Vitae clarissimorum jctorum N. Boerii. A. Augustini. F. Hottomanni. B. Brissonii. P. Pithoei ... Ex recensione & cum notis Frider. Jac. Leickheri, u.j.d

121쪽

ratis honestissime cuperet, qui supra consuetudinem majorum suorum, contra morem dc G-l emplum , non eorum modo principum, qVinunc sunt, sed eorum etiam, qui multis antehac saeculis iuerunt: omnes bonas artes tueretur de ornaret, eodem tempore haberemus virum hujusce aetatis doctissimum: qui optimum principem sua sponte satis incitatum ad id quotidie . magis ac magis inflammaret. x Enimvero sicut erat honorificum Regi, virtutis cultori, praestantium ingeniorum fautori eximio, aliquem ex suis habere, quem omnibus aliis nationibus opponere jure posset, haud secius Budaeo praeclarum videbatur ultro a principe lonSe m ximo ait sapientissimo magnis propositis prael miis in aulam evocari,& singularem eius tum virtutem, tum doctrinam non jam latere in umbraculis eruditorum ocioque, sed illustri & ex- celi loco sitam, in luce Galliarum ac regni clarissimi oculis auribusque versari. Saepe dc multum audiebatur a principe magnis de rebus ori nate exquisiteque disserens, colebatur a primo-l ribus aulae, summocii assiciebatur honore: quod cum non solum observabant, qui literis ex animo favebant, sed etiam si qui forte simulabantia, Itaque rex liberalissimus hoc specimen virtutis, hoc indicium animi, hoc lumen principatus sui

is cx pertinent bin de Studio literarum recte s ιl commode instituendo re de Phitilogia scripti ad ' Franciscum R. Regioisfilios Henricum s Carolum libri.

122쪽

sa VITA Praecipuum fore putavit, si Budari diguitatem

amplificaret, fortunasque cum primis augeret Principio illum praefecit Scriniis Dae Bibliothecae, deinde Libellorum Supplicum Magisterium, qui honos es in regia amplissimus, non postulanti, non ambienti, ac ne cogitanti quidem sua spon- . te detulit, codicillis ejusce rei domum usque cum summa benevolentiae testificatione missis, in quam paulo ante ipsius Regis injussit se receperat, nullo relicto in aula aut stipulatore aut suffragatore. Et quo magis amorem perspic

re possis, Rex quoque separatim ad illum dedit literas gravissimis verbis & sententiis plenas: quibus jubebat majora sperare. I Quo tem

cyJ Peneficentiae re clementiae hoc regiae insigne documentum ipse mirifice praedicat Budaeus libr. I. de Philolog. pag. 37. σfurtivum ictam ut nominae excessum, conum Rege excusat s deprecatur. De his honorum uorum incrementis certiore acu Erasmum libr. s. Epistolar. p. 37s. seqq. binis literis. Magisterium hoc libet rum, O Iovisatumpa πnominat, s in posteriore epistol. p. 33O. aae Erasimum,bocregiae curiae incium ita describit: Coia legium en Octovirorum, qrorum functio ait opera lati me in Republ. patet, si ridem in praestanti ma fere qpassi parte magistratuum locum prima- . rium ac numerum obtinet hic magistratus, in qpem beneficio Principis adoptatus sum, primum in magno Principis consilio, in curia centenaria, ais is omni tu denia curiis summis, graecausarum uti

123쪽

netam disceptationem habent: seden i honesi moloco, specundum Praesides Di habet nisi si Principes aut Pontifices ad i. Sententiae etiam diacendae locum antiquiorem obtinet omnibus consili H- , magnum autem consitam vocatur curia aula comes. mam velut cohortem quandam JGorum, asseclam Regia σ Pratorij dicere pins, cujus coryphaeus ent Canceliarius o Nομοφυλαξ. Hu aetamen Octovirat-praecipuae ais antiquissimae pamres sunt , ut Principi prasio sint coilegae e cubiculo prodeunti postulationibus1 supplicum vacaturo, cujus officj vices in orbem binis s saepesingulis cedunt o cum alioqui ordinariam sedem habeamus in icta aeqni s boni, ut ita dicam, o cina, quam celtariam nostri vocant: in qpa locin e 3 dicatus disceptandis Rescriptis Principalibus, qM ex bono

ipsa aeqpot postulari solent adversuι juris summi

exacti severitatem. mybus Rescriptis accedunt preces eorum supplices, qui in L. Corneliam de Sicariis qpippiam admiserunt. , aut alias capitalem rem adversus leges a sunt, qpu- veniam regiis merbis dare Iole ι, poenam suppliciter deprecantia bin , Apidem venia ac misericordia digni esse via deantur. Regiis autem venias darepossumis N H-

si s singuli si gulos nostrum sedere contigerit, rod qrotidianae eLZμη tionis in hae urbe ad

Aulam in aedibus Cancellarij. Hae porro functionesqnamlibet multiplico, honorarin tamen magis ais voluntarias vices habent, qram necessarias atq. hominum vendicatrices e nisi si majores ad causaου argumento ros instrumenti advocemur e

124쪽

pore populus Parisiensis cia rustis suMariis 1 fectum decurionum declaravit ejus urbis. Sie ille in quadam Epistola vocat eum qui praesectus mercatorum vulgo dicitur. Qui magistratus biennii est, sed maximus inter eos cives, & amplissimis viris solitus tantummodo deferri. Sic in eo augendo atque honestando videtur cum summo Rese quasi certasse ea urbs: q vae est magnitudine amplissima, judicio eruditissima, celebritate refertissima, studiis autem liberalissimis ita affluens, ut omnibus urbibus, non dicam quae ad septentriones solisque occasum pertinent, sed quae in ortum etiam & meridiem spe-ξtant, facile antecellat. Budaeus autem arbitratus hunc honorem non sibi, sed literis delatum: cupidius q vam antea oetimarum artium patrocinium suscepit, atque in primis suasit principi. ut sedem illis stabilem ac domicilium certum Lutetiae praeberet. Quod brevi perfectum iri speramus cum sempiterna ipsius principis gloria. Certe hoc interea impetravit, ut viri doctissimi annuis stipendiis auisti, literas graecas, latinas, hebraeas, omne genus disciplinarum in ea urbe interpretarentur, quod satis magnum ac luculentum suturi operis specimen arbitrantur omnes. Quamobrem homines nostri partim exemplo principis excitati, partim liberalitate ,

apud Romanos I p. olim Magi per libesiorum di- :im fuerit, re ale ejuι fuerit incium , in vita Aur. Arcadii Charisii JC. qnem bono cum DEO in lucem prolaturin sum, dicetur.

125쪽

commoti, certatim amplexari literas coeperunt, tantosque progressus in omni virtute , omni disciplinarum genere, neque ita longo intervallo secerunt, ut non multum aut nihil omnino antiqvis Graecis Romanisque cedatur. Quae res a principe major unquam gesta is triumphus conserendus 8 Quae monumenta aut trophaea comparanda φ Hoc scilicet vere est imp rare, suam virtutem aliis exemplum facere, eos' 'xibus praesis reddere meliores, eorum non modo fortunis ac corporibus, verum etiam animis excolendis prospicere 7 Reliqua quidem Fran-l cisci regis vita multis erit praeclarisque mon

mentis ad omnem memoriam commendat . Bellicae laudes commemorabuntur multarum

gentium literis ac linguis, obstupescent posteri admirabilem illius ec incredibilem & pene divi- nam in regno tuendo atque administrando sapientiam audientes. De hoc autem singularis: in optimas artes amore semper populus Galli

cus , semper omnes gentes loquentur, nulla unquam aetas conticescet, nulla obmutestet vetu

i stas. Florescet quotidie magis haec liberalitas,l ita ut quantum caeteris eius operibus diuturniatas detrahet, tantum huic benignitati asserat ,

gloriae. Nam quo cupidiuι ipsi se homines in Regum mores formant , hoc magis de republica merentur utimi principes, qui non vitia concipiunt i , fo- τentse , sed virtutes in suas civitates infundunt, nec peccato nocent, sed exemplo prosunt. Etenim liticet videre si replicemus memoriam temporum,

qyaeacunque magni reges fuerunt, tales nimi-

126쪽

rum & subditos suisse: ae a ve mutatio morum in principibus extiterit, eandem in populo sem-

Per secutam. Porro autem sicut nuges bonita i te soli, coelique temperatione exuberant, haud secius bonae artes ex benignitate principum en florescunt, ic honore pra clara ingenia incen- iiduntur addiscendum. QSidnam fuisse causae

Putemus, cur regnante apud Graecos Alexan-

dro; apud Romanos Augusto, tantus numeri l praestantium hominum extitit φ nisi quod de Plectabantur hi principes optimis quibusque re- 'bus& in expendendis hominum ingeniis atque

operibus judicio valebant, di virtutem meritis honoribus, praemiis atob splendore decorabant. Quid in liberis quibusdam civitatibuseloquentiae studia olim tantopere viguerunt i nisi quod is certissimus erat gradus ad Rempubl. aditus ad honores, ascensus ad magistratus dc potentiam. Quid postea artes eaedem in Graecia sunt extin-εtae, in qua N natae, S altae, & ad summum per- . ductae intra mille annos fuerant ' Quid Roma , cesserunt, totaque Italia φ Quid exulatum ad Arabes disces erunt Z Quid tam multis annis inscitia gras ante intermortuae iacuerunt i A

aliunde id tactum, nisi ex sordibus, morositate, invidia illorum, qui civitatibus, &lissimis regnis, atq3 imperiis Praefuerunt 8 Itaque sicut

longo aevi situ, longique temporis exercitatione ratigata & effaeta humus, consenescere nor

nullis videtur in locis, nec jam fruges mortalibus pristina benignitate praebet, sed noxias herbas fundit & vitae inimicas: sic mundi conversione,

127쪽

di quadani rerum serie saepenumero accidit, ut natura ipsa oblita materni officii, tanquam superioris aevi tacunditate exhausta , in perniciem humani generi , pestiferos quosdam homines, bc sceleratos principes proserat: qui furore dc amentia praecipito, divina di humana cuncta pervertant: qui res praeclaras a prioribus vel imventas vel usurpatas, non modo negligandis,

quod esset serendum sed etiam labefactent, Si unditus delere conentur. Qualis fuit C. Cali uia, qui Homeri carmina abolere, qui Virgilii di T. Livii scripta ex omnibus biblothecis amovere, 'vijus civile Romanorum delere temtavit. Qualis Domitianus, qui omnes sapientiae fessores urbe Italiaq; summovit. Qualis Licis imperator,qui literas virus di pestem publiam appellabat, ne commemorem Cambyse Ierones, Valenti nianos, Phalaridas, Dionysios

e is terrarum peste natos. Quaenam sentinarrimorum sive ducum, sive Regum scatuit thorum, Alanorum, Vandalorum, Sueum Turulorum: Hunnorum , Longobat m, Sarracenorum, , Turcarum tempestatibus 3 Qui cum essent feri, immanes, ab omnil cultu ingenii alieni, & quicquid non intellige- lent aut suspectum haberent, aut damnarent ;λη primum ingentem bibliothecis cladem attule riant, exusserunt magnorum inseniorum opes simul irriserniat lingvas & studia omnia, nec G- tum illis praetium detraxerunt, sed contumelia i , addiderunt: seu quod nollent in victis plus

' quenquam sapere quam vi rem seu quo o G ei

128쪽

ea re ad laborem serendum remollescere homi nes, atque enervari Opinarentur, ac minus bello idoneos reddi, cui omnia tribuebant. Igiciar gratia habenda superis naturae, quae eta superiorum temporum caligine tandum aliquando recreata, excellentes quosdam Ruges nostra Getate protulit ac principes in compendium huma- nae societatis, qui disciplinas jacentes extollerent, studia discentium foverent & excitarent, quos tanto Rex Franciscus gloria vicit, quanto omnibus imperii magnitudine praestar. Non , est humano consilio, nec mediocri quidem DEI Opt. Max. cura illud persedium. Qui mihi videtur aliquando oculos aperuisse ad instaurandas iterum literas ac renovandas, simul mentem injecisse quibusdam principibus, ut illas tuendas ctitandasque susciperent, ut bibliothecas extruerent,ut selectos in omni vari tate dodtrinae libros , quossuperiorum temporum injuria nobis salvos reliquit, e Graeciae ruinis, e faucibus 5arbariae, ex incendiis bellorum eriperent, & in usum communem descriptos publice omnibus proponerent legendos. inandoquidem non solum ea quae densissimis ignorantiae tenebris obducebantur, in lucem velut ab inferis revocata funi, sed quae veteribus fuerant penitus abstrusa, nova maria, novae terrae, ac species homi--m, viae caeli pelagiqve nian Vam antra ne

farido uvidem auditae, nova idera patefasta no bis, multae artes repertae priscis incognitae saeculis, religio in pristinam vindicata dignitatem.

Magna ergo Francisci Regis glutia, in cujus

129쪽

pnncipatum bonae literae incurrerunt, subqvo ρ principe tantus honos habitus eximiis studiis,lal hominibusque doctis: ut nunc primum quasi r viviscentis rei literariae speciem aliquam videre

videamur. r) Nec vero debetur laus parva 'Spudaeo: qui primus bonarum artium incunabu-ῖ ' . la in aulam intulit, ac scriptis Galliam illustravitili: I sius: nostramque locupletavit aetatem, qui ele- gantiores literas propagare consilio, studio,gra-N; tu, labore connixus est: qui earum dignitatem nisi non minus charam habuit, quam propriam, ab il omnique injuria prohibuit, protexit, defendit . ἡ Deniq; nihil praeternavit, qVodorerent magis in i patria, ac ne longiorem quidem vitam optavit , I quam ut tam praeclaro operi a Rege inchoato fa litistigium impositum videret. Caeterum cum ii

Ia I ter eoS qui tum in regia versabantur, opinione ili virtutis , commendatione doctrinae, magnam i ii cum gratiam, tum authoritatem apud omnes ab ordines adeptus esset, nonnulli q votum mentes

angustae, humiles, pravae, oppletae tenebris fi ai sordibus, tantum ejus splendorem nec intuerioas nec sustinere Potuerunt: S regis animum ab eo, iis clandestinis insidiis alienare tentarunt. Quodata ipse animadvertens, licet non dubitaret de hu-ta manitate regia, tamen declinans hominum OD ab sensiones , de aula sese subduxit, & eo magis D , quod sibi parum cum Antonio Prato conveni 1ο- bat. Causam dissensionis non commemorabo, ii G ne et Hinc literarum natalem restaurativum in id tem-lψ i,u in Francia incurrisse scribit Pud. in Praefati adia si tibi. de Philolog.

130쪽

ne videar illis temporibus notam inurere. Nec ibi postea visus, nisi necessitate muneris obcuridi cogeretur, cujus praecipua functio erat in

praetorio regio. Posteaquam vero Gulielmus

Polatis vir singulari S praestantissima virtute Galliarum νομοφυλαξ a Rege creatus est Cancellarium nostri vocant) nihil tam conveniens suae dignitati putavit, quam Budaeum secum habere velut aliqveni in consiliis capiendis Nistorem. Itaque cum nunquam a se dimittere, te . cum quocunq; profisceretur deducere, observare , ferre in oculis, colere, toto animo δε illo ac de ejus ornamentis & commodis cogitare. Quo

studio in se perspecto , homo jam devexae aetatis & affectae, resorberi se aulicis fluctibus sivit . Proinde cum in summis Julii mensis ardoribus, qui tanti eo anno fuerunt, quanti maximi poli

hominum memoriam: rex vitandi aestus causa in maritimam oram Normaniae concessis i , NBudaeus Poletum secutus, alienissimo tempore .

eodem contendi siet, paulo post vel caeli injuria,

uri magnitudine caloris, quo tum omnia torrebantur, vel imbellicitate ingravescentis aetatis, in gravem & assiduam febrem incidit, ex qua , postea non convaluit. Cum millia in spem salutis medici dicerent & pollicerentur, nunquam persuadere potuerunt, quin is morbus finem vitae esset allaturus. Quamobrem peregre agens 'domum se referri nihilominus jussit , ut in patria , conspectuvqe suorum moreretur, id quod Paulo post evenit. Nam accrescente in dies dolore consectus, peractis omnibus quae rite decedentibus