장음표시 사용
101쪽
rum controversiam Christophorus Longosiur , tanquam honorarius arbiter voluit indicare, scripta' ad id perbella & scita Epistola, quam subjicere non pigebit propterea quod virtutesque & vitia amborum, si sua fuerunt, diligenter examinat, ' di unum alteri miro artificio comparat. Qua b ex collatione magnum percipient fructum clo - quentiae studiosi, quod intelligent, quid in no-
- strae aetatis doctissimis hominibus aut imitentur, E aut
quam abs rustiorem historiam, modo ad fabulam racutin e I in dictis es interdum,quod Erasmin agnovit Usensit, amarus, insidiosin, contortus, violen-rus, os tum maxime cum cessisse ac sese recipere videtur. Haec σ id genuι alia minus cautum attemtumve lentorem factante eis tenebras ossundunt; adeo ut unde venerit , quorsum progrediatur, qpost mi , fel proripiat, non satis videat. Mihi vero paulo diligentius in Budaei dimonem intuenti, non int adeo dimilis, re inamoena videtur in qνis modo dies aliqpot assuescate nec sit rerum omnium prorsus & antiquitatis ignarus. Ea enim virilis robusta σ grandis, utpote antiquitatEm inceremptam redolens et varietate qPos σ cop a, non modo prodesse, verum etiam delectare plurimum pote Z. Adde quod novam quandam rationρή, attulit orationis, ut pauis ante diximus, es dicendigenur induxit prope singulare. Ilpis enim unquam respraeter hunc tragicas pene comic, , trisses remisse ,severas hilar forenses scenica prope venustaterrae Zavit Z at ita, ut negjocus magnitudine r arum excludererer, Gravita facetiis minueretur.
102쪽
N. Vir Aaut probenti Longotii vel ba haec sunt: si 'd
ad eruditionem pertinet, non video, qra in re Budaeus ulmo cedat ni sive humaniores literas , sive Christiano dignas homine libeat aesimare: Γν' vero ad dicendi facultatem pertinet,parem mea sententiat, tam diυerso dicendi genere laudem merentur. De rissima in ambobm s rerum re verborum copia , sed ita ut alter altim exstatietur, alter angustiore quidem
alveo , verum altiore ingentem aquarum vim trahat afuit iste psenior, hic fertur rapidior. In Budaeo videor mihi agnoscereplus nervorum,sanguinis, stiritu In Erasmo pisu carnis, cutis, coloris. In ilusim dii gentiae , in hoc plinfelicitatis. Creber ilis sentent is , hic facetiis. Ille omnia utilitati, hic plurimum delectationis m) Inde tale do utros V. Christoph. Myleum Italum in Consilio Histor. Universit. scrib.
cap. 6. sen. ult. reperitur elogium , sed maximum rebus literariis ad omnem excellantiam e rescentibus incrementum dedere,studiorum magni- rudine praestantes viri, Erasmus re Rudaeus, quo- m duorum multiplicibus scriptis lingνa utra i facta excultiar , optimi scriptores in manuι venere exemplo re continentibus ex hortationibus. γ νatis iisdem animis ad amplificandas literas inι ensi, hac seculum doctrinarum omnium celebritate, disciplinis omnib/u ab ipsis fontibuου, purius haustis, nobilitarunt; ut tota tardipa clarissimi literarum in omni varietate Magistri re Doctores sint, a qν bis illustria ingeni, re doctrinae monumenta, magno huccessu veterum aemulationesuscepta, hodie resim
103쪽
aasioni tribuit. Purnat Budaein cura , ingenis, gravitate, di nitate e se mus arte, seu btilite, lenitate , jucundirate ad victariam contendit. Hunc amare ρ sis, illum admirari, huic fa vere, parere ilii. Pro- . se Io ilis me violenter cogit, hic aviter allicit. Ducit alter blanditiis , alteε viribus trahit, verborum, delecta religiosius , proprietate per secuus. Si res iranslationem expostulat, in metaphoris felix, sente
tiasgravis, HMris varius , summa orationis ecie ho-i nsui , sublimis, 'Aberus, grandiloqPus. Contra s. T Erasmus, venustus, modestus, popularis, ridiu, vem 't. bo um s pestectile dives, compositiones le edias, ius,simul nitidus, frequens exemplis, densus argumentis, g8atinsalibus. Ide in oratione sua totussemper i in , sed tum potismum tonat, tum fulminat, qν- - t materia temporum nostrorum objurgationem admittit. Hic etiam crem moribus convitium facit, magis instituto suo servire, ais Alere videtur, malagmatis , coibriis, cerotis re coeteris id genus leviorum medica mentorum remediis consulens , ut ide amarulentis qpiadem ira , sed hac tempestate necessar iis potionibus, βωctioribus, cauteriis alte grassantem vim morbi inseritatur. . Breviter si historiam scripturi sint, Duriis Thucydidem magis qram Saltastium : Erasmus Liavium qnam Herodotum retulerit. Si foema pange dumsit, hic tragicum s heroicum quiddam verborum sententiarumspondere altius intonabit: illi Come diam inbanius, Lyricos ravius, elegiam mollius ins rabit. Assurgit tamen re hic qros alieno ingenio, suo vero tam di culter,qpamiisse nunquam etiarusi v sit, ese demittere queri, alioqri Dperiores siti virtutes, ut neutri desunt,sic in altero magis patent, mali
104쪽
ro magis latent: essectu pares, habitu dis miles, ut
haud prorsus aberret quisqvis hunc concioni, isium judiciis natum dixerit, alterum Paltaris numine as*rum, alterum Gratiarum choro stipatum. Caeterum M int Pigas nihil esse, quodsi ab omni, ut Esse ait,pa re beatum, aut certe, quod omnium stomacho fati pos-st facere, audi qrid in eis hi desiderant, qui se aliquod
vera precium in re literari afecisse arbitrantur. Budaeus hoc iliis peccare videtur, qvod nihil peccet: Erasmus, qrod vitiis suis veat. Irum enim dum ser Iulosius omnia ad veterem normam exigit, saepe obliarum eorum quibus scribit, sibi tantum σ musis canere rHunc dum ingenio suo nimis indulget, nihilipurat esseram vulgare, quod non aliqvando in oratione suum fhi Deum honestὸ vendicet, turbidum interim fluere . Illum potius nobi significare quid velit, quam dixere . Hunc immodica sermonis ubertate veluti laeto graminefatastrangulare. Isium oratione nunc obliqpa verri copum, nunc figurata elatum , spe intumescere :Hunc recto nudoque ductu humiliorem , plerumqpe fumi serpere. Hunc lascivia molliorem, ilium au- peritate duriorem. Denis alterum do us mirum in modum posse placere , alterum etiam' i fritis ,s in tam secunda , ut illarum verbis utar, facundia modum tenerent , re suo semper freti ingenio , alieno nonnunquam issent diserti vel judicio vel consetio. Nam cum praestare possint quicquid volunt, parea sinqviunt ut optima qpaei velint, nec sese ambiari in nobis venditent,eo res nostras recidisse,ut mat
ν potiusjuvandi quam intempestive deleritan i simus , pro suscepto operis instituto eliter docendi, non cre- ris licentissis excursionibuι ambagioses tendendi.
105쪽
Digredi quidem Senecam s Plinium, sed alterum parce, alterum raro, nec sic quoi quaesito, nec nisi oblato argumento. Haec critici, qνorum sententiae, quo mi-Wui statim subscribam, faciunt cum alia multa, tum sqpod non defuere clari oratores , qui onon grammat cos , he populum eloquentiae judicem statuerint. Epo, sit porrigendis do tis modo calculus, sint soli literarum principes hac de re in consilium mittendi, qPunam amabo hac aetate dignus, cui tam superba censura iure credatur Z Tuebuntur se uteri haud magnis Iolum exemplis , sed etiam validissimis argumentis. Dicent seis h ηρηρ Veram scribere, sed illos corrupte judicare e in orationibu suis non nasci , sed ab impcritis funas asse ri. Erasmus se omnium rationem habitisse, Sudaeis
paucorum theatro contentum esse. Dag. ipse nihil δε-
cerno, ver ne flutor sur Hunt supra crepidam, vel qpod apud me paria faciant, hoc ect, virtutibus υρνα sunt vitia pensent, atq; adeo superent, habent enim pluι pod laudem , qpam quod ignoscam. Haec
Budaeus quom in quadam ad Erasmum Epistola n) cum multa de se & Erasino dixisset, ad extremum addidit haec quae sequuntur. Ex quibus Longolius superioris Epistolae. argumentum arripuisse videtur. Inter nos hoc interrucinquit qpod qra tu sermocinantis more lepiri refe- stiviter dicis, bo ego concionabunde quidem, non t mo immani vace ,sed exaudibili essero , vel etiam vociferor.
nJ Semi graca inis qpidem, sed digna, qrae legatin libr. s. Epistolarr. pag. 369. quippe in qua suo re Erasmi scribendi genere erudite disserit at&h obir Aratoribu suis restondet.
106쪽
ciferor. Sicl fortasse ego vim assero ου rapio, tu eblandiris G imperas , ego irrumpo, tu repis, ἐμ πανοπλία εν - Ο τῆν τύν νεανικων, tu ἡμίοπλ'. tu minore sed certo conatu, ego ingemireductisssupra modum brachiis, tamen non idem fortis se incio. Denise quid oppugnantem, expugnantem, propugnantem deceat, tu melius nosti , palaestram illum psilosophicam tenes, εγι ἀπαλως
praefervore destinatum impeto. Sed haec hactenus. Quoniam ad hunc locum perventum est , non alienum esse videtur, de amicitia etiam utriusq; proponere. Est difficillimum, inter illos nullam intercedere obtre fationem , inter quos tantae laudis est aemulatio, quantam fuit incidere necesse, inter Erasmum ait Budaeum, cum se uter v in literis eisse principem cuperet. Nam,
qνkθyid est Humodi, in qpo excellerepraeclarum ex stimant, in eo plerums fit mnia content O , ut vix post benevolentia servari. Et revera non desuerunt, qui in Budaei & Erasini animis caecae aemulationis somites residereiudicarent. Tamen si quae interciderunt, non tam re, quam suspicione violata ea & falsa & inania fuisse ausim contendere. Is enim erat vir Budaeus, ic eum esse Erasmum existimabat, ut quoniam in eandem aetatem inciderant, conjunctionem amicitiam p mutuam utriq3 honorificam duceret 8c gloriosius putaret cum tali viro certare, quam omnino aaversarium non habere, cum praesertim illi nullum a Budaeo amoris, nullum studii, nullum benevolentiae ossicium defuerit. Et
iam de Erasino nunquam nisi pleno & amico
107쪽
ore locutus est, ejus honori & dignitati semperi savit, quoad ejus fieri potuit. Quod ne dubitare
' possimus, maximo est argumento, quod Era- linum in Galliam asciscere magnopere studuit, propositis ad manendum amplissimis praemiis, quae a Rege impetraverat. Sed quaedam pestes- hominum laude aliena dolentium, & Erasmum a Budaeo alienare, & Budarum aliquando immu tare, illos , inter se tanquam par nobile gladia-
torum committere conati stant, cum revera fuerint semper amicissimi oc ab pinni obtrectatione invidiaque alienissimi. Causas comperio mutitas , quae alienationis inter illos simultatisq3 mutuae, & aemulationis suspicionem dederunt. Hae sunt profecto hujuscemodi, quod acerbioribus sese Epistolis ultro citroque lacessiverunt, dum aut de suis libris disputant, & alter de altero se tentiam aperit , aut Budaeus dolet Jacobum FGbrum in altercatione quadam Theologica parum honeste tractari, aut ingenia Gallica despici, aut sibi Badium praeferri. Id etiam parum
amicae voluntatis argumentum crediderunt,
q uod a Budaeo in tot numero libris mentio nusquam fasta sit Erasini, quanquam ut fieret sinultis precibus ab Erasmo ambiretur. Praeterea
putant id quoque ad ista quae dixi accedere, quod Budaeus dissimulanter Erasmum in suis lubris nonnunqVam perstringere videtur, velut in Commentariis, quando ridet illos, qui de sin-IAIorum ingenio, et eloquentia sententiam sesee audent, qui Laurentio inferiores praescri-iunt Iou vendi sormulas, qui leviora quaedam scripta
108쪽
scripta in vulgus edunt, quae nec solem nec aet tem ferant. Q ae de Erasino homines nimium suspiciosi interpretabantur, videlicet qui Ciceronianam composuit, & commentarios de copia , quique scriptitabat novos q votidie libellos. Tametsi attentius consideranti non tam ad Irasinum, quam ad alios quosdam nostrae aet tis scriptores pertinere videntur. Nihil enim temere de tantis hominibus suspicandum est; nec nisi modeste , it circumspello judicio pronunciandum. Vorum eni vero si quid fuit offensionis, id non tam ex obtrectatione atque invidia, quam ex cupiditate quadam gloriae, cujus uterque visus est avidior profectum est. P res enim virtutes in maximis animis praestantissimisque ingeniis nonnunquam edunt simula
crum quoddam contentionis: .Ron eorum culu
Pa, in quibus existunt, quid enim esset indignius i sed immodico fautorum studio , quidum unum alteri cupidius praeserunt, di de principatu intempestivius certant, interdum contentiones gravissimae enascuntur, quae in ipsiss
etiam nec opinantes, quorum causa suscipiun
tur, redundant. Sic qui praestantis doctrinae, aut alicujus praeclarae artis opinionem habent, si in idem curriculum descenderunt, suntque in Pari vel proximo gloriae cursu, in aemulandi suspicionem, suorum vitio inciduat inod si quibus unquam id contigit, certe his duobus
contigit, cum uterque suarum virtutum praecones oc buccinatores existimationis haberet innumerabiles, qui talium discordiarum semina ubiq;
109쪽
gentiu sererent, partim huic partim illi,ut quisq;i animo assiciebatur, principatum in literis tribu- . t entes. Atqui nulla unquam Budaeo tanta offensio
visa est & si qua potuit es e tanta ) sed ne haec
. quidem ipsa, ut aut amicitiam deponeret, aut w inimicitias susciperet,aut bellum cum eo gereret, i. quem & pr Cpter virtutem praecipue dilisebat, oc, propter eloquentiam suspiciebat maxime. o Quin imo hunc honorem veteri amicitiae sem- per tribuit, ut eum in culpa esse duceret, qui fa- ceret: non eum qui pateretur injuriam, atque hujuscemodi, vel suspiciones vel contumelias negligeret, in ipsa conscientia recte factorum s tis magnum laborum fructum reponens. QVaselicitate & patientia, vel prudentia potius, omnes illas invidiae tempestates facile sopivit .l Nec vero minus ille prudens & attentus pater familias habitus est, quam vir doctus. Neque . . enim literis ita prorsus deditus erat, ut rem famu liarem negligeret. Sed cum studiis plurimum tribueret temporis, tum Vero quando quippiam aut acceptum serre aut expensum oportebat, id
e so Tale nensse certamen,inqvit Coelius Secundus, y in d. Praef. inter Budaeum Eramums extitis,qPale Romanis cum Latinis re 'rrho, non qpale cum Ceia tiberis re Cimbris e non uter esset, sed uter gloria x . re eruditisne severaret, quod qpidem certamcu ingenuis re generosis animis incidere pserum 1 so- . let. Net en falsum esst, qrod Martiat. ait:
Aurum, & Opes, ta rura, frequens donabit Amia Qui velit ingenio cedere rarus erit. bus,
110쪽
diligentissime faciebat, coeteraque per se dom nica negocia curabat. In omni re contrahenda, in vicinitatibus & confiniis aeqvus & facilis. Illud autem ita prudenter temperabat, ut nectve cura rei familiaris quicquam obesiet studiis doctrinae, nec literarum amore languidior redder tur ad rem tuendam. Poslationes habuit, si utilitate iudicandum est, satis amplas: sin ad vulgi opinionem, & illius virtutem respicimus, mediocres. Quas tamen minime aestimabat, nec exaggerare, amplificareo cum posset, magnopere laborabat. Quippe cui in libris, ta liberis, apsaque virtute essent omnia. Patri copio ocin primis locupleti successit, at septem liberis audio, quorum maximus natu moribus nostris tulit semissem, caeteri haeredes relicti sunt singuli ex singulis unciis. Quocirca unciam imam, eamque vix solidam consecutus est ex bonis paternis, eX maternis vero paulo post alteram. Id fuit subsidium studiorum es familiae, cum his quae deinceps accesserunt ex stipendiis munerum publicorum. inod si dives habendus cui tanta possessio suppetit, ut ad liberaliter vivendum facile contentus sit: si usum pecuniae non magnitudine, sed ratione metiri oportet: si hon aestimatione census, sed cultu vitae penduntur divitiae: Budaeus sane ditissimus fuit, qui ex mediocribus suis vectigalibus. rem familiaremita prudenter constituebat, ut non modo qui quam sibi ad vitam eleganter oc civiliter aget dam deesset, verum etiam superaret. Domum habuit in via D.Martini, plenam dignitatis, qua- . leni