De constructione octo partium orationis liber Emanuelis Aluari Lusitani ... Cum explicationibus auctoris eiusdem

51쪽

πας quis , an patiatur. Haec ultima quidam supina dixerunt, inquit Diomedes, ali, absolutiua Hinc apertissime intelligitur ,

Meteres uerba omnia , quae literam , , assumere non possent , quantnnuis cum accusativo coniungerentur ut, cis,calefacis , odi, non0 in neutris numeraste. Passiua sunt, quae ita, FG li . terat erminantur, ut, ea deposita, activa fiant,ut. Iaudorilaudo. Communia , quae, FG litera treminata, tum actionem , tum

passionem significam , ut, Hortor , complector. Deponentia , quae itidem Littera, E terminata jactionem tantum significant, ut, Aucupor, loquor. Ego dicam enim, quod sentio θ quadria partitam existimo ese hanc distributionem : Quadam nanq. actionem significant, ut, Aedifico, curro, sequor , Alia passionem ,rit, Vapulo,uerberor , Alia tum actisnem,tum passionem, Mr, Dignor, amplector, de quibus, pluribus. δεο loco: Alia de nis nec actionem, neq; passionem significant , ut, Sedeo, iaceo; haec ρο similia proprie neutraIunt, meritoq. supina uerba a quibusdam appellata quod uidelicet uel uti ociosa, resupiataqsperiant , utriusq; actionis expertia . Hactenus de uerborum generibus. Quod uero ad constructionem attin e duplex est uerbum,Alterum. Intransitiuum,quod post se, aut nullum casum habe ut, Venio, redeo ; aut similem pracedenti s Liu. i. ab urbe, Ius pieq. legatus uenio s Teren. Anis edeo inde iratus,atq. aegre- serensiae quo supradictum est: Alterum Transitiuum,quod in sum diuersum a praecedenti transit. Hoc in Actiuum, Pasmnum, eutrism partitur , Actiuum uerbum est , quod post se accusativum postulat, cuiuscunq. sit positionis , ut , Iaudo , facio, sequor, amplector, odi s Doleo uicem tuam, IN Iianimi crimen horreo, quanuis hae duo postrema,ct similia, neu- ropai a possint appellari , ut. poHea dicemus : libenter hoe genus uerb Orum, si per grammaticos liceret, Accusativum appellarim ' quemadmodum quidam ueterum Accusativas pr positiones uocant , quae accusandi casu gaudent . Passivum est, quod in Ablativum transiti eum praepositione, A, uel Ab , ut Laridor a te, Complector a patre s Hoc fere in Ur , desinis. ψHirum, quod iransii in genuinum dativum vel allatiuum

mascu

52쪽

casum, ut, Egeo tui, opitulor tibi, Fingor meo munere. Quae diximus, de propriis casib:u accipienda sunt nam de communibus omni uerborum generi post dicendum erit. P er haec tria 'genera Iusa,a q. dispersa sunt, quae impersonalia uocant f Acti 'Ma, ut, Pudet, piger. Passio, ut, Pugnatur, Itur 3 Neutra ut, Libet, licet De Mutris primo cicamus s tum quia casuum ordo id exigit; tum quod magis me mouἴt) ut, cognita Neu-'trorum turba , jacilius cognoscant adolescentes Actiua , siue

Genitivus post uerbum. ' a

Sum, genitivum petit, cumpo sitonem significat

Cic. Epiu. a. me Pompeij totum Gescis, . Aut,ad aliquid pertinere. Idem I 2. Philip .cuiusuis hominis en errare: nullius nisi insipientis, perseuerare in errore. Idem I. V. Adolescentis en , maiores natu uereri: Item haec duo, In terest, fert. Cic. 2: de Fiat. Interes omnium rectefacere. Quiv. lib. 9- cap. q. Plurimum refert compositionis, quae quibus anteponas: . .

Est, Intereri. , refert, cum simium , atq. ad rem pertinere significant, prima, secunda persona carent, qua de causa impersonalia uerba siue uerba sine personis ut Varro loquitus possunt appellari. .Itaq. cum uerbum impersonale dicimus , prα-pstio, di, priuationem declarat primae, o secundae perisnae , quibus uerbum priuatis 3 non nominatiui ue personα agentis, . seu patientis,ut grammatici iuniores uolunt. Sed de hac re pluribus ιο Ioco dicemus ex eodem mmone. Haec tria uerba cur ad rem redeamus. modo nominatiuum habent aperte ; cic. s. o. a so

53쪽

Becessario habetur ; Idem epist. lib. s. I scripsi

sua nihil referebat: Modo infinitum uerbum , aut orationis me brum loco infiniti accipiunt , Idem a. de 0ras. Tardi ingeni, ea riuulos consectar ontes rerum non uidere a Idem epist. 3. Viri q. mlhrum magni interest,prius ut ςe conuexiiamiquam decedas. Prius ut te conueniam,quam decedas hoc membrum, siue pars totius orationis, uerbi Interest , nominatiuus e EI; It dem, Maiores natu uereri , uice nominatiui ponitur: nisi quis

melis , 0scium ,seu Proprium, subaudire a ut , Adolescenti ossicium ea , maiores natu uereri ; ut illud ,sapientis est pra- . irrum , nihil, quod poenitere possit,facere .

Exceptio.

Intereri tamen, o refert, hos ablativos habent , Mea, tu sua, nostra, uestra. OG i 6. epist.σtua, mea maxime interest, te valere . Terent. Hecy . Tua quod nibit refert, percontari debi- . nas. Cic. pro Cluem. Hic flua putat interesse , se re ipsa, O geIIo negocio, non lege defendi. Idem pro Ul. Verira enim, qui cum summa elegantia, alq. integritate uixinis , hoc max

me intereri. - - - . . D - γ ν cuius, uel cuia interea, genitiminet ablatruo essertur. cis. pro Mur. Ea Gedes potissimum crimini datur ei, cuia intersuis; non ei , cuia nihil interfuit. Idem i. Philip. Quis enim ea hodie , cuius intersit ictam legem ma nere. Quibus genisi σs Uxi Maratur tronomina , Meus, tuus,suu noster, uester. Item sa dicatur ne bene latine , Tua adolescentis interest, maiores natu vereris Mea consulis refert, rempub. uigilanter ad istrare; in caris id a nur suo loco inuenies.

54쪽

Verbum, En, pro Ablatiuis, Mea, Tua,na, nra, Vestra, habet, meum, Tuum, Suum, o- frum, Vestrum. Cic. a. de Fin. Si memoria forte defecerit , tuum eri,ut fugero. Idem epin. ἰ - lib. 6. Puto esse meum, quidsientiam, exponere. Ouid. q. Fast. Nulla mora est operi ioenrumesi dare, uincere nostrum.

Appendix.

magnum, patruum, tantum, quantum iunguntur ingenitivo cum uerbis Intereri, Refert. Cic. 16. Epist. Magni ad honorem nostrum intere It, quampriinum me ad Urbem uenireadem Att. 2. Termagni nostri interest, te esse Romae. Idem ad a. Fra. lib. I. parsti refert, abs te ipso tu dici. Att. 8. Scio,quanti Reip. intersit,omneis copias' in unum locum primo quoq. tempore conuenire ,

obiter notabis uerbum Interest , loco genitivi , passe σμ fatruum cum praepositione Ad, recipere. Cic. Epi'. l. Et qMiadem ad noshram laudem non multum uideo interesse. POEDemum locum quidam legunt, Seis quanti reipub. sit 3 Intersi , amen legendum esse conflamat epistola Ciceronis is . eiusdem b.ad Pompeium , in qua refert Cicero eadem uerbi, Magniq. inquit, interesse reipub scripseras , omnes copias primo q*qP empore in unum locum conuenire. Cic. pro lege Man. F en m istud primum parui refert, nos hublicanis a nisia Velitisi si postea uictoria recuperare. Vlpia n. lib. 7. PQq εanti interfuis. - ὶ

55쪽

catera butu οὐ per adverbium adduntur, ut Plurimum intereri, maxime refert, et ibit interὰnt: cic. I.Tusc. Theodori quidem nihil interest,humine, an 'blime putrestat. Idem epist. F. equidem . ad n I iram laudem non multum uideo interesse; sed ad properationem meam quiddam interest,

non te expectare.

Huius classis sunt, Parum,paululum, aliquantulum ulta, permulium , magis, maxime', minu ; minime , nihil, aliquid ,

Mehementer, tantopere , magnopere , insinitum , tantulum , plus, plu rimum. Plin. lib. I 6. cap. 3o. Insiclitum refert ιμ- raras ratio . Caeterorum passim occurrunx tesimonia, quae , ne ιοnguaesim, ruerermitto. Quantum, apud Cicer. inuenies Pro

Mur. Ostendam alio loco , quantum salutis communis intersiit, duos Consules in repub. Kal. Ianuariis esse . Idem pro Mi Semper ille,ct quantum interesset Publi, clod, e.JPlin. lib. a. cap. 16. Tantum interest, subeatis radii, an superue

Misereor, Satago , genitivum casum asciscunt. Cic. u. sui mi ereri mei debent, no n desinunt inuidere P Terent. Heuut. Clinia rerum suarum satagit.

Verisimile est, miserendi uerbum etiam dandi casum olim habMisse ; quod aperte Diomedes , O Priscianis docent,quammis ueterum testimonia non satis sintisperta; Ham illud cicer. 2. Tus Perge, aude nate, illachrima patris pestibui, O miserere ue gentes nostrassebunt miserias i Non uidetur ad rem facere , cum dat initis , Pestibus, non cum uerbo , Miserere, sed cum, Illachoma iungatur , quod elegantissime dandi casum p tis. Idem s. derint. Quid dicam de Socrate, cmus

56쪽

mbrii illach marisoleo, Platonem legens Lis. Io. belli Ma 6 d. Meo infoelici errori unus Vachvmini. Illud itidem , δε- necae de uita beata , cap. 24. Huic misereor i in ueteribus e dicibus sic legitur . Hune promereor , illi reddo , huic succusero, huius mVereor ; Vide Pintiani castigationes. Dcolo mi , nondum apud ueteres, quod meminerim , legi .

Obluiscor, recordor, reminisicor memini pro recor dor , tum genitivum, tum acciι satiuum postulant. Cic. 3. Tusic. Est proprium Rultitiae , aliorum vi- . tia cernere , obluisci suorum. Idem 8. Philip.

Omnia obluisicor: ingratiam redeo.Terent. Euta. Ac Faciam, ut mei semper memineris. Cic.-S

s, meminerunt o c. pro Plan. Huius meriti in me recordor. Idem 2. In proelium, maiorum diligentiam recordari. Caesar. i. belli civ. sim bello persequi perseueraret , reminisceretiso ueteris incommodi omanorum, pristinaq. uirtutis He Metisrum. epist. lib. 4. edi potius reminiscere , quae digna tua persona sunt. Recordor, reminiscor, memini pro recο-mr , tiam cum ablatius, O praepositione, De , iunguntur. cic. n. Plan. Quoniam istis uestris lac hvmis de illis recordor , quo

pro mea Ialutesve , O multum profudistis . Idem pro Liram ali quibusdem quaestioniblis reminiscentem. Idem ad Atrias. De Planco memini. Ibidem ct de Herode O Metis memiani, oe de omnibus, quae te uelle suspicor.

Nemini , pro Mentionem facio, cum genitivo, uerablativo, o praepositione De iungitur. Quintilis ij. cap. z. , eque omnino huius rei meminit quam poeta. Idem ibidem, De quibus multi

meminerunt.

57쪽

Datiuus post uerbum.

sum, modo Datiuum unum habet: Cic. Att. 6. Sed nuntiant, melius esse ei: Teren. Adel. V tura tu illi pater es, consiliis ego: Modo duos et cita Att. 6. Respondebo primum poBremae tuae

pagina, quae mihi magnae molentaefuit.

Sum, uarie cum dativo iungitur; modo enim pro , Habere ponitur, ut, Sunt mihi omnia scripta Ciceronis; Summa nece situdo mihi tecum e Π: Cum duobus dativis iunctum, plerunque per uerbum Assicio,seu, Assero, exponitur; Epistola tua fuit mihi magnae molestiae, voluptatis oe parentibus honorι,. amicis utilitati, O reipublicae emolumento esse poteris. Modo dativus pro nominatiuo ponitur. Cic. I. de divin. Quod ne di bitare psimus, maximo est argumento, quod nuper contigit. Idem pro DomοIua; Libertatis simulachrum in ea domo colloeabis, qua domus ipsa emat indicis tui crudelissimi tribunatus.

Denique multa,quae putantur dalirium habere, ut, Proximus, Propinquus, Cognatus, Amicus, Socius, ramiliaru, Commis

tito, conseruus, Condiscipulus , ct alia id genus substantina , datitium habent. beneficio uerbis. Hyantivi ; ut , Caesar e 3 opinquus Marcello ; Lentulus est familiaris Ciceroni. Fim haec separata a uerbo seub 1:tiuo non dativum habent , sed geniatiuum; ut, Annibal occidit 0mnes proρinquos Fabii s non Fabio . 0mnes commilitones Iuli, iugulatiscint; non Iulio. Proximus, propinquus, cognatus adiectiva , ct quaeJunt generis eiusdem, dativum fere postulant,etiam abs te sum .

Verba, quae auxilium, adulationem, commotam,in

commodum, fauorem, studium significant , dandi casum postulant, ut, Auxilior, adulor, commo

58쪽

do, incommodo, faveo tibi, studeo philosophiae.

Cic. 6. In Ver. Homini iam perdito, Cr collum

in laqueum inserenti subuenisti. Idem η. In Cati Conulite uobis, prospicite patriae.

Auxiliumsignificanti Auxilior,opitulor,patrocinor, suis nis,fuccurro, medeor, medicor. Adulationem, adulor, Um-tor, blandior, lenocinor, palpo subparasitor . Commodum sconsuto,prouideo, prsicis, caveo , metuo , timeo. Incommodum a deleo, di liceo, incommodo,detraho, impono, insulto, istudo, insidior, irascor, malecupio, maledico malefacio,malenelo , noceri Upicio, obtrecto. Fauorem,saueo, pudeo, arrideo , asse iis, uel assentior,accedo tibi, o tuae sententiae, adstipulo bene facio, benignefacio, benecupio, benedico , beneuolo, consentis , subscribo suffragor. Studium, Hudeo, uaco. Singulorum exempla frequentissime tibi occurrent. Qua re ad alia transeamus

Datiuo item adhaerent composita ex uerbo Sum , O quae obsequium, obedientiam, submissionem, repugnantiam significant, ut, Prosum,o equor, obtempero, struio, repugno tibi. Cic. 2. U. Contemnuntur ij , qui nec sibi, nec alteri prosiunt , cui dicitur 9 in quibus nullas labor, nulla indita fria, nulla cura eri. Idem pro Syl. Ego uero quia bus ornamentis aduersor tuis e aut cui dignitatiueBre repugno eQuae ex uerbosubstantiso componuntur, sunt haec. Absium . ad um,desum, laseum, intemsum, obsum, praesulm , proseum, ubfum,supersum s quae θ' alios cisus psunt admittere, accedenta praepositione , ut, Acec in Antonio defuit hic ornatus: In or

rore perfecto ineri omnis philosephorum scientia: I secius ne tu conuiuis quidem ullo intemfuis t In hac re nulla subest seu θειο.

59쪽

Paucae sententiae ad consulatum defuerunt. Siluerunt principes ; neque in illa concione assuerunt. Hac apud Ciceronem, O his sim ilia , eius scriptir euoluendis, leges . Verbum, Possum, quanuis his genere,ct cognatione proximum si uis tamen alienum est. Cic. Pro. Sex. RUApud me O amicitia, ct bene-φῆs, O dignitate plurimum possunt. Pro eodems Ego,qui neque ususatis,o ingenio parum possum. Iungitur etiam cum Accusativo, qui tamen a uerbis , Facto , ct Ago , videtur regi rcis. pro Planc. Quid enim postum aliud ,nisi maerere nisi feres obsequium significant, Inseruio,indulgeo, morigeror, obsecundo, Obsequor, placeo, satisfacis . Obedientiam, ausculto , obedio , obtempero, pareo. Submissionem, ancilior, famulor , ser, io, cedo. ivpugnantiam, aduersor , obsto, obsisto , ob epo , reluctor, repugno, resiLῖο , reclamo , refragor.

Dandi praeterea casum desiderant, qreae euentum significant, ut, ccidit, cadit, contingit, euenit, obuenit, obtingit. Cic. I. ad ει Fr. A te mihi omnia semper honesta O iucunda ceciderunt. Idem q. in Uer. Sorte prouincia Sicilia Verri

obuenit. Idem I. Osf. ouod cuique obtigit, id quisque teneat.

Eiusdem generis sunt, Ineidi cedit, succedit, beneuertit, maleuertit, usiuuenis quae prima, secunda persona privan-sur. Vnde uerba sine personis , quando praecipvis peryonis carent, nominantur, siue impersonalia , eodem sensu. Haec habent a fonte nominatiuum casum , modo aperte ; Cic. de Senee. Si id eulpa senem iis acciderit, eadem mihi usuuenirent omnia - Sal. Iugur. 3Metelloque 2 Uimidia euenit; Liu. 3. ab νrbe, Quod bene uerterent ipsi, reique publιca. Modo membrum orationis, uice numinatiui. Quint. 6. Declam. 2' On contigit m

hi, quod ceteris miserrimum est, filium efferre. Cic. . in Veri Accidit,ut illo die uenirex Lam acum.

60쪽

. Item, Libet, licet, liquet, expedit, O, quae fiunt generis eiusdem. Ter. del. Facite, quod uobis libet: Cic. a. de Orat. Si tibi id minus libebit, non te urgebo. Idem 7. In Ver. Non idem mihi lia

Met, quod iis, qui nobili genere nati sunt. Idem . . Acad. si habes, quod tibi liqueat , neque respondes, si perbis.

Ree,ut apertum est, nominatiuus antecedit: Cic. ero Mao. Multi dubitabant, quid optimum esset multi, quid sibi expedimet. Antecedit O Infinitum, siue orationis membrum, loco nominatiui. Cic. s. Tusc. Peccme nemini licet . Idem, de Senec. Pon libet mihi, deplorare uitam . Generis eiusdem sunt, conducit, competit, constat, dolet, Dppeti superat prosuppetit,fv- peditat pro suppetit,pra stat, placet, restat; aς ,sedet pro piavit . Cic. lib. i 3. Epp. Conducit hoc tuae laudi. Plin. Compatis ferme ct hoc omnibus . Cic. s . In Ver. Nympho, antequam plane constiti condemnatur Teren. Adel. Sed hoc mihi doler,

nos pene seroscisse . Cic. Parad. Vter igitur e fi ditior leui deest, an, cui superat Idem de claris Orat cui si i ita suppeditasser, Aonsulfactus esset. Idem epist. 16. Mihi placebat,si firmior eseses. ut te Leucadem deportarei. Idem pro Sesi. Multo mihi, multo,inquam, Iudices, prosa in eandem illam recidere finis nam, quam tantam importare meis defensioribus,ct conseruasoribus calamitatem. Idem. 3. Osf. Q si e diuisione tripertita, duas partes absoluerit, huic necesse est , restare tertiam. Virg.

s. Idq; pio sedet Aeneae. Cic. Epist. lib. 9. Modo nobis Auillud,una uiuere in studiis nostris. Adde supradictis, Incessit,

accedit,confert,eonueni patet, uacat. I iis. i. belli Maced. Gra

vior Gra Patribus incessit. Cic. pro Quin A. Illud quoque nobis accedit incommodum. Quinct. lib. 3. cap. 9. Interim confers admirationi multum etiam infirmitas ; ut cum idem , T dea paruum, sed bellatorem, dicit, tui . Cic. 3. de Fini. Posteritu priori non conuenit. Idem Aip. Velim domum ad suos Λα