigidam, unde vehemens oriri u dolor in partibus ventriculi atque iecinoris. Et multoties

iij est

142쪽

est necessaria aliqua magna evacuatio,vel aliquod magnum praesidium quandoque tamen sufficit balneatio Magnus somnus,ut si quis assumpserit aliquod calidum unde dolore vela ementi caput crucietur, cui tamen potio aquae frigidissimae sufficiens remedium erit. fortasse gmen id quo certamus dolorem remouere, tarde imprimit suam actionem, ita ut aeger non possit dolorem ferre usque ad inlud tempus, ut est evacuatio materiae retentae in villis intestinorum efficientis dolorem intestini colici aut crit velocis impressionis, sed maxime laedens, ut est soporatio illata in particulam dolore colico affectam, medicaminibus id facientibus, ita ut medicus de hoc negocio maxime erit perplcxus. Idcirco efficacissima conteistura praeditus esse debet, ut cognoscat quodnam horum duorum temporum diutius perdurare possit, utrum virium, vel doloris constantiari ac ter nam horum affectuum magis laetit, utrum dolor ne, an nocumentum , quod ex soporificatione ori risuspicamur, ut quod conuenientius est praeponat forte enim si dolor remanserit, interim et suo vigore magnitudine. Sed stupor sortasse non interficiet, quanuis alias laedat.

Immo

143쪽

GImmo sortasse poteris eius nocumentum cor rigere, citerum medicamine condecentipo terit curari. Verum constitutionem soporis ci medicaminis itisque qualitatem inspicere oportet, ut leuior utamur, illudque cu suo correctitio remedio, quod antidotum vocant, componemus, nisi affectus ita esset vehemens, ut maxima indigeret stupiditate vel forte a ticula illa adfecta nihil timebit stupefactionem, si in ea administretur, quia non inseretur inde maximum nocumentum , ut stupefactivum medicamen admoueatur . vel fo te erit tuta potio medicaminis stupefactivi, ut sit in dolore oculi nam minus haec laedit o culum, quam linire ipsum. Et forte poterit facile corrigi nocumentum prouenien expotatione illius, in aliis membris. At in dolore coli intestini crescit laesio quoniam materia augebit frigiditatem, i congelationem,ac duriciem Medicamina praeterea stupefacientia quandoque mitigant dolorem, propterea quod dormire faciunt: nam somnus inter causas doloris mitigatiuas refertur: praesertim si secti inedia associetur in dolore materiali. Stupefactiva vero composita, quorum vis medicaminibus correctivis refringitur,tutiora sunt,ut

i iiij est

144쪽

in V A AE est medicamen philonium, arochisci nominati de tribus compositio vocata diatrion verum minus stupefaciunt, recentiora eorum vehementius, antiquiora vero nihil media vero mediocriter stupefaciunt Dolorum praeterea aliqui sunt validissimi, qui tamen facillia me curantur in quibusdam temporibus , ut sunt qui ex spiritu fiatuoso ortum habent. Immo quandoque mitigantur, ac eis sat est iiii gationem aquae calidae superfudisse verum it lud remedium num minatur periculum, Videlicetne si forte causa doloris fuerit aposte ina, existimatur esse ventosus fatus, cui si in initio praesertim, superfundatur aqua calida, augebitur nocumentum. Immo fortasse nocebit etiam in saluoso,cum nequiverit satum dis luere, de expansio quantitatis eius inde augebitur Fomentationes etiam quae calef ciunt, ventostatem curant, inter huitismodi medicamina praestantius est quod exiccat, ut milium nisi forte illud membrum id non sustinuerit,ut oculus, qui quidem impositione

pannorum calidorum calefit . fiunt adhuc menta oleo calefacto. Validius praeterea fomentum est, si farina erui ex aceto coquatur, exiccetur, deinde sat ex ea fomentum. Ad

145쪽

C s. 'id vero inferius remedium est furfuris deco Hum . vapor praeterea salis mordet milis quidem eo praestantior,verum debilior est quandoque adhuc iit fomentum ex aqua per vesiculam, quod quidem tutius Genius est. Verum nisi animaduertatur , fiaceret quod paulo ante dictum fuit. Ad haec cucurbitulae

ignita sunt huius generis, maximeque dolorem sedant flatuosum, Ut iterum repetantur, tolletur penitus dolor verum ex huiusce modi remedio potest accidere quod supra dictum est sedatur praeterea dolor leui deam bulatione ac diuturna, propterea quod mollit Itidem tenues adipes fatis noti, oleaque iam nobis enarrata.porro suavis melodia musicalis, praesertim quae somnum induxerit ac his quae laetitiam afferunt vacare, validissimum mitigat dolorem. CAPUT TRICESIMUM

primum en quarω. Iduo simul concurrant morbi, abi eo incipiendum est qui habet viatim

trium horum propriorum primum

cit,ubition possit secundus morbus curari nisi

curetur

146쪽

yam AE curetur ipsemet ut apostem, ulcus si con iugantur primo enim apostem curabimus, donec mala intemperatura, quae illi coniuncta est, auseratur qua existente non poterit ulcus curari mox ulcus ipsum curabitur.secundum, ubi alter alterius adfectus fuerit causa, ut cum oppilatio febris coeant prius enim oppilationem,secundb febre curabimus .nec febrem timebimus, ubi oppilationem his quae calefaciunt aperire velimus Phthisii vero exiccan tibus curabimus febrisque in nulla erit consideratione. quoniam impossibile est febrim tollere, eius causa adhuc relicta cuius causae cuia ratio est ipsa exiccatio, quae quidem febri officit Tertium vero, ubi alter altero affectu periculosior fuerit,ut si febris continens, quae Diiochus nominatur, coniungatur resolutioni, quam paralysim vocant tunc enim synochum extinguentibus remediis, ac venae sectione curabimus, paralysimque despiciemus. At ubi

morbus cum accidenti coierit, tunc morbum curare incipiemus, nisi accidens morbo praeualuerit tunc enim accidenti curam adhibe bimus. morbum vero non considerabimus, ut

in vehementissimo ac difficili intestini coli dolole, ubi quidem propinamus quae stupefa-iciunt,

147쪽

c s. ociunt, quantiis per se colo laoceant. Itide quan doque postponimus sanguinis emissionem, quantiis esset conueniens, propterea quia adest imbecillitas ventriculi, aut praecesserit alui deiectio,vel nausea praesens fuerit: forte non tardabimus, immo venam secabimus sed causam ipsam totam omnino non abscindemiis quemadmodum in morbo conuulsonis nolumus totum humorem discutere, immo de eo aliquid relinqvjmus, ut a conuulsitio motu dissoluatur, manente interim nativo humido non dissoluto. Haec igitur summa breuium sermonum nostrorum artis Medicinae,de uniuersalibus regulis satjssit. nunc vero ad eam partem Operis nostri, quae de simplicibus medicamentis