C. Cornelii Taciti Opera quae exstant. I. Lipsius quintùm recensuit. Seorsim excusi Commentarii meliores pleniorésque, cum curis secundis

발행: 1598년

분량: 655페이지

출처: archive.org

분류: 로마

481쪽

diffusius.& velut canali suetas pleniore. in illis

Auli alium socius, contractius. adeo ut illic plurium annorum res uno libro; hic vix unius anni compserisor pluribus libris. Sive aetas id fecit siue potius iudicium curaque scribendi.

D E MATERIE OLIM

O LExus erat Tacitus his libris res domi fisi quegena , a Serui, Cialba principatu ad ini lium Derua. Docet ipse anteloquio operis : Quod si vita suppeditet,Principatum Diui Neruae & imperium Traiani uberiorem securioremque materiam senectuti seposui. Scripsi ergo his cy desicripsit principes sex, Galbam, Othonem. Vitellium, Vesta anum , rit tu, Domitianum Sub quibu3 multa m gna1 res in urbe, in provinciu: quarum capita libat ipse tota Hic Praefatione. Ita clarum,grando hoc Histo

riarum opus sui sie, re, si coniectura rei st, susum in

. libros non minu viginti. Certe cam id statium a Galba ad Neruam annorum unius 2 vigintist; his autem libris narrata res dumtaxat univi paulis plus anni: noni anu dii inatio fit de numero tam amplo. Ita vides, Leeur, quae ct quanta bonarum rerum iactura: O , scio, mecum ingemiscis. Vbi Tacitus deferat, confl-lium' ordiri ammiano suit: qui vectigia eius legit, sed pede non tam fausio. Ipse de se Ammianus: Haec ut miles quondam & Graecus, a Principatu Caesaris Neruae exorsus, adusque Valentis interitum , pro

virium explicaui mensura.

482쪽

iterum T. Vinius Coss. J. Iunium. At mihi religio non fuit sequi scripturam antiqui marmoris eruti ad radices montis Coeli j:

SER. GALBA. i I . T. VINI o. cos.

a quo praesertim staret Plutarchus, qui fere hunc hominem TM, O λίνιον, aut Uυινιον appellat. Simile mendum in Suetoni j Aug.cap. xxv in ..ubi T. Iuniu Putipoemen scribitur, qui ex Dione est Vinisu. etsi Appiani scriptura firmat vulgata. Sane Iunia gens nobilior. xt in hunc hominem conueniat: cuius pater durfamilia Praenoria, ut Tacitus instra resert. DCC. O, xx. prioru aeui annos. J Exacte si putas,

Dignitatem non ram a Ve Pisiano incohatam. J Quomodo : quiane Procurator sub illo Belgicae Z E Plinio id tu spicere: sed suspicere tantum . imo verius id ceperis de huius patre. Intellego ergo dignitatem eius incohatam a Vespasiano,'uod ab eo laticlauius factus, Jc relatus in ordinem primum. A Tito auctam. J QAaes Iura, opinor, adiecta. A Domitiano longius prouectam J Quo Principe dc Quindecimvir dc Praetor suist e, ipse testatur x I. Annal. Divi Neruae. J Ait, Diui. Coepit ergo scribere eo mortuo & sacrato. . Optcs aggredior plenum variis casib ms. Parum sima aut germana lectio. Nam Vatic. ille opi . um aggredire opibus cassit tris, praescrt: & supra adnotatum, opimum. Et in Romaoo antiquitus excuso, item legas, opit m cam

vinia gens. Suetonii co rectio. Tacitus a Vspasiano Se

natoris

scripsit post

Neruauia Tentatus Ta citus.

483쪽

Aliter acceptus Tacitus. In eodem vitium: Idq. seliciter subtatuna. Britannia domita:

Amissa: Becepta. sa AD LIB. I. HIs Tor. uius. Censeam fuisse. opulens casibu . quae vox paullo a vulgo seductior, exscriptores seduxit. uattuor Principes ferro interempti. J Ne erres cum vul- o, neu Pisonem inter istos censeas. Intellegit enim Galam, Othonem, Vitellium, Domitianum. Nam & ad huius exitum Historiam perduxit. Piso autem, dumtaxat

Caesar, non Princeps.

Tria bella ciuilia. 4 Quae 3 Othonis in Vitellium : huius in Flauium , ct L. Antoni j in Domitianum. de quo Suetonius de Dio. Ardomita Britannia, o satim missa cohorte in Sarmati rura; ac Sueuorum gentes nobilitatus cladibus mutuis Dacus. JIn vitio aperto dc confusione Iocus. Quid enim illud, missa cohorte ' Itane unius cohortis res fuerit, in Sarmatas ac Sueuos bellum Z Nugae. Denique quis hic sermonis contextus aut cohaesio, missa cohorte in Sueuos, Dacum

cladibus inuolutum Z qui populi sane diuersi. Omnino recte correximus pridem : perdomita Britannia, is statim

amissa. coortae Sarmatarum ac Sueuorum sentes. nobilitatus ctal. mutuis Dacus . nec exiguo ad historiam momento. Discimus scilicet perdomitam Britanniam quod Domitiani imperio accidit: eamque laudem Agricolae socero suo noster tribuit, in eius vita: Britanniae situm non in comparationem cura ingeniis referam; sed quia tum priamum perdomita eis δc mox ignauia aut distidio Principum amisistam. Certe spartianus auctor , sub principia imperi j Hadriani, teneri Britanniam sub Romana ditione non potuisse. Addit amplius, penetrasse eumdem Principem in Britanniam, nec tamen totam reciperasse, sed per Mi gintaquinque millia passuum murum duxisse qui Barbaros Romanosis diuideret. Cuius muri mentio etiam Dioni invita Commodi: τ, inquit, L τῆ νησ' ἰδεῶν de Britannia loquitur ωερζις,1κο-ν τι τε χν το ἄυτής

vallum potius, quod Seuerus Imperator duxit per millia passuum xxxv. ut Eutropius ait; sive, xxx I I. ut Victor. De quo vallo diffuse dc diserte Beda, lib. I. cap. v. Aliquid etiam Windicii indus Saxonicorum lib. I. At fons totius huius corruptionis varie enim interpolatus lo

cus a verbo coorta ortus: quod plerumque libri scripti in medio

484쪽

medio adspirant, cohorta, cohoriri. i Hinc turbellae. Sarmatarum ac Sueuorum gentes. J De Sarmatis, etiam apud alios leges: de Sueuis, vix puto. Cattos saltem nominant, in Domitiani quidem rebus. Sed tu scito, hos Sueuos, non illos esse qui in ipsa Germania, Jc qui vulgo Qui suem noti: sed qui trans Istrum, assiti Sarmatis. Illi. inquam. PV Ro ipsi, quibus Vannius a Druso rex datus, quique inter Ma risum & Cusum fluuios locati. Itaque militia plerumque Vicini Sa sociati cum illis. Libro x O. Annal. Ibi Vannio manus propria pedites, eques e Sarmatis Manibus erat. Etiam nunc bello hoc in Domitianum. Dionis fragmenta praeclare & absque iis haerebamus Eν τῆ Μυσία Λυγοι Σουέζοις πα

sar ἀυτων τ Iνον Piscησό μοι. In I dis ia Lagi' cum Smuis belligerantes, Legatos miserunt auxilium a Domisiano rogantes. ct impurauerunt. Euod aegrὸ ferentes Suevi, Iae gas assumere, is apparabant se tanquam Iitrum una cum iis transituri. Nobilitatus classibus mutuis Dacus. J Epitomarij. de hoc vellum in bello Dacico, multa, & poeta Statius: PM0

Das Catiis Daciai fim.

Iterum: Haec in quae victis partantia foedera Cattis, uas suum Dacis donat clementia montem. Cur montem diserte nominat ξ siicut in eadem ista re Tu ciuile nefas, tu tardum in foedera montem Longo Marte Gmas. Quiane montana Dacia 3 ita esse scio : tamen opinor in oe litor in re occultius aliquid designari. ἐνικῖι enim di unum mon- φtem dumtaxat appellitat. Aspectum igitur a poeta censeo ad ridendam dc miri stuporis superstitionem Dacorum; Dacorum fa, quibus sacerdos in monte quopiam Deus habebatur, & xu idi Q. mons ipse Sacer. Strabo lib. υ s. παλ- ο τεῖς γέμις .ἱερευς λάς. - το ορ χοπωλῶς η , e inve ευκαν ἔ-ς. Apud Getra Sacerdos, ou. Eicitur; o mons, Sacer exictimatur, atque ita appellatur. At enim Daci Roma

de Getis hoc Strabo. ita. sed tu disce , Getarum popu hi qμiim 'lum Dacos esse, ex Dione lib. II. & Strabone ipso sta- o. eci lina. Etiam Appianus notat Getas ultra Danubium, a cis.

485쪽

Nero Parthis

gratus.

Romanis Dacos appellari. Addo etiam Cappadocibus montem pro deo fui ite. Tyrius Maximus: ορ γ - ωδοκοως κ -ορκω , Q αγη m. Mota Parthorum arma, falsi Neronis ludibrio. J Dat dc accipit lucem Suetonius, in extremo Nerone : Denique cum poni X X. Arnos,adolescento me exstitisset quidam conditionis imcerte, qui se Neronem esse diceret: tam fauorabile nomen eius Apud Parthos fuit, ut velamenter adiutm is vix redditu sit. Post viginti annos, inquit, a morte Neronis. crgo in X I v. consulatu Domitiani, hic motus. Haus ti aut obrute urbes. Facundissima Campania ora Omrbs incendiis vastata. t Vcrius distinxeris, Haustae aut obri sies , secundissima Campania ora. ct urbs inc. va lata. Id enim significat, in Campania haustas aut obrutas urbes prodigiosa illa eiectione Vesuuii montis, quae sub Tito. Qua duo opida cum pagis multis obruta, Herculanium & Pompei j. quin ille ipsc Naturae magnus in russes Plinius, periit eodem casu. Statius de hac re eleganter :Mira fides. credetne virum ventura propago. Cum segete iterum, chm iam haec deserta virebunt,

Insia urbes populosque premi'

Tangit & ' Plutarchus in iis quae Thespcito reuelata, ubi in Bso ζιιν appellat: quod male interpres Lesbiu montem vertit. At quod in Tacito de incendiis urbis est: in- 'μ V. ' iellege de Capitolio exusto sub Vitellio,& de igne triduano, qui sub Tito. Dionem vide. Polluta carimoniae. J Vestalium nempe incestis. quae protraxit Domitianus , pariter & puniit. Praeter historicos, Papinius allusit: qui prospectantem Domitianum

facit,

an tacita vigilet face Troicin ignis, Atque exploratas iam laudet Vena mini m. Atrocius in urbe sevitum. Recte. Imago enim saeuitiae caediumque multa in insulis di prouinciis, maior in ipsa urbe. Egregius tamen dc acutus quidam iuuenis mauult, in urbe sieruitium.

Odio ct terrere corrupti in dominos serui. J Odio pro-

00 βψdixi. prio, terrore a Domitiano. Nam ille vulgo usus delationibus ci opera seruorum. Plinius Panegyrico, hoc tangens:

. Domitianus Veitales ex- .aminauit.

486쪽

N o T K Non enim iam serAi, Principis no ri amici, sed nas suanto nec pater patriae alienis se mancipiis cariorem quam ciuia Lus suis credit. Omnes accusiasore domestico lio. Hi . et no-que Salutis publica signo, i uci, ut sic iram, Se sis botam sui Iuli ti. . . Non esse curae deis securita: n Iram esse ultionem. Im- Pag. oet. pium, impium, tuum dictum,Tacite: etsi non imprudens. Taciti callia Nam humano ingenio si rem libras: cum tot clades tot α'ri ciuili trist ia, tam rara in bonos piaemia: quid nisi ad uigilare deos tantum censeat in poenas λ Atqui nos scimus aliter; i. nec rem metimur ex iis modo quae sunt, sed quae futura. Qiij vindicem tantum deum statuit. tollit ex deo quo est dei, imo quod deus: vim beneficam , salutarem, 5 adiuuantem. Itaque homo sile: dc tecum alter ille tene. A civile tu

brio, qui clamat:

Felix Roma quidem, cive J habitura superbos

Si libertatis superis tam cura placoret, .am vindicta placet. A quo, fallor, aut tu sumpsisti. t non modio capud euentosis rerum, qui plerumque fometuiti sunt sed etiam ratio ea si noscantur.J Vlcus hic, nisi A bigu les allor etsi tectum. Si enim casus euerreusque rerum fortuiti, quomodo remittis me ad caullast aut cur ubique tam multus tu,tam serius in iis explicandis 3 Censeo immissa negatione seribendum, qui plerumque haud fortuiti sunt ad rem & ad verum certe, si non ad Taciti mentem. Pars populi integra is metuis domi ι annexa.J Attende, & mecum rescribes : pars p. integra, ct magnis domibus noxii clientes liberisque damnatoris ' Integram partem populi appellat , sinceram & lasciuia temporum non

corruptam.

Odio flagitiorum onerabant. J Siue, ut libri scripti, one- Pag ol. ratum. Vox quidem ea retinenda est, male a Beato expulsa. Cingonio Varrone. J Ita scribamus. Iubet Vaticanus, qui non aliter nominat: dc Plutarctius,cui est Βαρ- Cingoniae, '. Sed &in Taciti vulgatis etiam libris ita perscriptum, g*η Annali xi tr. censuerat Cingonius Harro consul designatim.

Est autem hic ipse. Petronio Turpiliano. J Qui consiui fuit anno urbis i DCCCXI .

487쪽

tares. Iib. r. cIhisior. cap. IX. ubi male tamen

scriptum Reiectus pru

DCCC VIR Plutarchum sperno, siue librarium in quo

τερτουλιανος dicitur.

Multi ad hoc , innumeri. J Vitium quiuis viderit de

sermonas ineptias, imo sordes. Quid enim illud est, multio, innumeri ' adstricto nostro scriptori satis erat, credo, alterum. Ferretus emendabat , milites ad hoc isnumeri. Ego verissime ex Farnesiani vestigiis, multi ad hoc numeri. Ad hoc, Sallustianum est: & valet, Etiam, Praeterea. At numeros hic capio cohortes, manus, vexilla. Crebrui id verbi sub aeuum Taciti, eo sensu. Plinius lib. x. epistolar. de Tironibus: nondum distributi in numeros erant. Ulpianus: exercitum non unam cohortem neque alse dicimus,

sed numeros multos militum. Idem : siquis militum ex abonumero tralatus fit in alium. Suetonius Vespas . cap. I. O tunc quidem compressa re: eu euocatis ad ostium num ris parumper. Claudianus: Regnorum tractat numeros, cuneo si recenset. Nec cohortes solum in hoc nomen, sed paullatim venere etiam ipsae legiones. Accredo hoc 'Sozomeno scribenti: Pωφείων τα - , α ναυ αρορμους λω λύαν. Ac Capitolinum ita accipio in Macrino : Timuit autem is cosiuam, ne ipse imperare cuperet, quod si vel unius numeri consensus accederet; neque ipsa recusaret, es, omnes cupidi me id facerem. Quin noster ipse Tacitus hac voce iterum usus, in Agric la uamquam transacta a Ias, Parsi per prouinciam numeri. Haec quidem proba & certa. sed illex ista libido correctorum, ignara quiescere etiam in certis. Itaque roscribit quidam, multi ad hoc innumeri. id est, inquit, qui innumeros legionesque nondum relati. Acumen i quod fateor super uisse illi iuueni, magis quam iudicium: nisi quod aetas tamen id correxisset & direxisset. At tantum abest, ut de tironibus aut collectitio milite hic Tacitus: ut contra, veteranos intellegat, & electos sub vexillis. Itaque magis distincte paullo post, Illyrici exercituι electos nominat, & Germanica vexilla. Omitto quod notionem eam vocis nobis ingerit, sine exemplo. Haud dubie turbantem. J Vocem eieci , quae aberat

recte ab optimo libro. & passim ita Turbandi verbo usi prisci. Galgia obligata recenti dono Romana ciuitatis. J Quomodo

488쪽

modo recentiὶ & nonne iampridem Galli isti comati id

adepti a Claudio3 clarum id e Taciti lib. I. Sed expedio. Nod eui Olim quidem ius ciuium adepti, non tamen promis ue, ς- με sed proceres tantum . Caute ibi & circumspecte Tacitus: primores Gagia, inquit, Comata an Eatur. idque mihi notes. Sed nunc ecce a Galba diffusum id ius in Gallos Galliquando omnes, qui pro Vindice stetissent. Plutarchus apertisti Piςμα ς μυ- me : Eu 3 -ου s τοι μυτίως προτὶ δεα ολ eri

Soliciti irati, superbia recentis victoria, ct metu tamquam alias partes fouissent. J Haud temere mutem. aptior tamen membrorum connexus di responsio, si legas ,sol cisi is elati Metu nempe soliciti,vistoria elati. Id satis Uribatur. J Dictum videtur, quasi milites, titu- pag. os. ' los & imagines tantum Vitelli j spectarint, & paternae ei virtutes processerint pro sitis. Alias non male fortasse, fatis: ut missionem hanc Vitellij caelesti consilio adsignet quae ad imperium scilicet via.

Mox astritis opibus. J Etiamne monebot Grammaticum & leue est. tamen in fido illo Vatic. seriptum, ara risis. Et sane crebro ita veteres. ut Tibullus in eodem hoc Arietitum verbo: Aut operi insueta aueruisse manus.

Vt Accedisse, pro Accessisse, Consistisse pro Constitisse, in

Pandectis: & Hauritum pro Haustum in Apuleio. Et notaui plura talia , quae vix promam quin rideant aut irriant magistelli nostri. In secretum AJ repositus. J In Lyciam,vt opinor, specie Legationis, Colligo e Plinii lib. x O. cap. I. Licinius Mucianus ter Consul, nuper prouincia eiu Lyciae) legatus. Suo loco memorabimus.JMalὸ antea, memorauimu Nam haec quidem narrat initio libri ii. infra. Tiberim Alexander. J Ego hunc illum puto , qui in Paa. os castris & gratia Corbulonis. libro XI v. Die pacta, TUM M.Al aderrisu Alexandem , illactris eques Romanus , mini ter beludatus, ct Vivianus Annius gener Corbulonis , in cani Toidaris venere. Qui di Iudaeae Procurator , apud Io-

489쪽

438 AD LIB. I. HISTOR. scphum libro XX. cap. i ii. Pater eius, item Tib. Alexander, qui Alabarches Alexandriae, di frater Philonis Iudaei, cuius nunc scripta habemus.

rica ac legiones in ea. J plures igitur legiones tunc in M' Africa Vix opinor. Adi, si lubet, quae scripsi initio ii

bri 1 v. Annalium. Vna sane ordinaria legio in Africa, neque aliter insta numerat aut nominat, hoc ipso anno: legio in Afica auxiliaque tutandis imperij finibus. Iuuare

regiones In

aliquid hanc lectionem videatur libro ii . locus: In Afica legio cohortesique dilecta a Clodio Macro , mox a Galba di-

Videri nunc misse. quali nouam legionem illi veteri adiunxerit Ma- Di ς .cer, atque ita sub initia Galbae suerint duae. Vane, quia cohortes dumtaxat dilectas a Macro intellegit, non legionem ipsam. Igitur inclino ut hic rescribam, Aficaae legio in ea. Mauritania a Due Mauretania. J Tingitana, & Caesareensis. Hanc i diuisionem Plinius acceptam scit Caesari Caligulae lib. V. cap. I. Principio terrarum , inquit, Mauretania appemni tur, usique ad C. Caesarem Germanici F. regna: sevisis eiu Dio a Plinio in duas diuisa prouincias. At Dio palam aduersus, Clau-d QxςP- - dio attribuit. lib. LX. Προχρέντων ria , i κλαήλ Aa τοῦς Μαύσους τ ς υπηκοους ἔνω ν, ἔς τε τα 'Hἰς τα Κωσάρειαν, ἀφ' ίν γῆ . νομάς.νθ δυο αρ- σῖν Πτ υm σεταξε. His at iis, Claudius Mauros dupliciter diuisit, in eos qui ad Dingim,' qui ad Caesaream, unde se nomina habent: duobus equitibu praepo sitis eos permisit.

Inchoavere annum sibi ultimum, reip. prope supremΠm. JEleganter dictum. Solicitant tamen. & nonne, inquiunt, idem est Ultimum ac Supremum' Fateor. geminanda tamen vox fuit ob sententiam disparem. Non enim certe reip. vltimus annus. Alioqui dicere percommode potuis.set,sibi ct reip. supremum. Non ergo audio adolescentem cruditum , qui per litteras me monuit videri legendum re . prope primum. quia tantum non vetus, inquit, res p. α libertas incoepere a Galba. Logi alogi. Pupta sacramenti reuerentia i Ita mei libri, & senten- ltia exigit. Rhenanus, dum Budensis codicis corruptam scripturam vi mr ων ἰε obseruat, nodum in scirpo

quaerit. ' - - .. Multi Explicatus Tacitus.

490쪽

Multi occuliasse. J Libri mei scripti, sultis φ. xii de in

Couarruviae. Piacci tamen magis vulgata. ia

bitimis rumoriόus. J Verum non negaueris , -- , Hii s. In T. Tinj o Sum EFuerterant. Parum cohaerens lectio aut sententia. A priscis editionibus abcst vox diuerterant. Et tollam fand ego arbiter, legamque: hunc vel illum am- Covectus ἱitiosis rumoribus de linabant, etiam in T. Vini, odium. qui x-- indies, O c. Multi, inquit, sucassiorem destinabant ex sua spe, quidam ex odio Vini j. Non dissimile illud Taciti de iPisone: Iuuenis recenti fauore, ct infensus T. Vinio: seu quia erat, seu quia irari ita volitant. Quod si retinendum latamen id verbi sit, mutem & diducam, Etiam in T. Vinjodium diuersi ierant. .

Eodemactu invisor erat. Quid est illud, Actu invisum Pag. O ..esseὶ Ineptiae, & sermo parum non dicam lautus, sed La. Acto, improtinus. Scripserim sublata ea voce, eadem inuisior . t. ge h- ' 'nus sermonis notum vel ex uno Plauto. Non male etiam,

fiatu invisiori qui sane fastus comitari potentiam sere so- let, & hunc odium. Icelo Galba liberto. J Nequissimi huius seruuli nomen va- Iceliis liber. rie scriptum. Alibi H esius, alibi I Em. Vaticanus semper

Icelus. quem sequor. Plutarchum in ea voce emaculo, in ,.Galba : Κα ἡκ Nis Pωμ, ο Iκελος ἄπιλαῖνδε iCA-s i . Vulgo, scriptum : A verterunt homines docti. Siculus quidam. At Icelum hunc sestinatum nuntium fuisse, doceat eos Suetonius Galb. cap. XXo. Dum anulis donatum. De hoc eodem Suetonius: Ic Suetoniustus pausio ante anulis aureis donatin, Marciani cognomina ς Phς-xu ornatin, ct iam summae eque Iris gradus cavssidatus. Viri docti interpretantur Summam equestris gradus, Praesectu- rani praetori j: haud improbe. Tamen ego magis intelle- .gam de Procuratione, quae propria equestris ordinis dignitas. An libertum promotum iri censeam ad Praetori j praesecturam, idque sub Galbaὶ numquam. Octauiam uxorem amoliretur. Iisdem in hanc rem verbis usus est libro xiv. A nnal. & sic mei libri. Couarruviae tamen codex & Budensis,Octauia uxor amoueretur. Quod

rectu in aeque.

In prouinciam Lusitan mite luatioxis seposuit. J Totidem

SEARCH

MENU NAVIGATION