De constructione octo partium orationis liber Emanuelis Aluari Lusitani ... Cum explicationibus auctoris eiusdem

31쪽

. iam mors se existe rum . Liu. ἰμM 4eh-Wd limum inopiae sciret uenturos. Cur. lib. 8 ad ultimum periculi per-

gio niore ueneniim erat. Tacit. lib. I 4 er Syssa 1 ιuλ- .larica viarum dea erant. Idem lib. I . praemisse Caecinna, ut occulta saltuum scrutaretur.

Subriantiita , cum ad laudem, uel uituyerationem referuntur , interrogandi , uel auferendi casis gaudent. Cic. ue te monere audeo praenanti prudentia uirum , neque confirmare maximi ania mi hominem. Plin. lib. 7. cap. 2. Choraman- darum gentem, vocat Tauron 'fuestrem , sine uoce stridoris horrendi, hirtis corporibum, oculis glaucis , dentibiis caninis.

geni, sepe ingeniosis palmam prinipiunt. Tardo ingenio puer3 pleruntue labore, O diligensia ingeniosos superant.

Genitivus post nomen adiemuum. diecthua Scientiam, Communionem, Copia. am , his contraria signi cant, cum genitivo

32쪽

in untur ut Peritus, Ignarus, Particeps, Ex-- Plenus, Inanis. Ciri in Brist. Fabius pi- an 'ctor iuris . O litterarum, antiquitatis' bene seritus fuit. Ex eodem 2. fores.. x niug omms eruditionis expeti, at ignarus μ' fuit. Idem s. de Fin. Virtutes ita copulatae, con-4' rexaeq; fuist, ut omnes omnium participes sint . - Η . Idem lib. 9. Ep. Stultorum plena sunt omnia .

Ex eo diri I. de Orat. Omuia plena consiliorum, . t tuania uerborum vjdemus.

Hoc loco quam tiarima nomina a Grammaticis recensentur , delectu tamen opus eΠ, aliis Enimi D aiores , alijs hctorici, edi poetae frequentius utuntur. DO Ius, IndocZus,Gnaris, Igna- mi , Rudis , Callidus , Prudens, Imprudens , Niscius, Insius , Certus , Incertus, Confors, Exsors, Compos , Impos , Immunis , Insons , I blens, Insuetin , I rues', largus, Liberalis , Benignus y Prodigus, Freundus , Plenres , Refertus, Fertilis, Pauper, Egeniis , Tnορ, . Indigur , Parcus Q Sterilis , Hudus ,, Vacuus, Truncus . Umnium paraueram exemis

pla , que tamen, ne longior essem praetermisi perpauculis ex ceptis Cic. in Bruto. Socrates se omniumrerum Inscium segebat, oe Rudem . Idem Philip. r. Tu mentis Compos es Idem ad Art. 9. Sum , Sum, mihi crede , mentis Compos. λιμ. q. ab urbe. Tubero Incertus ueri est. Quinct. lib. q. cap. 2. Iudex quam primum Certus esse sententiae cupit. Certior genitiuo , uel ablatius eum praepositione de adiungitur. cic. ad Att. ιδ. 3. Faciam te consit, nostri Certiorem. Idem 7. Ep. Facias me uelim Certiorem de toto fiatu tuo . Plenns apud Ciceronem fere cum inteerogandi casu iungitur . pro Ant. R erra Gallia negociatorum est, Plena 'ciuium Romanorum . Aliquando et ιam cum ablativo, ut suo loca dicemus.

33쪽

Item quaedam in ax, ius,idus, M., Thilos

phus tenax recti, nullis culpet conscius, cui dus uirtutis , Iludiosus litterarum. Quibus adde: Nemor,Immemor, Securus: ut memor beneficii, Immemor iniuria,Securus rumorum. Quinct. lib. I. cap. I. Tenacissimi sumus eorum, . , rudibus annis percipimus Cic. a. PhilippHuius rei ne poneritas quidem omnium saeculorum immemor erit. I . lib. S. Cum T. Pomponius homo omnium meorum in testudiorum conscius, tui cupidus, nostri amantissimus

ad te proficisceretur . aliquid mihi scribendum

putaui.

ribin Omnia , in has ollabas exeunt,patrium casum adis . mitιMnt , sed certa quaedam, eaq; partim sunt oratoria , paratim hi Arisa,ct poetica. id quod optimus magister usus te do- cebit. Capax , tenax , rapax, sero , edax, conscius, dubius, anxius,prauidus,cupidus,auidus,curiosus,insiursinus.Sene. Ep. 7. Parum tenax recti. Idem 6. de Beneficiis. Metempestasqcc pauit , portus, ae praesidi, dubium. Plin. lis 2 s. cap. 2. . Me icinae peculiariter curissus. Plin Iunior Epist. I73. Ita natura comparatum est , ut proximorum incuriosi , longinqua sectemur. Quin AZ lib. 8. In quod sepe etiam incidit Cic. δε- curus tam paruae obseruationis. Seneca de Vita beata cap. 26. sapiens uiuit praejentUris.Laetus futuri Securus . Trepidus rerum suarum , Timidus lucis . Floridus aevi, Feruidus . ingenii, Validus animi, Devius a qui , regius facti, Dubius animi. Multa prater ea , quae certis locis comprehendi non possunt, ur Praeceps animi. Integer uitae, Sceleris purus m-

34쪽

li ,Laudis Aureus,Tenuis opum, quae promiscue a Grammati cis numerantur inter ea, quae genitivo adbarent, fere ad hi-Horicos , ct poetas spectant. Seneca , qui proxime accedit ad historisos lib. ar. de uita beata, Abduntur, inquit , in al quas rimas timida lucis. Idem eap. 6. Beatus est ergo iudicit vectus. Illud a. de Inuent. quod esto Budaeus in Commenta riis linguae Graecae . Hoc autem ipsum genus erit eo firmius , si

eo ipso in genere,quo arguetur, intexer animisuisse demonstrabitur, in nullo prorsus libro reperi,sed pro Animi, Antea ,sic. Integer antea fuisse demonstrabitur.

Partiti ua. Furtisiua genitivo multitudinis gaudent. Cic. I. Ut. Elepbanto belluarum nulla prudentia

or. Idem de Sen. minus habeo uirium,quam ueBrum utervis. Idem D. 2. Domus utriuseque nonrum aedificatur Hrenue.

Potitiuum nomen ea, quod significat multa figitatim ,

ut Quisque, V nusquisque , Uterque ,l euter,uel Vnum e multis , ut Alter Alius. Haec partim sunt uniuersalia ,ut Nemo, Pollus, partim particularia,ut Quidam, Aliquis, partim interrogativa, ut Qui Vterὶ partim in ita , quae eadem sunt, quae interrogatiua , cum scilicet nihil quaerunt ,ut Nescio,quis uestria loquatur. Ignoro uter uestra sit doctior. Verum csi pueri has sinitiones,distributione' , uix unqua teneant,no uideo,cureis haesint inculcanda. Fortasse commodius fuerit, quae maxime Partitia sunt, habere in promptu, ordine elementorum , Alius, Allis, Alter, Alteruter, emo, enter, Nullus,Quis,

35쪽

Item numeralia nomina. Liu. I. ab urb. Imperium

summum Romae habebit, qui primus uestrum ὁ iu

uenes osculum matri tulerit. Curt. lib. 8. Octoginta Macedonum interfecerunt. Idem ibidem: Nolo singulos uestrum excitare.' Denique quaecunque adiectiva partitionem significant interrogandi casum possunt admittere. Cic.

de Sen. Iulis etiam triarum arborum mea manvsunt satae. Liu. I. bel. Mac. Macedonum ferὰ omnibus, oe quibysdam Andriorum , ut manerent persiuasit . Curt. lib. Io. Cum paucis amico . . rum.ad Leonnatum peruenit. Min. lib. 8. cap. 68. Lanarum nigrae nullum colorem bibunt.

Plinius nonnullis substantiiιis hanc radinstructionem tribuisti. I o aea. 6. Volucru ammat parit VeJertilio tantum ii. 9. cap. o. Piscium Lupus,ct Trichias bis anno parit. 26si forte quis dicat audiendum nomen partitivum Solus. Ndemeralia frequentissime cum suis substantiliis copulantur: Septimus Rex κο- manorum : Duo milites . Singuli duces.

Superlati ua. Si multa elusidem generis comparentur, utendum est suρerlativi, cum gemtino plurali. Cist. F. Tinc. Theophrastus elegantissimus omnium philosiophorum, oe eruditis simin non magnopere reprehenditur , cum tria genera dicit bonorum.Plin. lib. 33. cap. I. Demosthenes pussimus orator

36쪽

Hie ut per Dicuum ea, comparantur multa eius ingeneris, nam ct Theophrastus imus fuit, ex omnibus philosophis , O Demosthenes de Oratoribus unus. sic enim Laurentius,quae sunt eiusdem gEneris explicat. Pa m apud Cic. ct ceteros reip ο- res imoenter genitivum o iam Num superlativo, quod nudam uidentur negasse, captiosis nescio quibus conclusiunculis ciritimis Idem ad Bris . lib. 2 . Di, isti legulis malefaciant bonimi nequi mo omnium quisunt, qui sierunt,qui futuri funς. Interim eo eruntur res diuersi generis maxime accedente Ed- uerbio , Non solum. Cic. pro domosua. Hoc tu scriptore, hoc eonsiliaris, hoc ministro omnium non bipedum solum, sed qua drupedum impuri moremn perdidisti. Clodius , de mi lac agitur bipes proculdubio , non quadrispes Dis, Macroli. b. 7.M W, qn 2. Ciceronem imitatus immsrito a Valla reprehen- Iditur: Age , inquis, Serui non solum adolescentium , qui sibi requaeviIunx ,sed senum quoque omnis' docti me . Plin. lib. 3 3. cap. I. de annulis agens: Longo certe tempore ne Sen/tum IRomanum quidem habuisse aureos maniseemm e A. Siquι dem his tantum, qui legati ac extero Sentes ituri essen annali publice dabantur , credo qubnia lisa Aterorόm honoratissimi intelligebantur. Nec enim Legatus omanus unus eras ex gentibus exteri . Mart. Quae maxime inter se Iuni contraria con- Itulit. lib. I 2. Mn es, crede mihi, bonus, quid eroo Vt ueram loquario ptimus malorum siquis dicat more suo asse iocatum, atque de induraria in grammaticorum leges preca e .cis, in Brys. Phalerem enim occisis eas senibus adolescens , eruditis mus ille quidem horum omnium, sed non tam armis instructus, quam paustra. Idem a. de Grat. Tum Phal. reus il le Demetrius omnium istorum mea sententia politi mus,al, eorumsimiles. titerunt . Hac Cicer Vloca aperti me docent non male Latine dici: Antonius est horum, siue is omm omnia eloquenti mus, quamuis non sit unus ex his , aut ex istis.

Appendix. Derlativa, quam partiti ita genitivo singula-

37쪽

. vi coniunguntur. Cic. pro uninct. Habet aduersarium P. Quinctius verbo Sex. Naevium , revera hniusce aetatis homines disertissimos , ornatissimos non ciuitatis. Idem pro Rabir. Ponia

Virum unum totius Graecis facile doctissimum Platonem in maximis periculis, insidiisq. uers tum se accepimus. An quisquam cladis geri tis cum Pompeio Magno conferendus est

Huc spectaην, quaecunque nomina numero singulari mnit ivdmemsignificant, ut Populus , Gens, Municipium,Aetas Italia, Graecia, pro ipsis Italis, Graecis. Nemo totius Italiae eloquentior fuit Cicerone cura. lib. s. Tuo capite ignobilem ui cum emi,quis ferat non modo tuorum, sed ullius etiam sentis barbamae,qui tuam magnitudinem nouit l

Tum Superlativa nomina,tum etiam Partitia quacum uis substantivis caseu cohaerent , genere so numero consentiunt Cic. 2. Indua , qui es omnium fluuius maximu , Lon aquas lum agros latificat, sed eos etiam constrit. Plin. lib. 18. cap. I. Hordeum frugum omnium mollissimum en . Pomp. Mela lib. 2. cap. 7. Famam habet ob Cereris templum Enna praecipua montium . Superuacanea uideri posset haec appendis, nisi Grammaticin ciperent tam superlatiua , qtaam parxitiua genus petere a

38쪽

sinti mum animalium , grammatice diei. o Leo est sertissimus animalium, Latine. Ego certe nolim grammatice loqui. Quod si quando adiectiva cumsubstantivis non consentiant; βη an , elua transeunt. Cis. Ep lib. 6. Praesertim cum omnium rerum mors sic extremum. Extremum substantivum est,at in illo Quis sit. 6. deuam. Mors sit extrema malorum , adiectivum. Cic. a. Philipp. Pax est tranquilla libertas, seruitus poctremum . malorum: hic postiremum non petis genus a genitivo Malorum, sed est δειbstantivum . ut in illo Taciti lib.:3. Noa celebre cariamen , quo Germani suprema deseuerant. Eiusdem generis uia dentur haee loca Plia, lib. s. cap. 8. Velocissimum omnium animalium no solum marinorum est,delphinus,o or uolucre,o orrelo. Me lib. t o cap. 2 7 Venenis Capreae,ex Cothurnices pinguescuntplacidissima animaliv. Idem lib. cap. , 2. Ceois quoq; est sua malignitas quanquam platarissimo animalium. Vel dicemus more Graecorum Masculina iungi eum neutris , quale est

illud Virg. Triste lupus bulis. Item Reminina.Quint. lib. it. cap. I. tutissimum ergo paenitentiae confessio , ct satisfactis culpae. Lege Budaeum in Commentariis linguae Graecae.Quodsi haedis licent: baud atur animal.

Quod si nullum sit substantivum cum genitruo, quod

attinet ad genus consientient. Liu. I . ab urbe. Summi , infimiq. Gabinorum Sex. Tarquinium dono deum sibi missum credere. Quinct. lib. 9. cap. 6. Equidem Ciceronem siequar: nam is eminentissimos Graecorum est sequstus. Plin. lib. s. cap. 3 2. Oliorum alia siunt candida,ut columbis, - perdicibus, alia pallida, ut aquaticis oeci

Sigenitium nominis sit eollectivi , n,n moessario cum ire consentienν superlativa, aut partitiua , ut summi, insimi ciuit rix Tarquinium exceperunt. 2 hmo huius oppidi Tarquinium excepis .HItem si Superiat tua substantiuὲ ponantur. Cic. Cum

39쪽

amnium rerum mori sit extremum . Supertioua Extramum, Supremum, Vltimum, Summum , ut supradiximus subrigntiva. aliquando fiunt genere neutro.. Lucan. lib. I O, CHμης tamen uultima rerum Spem pacis ientare ducem. Cur, lib. 6. Iamq;. rex ultima Hyrcaniae miraueras. Idem lib. 8 i ardines msenus celeber auditu est, quia per ultima India chreis Tacitus. ii lib.ro. Lxtrema Gallitae orae occupauere. Idemitib. I 9. Sum- ma natiaum tabulis augent. Quinti sedeciam. 14-ρrbitatesiacfusrema liberorum plangam r . . . .

III. Appendix. in

Genitiuus tam Aperlatiui, quam partitivi in 'ablutiuum cura prapositione e , vel ea, uel de , mutari potest. Cic. pro Cluent. Ex his omnibus natu mianimi s P. Saturn sirus in eadem sententia fuit. μ em pro S .R c. udacissimus ego ea omni . bus e minime. Idem Ep. 16. De tuis timvmera tabilibus in meos chs erit hoc gratissimum. Idem I 1 o. Philipp. Permitto,ut tribuue Antonuis eligas,quem velis. Quint. 6. declam. Timui,neque

ex meis viderem . . dii ii l..

Liu. I. ab urbe . Sextus Illius eius, qui minimns tribus er ρt,transfugit ex composito Gabios . sic habent correcti libri, non minor ex tribus , ut quidam ditant. Partititia eleganter ablativo iunguntur. Cic. pro Ligar. Quam multi e sient de uictoribus, qui te crudelem utileni, cum etiam. 4e uictis Te pe- vianti r . Idem Academis. Quidam e philosophis faciendum smNIno non putabam Panatius, qui anus e stoicis astrologorum p dida reiecta .i. 'Idem Paradox. CinMMHμm uidimus , qui mihi secundis in re ihus virus exfortunasubmini βε xιn gilsersis unus e ummis

uiris

40쪽

Miris uidebatur. Idem pro Planeis: Is enim imus fuit de maia igistratibus defensorsalutis meae. rnus hoc modo fere conmuttur eum priscipium numeri es s cum uero idem erit quod solus ,

genitivo etiam iungitur Plin. lib. 9. cap. 17.-Ipenserunus omnium squamis ad os uersis contra aqtiam nando meat. Curi. lib. 8. Haud amplius quam ut duo ex tribussiliis secum militarent exegit. Cic. in Orat. Quoniam Secundum erat de tribus . Idem sit. 2. Erax igitur ex pribus, quae ad gloriam pertinerent , hoc tertium. ,

Mutatur interdum genimus superlativi in accusativum cum praepositione, Inter, ues Ante. Cic. Pro. S. R. Rectum putabat pro eorum e bone

, 'te pugnare , propter quos irae honestis inius

inter suos numerabatur. Pomponius mela lib. I. cap. 2. Gentem sivi nominis alluit Bonuhenes inter Scyllae amnes amaenissimus. Liu. I . ab Vrbe. Multitudini gratior fuit,quam Patribus, longe ante alios acceptissimus militum animIs.

Superlatiuum nomen cum praepositione, Inter , non solum apud Poetas , sed etiam apud Oratores inuenitur. Quint. 6. Deciam. Et, quod interl icta dissicillimiam erit, amore mei uicit etiam matrem. IV. lib. 3 o. Minimusq; inter fratres Iosephsuis. Harum praepositionum adminiculo licebit nobis , has,es similes locutiones, quae parum latinae putantur ; Lu e retia es castissima suarum serorum : Antonius est doctissimus aliorum P sine ulla Grammaticorum reprehensione efferra : hoc modo ; Luσetia eastissima inter Das Iorores numeratur,uel habetur,Antonius longe ante alios doctissimus est,uel inter cat ros doctissimus est.Seneca de Vita beata cap. 28.Inter caetera maia 3llud pessimu est. O ne uides quemadmoda res diuersigeneris cyparensr Uec enim Sex. ων cive quo L icero loquitur,unusfuisex suismunicipibus .neque Romulus,de quo'agit Liuius,unus de