Libri duo de theriaca et mithridatio ... italico sermone scripti, in quibus velut in tabula quapiam, vera haec antidota componendi ratio, breviter ob oculos ponitur, omniaque simplicia (quorum in hisce antidotis conficiendis usus est) solertissime ex

441쪽

LIBER II.

portione inter liquida&arida, ex altera cuMelle quae obseruatur in Mithridatio mitiorem efficiemus manifesto qualitatem calidam & siccam, ut ita corpus mde nulla

agitationem sentiat: cum maneat nihilominus eadem vis in occultis proprietatib., quarum ope emendat expellit omnem putredinem venenatam ex cori bre,unde cunque originem traxerit. Haecque est prima ratio secunda immutationis. Altera massam respicit, in quace te facilius is in ore labore mediocre co- sistentiam, quantum ad Theriacam, consequimur quam fit in Mithridatio, cuius rei testem quoque adducere possum Impera tum , qui integram eam inanibus numeris persectam consequi , valde difficile esse affirmabat: cum in Theriaca a Medicis veteribus cxpertis omnis Vini mellis dosis esset expressis verbis descripta, qui iuberent Mellis dece libras & Uini duos sextarios esse recipiendos. At in Mithii latio non idem usu venit iam cum in illo nulladosis Vini mellis ab antiquis obseruata fuerit, nec praecepta in Theriaca expositio. mnino nos sequi possimus, necesse fuit, triusque veram quantitatem ratiqnibus&

multa experientia inuectigare quod dum

442쪽

D E TU IDATIO;fit,interea multae difficultates sese offerre solent, quarum una fuit quod propter liquida in maiore proportione assum timas' si quoq; nimis fluida reddebatur, undeno nulli docti viri expresse prohibuerunt neutiquam ad Mithridatium Vinum esse adiiciendum,existimantes absq; eo huic Antidoto posse mediocrem naturam mas quae requirebaturiconciliari.

Credibile vero est, illis aliquando hoc

compositu non bene successerit , nimisque liquidii remanserit. propterea ipsos omne eius rei culpam in Vinii transtulisse andromachus igitur qui inarte componendi Medicam eta alios oes longe excelluithoo perspiciens, existimauit mediocre consiste- tia. diu etiam durabile posse illi conciliari si hoc pacto liquid ponerentur, ut proportio tripla ad quadruplam reduceretur, unde quasi basim consistentiae ipsa liquida constituens, tot exquisite sumsit, quot in Mithridatio reperit, ostendens sibi proportionem aridorum non probari ea auxit additione Mellis,& ita resultat inde saepius iam dicta proportio. Nec dubiu est:si Andromachus, qui post Mithridatem vixit existimasset istam commpositione plane essis omnib.numeris, vidicituro

443쪽

II. aescitur,persectam, non ita postea Theriacam elaboras et Praeterea non existimandu est. mutationem istam solum consistere invi- peris adiunctis,&chalcitide,quod calorem nigrum illi tribuat Ad alia quoq; accedunt non minoris momenti e quorum numero iam duo explicauimus. Concludamus itaq;. quamuis in Theriaca videantur quaeda esse melius elaborata. nihilominus tamen Mithridatica compositionem quoq; non reijciendam esse, cum ab unoquoq; industri, diligenti artifice consistentiam, in hoc quoque Medicamemto non minus bonam quam in Theriaca constitui posse iudicemus.

AN VINUM AD Lthridatium sit accipiendum,nec ne.

A P. X. V Vini in Mithridatio iam facta sit mentio, de illa controuersia non abs re erit verboru aliquid facere. Nam Da. mocrates vult, vocii eo liquabilia dis luat. contra Antipatervi Cleophates id expresse

prohibent. Noc facito est utriusq; partis,a

tiones

444쪽

D MITHRIDATIO, tiones exponere. Nam ex descriptione Cleophantis Antipatri non colligi potest, quo pacto succi, gummi, Iacrymae sint dissoluenda quicum Vinum non ad mittant, quod alibi ideo tantum assumitur,quo ea simplicia quae sua natura in punuerem teri nequeunt,sed potius se in laminas dilatant,aut tenaciter mortario adhaerent, recte dissolui possent, quod sane cum illis quoque temporibus unicuique non ita notum erat, portebat illos modum indicare, cuius auxilio eiusmodi simplicia ad tantam subtilitatem redigi possent, ut per uniuersam massam distribuerentur Aetius, qui sequitur descriptionem Antipatri, quemadmodum ipse dicit)&Cleophantis,animaduertos hanc difficultatem,monet succos esse distatuendos in Melle calido Valerius Cordus, aut quod non recordaretur eorum quae legit in Aetio,aut quia sua sponte ab eo dissentire voluit, vult' ouores in Aceto debere dis tui. Sed neuter huius sui facti rationem affert. Apud Galenum vero in variis locis,& praesertim 3.libro de comp. Medic secundum genera cap. .inuenimus, liquabilia solere dissolui cu Aqua,Vino, Aceto, vel igne per se.Quod in quibusdam declarans, ait Ammon lacu,

445쪽

banum quanquam hoc postremum ipse iubeat in vase duplici, quod vulgo Balneum Maria vocaturaiquari.Alibi cum oleo dis luit liquores, sicuti secundum Heracli' dem facit in Ladano, tuo more in Ammoniaco lib.q. de com p. Medic secundum genera cap. 7. ubi utrumque in oleo ad ignem resoluit,&alibi utrumque prius disi solutum. Sed talia ad emplastra surpabantur aut unguenta, in quibus non tanta diligeti quemadmodum in electuariis magni adeo momenti requiritur. Apud Dioscoridem videmus multos succos di solui ad potiones nucibus amaris, Ruta, Pan calido aut Anetho, ut est succus Peu cedani, Laser, Sagapenum, quod Andromachus ait aqua, Melle dissolui, Gaiabanum, quod seorsim dicit resolui in sorma potabili aqua, nucibus amaris, Rura, Pane calido Mulsa, Meconi, aereisto, aut felle liquido Glutem, inquit, resolui Acet , aut Aqua calida aut Melle. popanacem probat eum , qui subito in aquam impositus liquescit. Solet inter

dum Galenus quod postea pro genera

446쪽

D E MITHRIDATIO,ai praecepto habitu fuit a recentioribus,&

luius in suis libris crebro de eo lectorem admonet exiccare succos . deinde vel pse vel cum aliis multis aridis miscendo in puluerem conterere facitque hoc in succo Glycyrrhizae,Thure, Mastiche, Croco. lam in adeo diuersis modis Antipater Cleophantes non debuissent reticere rationem qua existimarent in Mithridatio recte liquabilia dissolui posse: nam qui per ignem fit non est conueniens, quoniam in multis ita maior pars iraestantior virtutis exhalat Acetum quoque

non caret periculo, cum inde totum compositum saporem odorem ingraturn contrahat, atque propterea in primis illa Theriaca tanquam male parata vitupera

tur sicuti suo loco dictum est' quae acidum saporem habet quod fieri solet quando in qualitate quantitate Mellis 'ini vel simul, vel alterutro horum erratum fuerat. Vnde opinio Cordi minime est probanda. Quod si secundum Aetium cum Melle dissoluere voluerimus, statim hic dubitatio orietur,an istud Mel ad hoc destinatum ultra praescripta quantitatem, quaria in Ma

thridatio

447쪽

partem tanquam materiam subiectam, qua arida imbuuntur. Atque ex una parte videtur peculiare Me accipiendum esse, nam illius quantitas in locum

Vini succedet , quo alioqui succi dis l-uuntur eoque non adiecto, necessario Melaliud praeter illas C libras erit assumen

dum a

Sed hic rursum de quantitate Mellita dubium incidit iam etsi rationes experientia inuestigauimus , Vini esse a uncias sumendas, ideoq; ad eam rem taneum quoq; Mellis esse usurpandum dicere

poterimus:cum Vinii natura sua satisfaci. lὸ propter subtilitatem euaporet, Mel autem propter tenacitatem, crassitiem diu titis perduret, unde querendum erit depodere,quato scilicet minus Mellis quam Vini ad hanc re sit accipiendum cuinq; nul lum exemplum eiusmodi sese offerat, facile compositum tale vel liquidum nimis re aridum reddetur. Praeterea iterum ab

initio investiganda nobis erit proportio aridorum cum liquidis me massa exquisite decena

448쪽

DE MITHRI DATIO, Aecem libris constabit,&ita quasi de no-zo in omnia quae hucusque disseruimus, aliis rationibus erunt excutienda. Qui sane labor potius curiositatis quam ut1-itatis aliquid in se continebit quem tamen si Antipatri, Cleophantis descri-rit neni imitari vellemus , inrtasse noniadis Ius, suscipere deberemus. At quia pocus Damocratem sequendum esse sta- uim ii qui Vinum adiiciendum esse pu- titis dubiis quaestionibus otius sis, de

'diet risi .es est Andromachum

considerantem varios modo desoluendiu idi vinum tanquam couenienti Simumma heliacam assumsisse quod etiam

Damocrati placuit,cum quasi omnia l1qua. la Vino, non autem Aceto aut Melle, I Aqua aut oleo , vel, ut Diostorides voluit Ruta,nucibus amaris au pane ca

lido dissolui possint. Neque ille racile eri, qui Theriacae hoc prae

parationem ante oculos habebi. Attamen verisimile quoque non est, Claopnarem, Antipatrum sine aliqua probabili magisquod Aetius cum illis plane sentiari ideoque non erit praeter rationem de eo

449쪽

etiam aliquid in uestigare,quamuis in priore capite quoque aliquid de illo sit dὶctum.&nunc hoc solum addendum duximus,aliquem credere posse eam ob causam hoc illis factum, quod sicuti dissificile certam mensuram ad ijcere possumus, ita non periculo vacat, si eam non fuerimus assecutienam inde Antidotus fieri posset nimis liquid , species quasi masse innatantes non legitimam fermentationem recipe rent, ita sequetur totum compositum labefactari Madmodum debile effici. Ex vini ero nimia paucitate eueniet ut succi breui tempore ad priorem solitam consistentiam reuertantur, exhalante statim eo

quod nimis paucum est inde quoque fermentatio non aequaliter fieri poterite sed quasi in grum mos diuina in uno loco arida, in alio gummi consistent, nec unam formam quam inprimis autorem huius compositionis respexisse diximus, consequetur. Et haec quantum ad quantitatem.

Oriuntur autem aliae quoque difficultates ratione qualitatis. Nam cum haec Antidotus ad utilitatem omnium hominum, non solum unius regionis vel loci sit inuenta, necesse est ut ita quoque praeparetur, ut ubique gentium eius usus sit com-d modus

450쪽

modus. At difficile admodum fuerit tale vinum, quale descripsimus in commentario de Theriaca, passim inueniri, non enim quilibet Phalernum aut Chium aut similia illius genera habere potes, praesertim hoc nostro tempore, quo nec Pli ternum, nec alterius generis vinum reperitur, quod o aut o vel plures annos durare posset.&nihilominus sit tale vinum non

fuerit, quam primum id mutari in cipitvniuersam quoque Antidotum corrumpet . ad quandam quasi putredinem perducet. Quae omnia de melle non ita tacile contingent, nam etiam praeter id quod bonum laudabile reperitur, semper per seipsum perdurat, neque exhalat aut transpirat, inque eodem statu in quo reperit liquida, perpetuo conseruat, quare cum non facile exhalet, dosis ipsius quoque cerita constitui potest atque eam ob causam Aetius voluit ut cum melle ea distoluantur. Quod vero aliqui, inter quos Co diis est aceto dissoluunt. de eo non multum disputabo, cum praeparatio eiusmodi potius ad emplastra quam ita celebres Antidotos pertineat quemadmodum etiam dicendum est de dissolutionibus in oleo vel aqua . Alii enim modi, quos Dioscori des